Jerzy T. Nowiński
Żary, st. 50, plac Łużycki, gm. loco,
woj. zielonogórskie, AZP 68-10/31
Informator Archeologiczny : badania 27, 104-105
104 Późne średniowiecze
Wykop II krótszym bokiem na m etrze czw artym przylega! do ściany południowej m uru wystającego z obniżenia teren u znajdującego się n a południe od budynku Zagórze 37. M ur zbudowany je st z drobnych kam ieni wapiennych na zapraw ie wapiennej (fragm. m u ru widoczne w górnych partiach wykopu i dole). J e s t on bardzo zniszczony, kam ienie odłącza ją się od spoiwa. M ateria! zabytkowy w obu wykopach datuje je na XIV-XVII w. w stropo wych częściach warstwy. O biekt m urow any nie został szczegółowo rozpoznany ze względu na sprzeciw właścicielki posesji. W wykopie u podstawy cypla nie stw ierdzono w arstw y kulturow ej ani m ateriału zabytkowego.
B adania będą kontynuow ane po w ykupieniu obiektu przez inw estora budowy zbiorni ka wodnego w Świnnej Porębie.
Z a to r, s t. 2 W ojew ódzki K o n se rw a to r Z abytków g m . lo c o , w o j. b ie ls k ie A rcheologicznych w B ielsku-B iałej A Z P 1 0 4-51/2
Badania prowadził m gr Jacek Reyniak. Pierw szy sezon badań. Ś re dniowieczny, miejski system obronny — w ał i fosa.
2
W ykonano 3 wykopy o łącznej powierzchni 23 m . Dwa z nich obejmowały obronny wal ziemny, jeden — fosę. U zyskano przekrój poprzeczny wału oraz fosy miejskiej, pozwalające określić ich konstrukcję oraz chronologię. W wykopach nie uchwycono reliktów miejskich m urów obronnych, w zm iankowanych w przekazach historycznych.
Pozyskany m ateria! zabytkowy pozwala datow ać te konstrukcje n a schyłek XIV w. Badania będą kontynuow ane.
Z aw ichost, kościół p. w. Wniebowstąpienia NMP, woj. tarnobrzeskie — patrz: okres nowożytny Z głow iączka, gm. Lubraniec, woj. włocławskie — patrz: wczesne średniowiecze
Z ie lo n a G óra, st. 18 — patrz: okres nowożytny
Ż a ry , s t. 50, p la c Ł u ż y c k i M uzeum A rcheologiczne Środkowego g m , lo c o , w o j. z ie lo n o g ó r s k ie N adodrza w Zielonej Górze
A Z P 6 8 -10/31
B adania prowadził mgr Jerzy T. Nowiński. Finansow ane przez U rząd M iasta Żary. Pierw szy (ostatni) sezon badań. Fosa m iejska i p rzep ra wa m ostowa z XIII-XIX w.
Stanowisko zlokalizowane je s t we wschodniej części m iasta, w odległości ok. 40 m n a wschód od murów miejskich, na dużym nie zabudowanym placu.
W trakcie nadzoru archeologicznego prowadzonego przez M uzeum od wczesnej wiosny 1993 r, ustalono przebieg wschodniego skraju fosy miejskiej, który mocowały pionowo bite pale rozstaw ione co 0,8-2,3 m. W centralnej części wykopu pod kolektor ściekowy stw ier dzono występowanie nieokreślonej konstrukcji drew nianej, w wyniku czego Wojewódzki K onserw ator Zabytków Archeologicznych w Zielonej Górze w strzym ał roboty ziemne i zo bligował inw estora do sfinansow ania ratowniczych badań archeologicznych.
Prace prowadzono od 14.07 do 13.08.1993 r. w wykopie badawczym o wymiarach 12,1 X 1,6-2,2 m. W ram ach wykopu wystąpiło kilka układów konstrukcji drewnianych. W części południowej odsłonięto 5 nałożonych na siebie pólokrąglaków, z których najw yż szy zalegał n a głębokości ok. 155 cm poniżej poziomu jezdni. Tworzyły one rodzaj „ściany” o wysokości ok. 95 cm i długości ok. 2,7 m. Od północy sąsiadował z nim i kolejny układ
Inform ator Archeologiczny Î0 5
konstrukcyjny zbudowany z pięciu połówek pni, tym razem jed n ak bardzo zniszczony. Poszczególne jego elem enty — o długości nie przekraczającej 3,2 m — wystąpiły na głębokościach od 1,5 do 2,05 m, na płaszczyźnie szerokości ok. 1,2 m. P artia środkowa wykopu została zniszczona przez współczesny wkop, za którym wypreparow ano kolejną k o n stru k cję d rew n ian ą. S k ład ają się n a n ią półokrąglaki oddalone od siebie o ok. 0,7-1,1 m, między którym i odkryto kilka w arstw kam ieni. Opisywane konstrukcje biegną środkiem wykopu po linii północ-południe i stabilizow ane są przez pojedyncze pale. N ato m iast konstrukcje odkryte w północnej części wykopu przebiegają po linii północny w schód-południowy zachód. W tej partii wykopu odsłonięto dwa układy konstrukcji. Połu dniowy, uchwycony na poziomie 1,8 m poniżej jezdni, wykonano z trzech nałożonych na siebie półokrąglaków, natom iast północny zbudowano z pięciu p ar ściśle do siebie przyle gających, położonych jed n a n a drugiej, ociosanych, czy raczej przyciętych belek, z których najwyższa wystąpiła zaledwie ok. 0,9 m poniżej jezdni. Również ten układ w spiera pięć pni wbitych po północnej stronie konstrukcji. Obok poziomych układów konstrukcyjnych w wykopie natrafiono na gęstą sieć pionowo wbitych, zaostrzonych pali o długościach od 145 do 430 cm. Część z nich w spierała brzeg fosy, większość najpewniej mocowała kon strukcję jezdni mostów.
Na dwóch odcinkach profilu zachodniego wykopu badawczego wystąpiły dwa fragm. lica murów kam ienno-ceglanych; ich funkcja pierw otna, zważywszy na niewielkie rozm ia ry wykopu, nie je s t możliwa do określenia.
E ksploracja w ypełniska fosy dostarczyła znacznej ilości m a te ria łu ceram icznego z okresu od pol. XIII w. po czasy współczesne, a także fragm. kafli garnkowych i płyto wych, zabytków metalowych, kościanych i szklanych. Najciekawszą grupę znalezisk stan o wi zbiór ceram iki z przełom u wczesnego i późnego średniowiecza, znalezionej w południo wej części wykopu.
Wydaje się, że w wyniku badań natrafiono na przyczółki mostowe związane z kilkom a fazami funkcjonowania przepraw y przez fosę miejską.
M ateriały z badań i dokum entacja znajdują się w M u2eum Archeologicznym w Św idni cy k. Zielonej Góry.
Badania na tym odcinku fosy nie będą kontynuow ane.
I Żdanów, st. 1, gm. Zamość, woj. zamojskie — patrz: okres nowożytny "
OKRES NOWOŻYTNY
I Bielsko-Biała, st. 31 — patrz: późne średniowiecze
B ie ls k o - B i a l a - L i p n i k , k o ś c ió ł M uzeum w Cieszynie p a r a f i a l n y p . w. N a r o d z e n i a
N M P i św. W a le n te g o A ZP 1 0 7-48/—
P race prowadził m gr W Kuś. Finansow ane przez parafię katolicką B ielsko-Biała Lipnik. N aw arstw ienia osadnicze w rejonie kościoła. Wieś Lipnik (ob. dzielnica Bielska Białej), lokowana n a prawie m agdeburskim w 4. ćw. XIII w., w zm iankow ana była po raz pierwszy w 1326 r.; w 2. poł. XV w. stała się wsią królewską.
