Władimir Kazberuk
Prace polonistów białoruskich
Biuletyn Polonistyczny 20/4 (66), 107-109
107
m at p r o z y r a d z i e c k i e j , S . A . S p a s s - o r e c e p c j i tw ó r c z o ś c i J a ro s ła w a Iw a sz k ie w ic z a w Z S R R , W . I. O c c h e li - o lit e r a c k i c h z w ią z k a c h p o ls k o - - g r u z iń s k ic h , a B. G . B a r s e g ia n - o z w ią z k a c h o rm ia ń s k o -p o ls k ic h .
W ybór m a te ria łó w sym pozjum u k a z a ć s i ę ma w k s ią ż c e z b io ro w e j w 1979 r . w M o sk w ie . O bejm ie ona r e f e r a t y p o św ię c o n e p ro b le m a ty c e m y ś li l i t e r a c k i e j , a w ię c z je d n e j s tr o n y - k w estio m r e a liz m u s o c j a l i s t y c z n ego i te o rio m ro z w o ju l i t e r a t u r y s o c ja l is ty c z n e j, z d r u g ie j — dziejo m p o w ojennym k r y ty k i l i t e r a c k i e j i k o n c e p c ji p ro g ra m o w y c h w P o l s c e , a p o n a d to c z ę ś ć w y s tą p ie ń k o m p a ra ty s ty c z n y c h .
D r Z bigniew J a r o s i ń s k i
PRACE POLONISTÓW BIAŁORUSKICH
L i t e r a t u r a b ia ło r u s k a w sw oim ro z w o ju z w ią z a n a b y ła z l i t e r a t u r ą r o s y j s k ą , p o ls k ą , u k r a iń s k ą - i d la te g o n aukow cy b ia ło r u s c y z a g a d n ie niom sto su n k ó w i zw iązków li t e r a c k i c h o r a z k u ltu r a ln y c h u d z ie la ją c o r a z w ię c e j u w a g i, w id z ą c w n ic h c z y n n ik u ła tw ia ją c y le p s z e z ro z u m ie n ie w zajem n e n a ro d ó w i ic h z b liż e n ie . I to w ła ś n ie sta n o w i m y śl p rz e w o d n ią p r a c naukow ych w ie lu b a d a c z y .
W śró d ty c h p r a c w y m ienić n a le ż y p r z e d e w sz y s tk im k s ią ż k i: " M ic h a ł F ie d a r o u s k i" J. S a ła m ie w ic z a , "S ło w a p r a S y ra k o m lu " ("S ło w o o S y r o k o m li") o r a z " D a ro h a u s to h o d " (" P o s tu l a ta c h " ) K. C w irk i, " S tu p ie n i r o s t u " (" E ta p y ro z w o ju " ) W. K a z b e ru k a , " T a ja m n ic y s ta r a ż y tn y c h s c h o w is z c z a u " (" T a je m n ic e s ta ro ż y tn y c h k s ię g o z b io ró w " ) A . M a ld z is a , "W y to k i. U pływ y. P a s k o r a n a ś ć " ( " Ź r ó d ł a . W pływ y. P r z y ś p ie s z e n ia " ) W. K ow alenki o r a z "Z m ie n liw a je i s p r a d w ie c z n a je " ("Z m ie n n e i o d w ie c z n e " ) W. G ap o w ej.
K sią ż k a "M ic h a ł F ie d a r o u s k i" w y s z ła z d ru k u w 1972 r . T a m ono-t
g r a f ia ż y c ia i tw ó r c z o ś c i n ie s tru d z o n e g o b a d a c z a n ie p r z e b r a n y c h sk a rb ó w lu d o w ej k u ltu r y b ia ło r u s k ie j , a u to r a w ielotom ow ego d z ie ła "L ud b ia ło r u s k i" , u k a z u je c a ło k s z ta ł t w ie lk ie g o je g o w y siłk u o r a z z a s łu g d la h i s t o r i i f o l k lo r y s ty k i b ia ło r u s k ie j . A u to r p r z y ta c z a n ie m ało lic z b c h a r a k te ry z u ją c y c h
je g o d o ro b e k n aukow y. W y s ta r c z y w sp o m n ie ć , iż sie d em tomów "L u d u b ia ło r u s k ie g o " ( c z te r y tomy u k a z a ły s i ę ju ż po ś m i e r c i a u t o r a ) z a w ie r a p o n a d 500 b a je k , 3500 w ie r z e ń , zabobonów , 10 000 p r z y s łó w , 520 z a g a d e k , 3000 fra z e o lo g iz m ó w , to a s tó w , ż y c z e ń , p r z e k le ń s tw , 4-170 p ie ś n i itd .
"S ło w a p r a S y ra k o m lu . Byt i k u ltu r a b ie ła r u s a u u tw o r c z a s c i » w ia s k o w a h a l i r n i k a « " ("S ło w o o S y ro k o m li. Ż y cie i k u ltu r a B i a ł o r u s i nów w tw ó r c z o ś c i ^ lir n ik a w io sk o w eg o « " , 1975) - to s z k ic ży c ia i tw ó r c z o ś c i L udw ika K o n d ra to w ic z a ze sz c z e g ó ln y m u w zg lę d n ie n iem t e m a ty k i b ia ło r u s k ie j . Jego s p u ś c iz n a lit e r a c k a z a in te re s o w a ła K. C w irk ę ja k o ź ró d ło p o z n a n ia bytu i k u ltu r y ludow ej b ia ło r u s k ie j w XIX w . Tym s i ę t e ż tłu m a c z y k o m pozycja k s ią ż k i: c z ę ś ć p ie r w s z a , "W ła d y sław S y ro k o m la i B i a ło r u ś " , z a w ie ra r o z d z ia ły : " L a ta d z ie c ię c e i m ło d z ie ń c z e " ,
" Z a łu c z e " , "W ilno i B o re jk o w s z e z y z n a " , " O s ta tn ie la ta ż y c ia " , "W ła d y sła w S y ro k o m la - p ie ś n ia r z e m B ia ło r u s i" . C z ę ś ć d r u g a , z a ty tu ło w a n a " O d z w ie r c ie d le n ie bytu i k u ltu r y B ia ło ru s in ó w " , s k ła d a s i ę z r o z d z ia łó w : " G o s p o d a rs tw o i k u ltu r a m a te r ia ln a " (z p o d ro z d z ia ła m i: " G o s p o d a rs tw o " , " M ie s z k a n ie " , " U b r a n ie " , " J e d z e n ie " ) , "B yt sp o łe c z n y i r o d z in n y " , "K u l t u r a d u ch o w a " ( " W ie r z e n ia " , " F o lk lo r " ) .
K. C w irk a j e s t ró w n ie ż a u to re m s z k ic u "D a ro h a u s to h o d " (1974-), z a w ie r a ją c e g o w r a ż e n ia z p o d ró ż y do m ie js c z w ią z a n y c h z życiem i tw ó r c z o ś c ią W ład y sław a S y ro k o m li.
" S tu p ie n i r o s t u . B i e ła ru s k a ja l i t e r a t u r a k a n c a XIX - p a c z a tk u XX s ta h o d d z ia u i tr a d y c y i p o ls k ic h p iśm ie n n ik a u " (" E ta p y ro z w o ju . L i t e r a t u r a b ia ło r u s k a k o ń ca XIX i p o c z ą tk u XX w iek u w p iś m ie n n ic tw ie p o l s k im " , 1974) - to p r z e g lą d sto su n k ó w li t e r a c k i c h b ia ło r u s k o - p o ls k ic h w XIX i n a p o c z ą tk u XX w . K sią ż k a s k ła d a s i ę z dw óch p o d sta w o w y c h c z ę ś c i : 1. "XIX w ie k . N i e p r z e ta r t ą d r o g ą " (1. " Ź r ó d ła e p ik i b i a ł o r u s k ie j. B y lic a i g a w ę d a " , 2. "K oniec s tu l e c ia . O gólne te n d e n c je r o z w o jo w e " , 3 . "T e m aty k a b ia ło r u s k a w p o ls k ie j l i t e r a t u r z e r e a l i s t y c z n e j . E l i za O rz e s z k o w a i n a r ó d b ia ło r u s k i" ) , II. "W iek XX. S z e r o k ie w id n o k r ę g i" (1 . " Ź r ó d ła n a ro d o w e i ow ocna w s p ó łp r a c a " , 2 . " S z k o ła tw ó r c z a . Ja n k a K up ała i o s ią g n ię c ia r e a lis ty c z n e M a r ii K o n o p n ic k ie j" , 3 . " P o m n o ż e n ie tr a d y c j i . R o m antyczna w z n io s ło ś ć l i t e r a t u r y " ) .
-109
Na u w ag ę z a s łu g u je te ż k s ią ż k a A. M a ld z isa "T a jem n icy s t a r o ż y t n y ch s c h o w is z c z a u " (1974-). A u to r opow iada w n ie j o sw y ch p o s z u k iw a n ia c h sk a rb ó w l i t e r a t u r y b ia ło r u s k ie j w a rc h iw a c h i k s ię g o z b io ra c h Z SR R i P R L . P o s z c z e g ó ln e s z k ic e s ta n o w ią cie k a w y p rz y c z y n e k do d z i e jów b ia ło r u s k o - p o ls k ic h zw iązków lit e r a c k i c h o r a z w s p ó łp ra c y k u l t u r a l n e j .
S p ra w ie r o l i l i t e r a t u r y p o ls k ie j w r o z w o ju l i t e r a t u r y b ia ło r u s k ie j s p o r o m ie js c a p o ś w ię c a W. K ow alenko w sw ej p r a c y "W ytoki. U pływ y. P a s k o r a n a ś ć . R a z w ic c io b ie ła r u s k a j l i t e r a t u r y X1X-XX sta h o d d z ia u "
( " Ź r ó d ł a . W pływ y. P r z y ś p ie s z e n ia . Rozw ój l i t e r a t u r y b ia ło r u s k ie j w X1X~XX w ie k u " , 1975), b ę d ą c e j p r ó b ę sy n te ty c z n e g o u ję c ia d z ie jó w l i t e r a t u r y b ia ło r u s k ie j z u w zg lę d n ie n iem z n a c z e n ia p i s a r z y r o s y js k ic h , p o ls k ic h i u k r a iń s k ic h w ży c iu i tw ó r c z o ś c i p i s a r z y b ia ło r u s k ic h .
"Z m ien liw a je i s p r a d w ie c z n a je . W opyt typ a la hic zna ha d a s le d a w a n ia b ie ła r u s k a j i p o ls k a j w iask o w a j p r o z y " ("Z m ienne i o d w ie c z n e . P r ó b a b a d a n ia ty p o lo g ic z n e g o b ia ło r u s k ie j i p o ls k ie j s> p r o z y w ie js k ie j-^ " , 1975/ - to ty tu ł k s ią ż k i W. G ap o w ej, w k tó r e j a u to rk a p o s ta n o w iła o d n a le ź ć w sp ó ln e c e c h y w u k a z a n iu te m aty k i w ie js k ie j w p r o z ie b ia ło r u s k ie j i p o l s k ie j. Tem atem sw ych r o z w a ż a ń W. G apow a u c z y n iła p r z e d e w sz y s tk im u tw o ry Kuźmy C z o rn e g o o r a z Ju lian a K aw alca.
Z agadnieniom sto su n k ó w lit e r a c k i c h b ia ło r u s k o -p o ls k ic h u d z ie la ją w ie le u w agi w sw y ch r o z p r a w a c h i a r ty k u ła c h ró w n ie ż ta c y u c z e n i b ia ło r u s c y , ja k p r o f . S . A le k s a n d ro w ic z , p r o f . O . Ł o jk a , p r o f. M. Ł a r c z a n - k a , d o c . W. K o le śn ik , d o c . W. R a h o jsz a i in n i.
