d) gradientu piono~go sily cl~Zk~c1 - nazlem-ne (przy uzyciu wie~y eradientowej 0 wysokoAci 3 m).
Przy obserwacjach stosowano grawimetry' typu Sharpe zabezpieczajl4ce dokladnoAc5 0,01 mgal. Wy-niki obserwacji grawimetrycznych tlfJ i ay Sll
~ciAle
O'Z .
korelowane z danymi niwelacyjnymi. Obserwacje s!\ wykonywane w punktach kopalnianych i dowUtzy-wane do punkt6w bazowych.
Badania geoelektryczne, majllce na celu. ustalenle wplywu eksploatacji g6rniczej na zmlany przewod-nictwa g6rotworu, przeprowadzono pocUltkowo eks~
perymentalnie w jednej z kopaln Jaworznicko-Miko-lowskiego Zjednoczenia Przemyslu W~glowego. Ob-serwacje te, w wersji prze§wietlania g6rotworu ml~
dzy pozlomem eksploatowanego pok.ladu a powierz-chnlll Ziemi. wykazaly kilkudzlesi«:eioprocentowe zmiany przewodnictwa g6rotworu pod wplywem eks-ploatacji g6rniczej. Pomiary geoelektryczne wykonano
W
dw6ch modyflkacjach:a) profilowanie wzdluZ przekop6w metodll sred-niego gradientu oraz
b) przeswietlanie dipolowe mi~dzy przekopaml usytuowanymi na paziomach 690 m. i 825 m.
Zakres prac interpretacyjnych obejmuje nast~
pujllce zagadnienia:
a) obliczanie wartosei opornosci poZornej dla po-szczeg61nych punkt6w pomiarowych,
b) graficzne zestawienie obUczonych watta§ci
oporn~ci pozomych· w funkeji czasu i ewentualn1e odleglosci od frontu rob6t g6rniczych.
c) obliezanie rozldadu naprr:Zeil dla przyjetych warunk6w geologiczno-g6rniczycb.
d) przeprowadzanie korelacji mi~ zaobser"!o-wanymi zmianami przewodnictwa g6rotworu a zmla-nami poszczeg61nycb skladowycb napr~en,
e) okreslanie ilosciowych zwillZk6~ mi~zy
zmia-nami przewodnictwa g6rotworu a ~ellc~cill napr~
zen i odleglosciQ od frontu eksploatacjl,
f) pr6b«: . okre§lenia modelu fizycznego wyjaAn~ jllcego zaobserwowane z'RUIW dla r6znych warun-k6w geologiczno-g6rniczych.
. Badania magnetyczne majll charakter AclAle eks-perymentalny. Prowadzone Sll obserwacje na po-wierzcbni obszaru g6rniczego na stabilizowanych sta-nowiskach pomiarowych. Wykonano dotychczas kilka cykli obserwacyjnych przy zastosowaniu magneto-metr6w protonowych typu TMP.
Sledzenie procesu zmian nat~enia pola magne-tycznego w funkcji czasu oparte Sll na zaloZeniu, fa na tie ,,normalnych" zmian wiekowych pola magne-tycznego istniejll zmiany zwblzane z procesem naru-szenia r6wnowagi g6rotworu. Reallzacja tego zaloze-uia stawia dute wymagania metodyce obserwacji,
SUMMARY
The paper presents the methodology and preli-minary results of studies on the uSUe of a complex of geophysical methods in forecasting bumps and falls in the area of the Upper Silesian Coal Basin. This complex of geophysical methods comprises al-most all the methods of applied geophysics (gravi-metric, seismic, geoelectric, magnetic and radiowave methods). Tbe methods are supplemented with ana-lyses floom the area of mathematical-geophysical and physical modelling (wIth the use Of. holographic interferometry for analyses of surface· deformations)
in order to quantify interdependence between the cbanges in rock massif deformed by exploitation and the recorded values, Le. geophysical parameters. Tbe studies made it possible to recognize priority of cer-tain geophysical methods.
interesulllce bow1em zmiany mog" byc5 male (rz~u
±
5 gamma)~ .. Rozwaiania w zakresie modelowan matematycz-nych ograniczyly Sit: dotychczas do przeanalizowania ilo6ciowej oceny zmian ~s~l w g6rotworze i wst«:l)nego obllczenia rozkladu napr~zen dla zadanych warunk6w geologiczno-g6rniczych i przeprowadzenia ich korelacji mi~dzy zaobserwowanyml zmianami przewodnictwa elektrycznego g6rotworu. W obu wy-padkach zastosowano metod«: element6w skof!.czonych.
Zadania obejmujl\ce modelowania fizyczne stano-will oryginalnll pr6b«: zastosowania metody bologra-ficznej interferometrii do badania deformaeji po-wlerzchni pewnej grupy cial, kt6re odbijajllc Awiatlo nie rozpraszajll go. Wspomniane badania, po rozwill-zanlu zagadnien instrumentalnycb (zastosowanie la-seru He-Na 0 pracy cil\glej). sll jut bardzo zaawan-sowane.
Zastosowano metod~ Uzyskiwania podw6Jllyeh ha-logl'am6w oraz, przy opanowaniu sposobu ciftglego Aledzenia deformacji przedmiotu (pr6bki utworu skal-nego . w pras1e hydraulicznej), uzyskano holograficzne pole ptl\ikowe ilustrujftce wywolywanft deformacJ~.
Uwagi nasuwajllce si~ odnoAnie do wynik6w prze-prowadzonych dotychczas badan (2) prowadzft do stwierdzenia, ze w zakresie postawionego celu badan iBtnieje wyrdna przewaga niekt6rych zastosowanych metod geofizycznych. Uprzywllejowana wydaje 81«: bye metoda geoelektryezna oraz grawimetryczna, po-zostale zaA sposoby uzupelniajll uzyskiwane wyniki. Metoda holograficznej interferometrii badania defor-macj! powierzchni po pr6bach laboratoryjnych b~
dzle mogls bye przeniesiona do badan in situ, Z czym willze si~ otwarcie nowego kierunku badafl. w za-gadni@iacb postawionych w tytule niniejszego opra-cowania.
LITERATURA
1. J. Ko w ale z u k - Kierunkl badafl geoflzyc7.-nych w problematyce prognozowania tlipan i Z8-. wal6w w kopalniach G6rnoslllskiego Zagb:bia WE:-glowego. Zesz. nauk. AGH, nr 467. Geologia, 1974,
z.22. .
2. J. Kowalczuk, S. Maloszewski - Wst~p
ne wyniki badail geofizycznych metodami geo-fizyki . stosowanej w. aspekcie prognozowania' tll-pan i zawal6w na obszarze G6rnoAIllsklego Za-glebia W~glowego. Mater. i Pr. Inst. Geof. PAN
·1976, vol. 97.
3. J. Ko w a I c 7. U k - Geofizyka Stosowana w II Kongresie Nauki Polskiej - podsumowanie -Post. Nauk. geol., t. 6, 1974.
4. S.· M a I 0 s z e w ski· - Geoflzyka Stosowana VI II Kongresie Nauki Polskiej - Geofizykn G6r-nlcza 1 iniynierska. Ibidem.
PE3IOME
B CTa'l'be npe,ll,C'l'8BJ1eHbl npKHqHDbl npHMeHClIKJl K pe3yn&Ta'l'&I npe,ll,BapKTenbH&lX HCCJIe,ll,OBsHJUi: c no-MO~ ItOMJIJteKca reocpK3K'{eCItKX HeTO,lI,oB B npo-rH03KpoBaHJO( npoBanoB B BepxHecHJIeSCltOM yroJI&-110H 6acceAne. KOMlIJIeItc reocpH3K'{eCItHX MeTO,lI,OB BKJIlOlJaeT no-cy~ecTBy Bce npHMeHXIOIIlKecx MeTO.IV>I (rpllBHMeTPKlJeCItHe, ce~cKH'lecItHe, 3JIeIt'IpJINeCItHe, r.mrHH'l'Hhle, P8AHOBOJIHOBhle). B ,ltODOJIHeHKe It 3TOMy, C qeJlhIO ItOJIH'leCaeHHOro BhtpalKeHHSl3aBHCHMOCTH ,Iteljx)pHaQldi B roPHhIX nopo,ll,ax no,ll, BJIKSlHHeM pa3-pa60mH OT H86mo1\lleHblx BenH'IHH - reocplo13H'leCKH't napsMeTpoB, npoBO.u.HJlHCL OnLIT&l M8TeM8THKo-reO<PH-3H'IecKOro K q,H3K'lecKoro MO,ll,eJIKPOBaHKJl (npKJ4eHe-lUte MeTO,lI,a rOJlorpaq,HlJecl[oA KHTep4>epoMeTpHH 8 KCCJIe.u.oaaHKH .u.e<PoPl&8qJGl: nOBepXHocTH).
Pe3YJl&T8ThI npoae,ll,eliH&lX HCCJle,ll,OBaHmt npHBO~S:T It 3aItJ11O'IeHHlO. '1'1'0 HeItO'IOpbIe H3 npKJ4eaeHHbIX reo-. cPmH'leCKKX MeTO~OB 06JIa~BlOT onpe.u.eJlelilIhIHK
npe-KJ4~eCTaaMH.
