Wanda Bielecka 1916–2017
Dr hab. Wanda Bielecka by³a utalentowanymmikropa-leontologiem, wieloletnim i zas³u¿onym pracownikiem Pañstwowego Instytutu Geologicznego. Odkry³a i opisa³a wiele nowych gatunków otwornic i ma³¿oraczków. Samo-dzielnie wykreowa³a 17 gatunków otwornic i jeden gatu-nek ma³¿oraczka, wraz z profesorem W. Po¿aryskim opisa³a 16 gatunków otwornic jury górnej, razem z O. Styk – 14 gatunków, a z K. Kusnetzov¹ – 5. Wspólnie z J. B³a-szykiem i O. Styk odkry³a w utworach kimerydu dolnego 14 nowych gatunków ma³¿oraczków. W warstwach przejœ-ciowych miêdzy jur¹ i kred¹ z J. Sztejn wyró¿ni³a dwa nowe gatunki ma³¿oraczków (spis prac z nowymi takso-nami w za³¹czeniu). W celu w³aœciwej oceny jej kariery naukowej i dorobku nale¿y siêgn¹æ do jej ¿yciorysu.
Urodzi³a siê 19 maja 1916 r. w Kijowie. Kiedy mia³a szeœæ lat, umar³ jej ojciec. ¯eby prze¿yæ, musia³a razem z matk¹ liczyæ na pomoc rodziny, która zapewni³a ma³ej Wandzie edukacjê. W 1935 r. ukoñczy³a humanistyczne gimnazjum w Piñsku, znajduj¹cym siê wówczas w grani-cach II Rzeczypospolitej. W tym samym roku rozpoczê³a studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uni-wersytetu im. Józefa Pi³sudskiego w Warszawie, w sekcji zoologii. Przerwa³a je II wojna œwiatowa, bêd¹ca te¿ drug¹ wojn¹ w jej ¿yciu. Ostatecznie studia skoñczy³a w 1946 r. na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Poznañskiego, otrzymuj¹c tytu³ magistra filozofii w zakresie zoologii. Wiedza, jak¹ posiad³a, predysponowa³a j¹ do zajêcia siê nowym kierunkiem paleozoologii, jakim by³a wówczas mikropaleontologia. Jednak przed rozpoczêciem badaañ otwornic i ma³¿oraczków w celu ustalenia stratygrafii utworów jurajskich nawi¹za³a wspó³pracê z mikropaleon-tologami z Krakowa.
By³a pierwsz¹ osob¹ zatrudnion¹ na etacie naukowym w Pracowni Mikropaleontologicznej Pañstwowego Insty-tutu Geologicznego, któr¹ jako pierwsz¹ w Warszawie za³o¿y³ w 1947 r. W³adys³aw Po¿aryski. Pracê rozpoczê³a 1 stycznia 1948 r. W marcu 1951 r. objê³a po profesorze Po¿aryskim kierownictwo nad t¹ pracowni¹. Jako kierow-nik stara³a siê wprowadzaæ nowe metody badañ i odpowia-daj¹c na du¿e zapotrzebowanie w tej dziedzinie, wydawaæ publikacje. Jest wspó³autork¹ (z W. Po¿aryskim) monogra-fii mikropaleontologicznej opublikowanej w 1954 r.
Tytu³ doktora uzyska³a 17 maja 1958 r. na podstawie pracy dotycz¹cej mikropaleontologicznej stratygrafii osa-dów dolnego malmu. Na 30. Sesji Naukowej Instytutu Geologicznego w 1960 r. przedstawi³a stratygrafiê mikro-paleontologiczn¹ osadów górnojurajskich Polski (bez Kar-pat). Za spraw¹ licznego dorobku naukowego ju¿ w 1962 r. zosta³a samodzielnym pracownikiem naukowym, a w 1973 r. docentem mianowanym. Kierownictwa pracowni zrzek³a
siê w 1967 r., poniewa¿ wiêcej czasu pragnê³a poœwiêciæ na przygotowanie rozprawy habilitacyjnej, któr¹ obroni³a 6 paŸdziernika 1975 r. By³a wspó³organizatork¹ 10. Euro-pejskiego Kolokwium Mikropaleontologicznego w Polsce w 1967 r. i opracowania biofacji keloweju i oksfordu oko-lic Ogrodzieñca. W Katalogu Skamienia³oœci (1970) przedstawi³a wraz ze wspó³autorami liczne zespo³y otwor-nic i ma³¿oraczków jury dolnej, œrodkowej i górnej w kore-lacji z makrofaun¹. By³a redaktorem dzia³owym tomu Atlasu skamienia³oœci przewodnich i charakterystycznych, mezozoik – jura i jednoczeœnie autork¹ rozdzia³u o górnoju-rajskich otwornicach oraz wspó³autork¹ rozdzia³u doty-cz¹cego ma³¿oraczków.
W dorobku naukowym Wandy Bieleckiej obok bardzo licznych publikacji krajowych i zagranicznych znajduje siê wiele opracowañ w formie orzeczeñ dotycz¹cych wieku ska³ jury górnej z Ni¿u Polskiego i nie tylko. S¹ one zarchi-wizowane w klaserach, obejmuj¹cych ka¿dy kolejny rok pracy, poczynaj¹c od 1951 r., a koñcz¹c na 1981 r., kiedy to 31 paŸdziernika przesz³a na emeryturê.
Ogrom wykonanej pracy mo¿na sobie uœwiadomiæ, wiedz¹c, ¿e kolekcje opracowanych przez ni¹ próbek zajmuj¹ kilkanaœcie szaf archiwum. Bêd¹ one policzone i w postaci cyfrowej wprowadzone do Centralnej Bazy Danych Geologicznych.
Dr hab. Wanda Bielecka zmar³a 30 grudnia 2017 r., prze¿ywszy ponad 100 lat.
Eugenia Gawor-Biedowa emerytowany pracownik PIG-PIB
82
Przegl¹d Geologiczny, vol. 66, nr 2, 2018
Spis nowych taksonów otwornic i ma³¿oraczków opisanych przez W. Bieleck¹
i we wspó³autorstwie z innymi badaczami
Foraminifera
Bielecka W., Po¿aryski W. 1954 – Stratygrafia mikropaleo-ntologiczna górnego malmu w Polsce œrodkowej. Pr. Inst. Geol., 12.
– Frankeina kimeridensis Bielecka et Po¿aryski, 1954
– Nubecularia mazoviensis Bielecka et Po¿aryski, 1954
– Lenticulina vistulae Bielecka et Po¿aryski, 1954
– Lenticulina vistulae var. elongata Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Vaginulina zaglobensis Bielecka et Po¿aryski, 1954
– Vaginulina zaglobensis var. parallela Bielecka et Po¿aryski,
1954
– Vaginulina kujaviensis Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Marginulina buskensis Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Sigmomorphina inovroclaviensis Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Neobulimina varsoviensis Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Spirillina elongata Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Trocholina solecensis Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Eponides (Conorbis) polonicus Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Epistomina nuda Terq. var. vulgaris Bielecka et Po¿aryski, 1954 – Epistomina stellicostata Bielecka et Po¿aryski, 1954
– Epistomina stellicostata var. granulosa Bielecka et
Po¿ary-ski, 1954
Bielecka W., 1960 – Stratygrafia mikropaleontologiczna dolnego malmu okolic Chrzanowa. Pr. Inst. Geol., 31. – Miliammina olgae Bielecka, 1960
– Patellinella cristinae Bielecka, 1960 – Spirillina andreae Bielecka, 1960
Bielecka W. 1975 – Foraminifera and brackfish Ostracoda from the portlandian of Polish lowlands. Acta Palaeont. Pol., 20 (3).
– Bielorussiella wolinensis Bielecka, 1975
– Nodosaria cucumiformis Bielecka, 1975
– Citharina catherinae Bielecka, 1975
– Citharina cuneata Bielecka, 1975 – Citharina densicostata Bielecka, 1975
– Citharina undosicostata Bielecka, 1975
– Citharinella pomeraniae Bielecka, 1975 – Citharinella portlandensis Bielecka, 1975 – Geinitzinita kcyniensis Bielecka, 1975 – Geinitzinita wolinensis Bielecka, 1975 – Vaginulina incisiformis Bielecka, 1975 – Guttulina multistriata Bielecka, 1975
– Pseudonodosaria costulata portlandensis Bielecka, 1975
– Pseudonodosaria multicostata klodzinensis Bielecka, 1975 Bielecka W., Styk O. 1966 – Mikrofauna malmu po³udnio-wej czêœci syneklizy peryba³tyckiej. Kwart. Geol., 10 (2). – Quinqueloculina jurassica Bielecka et Styk, 1966 Bielecka W., Styk O. 1969 – Niektóre wa¿ne
stratygraficz-nie otwornice kujawu i batonu Polski ni¿owej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 39 (1–3).
– Lenticulina (Lenticulina) daphne Bielecka et Styk, 1969 – Paalzowella pazdroae Bielecka et Styk, 1969
Bielecka W., Styk O. 1981 – Biostratygrafia batonu i kelo-weju pó³nocno-zachodniej Polski na podstawie otwornic i ma³¿oraczków. Pr. Inst. Geol., 100.
– Haplophragmoides tenciculus Bielecka et Styk, 1981
– Haplophragmoides ventosiformis Bielecka et Styk, 1981
– Verneuilinoides witkowiensis Bielecka et Styk, 1981 – Dorothia osowiensis Bielecka et Styk, 1981 – Lenticulina laminaesuturata Bielecka et Styk, 1981
– Lenticulina papillaecostata Bielecka et Styk, 1981 – Saracenaria astacoliformis Bielecka et Styk, 1981 – Vaginulinopsis rokitae Bielecka et Styk, 1981 – Epistomina planiconvexa Bielecka et Styk, 1981 – Paulina grigelisi Bielecka et Styk, 1981
– Pseudolamarckina plana Bielecka et Styk, 1981
Bielecka W., Kusnetzova K. 1969 – Foraminifiery i straty-grafia kimeridzkogo wieka wostocznoj Jewropy i jewropej-skoj czasti CCCR. Vop. Mikropal., 12. Moskwa.
– Textularia depravatiformis Bielecka et Kusnetzova, 1969
– Planularia bartoszycaensis Bielecka et Kusnetzova, 1969 – Planularia olgae Bielecka et Kusnetzova, 1969 – Falsopalmula goldapi Bielecka et Kusnetzova, 1969 – Brotzenia arkelli Bielecka et Kusnetzova, 1969
Ostracoda
Bielecka W. 1975 – Foraminifera and brakish Ostracoda from the Portlandian of Polish Lowlands. Acta Palaeont. Pol., 20 (3).
– Cypridea praealta Bielecka, 1975
Bielecka W., Sztejn J. 1966 – Stratygrafia warstw przejœ-ciowych miêdzy jur¹ a kred¹ na podstawie mikrofauny. Kwart. Geol., 10 (1).
– Nadophthalmocythere ? kcyniensis Bielecka et Sztejn, 1966 – Klieana kujaviana Bielecka et Sztejn, 1966
Bielecka W., Styk O. 1966 – Mikrofauna malmu po³udnio-wej czêœci syneklizy peryba³tyckiej. Kwart. Geol., 10 (2). – Protocythere furcata Bielecka et Styk, 1966
Bielecka W., B³aszyk J., Styk O. 1976 – Ma³¿oraczki dolne-go kimerydy pó³nocnowschodniedolne-go obrze¿enia Gór Œwiê-tokrzyskich. Acta Palaeont. Pol., 21 (3).
– Amphicythere delicatipunctata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976 – Amphicythere kilenyii Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976
– Amphicythere ventricostata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976 – Polydentina crassicostata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976
– Polydentina flabellaticostata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976
– Polydentina quadricostata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976 – Monoceratina trinodosa Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976
– Galliaecytheridea cuneiformis Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976
– Galliaecytheridea densipunctata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976
– Galliaecytheridea inaequalipunctata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976
– Galliaecytheridea raripunctata Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976 – Nodophthalmocythere pazdroae Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976 – Schuleridea strzalkowiensis Bielecka, B³aszyk et Styk, 1976 – Protocytheropteron subtrapezoides Bielecka, B³aszyk et Styk,
1976
83 Przegl¹d Geologiczny, vol. 66, nr 2, 2018
