^ o y i H h O s j í > t ^ ^ í > T C U " J ; •
P.- L ' j • i • ‘ ’ . '!
y<
C( ky'vg e-kvvOb al l'C ° i r <9 £>c & j uCa.* h tiç ü -~ 3
f a g i k * ù I • 1
' * , v £ $ $ 1 ■ V ix ^ k i V\ C\ i ^\\ ^ i ^ ü U ' a t j <>{^
î 4t^vv*^T0 ^ îCm^K UaJto & Á U \ 1^4'Cciv / 'VC&rje;
k I 0 I . S p . ¿ t ■ I \ S / M / ^ L U Xô- ^ ^ V \ V > V i ^ > H f
É*)k e$ *
i ïf l ^ i T l U c i
nï & t y i . 4 ^ 1 ' J
Wii » & C Ü C O H - C i o - i j ) W k , ; H 'X A u .« í m c : S .k s u ^ /» http://dlibra.ujk.edu.pls
Biblioteka Uniwersytecka
5 0 6 1 3 9
3) P r z y s ło w ia szląskie. A. CinciaJa. Cieszyn 1886. \ 4) Starożytne przypowieści polsTĄe. Wł. K. WójcicRi. W a rsz a w a 1836. \
5) Die Weisheit auf der Gasse, Neue Sprichw örter - Sam mlung. H Leineweber. Paderborn 1897.
6) Geflügelte Worte. D er C itatenschatz des deutschen Volkes. Gr. Büchm ann. Berlin 1898.
7) Lexicón fremdsprachlicher Cítate. H. Fried Leipzig.
K siążeczka ta niew ielka fo rm ą , ale bogata wr treść m a b yć uzupełnieniem »Księgi złotych myśli«, k tó rą k r y ty k a ta k pochlebnie oceniła, i k tó ra dobre p rzyjęcie z n a lazła. Jeżeli i ta » P rak ty czn a M ądrość Życia« będzie (jak tuszę) pożyteczną dla czytelników , będę się czul szczęśli w ym i powiem sobie: non in .v a n u m laboravi.
Bienkówha w dzień nawrócenia św. Pawła 1901. http://dlibra.ujk.edu.pl
F laaiúux,
¡ ¿j ( <■ 4 ■ i . 1 k ' 1KMJí C ijVVOu o v w a o f l ' O ù C l u t ’ d M LUX! ~ ■ • 'í
• f c ^ T ö ' v f k x c k . ^ ö A t o'"-í 1 ' '
f 1 “a Wi tl^ S
hiJ'Cçt-oc
4 t \ v<t& j vAa v^o ^ n î l 4 o ^ ^ L v» ^ í* j i i v t rA 'C o w \ ) W c ; H . ú i U 'i * i £ » $->£3j http://dlibra.ujk.edu.plI. Przysłow ia polskie. /
A.
by chleb był, to się i zęby znajdą.
emu Ju rk o nie gra« ? — Bo niem a pieniędzy. Adam na Ewę, a Ew a na w ęża (winę zwala).
4. Adam cóźby poradził, gdyby Bóg w ra ju E w y nie posadził ?
5.- Adwokat niech głowę, a koń niecli m a nogi.
6. A gnieszka ła sk a w a w ypuszcza skow ronka z rękaw a. Jak na św. Agnieszkę ładnie, to jest nadzieja rychłej wiosny.
7. A ksam ity i a tła sy nie dodadzą ci o k rasy (ozdoby). • 8. Albo to Bóg taki, żeby słuchał sobaki? Sobaka =■ pies. 9. Alboć w ezm ą albo sam daj, ta k k a z ał św ięty Mikołaj.
Żartobliwe.
10. Albo będę piw niczym , albo niczem ; albo starostą, albo kapucynem .
11. Albo graj, albo pieniądze daj. Żartobliwe.
12. »A m oja k a re ta gdzie« ? — Tam, gdzie ją konie za wiozły.
18. Aniś do ludzi, aniś do Boga; cóż z ciebie? zaw ali droga.
14. Aniołowi łatw o białym być, ale djabła trudno m ydłem w ym yć.
15. Ani n a wsi, ani w m ieście — nie w ierz niewieście. PRZYSŁOWIA PO LSKIE. 1
— 2 — 16. Ani posła, ani osła.
17. »A p raw d a « ? — P raw da, ale nie w:.m c 0 ? B
1. B aba jest rada, źe ją chw alą. 2. B aba i d y ab ła oszuka.
3. B aba ma w sobie opałkę ognia na siedi ¡u uhlopÓY 4. B aba w płaczu obrony szuka, m ężczyzna w pałasz 5. B aba zła gorsza jest od dyabła.
6. B aba z wozu, koniom lżej.
7. Babę rozdrażnić gorzej jest, niż dyabła. 8. Babi n aród zaw sze ch y try .
9. »Babko dzwonią!« — Nie słyszę. — »Babko! ■ -ają« Ha! hulaj dusza! Kobieta prędsza jest do tańca /, '■ do l ściola.
10. B abusina w nu czk a i m ły n a rsk a su czka dobn. m ają.
11. B aby i dyabeł nie oszuka. 12. B aby i kijem nie dobije.
13. B aby m ają długie włosy, a kró tk i rozum. 14. Bać się trzeba trzcm ie, gdy się dąb wywinie. 15. Baj baju! baj, źe n a świecie jest gdzieś raj. 16. Bardziej boli od języka, niż od miecza.
17. Bardziej się bój d y ab ła m ądrego, niż głupiego. 18. »Bardziej szkoda trzew ik a, niż nogi« — mówi skąpy
i ubogi. Gdy im Mo wyrzuty czyni, że boso chodzą. 19. Bardziej boli od swojego, niż od cudzego.
20. Bardziej to człowiek szacuje, co go więcej kosztuje. 21. Bardziej to czujem y, co sam i cierpim y.
22. B ardziej to ludziom sm akuje, czego praw o zakazuje. 23. B arszczu szydłem nie jedzą.
24. Bądźcie zdrów cie (zdrowi); co niemacie, to se kupcie. Żartobliwe.
25. Beczkę d ziu raw ą trudno napełnić.
26. Bez batoga pod górę, a bez łań c u c h a z góry nieda leko zajedziesz.
27. Bez cnoty niczem strój złoty. http://dlibra.ujk.edu.pl
— 3 — 28. Łez ciekaw ości niem a mądrości. 29. Bez Boga ani do proga.
30. Bez Boga niem a broga. Bróg = duża kopa zboża. 31. Bez d atk a łask a ja k rze k a bez wody.
32. Bez dołu grobli, bez n ak ład u zysku nie będzie.
33. Bez Tw ana (chłopa) nie będzie pana. Buskie: Bez Iwana ne bude pana.
34. Bez jednego w ojaka (żołnierza; będzie wojna. 35. Bez gospodarza dom płacze. Wszystko idzie licho. 36. Bez grosza nie będzie d u k ata.
37. Bez ochoty nieskore roboty. ł 3. Bez p ra c y nie będzie kołaczy. 39. Bez p ra c y ży ją ty lk o p tacy .
40. Bez książek do szkoły, bez pieniędzy na ta rg nie chodź! 11. B e z p ie c z n ie m o że łgać, kto z d a le k a wędruje.
12. Bezpiecznie sypia, kto ma dobrych sąsiadów.
43. Bezpiecznie m yszy biegają, gdy kota w domu n ie m ają. 44. Bez p rzy c z y n y nie szukaj innej dziedziny.
45. Bez przygotow ania nie będzie kazania. ±6. Bez soli niesiono, bez chleba niesyto. 47. Bez wołu nie będzie rosołu.
48. Bez woli Boskiej włos z głowy człow ieka nie spadnie. 49. Będzie dobrze, ja k złe minie.
50. Będzie dobrze n a świecie, gdy k ażd y przed swym ' pro giem zamiecie.
51. Będzie ja k Bóg da (albo: co Bóg da).
52. Będzie pogoda, ja k nie pójdzie z nieba woda. Ludowe. 53. Będzie śpiew ał próżny przed zbójcą podróżny. KnapsM, 54. Będziesz jeść, ja k ci przyniesie kukiełkę pies. Ludowe. 55. Będziesz zbierał w starości, coś zasiał w młodości. 56. Biada domowi, gdzie krow a dobodzie wołowi. Ruskie:
Horę tobi wołe, koty tebe korowa kole. 57. Biada, jak zostanie p an z dziada.
58. Białogłowa grzeczna i wino m ocne z najm ędrszego uczynią błazna. Wójcicki.
59. Białogłowy zw ykle siw ych głów (starych) nie lubią. 60. Białogłowie pstro w głowie.
1*
— 6
125. Bóg nierycliło, ale dobrze karze.
126. Bóg jest n iery ch liw y (cierpliwy), ale spraw iedliw y. Ruskie: Boh chocz ne skoren, ale l/uczen.
127. Bóg powoli chodzi, ale każdem u dogodzi.
128. Bóg równego stw orzyć, g rzeszyć, czystości utraconej w rócić nie może. Rysiński.
129. Bóg się tym b rzydzi, kto się ojca w stydzi.
130. Bóg stw orzył ja rm a rk i, a d yab eł fry m a rk i. Frymarki — oszukaństwa, krętactwa.
131. Bóg stw orzył P ru sa k a , gd y się rozgniew ał n a Polaka. 132. Bóg widzi, czas ucieka, śm ierć się zbliża, w ieczność
czeka.
133. Bóg w ie co robi.
134. Bóg w ie co c zy n i; nie da ro snąć n a dębie dyni. 135. Bóg wie najlepiej, czego nam potrzeba.
136. Bóg wie lepiej niż m y, co dla nas dobre. 137. Bóg wysoko, cesarz daleko.
138. Bóg wziął, Bóg da; wiele rozdał, więcej jeszcze ma. 139. Bóg z a c z y n a i Bóg kończy.
140. Bóg za jednego ty sią c e karze.
141. Bóg zapłać, bom zjadł; terazem rad. Ludowe.
142. Bóg zasm uci, Bóg pocieszy, bo jest panem w szystkich rzeczy.
143. Bóg zaw sze rad zi o swojej czeladzi.
144. Bodaj się nasi krew ni dobrze mieli, a m y do nich drogi nie wiedzieli!
145. Bojaźń ham uje od złego.
146. Bój się prędkiej s tra ty , k to prędko bogaty. 147. Bój się w sty czn iu wiosny, bo m arzec zazdrosny. 148. Boli gardło śpiew ać darm o.
149. Boli główka, szkolna w ym ów ka.
150. Ból w łokciu i ból po stra c ie m ęża m ocny, lecz nie długi.
151. Bory um arł, kredyt dy ab li wzięli, tylko zapiać żyje. Żartobliwe.
152. Borgi to dw a targi. Ludowe. ( Nie warto borgow&ć . 153. B roda m ądrości nie doda.
— 7 —
154. Broda nie czyn i człow ieka m ądrym .
/ 155. Broda to dziadow ska stodoła. Bo staremu, brodatemu dziadowi chętnie jałmużnę dają.
156. B rudną bieliznę w domu p ra ć trzeba. 157. Brzegowi poderw anem u nie ufaj. 158. B rzuch głodny nie jest swobodny.
159. B rzuch nie może, ale oczy chcą. O łakomym.
160. B rzuch nie zw ierciadło; n ik t nie pozna, co się jadło. / 161. Brzuch tłusty, łeb pusty.
162. But bez p a ry , k a w a le r s ta ry i honor żyda n a nic się nie przyda.
163. By koń o swej sile wiedział, źadenby n a nim czło wiek nie usiedział.
164. Było, było, ale się zmyło! Przeszło, spotrzebowało się. 165. Było dwóch b ra c i m ądrych, a trzeci głupi. Bajka. 166. Było jeść, było pić, ale »prynuki« nie było. Buskie:
buło isty, buło pity, ale prynuki ne buło. Prynuka w y raz ruski, zn a cz y ty le co przym us. W ieśniacy n a wese lach i ch rz c in a c h drożą się ze sobą, lub może fałszy w ym w stydem powodowani, nie b io rą się do jadła, gdy się ich u staw iczn ie i usilnie nie zachęca. »Bierz cie sobie! używ ajcie! jedzcie też i pijcie, co Bóg dał! nie żałujcie sobie!« Temi i inne mi słow y gościnność słow iańska zm usza gości do jedzenia i picia i to Ru- sini n az y w a ją p ry n u k ą.
167. Był w kościele, ale n a swoich ch rzcinach. Móiin się o takim, kto do kościoła nie chodzi.
168. Był w kościele, gdzie szklank am i dzwonią. W karczmie. 169. Był w Pacanow ie, gdzie kozy kują.
170. Byś tw em u psu i nogę uciął, to n a trzech za tobą pobieży.
171. Bywai-często zwiedzionym, kto lubi b y ć chw alonym . 172. B yw a pod wozem, kto b y w a na wozie.
173. Byw a w prawdzie tak i in ak , lecz częściej zły syn jedynak.
C. 1. Cena do m ieszka nie idzie.
— 8 2. C hcącem u nic nie jest trudne. 3. C hcącem u niem asz krzy w d y .
4. Chcesz nie być chora, strzeż się doktora.
5. Chcesz nie podrwić głową, jedz pieczeń wołową. 6. Chcesz, to dobrze; nie chcesz, drugie dobrze.
7. Chcesz córuni, s ta ra j się spodobać m am uni. Cinciała. 8. Chcesz b yć zdrów i młody, to pij dużo wody. 9. Chcesz mieć co tajnego, zachow aj u siebie samego. 10. Chceszli ujść k a ry , popraw błąd sta ry .
11. Chcesz mieć p rzyjaciela dobrego, nie chodź często do niego.
12. Chcesz mieć pokój p raw y , nie miej ze złym spraw y. 13. Chcesz przy jaciela stracić, pożycz m u pieniędzy. 14. Chcesz skłam ać, to się u k ą ś w język.
15. Chcesz św iata użyć, idź do w ojska służyć. „ Użyć świata“ znaczy tu: wiele świata widzieć.
16. Chcesz się żenić przy jacielu , to się żeń; ja ci powiem po weselu, żeś dureń.
17. Chcesz się z dyabłem pożywić, szu k aj długiej łyżki. 18. Chcesz zostać bogatym , bądź siedem la t świnią. 19. Chęć nieraz sta rc z y za uczynek.
20. Chciej ja k najlepiej, a p rzestań n a tern co może być. 21. Chciwem u i pół św ia ta mało.
22. Chciwości i ognia p rz y k ła d a ją c nie zgasisz.
23. Chleb jedz, p raw d ę gadaj, o resztę nie dbaj! Buskie: Chlib iż, a prawdu riżl
24. Chleba, soli nie żałow ać, ubogiego poczęstow ać. 25. Chleba dorabiać się trzeba.
26. Chleb ludzi bodzie. Buskie. Chlib uberaje, kto jeho maje. W dobrym bycie człowiek staje się zuchwałym.
27. Chleb, sól i woda, niem a głoda. Buskie: chlib ta woda, nema hołodci.
28. Chleb płacze, gdy go darm o jedzą.
29. Chleb p ra c ą n a b y ty b y w a sm aczny i syty. 30. Chleb się nie przyje (nie u przykrzy).
31. Chłopa łakomego, w oru dziuraw ego, gościa bezw sty dnego nie nasycisz.
— 9
-32. Chłopa poznasz p rzy robocie, a p an a p rzy stole. Lę- toicski.
33. Chłopa korcem hokciem) nie m ierzą.
34. Chlopeczku! raz użyć; ja k nie będzie, musisz kupić. Chwiała.
35. Chłop chce być panem , a pan królem. 36. Chłop ci robi silnie, ja k go dojrzysz pilnie. 37. Chłop choć z bu k a spadnie, to sobie odpocznie.
38. Chłop do chłopa, pop do popa, złodziej do złodzieja — w ręce p an a dobrodzieja! Żartoblmy toast.
39. Chłop do cepów, b ab a do kądzieli.
40. Chłop za chłopem, b ab a za b a b ą trzy m a. 41. Chłop zaw sze chłopem.
42. Chłop w k arczm ie pan, choć robi n a żyda. Łętowski. 43. Chłop m ow ny, k o t łow ny — obaj się dobrze m ają, 44. Chłop niem owny, kot nie łow ny — dyabła w arci. R u
skie: K it nełowny, chłop nemowny — oba łedaszczo. 45. Chłop (człow iek) strzela, a P an Bóg kule nosi. 46. C hłopska miłość: p rz y ludziach się łają, a bez ludzi
się ściskają.
47. C hłopska rzecz jeść, a p ań sk a pić (dużo). Lętowski. 48. Choć bieda, to podskocz u żyda.
49. Choćby kto św iat obszedł kołem, nie będzie z sowy sokołem. Knapski.
50. Choćby człek szedł i do Kusi, wszędzie robić musi. 51. Choćby k u c h a rz m uchę gotował, to urw ie skrzydło dla
siebie.
52. Choćby co gorszego, byle co inszego. Ruskie: chofby hirsze, aby insze.
53. Choćby g o rzała wieś, to najpilniej jeść. Ludowe.
54. Choćbyś szedł n a Podole, niem a bez p ra c y chleba na stole.
55. Choćby zastaw ić, byle się zabaw ić. Mówią rozrzutnicy. 56. Choćby łakom y m iał najw ięcej, zaw sze mu mało. 57. Choćbyś szedł i do K rakow a, i tam bieda jednakow a. 58. Choćbyś znalazł, rac h u j z a ra z .
59. Choćby ż y d był z nieba, w ie rz y ć mu nie trzeba. http://dlibra.ujk.edu.pl
— 10 —
60. Choć dziś A tan azy , pal w piecu d w a razy . Św. A ta nazego 2 kwietnia.
61. Choć człek ukuje ze stali, to czas obali. 62. Choć co niepozorne, to często w yborne.
63. Choć o jednem oku, byle tego roku. Mówią o pannie, która ja k najprędzej chce wyjść za mąż.
64. Choć kto cnotę nienaw idzi, przecież ją widzi. 65. Choć się zgrzeszyło, lecz się opłaciło.
66. Choć ubogo, ale chędogo (schludnie, czysto). 67. Choć koszula b ru d n a, ale cno ta cudna.
68. Choć koszula sz ara , ale cn o ta cała. Mótci się o biednym, a cnotliwym c złoicie ku.
69. Choć ksiądz m ieszka w lesie, to m u k a ż d y niesie. 70. Choć kto w jam ie siedzi, to Bóg' w yśledzi.
71. Choć n ik t nie widzi, nie rób czem się Bóg brzydzi. 72. Choć nie modnie, ale wygodnie.
73. Choć się źle dzieje, nie tra ć nadzieje.
74. Choć głodno i chłodno, ale źyjem swobodno. Zbójeckie. 75. Choć nie dadzą, ale radzą.
76. Choć świeci słońce, bierz w drogę opończę.
77. Choć rozum u nie sprzedają, a przecież go chłopi m ają. 78. Choć w ielki ród, ale sam n a siebie rób. Ludoice. Ród
znaczy tu tyle, co rodzina.
79. Choć bez k ontusza, ale dzielna dusza. 80. Choć kiep sk a ły żk a, byle p ełn a m iska. 81. Choć dobre znam y, je d n a k źle d zia ła m y .
82. Choć się człek k ręc i w ierci, nie w y w ierci się od śmierci. Ruskie: K ruty ne werty, treba umerty.
83. Chodziłoby się jasno, jad ło b y się m asno, ale robić stra- sno. Ludoice. Strasno = boi się, niechce się robić.
84. Chorego nie pytaj, czy p ra g n ie zdrow ia ? 85. Chorego się pytają, zdrow em u dają. 86. Choremu i m ucha zaw adzi.
87. Choroba lubi dostatek.
88. Choroba p rzy b y w a na koniu, a odchodzi piechotą. 89. Choroba tam nie bawi, gdzie niem a wygody. 90. Chorowici n ieraz najdłużej żyją.
— 11 —
91. Chory d y ab eł chciał: m nichem zostać, a jak w yzdro wiał, to o tem zapomniał.
92. Chory popraw ić się obiecuje, a w yzdrow iaw szy znowu się źle spraw uje.
93. Chory niewiele potrzebuje, a wiele kosztuje. 94. C hory się dowie, co jest w a rte zdrowie. 95. Chowaj grosinę n a c z a rn ą godzinę.
96. Chowa Pan Bóg zw ierza, choć nie zna pacierza. 97. Chromy cierpliw y dalej zajdzie, niż zdrow y leniwy. 98. Chrzan się chw alił: »dobry ja z miodem«. A miód na
to: »kat cię prosi: dobry ja i bez ciebie«. 99. Chuda fara, sam pleban dzwoni. Rysiński.
100. Chytrością św iat przejdziesz, ale się nie wrócisz. R u skie: Brechniu śuńt perejdesz, ale sia nazad ne wernesz. 101. Chw ała Bogu! jad ą goście, to się i cztek p rz y nich
pożywi. Rysiński. Bo gościom lepiej trzeba dać jeść. 102. Ciało, ciało! źleś działało, źeś o duszę nic nie dbało.
Ludowe.
103. Cichej głow y m iecz nie siecze.
104. Cicho źydy, niech sam ra b in szczeka. Żartobliwe. Używa sic, gdy wielu równocześnie mówi.
105. Cicha w oda brzegi rwie.
106. Ci co najgorzej czynią, nieraz najpiękniej mówią. 107. Ciekawość pierw szy stopień do piekła.
108. Cierp ciało, kiedyś grzeszy ć chciało.
109. Cierp ciało, m asz coś samo chciało. Ruskie: Ter p ij tiło, majesz szczoś chotilo.
110. Cierpliwość najlepsze lekarstw o.
111. Ciesz się pies: ziem niaki kw itną, będziesz jeść. L u dowe. Gdy kto iv przyszłości obiecuje pomódz.
112. Ciesz się z wesołymi, a płacz z p łaczącym i. 113. Ciężka potrzeba u czy sz u k ać chleba.
114. Ciężka boleść gdy się chce jeść; jeszcze cięższa, kiedy jedzą a nie dadzą.
115. Ciężko idzie panie Daw idzie. Żartobluue.
116. Ciężko robić trzeba n a k a w a łe k chleba. Ludowe. 117. Ciężko tem u, kto musi.
— 12
118. C ivitas C racovia, kup sobie jak o i ja. 119. Cnota bez m ia ry nabiera p rz y w a ry . 120. Cnota dla w szystkich m a o tw a rte w rota. 121. Cnota i pokora niema m iejsca u dw ora.
122. Cnota i w nieprzyjacielu jest p o c h w a ły godna. 123. Cnota ja k szydło w w orze nie utai się.
124. Cnota jest złemu solą w oku. 125. Cnota nie na piecu lega.
126. Cnota się z człekiem nie rodzi; kto jej szuka, ten zna- chodzi.
127. Cnota s k ry ta jest ja k św ieca pod korcem .
128. Cnota zb y tk u nie lubi; g d y przejdzie m iarę, imię sw e gubi.
129. Cnoty i rozum u za żadne pieniądze nie kupisz. 130. Co bardziej dokuczy, to prędzej nauczy. 131. Co było a nie jest, nie pisze się w rejestr.
132. Co było łom, tego żaden nie dogoni. Łoni = zeszłego roku.
133. Co było dane, może b y ć odebrane.
134. Co Bóg m a d ać w lesie, to i do dom przyniesie. 135. Co Bóg złączył, to dyabeł rozłącza.
136. Co Bóg czyni, w szystko dobrze czyni.
137. Co Bóg przezn aczy , tego człow iek nie przeinaczy. 138. Co Bóg złączył, człow iek niech nie rozłącza. 139. Co ciało lubi, to duszę gubi.
140. Co ciału dogodzi, często d uszy szkodzi. 141. Co ci z cudzego, ja k niem asz sw ojego?
142. Co chłop zbierze, ro zp ró szą panow ie, to pozbierają źydkowie.
143. Co cudze, to dobre; co swroje, to złe. 144. Co czas buduje, to czas ru jn u je.
145. Co czyje, niech zgnije, a ru s z a ć nie trzeba. Ludoive. 146. Co czynisz, czyń m ądrze a p a tr z końca.
147. Co czerw one to piękne; co słodkie to dobre. Chłopski gust.
148. Co czynisz chętnie, pójdzie ci zręcznie. 149. Co dąb to nie brzoza; co krowm to nie koza.
— 13 —
150. Co dziś opuścisz, ju tro nie dogonisz. 151. Co dru giem u dziś, to tobie jutro.
1.52. Co do gęby, to nie grzech, ale co z gęby. 153. Co drugiem u dasz, tego sam nie m asz.
154. Co F ra n c u z wym yśli, Niemiec zrobi, to Polak głupi w szy stk o kupi.
155. Co głowa, to rozum.
156. Co głupiemu po rozumie, kiedy go u ż y ć nie umie? Szlązkie. Cinciala.
157. Co godzina, to inna nowina.
158. Co jeden mógł zrobićy to i drugi potrafi. 159. Co jest zacne, to nie jest łacne (łatwe).
160. Co k a rc z m a to stój; co woda to pój. Mówią furmani. 161. Co kogo cieszy, o tern mówić spieszy.
162. tło kogo boli, o tem mówić woli.
163. Co kogo nie kosztuje, tego on nie szanuje.
164. Co kom u do domu, kiej chału p a nie jego? Cinciala. 165. Co kom u jest miłe, to dobre choćby było. zgniłe. 166. Co kom u przeznaczone, to?go nie minie.
167. Co kto lubi: ksiądz kości, o rg an ista mięso. Ludowe, 168. Co kto lubi, to go n ieraz gubi.
169. Co kto lubi, to chw ali.
170. Co k to winien, oddać powinien. 171. Co kto zasłu źy b 'n iech cierpi.
172. Co k ra j, to in n y obyczaj; co ch ałupa, to inna n a u k a ; co wieś, to inna pieśń.
173. Co ludzie gadają, to i w y gadają. 174. Co lekko przyszło, lekko poszło.
175. Co łatw o przychodzi, tego ludzie nie szanują. 176. Co m am y, o to m ało dbam y.
177. Co m a b yć osęką, z a ra z rośnie krzyw o. 178. Co m a wisieć, nie utonie.
179. Co m asz zrobić jutro, zrób dziś; co m asz dziś zjeść, schow aj na jutro.
180. Co m ąż zbierze workiem, to żona w yniesie garnkiem . 181. Co mi po chlebie, ja k niem am zębów w gębie?
182. Co mi po chlubie, ja k mnie bieda sk u b ie? Chluba tu w znaczeniu: zaszczyt, honor.
183. Co mi do kogo, gdy mnie błogo. Błogo — dobrze. 184. Co m nie dziś, to tobie jutro.
185. Co młodość uroni, tego staro ść nie dogoni.
186. Co n a placu, to nieprzyjaciel. Mówi się p rzy stole, gdy się je, co dadzą.
187. Co na sercu u trzeźw ego, to n a języ k u u pijanego. 188. Co nagle, to po d yab le (a co powoli, to po Bożej
woli).
189. Co nie moje, o to nie stoję.
190. »Co nowego«? — okradł .biedny ubogiego (A zrobił mu biedę groźną, bo m u u k ra d ł torbę próżną). Cin- ciała.
191. Co on w p iątek zje, tego ja w niedzielę niem am . 192. Co pilność zbierze, to zby tek rozprószy.
193. Co po m łynie, ja k w nim woda nie płynie ? 194. Co po łyżce, ja k niem a co je ść ?
195. Co po psie w kościele, kiedy się nie modli ? Lud mówi: co po psie w kościele, kiedy pacierzy nie miele ? 196. Co późno, to próżno.
197. Co po wielkiej stodole, kiedy próżna ? Cinciała. 198. Co praw da, to nie g rze c h (nie sta ra j się o pośmieclp.
Tenże.
199. Co radzisz drugiem u, ży cz sobie sam em u. 200. Co radzi m ówimy, rad z i i czynim y. 201. Co ręce zbudow ały, ręc e z b u rz y ć mogą.
202. Co rok, to prorok. Mówi się, gdy w małżeństwie każdy rok konsolacya.
203. Córka jedyn aczk a złodziejka lub p ijaczka.
204. Co się nauczysz, to twoje. Albo: tego ci ogień nie spali, woda nie zabierze, złodziej nie ukradnie.
205. Co się dzieje w szkole, nie mów ch oćby cię sm ażyli w smole.
206. Co się czy n ić nie godzi, to i m ówić szkodzi.
207. Co się do dom fu rą zwiezie, z dom u łatw o garścią się rozlezie.
15 —
208. Co się często krzyw i, n areszcie się złamie. 209. Co się dzieje w mym domu, do tego nic nikomu. 210. Co się k rz y w e (łyse) urodzi, k rz y w e (łyse) zginie. 211. Co się nagodzi, schow ać nie szkodzi. Nagodzić się =
znaleźć.
212. Co się niegodzi, n ą to c z a rt pod wodzi. Podwodzić — kusić.
213. Co się ludziom nie nadaje, to on Bogu n a ofiarę daje. Buskie: na tobi Boże, szczo meni ne hoże. Mówi się o czło-. -wieku, który lichą rzecz Boyu ofiarujeczło-.
214. Co się rad zi zalecają, nie rad zi się ożenią ją. Cinciała. 215. Co się stało, to się nie odstanie.
216. Co się odwlecze, to nie uciecze.
217. Co się prędko wznieci, niedługo się świeci.
218. Co się tobie nie podoba, to się tego strzeżm y oba. 219. Co się winno, to się oddać'pow inno.
220. Co się źie nabędzie, to się w net pozbędzie.
221. »Co słychać« ? — S ta re b aby nie c h cą zdychać. Źar- tobliwe.
222. »Co słychać« ? — Nic nowego, w szystko stare. L u dowe.
223. Co spotkało jednego, może spotkać każdego. 224. Coś u c z y n ił dobrego, nie żałuj nigdy tego. 225. Co szeptane, to zełgane. Ludowe.
226. Co szkodzi, to też i uczy.
227. Co twoje, to i moje; a co mojego, tobie nic do tego. 228. Co utargujesz pyskiem , nie zapłacisz mieszkiem. 229. Co w głow e, to i w mowie.
230. Co wiedzieć, to powiedzieć; co u gry źć, to zjeść. 231. Co wioska, to inna kum oszka.
232. Co wolno wojewodzie, to nie tobie smrodzie. 233. Co zasiejesz, to i zbierać będziesz.
234. Co zanadto, to niezdrowo (albo: tego i Świnia nie- chce.
235. Co zjem, to wiem; co ubogiem u dam , to u Boga m am . 236. Co z oczu schodzi, to i z m yśli wychodzi.
237. Co z se rc a idzie, to do se rc a trafi.
— 16 — 238. Co z w ozu spadło, to przepadło.
239. Co z w osku kapnie, co n ierz ąd n ic a złapie, co n iesp ra w iedliw y p atron w yszczeka, to trzeciego pokolenia rzadk o doczeka. R ysm ski.
240. Cudza c h a ta w a rta k ata, 241. Cudza p rac a nie popłaca. 242. Cudza ra n a nie boli.
243. Cudza strzech a nie pociecha. 244. Cudza szkoda, ludziom śmiech.
Cudza w łasność św ięta.
246. Cudzą pszenicę ogania, a jego w łasn ą w róble piją. Cinciała. O takim, Który cudzego pilnuje, a o sivoje niedba. 247. Cudzego nie gań, swojego nie chw al.
248. Cudzego nie żądaj, swego nie opuszczaj. 249. Cudzemi sk rz y d ła m i nie lata j.
250. Cudzemi rę k a m i dobrze g ady ch w y tać. Cinciała. 251. Cudzem się n ik t nie zbogaci.
252. Cudzem u dziecku i cudzem u psu nic się nie daje. 253. Cudzemu psu, koniowi i żonie nie w ierz.
254. Cudze k ra je chw alm y, swoich się trz y m a jm y . 255. Cudze nie tuczy.
256. Cudze ręce lekkie, a le nieużyteczne. 257. Cudze szczęście w oczy kole.
258. Cudze w a d y w idzim y, swoje n a p lecach nosimy. 259. Cudze w idzim pod lasem, a swego nie widzim pod
nosem.
260. C udzych bogów nie szukaj, gdy m asz swoich. 261. C uk ier nie zaw adzi, a posagiem nie przesadzi. 262. C yganow i szperka, a gazdowi k ap u sta. Ludowe. 263. C y gan za cyganem , a ja za w aćp an em . Żartobliwe. 264. C zapka, p ap k a i k ap k a n a ludzi łap k a . Grzecznością,
karmieniem i trunkiem ludzi zjednasz najprędzej.
265. C zapką, pap k ą i solą ludzie lud zi niew olą (jednają sobie). 266. C zarn e oczy zdradliwe, b u re fałszyw e, a siwe po
czciw e.
267. Czasem drzew a skrzypiącego dłużej niż zdrowego. 268. Czasem i m ą d ry głupstwo palnie.
— 17 —
269. Czasem i nieboja psy pokąsają. Nieboja = śmiałego. 270. Czasem lekarstw o gorsze jest niż choroba.
271. Czasem p rzy w innym i niew innem u się dostanie. 272. Czasem z ż a rtu przychodzi do p raw d y .
273. Czas jest drogi, szybko leci; k orzy stajcie z niego dzieci.
274. Czas lek arz Boski na w szystkie troski. 275. Czas m y zabijam y i on nas zabija. 276. Czas najlep szy doktór.
277. Czas płaci, czas traci.
278. Czas to pieniądz. Angielskie : times is money. 279. Czasu pogody bój się wielkiej wody. 280. Czas u tra c o n y nigdy nio w rócony. 281. Czasu s tra ta jest najw iększą stra tą .
282. Czasu w ojny i czasu pow ietrza (morowego) najw ięcej nowin.
283. Czego bardziej zadam y, tego się spodziewamy. 284. Czego ci się chciało, to cię spotkało.
285. Czego fortuna nie dała, tego nie będzie b rała.
286. Czego kto p rag nie n a jaw i, to m u sen przed oczy stawi. 287. Czego nie ubijesz, tego nie ujedziesz. Mówią furmani. 288. Czego nieznam y, tego nie żądam y. Ignoti nulla eupido. 289. Czego nie czujem y, n a to się nie sk arży m y .
290. Czego niewiem, o to mnie głow a nie boli. 291. Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal.
292. Czego panowie n aw arzą, tem się poddani poparzą. 293. Czego pragniem y, w to łatw o w ierzym y.
294. Czego serce pełne, to się z ust w ylew a.
295. Czegóż się w stydać, kiedy nic nie w idać ? Żartobliwe. 296. Czego się w stydzim y, to rad z i k ryjem y .
297. Czego się człow iek najb ard ziej w y rzek a, k u tem u się n ie ra z najbardziej pom yka. Ludowe.
298. Czego się nie najesz, tego się nie naliżesz. Ludoiue. 299. Czego się Jaś nie nauczył, tego J a n nie będzie umiał. 300. Czem c h a ta bogata, tem rad a.
301. Czem k to grzeszy, tem b y w a k a ra n y . 302. Czem kto wojuje, od tego ginie.
PRZYSŁOWIA POLSKIE
— 18 —
303 Czem się kto lubi bawić, to p rzez sen zw y kł praw ić. 304. Czem za m łodu skorupka naw re, tem n a staro ść trąci. 305. Czem uźeś się nie ożenił B artoszu, kiedy była k w a r ta
m ąki po groszu ? Żartobliwe.
306. Czerwiec stały, grudzień doskonały. 307. Często błądzi, kto z pozoru sądzi. 308. Często od samej gęby ły ż k a odpadnie.
309. Często nasze radości są p rz y c z y n ą żałości. Knapski. 310. Często się to przyda, sam się głupi w yda.
311. Często tchórz tchórza n a s tra s z y .
312. Często wilcza n a tu ra , ch o ciaż ow cza skóra. 313. Człek człeku brat, ale nie k at.
314. Człek do złego leci ja k wóz z góry , do dobrego ja k wóz pod górę.
315. Człek ja k n a czczo, to do niczego; a ja k się n a je , toby spał. Mówią o leniwym.
316. Człek poczciw y choć ubogi, zaw sze w oczach Boga drogi.
317. Człek ta m niech rośnie, gdzie go P a n Bóg posiał. 318. Człek wie kiedy wyjedzie, ale nie wie kiedy wróci. 319. Człek w szystko przeżyje, ty lk o śmierci nie p rzeży je. 320. Człowiek codzień m ąd rzejszy m się staje.
321. Człowiek człowiekowi b u ty bez d ra tw y uszyje. Po trafi drugiemu dokuczyć.
322. Człowiek człowiekowi nierów ny. 323. Człowiek człowiekowi w ilkiem .
324. Człowiek do śm ierci rozum u się uczy, a głupim um iera.
325. Człowiek frasunkiem , P a n Bóg ratunkiem . 326. Człowiek hardzieje, gd y m u się dobrze dzieje. 327. Człowiek jest prędszy do złego, niż do dobrego. 328. Człowiek jest m yślą za góram i, a śm ierć za plecam i. 329. Człowiek m arzy, a P a n Bóg d arzy .
330. Człowiek miejsce zdobi, nie m iejsce jego. 331. Człowieka niełatwo poznać.
332. Człow ieka złego k arze P a n Bóg przez gorszego. 333. Człowieka z m ieszkania, p ta k a z gniazda poznać.
19 — 334. Człowiek myśli, P a n Bóg: kreśli.
335. Człowiek ra z się rodzi i ra z u m ierać musi.
336. Człowiek ra z tylko żyje: to jego, co użyje. Móieią 337. Człowiek sądzi, a Bóg rządzi. [zmysłowi. 338. Człowiek sobie rachuje, a P an Bóg rozkazuje. 339. Człowiek stw orzony do p rac y , a p ta k do latania. 340. Człowiek św iata nie przeżyje.
341. Człowiek tak, a Bóg inak (inaczej). 342. Człowiek układa, P an Bóg w łada. 343. Człowiek um iera, a ludzie żyją.
344. Człowiek wrie co m a, ale niew ie co będzie miał. 345. Człowiek wie czem jest, ale niewie czem będzie. 346. Człowiek wie gdzie się urodził, a niewie gdzie głowę
położy.
347. Człowiek zawsze dla ju tra żyje. 348. Człowiek zły gorszy jest niż dyabeł.
349. Czterdziestu m ęczenników jakich, czterdzieści dni bę dzie takich.
350. Cztery konie w lic, a w kieszeni nic.
351. Cztery nogi białe, p ią ta ły sin a; jeżeli koń dobry, w ielka nowina. Wójcicki.
352. Cztery oczy lepiej widzą, niż dwa.
353. Czy Idzi czy Chodzi, n a jedno wychodzi. . Żartobliwe. 354. C zyja kosa pierwsza, tego łą k a szersza.
355. Czyja szkoda, tego żal.
356. Czyj chleb jesz, tego słu ch ać musisz. 357. Czy kulaw y, czy g a rb a ty , byle b y ł bogaty. 358. Czystem u w szystko czyste.
359. Czytanie i pisanie za m ają te k stanie.
360. Czyto w domu czy w podróży, zaw sze w ódka zdro wiu służy.
D .
1. Daj Boże wszystko znać, a nie w szystkiego próbować. Buskie: daj Boże wsio m aty, a ne wsioho probowaty. 2. Daj Boże d aw ać, a nie daj Boże prosić.
3. Daj Boże chleba, a ja już nóż znajdę.
2* http://dlibra.ujk.edu.pl
- 20 —
4. Daj Boże w dobry czas mówić, a we zły milczeć. 5. Daj ci Boże zdrow ie ściana! ja k nie wypijesz, to w y
piję sam a. Zdanie jakiejś pijaczki.
6. D ajcie a będzie w am dano (daj, a d a d zą i tobie). 7. D aj chłopu zegarek, a powie źe to gadzina. Cinciała. 8. Daj co możesz za żyw ota; dziedzic ściśnie twego kota.
Kot = mieszek.
9. D aj dobremu grosz, to ci dziesięć odda.
10. »Daj głodnemu chleba«. — K iedy go sam niem am . 11. Daj krowie w żłobie, to i ona da tobie.
12. Daj kurze grzędę, ona powie: »jeszcze w yżej siędę«. 13. Daj se pozór na tw e zboże, bo ci żaden nie przyłoży.
Cinciała. Dać pozór — pilnować. 14. Dał ci Bóg d a ry , u ż y w a jże m iary . 15. D ał ci Bóg dzieci, to d a i n a dzieci.
16. D ał ci Bóg dla b rzu c h a , pam iętaj też na ducha. 17. D ał Bóg ręce i siły, ażeb y robiły.
18. D ał, d aro w ał; p łakał, żałow ał. O skąpym. 19. D ałeś kom u chleba, w ziąłeś mu serce. 20. D ałeś Panie siedzący, dajże i leżący. 21. D ał P a n Bóg krowę, to da i traw ę. 22. D ał P a n Bóg zęby, dt\ i chleba do gęby. 23. D alekie kochanie, ciężkie w ydychanie.
24. D alekie rze c z y u p a tru jem y , a bliskich nie widzimy. 25. D alekie zachody starem u do młodej.
26. »Daleko do w ieczora?« — Tyle co i w czora. Liuiowe. 27. D ali mi chleba, ja k już zębów nie m am .
28. Darm o dać nie dam , sprzedać nie sprzedam . Ludowe. 29. „Darmo“ umarło, „kup sobie“ nastało.
30. D ar jest przyjem niejszy, gdy go daje zacniejszy. 31. D arm o m artw ego k rzesić, Cinciała.
32. D arm o słomę m łócić (gdy w niej z ia rn a niema). 33. D arm o się na polu wadzisz, jeśli doma nie uradzisz. Iiej. 34. D a r oczy zaślepia.
35. D aro w an em u koniowi nie zag lą d a j w zęby. 36. D a te k p a n a dobrego czyni sługę pilnego.
37. D aw niej aniołow ie po ziemi chodzili, dziś tylko po niebie. http://dlibra.ujk.edu.pl
— 21 —
38. D aw niej lepiej byw ało i tra w a lepiej rosła. Gdy kto dawne czasy chwali, mówimy żartobliwie „dawniej lepiej“... 39. D aw niej ło try b y ły na k rzy ż a c h , dziś często krzy że
n a łotrach.
40. D aw szy rękam i będziesz odbierał nogami.
41. D eszcz m ajow y i łzy młodej p a n n y niedługo trw ają. 42. D eszcz ran n y , łzy panny,'- starej bab y tańcow anie —
niedługo ustanie.
43. D eszczyk pada, słońce świeci, czarow n ica m asło kleci. Ludowe. Lud wierzy, p e gdy deszcz pada, a słońce przy świeca i to zaraza pada na urodzaje.
44. Deszcz w św iętą M ałgorzatę, orzechom n a stratę. 45. D eszcz w św ięty M arek, to ziem ia ja k sk w arek . 46. D ębow a w ić u czy robić, a brzozow a rozum daw a. • 47. D la b ra k u gw oździa zginie podkowa i koń.
48. D la jednego c y g a n a jest w szystkim p rzy g an a. 49. D la każdej m atk i m iłe są jej dziatki.
50. Dla kom panii dał się cy g a n powiesić. 51. Dla ochotnego niem a nic trudnego.
52. Dla pokoju tę broń noszę, o k tó ry cię Boże proszę. 53. Dla późnych gości pozostają kości.
54. Dla p ró ż n ia k a zaw sze dzień długi.
55. D la p rz y ja c ie la najlepiej k u k ie łk ę kupić, bo gdy mu się nie spodoba, to ją sam zjesz.
56. D la przyjaciela nowego nie opuszczaj starego. 57. Dla ścieżki nie opuszczaj gościńca.
58. Dlatego d y ab eł m ąd ry, bo sta ry . 59. D ługa mowa, próżne słowa. 60. Długi sen, kró tk ie życie.
61. Długo czekane — nie darow ane. 62. Długo się n am y ślaj, prędko w ykonuj. 63. Długo ten pokuka, kto babę oszuka.
64. Długo żyje, kto dobrze żyje. 65. Dłużej klasztora, niż przeora. 66. Dłużej łatanego, niż nowego.
67. Dłużej mego ubóstwa, niż tw ego bogactw a. Powiedział słusznie biedak do bogacza.
— 22 —
68. D łużnik nie lubi wierzyciela.
69. D łużnik wesoło bierze, ale sm utno oddaje.
70. D nia minionego, grosza straco neg o stom a koni nie dogoni.
71. Do biedy wpadnie, kto z głupim kradnie. 72. D obra psu i m ucha, ja k mu w leci do brzucha.
73. D obra Agnieszka, kto z nią nie m ieszka (ale kto z nią mieszka, dla tego ciężka). Używa się tego przysłowia, gdy Ido obcy zbyt kobietę chwali, którą bliscy lepiej znają,. 74. Dobra gospodynią, kiedy p e łn a sk rzy n ia.
75. Dobra gospodyni m a zaw sze coś w skrzyni. 76. D obra gospodyni z wody m leko uczyni. 77. D obra gospoś K aśka, kiedy p ełna faska. 78. D obra i wdowa, gdy m łoda i zdrowa. 79. D obra jest wieść, kiedy niosą jeść.
80. D obra jest odw aga, ale żeby b} la m ądra.
81. D obra k ró w k a i płowa, gdy się w domu uchowa. 82. D obra nowina, gdy d w unasta godzina.
83. D obra ra d a lepsza jest niż pieniądze.
84. D obra rzecz nalej, lepsza pij, najlep sza wypij.
85. D obra san nica końska śmierć. JBo konie bardzo pędzą i mogą się z a p a lić ^
86. D obra Świnia w szy stk o zje. Ludowe.
87. D obra pijakow i i k a p k a . R u skie: dobra pijany ci i krapla. 88. D obra to noga, co szu k a Boga.
89. Dobra żona m ęża korona.
90. D obra żona perła droga d a n a od Boga.
91. D obrała się bieda z nędzą; ja k się wzięły, ta k się pędzą.
92. Do b ra ta idź za trz y lata , a do siostry na rok szósty. 93. Dobrego zawsze niew iele (niedługo).
94. Dobrego k arczm a nie zepsuje, złego kościół nie na praw i.
95. Dobrego syna Bóg nie zapom ina.
96. Dobrego konia w stajni kupu ją, a złego i n a jarm arku n ik t nie weźmie.
97. Dobrego chw alić nie trzeba, bo się sanio chwali. http://dlibra.ujk.edu.pl
- 23 —
98. Dobre daleko słychać, a złe jeszcze dalej. 99. Dobre długo pam iętają, a złe jeszcze dłużej. 00. Dobre d ziatk i to sk a rb m atki.
01. Dobre dzieci, w ielka radość; złe dzieci, wielki żal. 02. D obre było ale m ało; jeszczeby się więcej zdało. Żar
tobliwe.
03. D obre imię, w ia ra i oko ż a rtu nie cierpią, 04. Dobre drzew o dobry owoc rodzi.
05. Dobre k u rze i ziarnko.
06. Dobre m ałżeństw o to jedna dusza w dwTóch ciałach. 07. Dobre słowo lepsze jest niż pieniądze.
08. Dobre rac h u n k i robią dob ry ch przyjaciół. 09. Dobre słowo nic nie kosztuje, a wiele pomaga. 10. D obre słowo lepiej gasi, niż w iadro wody. U. Dobre najlepiej poznajem y, gdy je stracim y. 12. D obre się prędko zapom ina.
[3. D obre są k ró tkie kazan ia, a długie kiełbasy. Ludowe. 14. Dobre złoto p rz y cnocie, lepsza cnota p rz y złocie. 15. Dobremu wszędzie do b rze, a złem u i w niebie źle.
Ruskie : dobromu wsiudy dobre.
16. Dobremi chęciam i piekło w ybrukow ane. 17. Dobrej p rzą d c e nigdy nie b rak n ie koszuli.
18. Dobrem też przeładuje, kto go zby t zażyw a. A. M. Fredro.
19. Dobrem u robotnikowi każde narzędzie dobre. 20. Dobry i chleb z solą, byle z dobrą wolą.
21. Dobry gospodarz Bóg z n ie b a , wie czego komu po trzeba.
22. Dobry gdy się zepsuje, b y w a najgorszy. 23. Dobry p rzy k ła d to połowa kazania.
24. Dobry rozum po szkodzie, ale lepszy przed szkodą. 25. D obry i bób, ja k jest głód; ja k niem a głodu, to się
niechee bobu.
26. D obry i chleb, jak niem a kołacza.
27. D obry człowiek nie boi się, g d y szubienicę widzi. 28. Dobry człow iek, dobra sp ra w a; na złego medośc
i praw a.
24 -129. D o b ry co ugryzie, to zje.
130. D o b ry ro zg niew any byw a n iep rzeb lag an y . 131. D o b ry sen stoi za dobry obiad.
132. D o bry to w ar sam się chw ali.
133. D o b ry sługa to n ajlep szy p rz y ja c ie l.
134. D o bry sługa zaw sze zn ajd zie dobrego pana; zły nie znajdzie go nigdy.
135. D ob ry sługa m yśli p a ń sk ie zgaduje.
136. D obry ż a rt ty n fa w a rt. R ysm ski. Tynf = moneta, 137. D obrym za ży w ota g a rd z im y , po śmierci go c h w a lim y 138. D obrym ludziom P a n Bóg sp o rzy .
139. Dobro niespodziew ane m ilsze.
140. D obrodziejstw a uczynionego nie w ym aw iaj. 141. D obrodziejstw o i od n ie p rz y ja c ie la bierz. 142. D obrodziejstw o w z ią ść jest w olność stracić. 143. D obrodziejstw y czło w iek a n a jp rę d ze j ujmiesz. 144. D obrze c z y ń , a wiedz komu.
145. D obrze kłóski p rz y kopie zbierać. Ginciała.
146. D obrze dru gim rozkazuje, kto ro zk azaw szy przodkuje. Knapshi.
147. D obrze ojcu było z m atk ą, dobrze i m nie z Małgo- rz a tk ą . Ludowe.
148. D obrze je st wiele mieć, lepiej wiele umieć. 149. D obrze biedow ać, ja k je s t z czeni.
150. D obrze gości tra k tu je , k to wesołość pokazuje. 151. D obrze ciągnie siw y, ja k m u k a r y pomoże.
152. D obrze jest p rz y jed n y m ogniu dw ie pieczenie upiec. 153. D obrze k u rc e g rze b a ć p r z y kupce.
154. D obrze jest k łaść ogień p rz y gotowej kłodzie. Ruskie: przy hotowoj Jcotodi dobre ohoń Masty.
155. D obrze jedz, dobrze pij; żeby d u sz a w ied ziała, źe w kpie nie siedziała. Żartoblhoe.
156. D obrze powiedzieć głuchem u, bo nie pow ie drugiem u. 157. D obrze radzi, kto ludzi nie w ad zi.
158. D obrze tem u co nic niema, nie s ta r a się gdzie co schow a. (Goły w stanie, goły leg nie; żaden m u nic nie ukradnie). Ludowe.
159. Dobrze tem u p rzy dworze, komu doma pług orze. Rej. 160. Dobrze się pieścić, ja k się jest gdzie zmieścić.
161. Dobrze w mieście, kto m a dwieście. Duzo pieniędzy. 162. Dobrze wszędy, lepiej doma niźli kędy.
163. Dobrze żyje; co zarobi, to przepije. O pijaku. 164. Dobrzy ludzie n a jednym w ózku do sąd u jadą. 165. Do czego kto n aw y k ł za młodu, to czy n i na starość. 166. D oczeka się św ieczka w ieczora.
167. Do dobrego posiedzenia trz e b a picia i jedzenia. 168. Do dziuraw ej kieszeni dyabeł d ziu rą włazi.
169. Do góry nie pędz mnie, z góry nie bij mnie, na ró wninie nie żałuj mnie, w stajni nie zapom inaj mnie.
O koniu.
170. Do grosza grosz, napełni się trzos.
171. Do kogo ra z serce stracim y , tem u już nie w ierzym y. . 172. D októr k uru je, gdy pieniądze czuje.
173. D októr leczy, a Pan Bóg zdrowie d a je .. 174. Do kobiety i konia z przodu się przystępuje. 175. Do ludzi po rozum , do m atk i po koszulę.
176. Do m iski leciał ja k zapalił, do roboty go kijem walił. O leniwym słudze.
177. Dom nie zając, to nie ucieknie.
178. Domowego złodzieja się nie ustrzeżesz.
179. Dom s ta ry i żona s ta ra częstej p o trzebują n ap raw y . 180. Do p raw a jednego w oru z pieniądzm i, a drugiego
z pilnością potrzeba.
181. Do roboty ani rusz, -ale do m iski to chłop! Mówią o leniuchu.
182. Do roboty niem a was, do k ry ty k i w szyscy w raz. Brodziński.
183. Dość jest piękny, kto choć brzydki, ale jest dobry. 184. Dostaniesz m leka, ja k wydoisz byka. Ludowe.
185. Do swojego dyabeł ły żk ę miodu włożył, a do cudzego dwie. Zawsze bardziej nas ciągnie do cudzego.
186. Dośw iadczenie najlepiej u czy rozum u.
187. Do Św iętego D ucha nie zdejm uj kożucha. (A po Świę tym D a c h u chodź dalej w kożuchu). Żartobliwe.
— 26
-188. Do trzy d ziestu la t żeni się człow iek sam, po trz y dziestu żenią go ludzie.
189. Dowcip czasem potrzebny, ale ro zu m zawsze. 190. Do zdrow ia dobrego trzeba s e rc a wesołego.
191. Dozór, czystość, suche słanie za pół k a rm y bydłu stanie.
192. Drogi K raków i za grosz, g d y k to grosza niema. 193. Drożej ceń, a w m iaręć z a p ła c ą.
194. Droższa p rzy p raw a, niż p o tra w a . 195. D rugich dzieląc o sobie nie zapom inaj. 196. Drugich strofujem y, a sam i błądzim y. 197. Drugiej m atki człow iek nie znajdzie.
198. Drugiemu p ożyczył butów, a sam boso chodzi. O zbyt uczynnym.
199. D rugiem u daj i o sobie pam iętaj.
200. D rugim dobrze radzim y, a sobie nie umiemy. 201. D rugim dogodzić, sobie zaszkodzić.
202. D rzeć trz e b a ły ka, póki się dadzą,
203. D uch jest ochotny, ale ciało słabe. Ewangelia.
204. D w a dym y, dw a koguty i dwie gospodynie w jednej izbie nie zgodzą się.
205. D w akroć daje kto zaraz, a trz y k ro ć kto ostatnie daje. 206. D w akroć g rzeszy, kto się grzech u nie wstydzi. ^ 207. Dw a raz y m u rad zi b yli: ra z jak przyjechał, drugi
ra z jak odjechał.
208. Dwie gęsi, trz y niewieście, to ju ż ja r m a r k w mieście. 209. Dwie gospodynie nie zgodzą się p rz y jed n y m kom inie. 210. Dwóch głupich: jeden co daje, drugi co nie bierze. 211. Dwóch lisów w norze, dwóch panów w e dwrorze —
nie zgodzą się.
212. Dwom panom nie dobrze służyć.
213. D yabeł Ewę po włosku zwodził, E w a A dam a po cze sku, P a n Bóg ich po w ęgiersku grom ił, anioł zaś po n iem iecku z raju w ygnał’.
214. D yabeł nie spi, (ale kusi).
215. D yabeł jest n ajgorszy w tedy, ja k z człeka wychodzi. 216. D yabeł jest najgo rszy n a wylocie.
— 27 —
217. D yabel po łyżce, ja k niem a co jeść. 218. D yabeł swoje, baba swoje.
219. D yabeł spółkę w ym yślił, bodaj ją porwał! 220. D yabli po rozumie, kto sobą rzą d z ić nie umie. 221. D y ab ła w ym aluj na ścianie, to w net przed tobą stanie. 222. D y ab łu i święcona woda nie pomoże.
223. Dym , dach d z iu raw y i zła żona najp ręd zej w ypędzą z domu.
224. D ziad zaw sze jest dziadem, choć m u w szyscy jałm u żnę dają.
225. »Dziadku! wieś się pali«. — To pójdziem y dalej. Wszystko mu jedno, gdzie będzie żebrał.
226. Dzieci do babki n a rozpieszczenie, do ciotki na w y ćwiczenie.
227. Dzieci jednej m atk i różne m iew ają p rzy d atk i. 228. D zieci przestańcie, bo się źle bawicie! Upomnienie. 229. Dzieciom, błaznom i w ielkim panom w szystko wolno. 230. Dzieciom, kurczętom , księżom i kobietom nigdy dosyć. 231. Dziecko u p arte jest niew iele w arte.
232. Dziecko za rękę, m atk ę za serce. 233. Dzień do p ra c y , noc do spania. Ludowe. 234. D ziew czyna cię dziś oszuka, a ju tro poszuka. 235. D ziew czy n a zak o ch an a niezna nad sobą pana.
236. D ziew ka jest ja k w ierzba: gdzie ją posadzisz, tam się przyjm ie.
237. D ziękuję ci aksam icie, k ła n ia ją się W adowicie. Po czątek tego przysłowia znany.
238. D ziękuję za już, a proszę o jeszcze. Gdy się gościa że gna i prosi, aby częściej bywał.
339. Dzisiaj szumnie, ju tro w trum nie. 240. D ziś człek w stroju, ju tro w gnoju. 241. D ziś człek żyje, jutro gnije.
242. D ziś je s t gw ardyanem , ju tro furtyanem . 243. Dziś je s t nasze, jutro kto wie czy je ?
244. Dziś zdro w y, jutro do śm ierci (trum ny) gotowy. 245. D zisiaj za pieniądze, jutro za darm o. Mawiają żarto
bliwie oberżyści.
— 28 — 246. Dz u ra w y w ór trudno napełnić. 247. D z iu ry d ziurą nie załatasz.
248. D ziw na chłopu i w ątroba, ja k m ięsa nie jada. 249. D ziw ne teraz obyczaje: k a ż d y bierze, n ik t nie daje. 250. Dzw on do kościoła ludzi zw oływ a, a sam w kościele
nigdy nie bywa.
251. Dzwon jest głośny, bo w e w n ątrz jest próżny. F .
1. Fałszem sobie zły pom aga, gd y p ra w d ą nie może. 2. Fałsz praw d y nie lubi.
3. F ałszyw y św iadek dostanie w zadek. Ludowe. 4. F ora Adamie! fora, z ta k rozkosznego dw ora. 5. F o rtu n a kołem się toczy.
6. F o rtu n a toczy się kołem : kto dziś górą, ju tro dołem. 7. F ortuno m atko, kiw nij ogonem gładko. Mówią gracze. 8. F ra n c u z głodny śpiewa, Polak głodny się gniewa. 9. F r a n t się często swoją sztu ką gubi.
10. F u rm a n do b ry o drazu w yw raca.
11. »F urm anie, co m asz?« — Bicz, lic i w ięcej nic. G.
1. G adać łatw o, ale 2’obić trudno.
2. Gadał dziad do obrazu, a o b raz do niego ani razu. 3. Gadu gadu s ta r y dziadu, od p o ran k u do obiadu. 4. Gani kto kupuje, chw ali kto sprzedaje.
5. Gań krótko, a ch w ał jeszcze krócej. 6. Gardło jest małe, a połyka dom y całe.
7. G ardzić się nikim nie godzi, bo i n a jm n ie jszy zaszko dzi. Knapski.
8. Gardzi tern pyszny, czego d o stać nie może. 9. G ardź rozkoszami, które k upione bólam i. Knapsld. 10. G a rn c arz nie lubi g arn carza.
11. G aw eł św ięty ręczy zato, jak ie będzie p rzy sz łe lato. 12. G d yb y ciocia m iała wąsy, b y ła b y w ujaszkiem . Żar
tobliwe.
13. Gdyby głupich nie było, sk ądźeby się m ąd rzy b rali ? Żółkowski.
14. Gdyby k u ra nie gd ak ała, toby n ik t nie wiedział ze zniosła jajo.
15. G dyby nie ten dech, toby człow iek zdechł. Ludoice. Tak się zwykł uniewinniać, kto puści wiatr przy innych.
16. G dyby nie było kaź ni, nie byłoby bojaźni. Kaźń = kara.
17. G dyby nie było Iw a n a (chłopa), nie byłoby pana. 18. G dyby nie przygody, b y łb y św iat jako gody. 19. G dyby nie K aśka, nie byłoby Ja śk a . Ludoice. 20. G dyby nie bieda, nie byłoby sztuki.
21. G dyby nie m róz na pokrzywmy, byłby ten cłrw ast z a wsze żyw y.
22. G dybym n a m iejscu siedział, m ałobym się! dowiedział. 23. G dyby starsi nie igrali, skądźeby się młodzi brali? Ludoiue. 24. G dyby Świnia m iała rogi, toby bodła i gry zła. (Albo:
gdyby Świnia rogi m iała, toby bodła i kąsała). Ludotoe. 25. Gdyby wielkość płaciła, toby krowra z a jąca chw yciła.
Cinciała.
26. Gdy dasz d y ab łu palec, to za .(całą ręk ę chw yta. 27. Gdy dom w ym urujesz, to na pierw szy rok najm ij
nieprzyjacielow i, n a drugi przyjacielow i, a na trzeci dopiero sam w rem zam ieszkaj.
28. Gdy dw aj rze k ą źeś pijany, możesz iść spać bez przygany.
29. Gdy dziecko upada, anioł ręce podkłada. 30. Gdy bieda tłoczy, p rzy ja cie l odskoczy.
31. Gdy biją, to uciekaj; g dy dają, to bierz.
32. Gdy chcesz kom u co dać, nie trzeb a się nadym ać. 33. Gdy chcesz otrzy m ać cztery , proś o dziesięć,
34. G dy chcesz furm anić, nie trz e b a drogi ganić. Cinciała. 35. G dy Boże Narodzenie zielone, to W ielkanoc biała. 36. Gdy A dam z Ew ą glinę kopal, któż komu w tedy
chłopał ?
37. Gdy dla proboszcza deszcz pada, to i w ikarem u parę kropli się dostanie.
— 30
-38. G dy g ęba zgrzeszy, to zadek pokutuje. Ludowe. 39. G dy głow a chora, to całe ciało chore.
40. G dy konia łapią, dają obroku; a ja k złapali, kijem po boku.
41. G dy konik bry k a, to mu ujm ują obroku. 42. G dy kota w domu niema, to m y sz y gospodarzą. 43. G dy kto głupi, któż go kupi ?
44. G dy Maciej św ięty lodu nie stopi, to długo w ręce chuchać będą chłopi.
45. Gdy m asz chleb, nie szuk aj kołacza.
46. Gdy m ilczy głupi, to go niejeden za m ąd reg o kupi. 47. Gdy m róz w lu ty m trz y m a, już niedługa zim a.
48. Gdy n a Szczepana błoto po kolana, to na Z m a rtw y c h w stanie trz a w y to c z y ć sanie.
49. G dy n a niedźw iedzia sp adnie g ałązk a, to m ru c z y j a ja k duża g ałąź, to m ilczy.
50. G dyś n a swobodzie, m yśl o przygodzie.
51. G d y nie m ożem y co chcem y, chciejm y co m ożem y. 52. G dy niem a b u rsztynu , to jałowcem kadzą.
53. G dy niem a jegomości, to dobry i podstarości.
54. G dy n ędza w chodzi drzw iam i, to miłość ucieka oknami. 55. G dy o łajd a ctw ie mowa, n a dobie tępa głowa.
56. G dy pan wesoły, to i czeladź wesoła.
57. G dy pieniędzy wiele, w szy scy p rzy jaciele; g d y pienię dzy neni, i psa niem a w sieni. Neni — niema.
58. G dy pies tra w ę gryzie, będzie deszcz Ludoiue.
59. Gdy pstrągi nad wodę w y sk a k u ją, d ługą słotę z w ia stują.
60. Gdy p rzy jd zie luty, obuj dobre b u ty .
61. G dy przyjdzie m arzec, um rze niejeden starzec.
62. G dy p rzy jd ą goście uczciwi, to się i gospodarz^ przy nich pożywi.
63. G dy p rz y ja d ą n a ta rg głupcy, to się cieszą kupcy. 64. G dy ry ba m a b y ć dobra, to m usi tr z y r a z y pływać:
w wodzie, w m aśle i w winie.
65. G dy się czhuyiek gniewa, żółć m u się ulew a. 66. G dy się chłopi bija, panów to nie boli.
— 31 —
67. Gdy się dobrze b rzu c h przepości, nie w y biera z chleba ości.
68. Gdy się dy abeł zestarzeje, chce zostać mnichem. 69. Gdy się goły z gołą ożeni, to dzieci będą złodzieje. 70. Gdy się panowie za łby biorą, to poddanym włosy
trzeszczą.
71. G dy się w adzą króle, d rżą zgrzebne koszule.
72. G dy się mąż z żoną pokłóci, to niech trzeci palca m iędzy nich nie w ty ka.
73. G dy św ięty P iotr z P aw łem p łaczą, przez tydzień lu dzie słońca nie zobaczą. Ludowe.
74. Gdy św ięty Paw eł kropi, rad u jcie się chłopi! 75. Gdyś w cudzym domu, nie zaw adzaj nikomu. 76. G dy szukasz rad y , strzeż się zdrad y .
77. G dy szczęście przybędzie, to i rozum się znajdzie. B u skie : pribud szczastie, rozum bude.
78. G dy w B a rb a rę ostre m rozy, to n a zimę gotuj wozy. 79. G dy w N aw iedzenie leją deszcze, długa słota będzie
jeszcze.
80. Gdy w sty czniu deszcz leje, złe robi nadzieje. 81. Gdy żałujesz ubogiemu, Bóg żałuje tobie.
82. Gdy życie tw oje cnotliwe, niedbaj n a m owy złośliwe. Knapski.
83. G dy zły siedzi n a urzędzie, pewnie złodziej z niego będzie.
84. Gdzie bez k a ry , tam bez m iary .
85. Gdzie Bóg gospodarzy, tam się dobrze d arzy. 86. Gdzie Bóg palec położy, tam dyabeł c a łą łapę.
87. Gdzie Bóg nie błogosławi, tam człek sam nic nie sprawi.
88. Gdzie P an Bóg kościół buduje, tam d yabeł karczm ę staw ia. Właściwie poivinno się mówić: „gdzie Bogu ko ściół budują, tam i dyabłu karczmę stawiają“, bo zwykle niedaleko kościoła stawiano karczmę.
89. Gdzie ci radzi, rzadko b y w aj; gdzie nieradzi, nigdy. 90. Gdy cię w idzą rzadziej, ta m cię m ają radziej. 91. Gdzie cienko, tam się rwie.
— 32
-92. Gdzie cepam i m achają, tam się dobrze m ają. 93. Gdzie chłop nędzny, tam c a ły k r a j nędzny. Niemcy
m ów ią; hat der Bauer Geld, so hat’s die ganze Welt. 94. Gdzie często piją, tam się często biją.
94. Gdzie czworo, tam sporo; gdzie jedno, tam ledwo. Gdzie icięcej dzieci, tam prędzej idzie robota.
96. Gdzie dobre słowa, tam zgoda gotow a. 97. Gdzie doktor nie może, tam b a b a pomoże. 98. Gdzie drw a rąbią, tam trz a sk i lecą.
99. Gdzie dyabeł nie może, tam babę poszle (tam baba pomoże).
100. Gdzie dw aj g rają, tam trzeciem u w p y s k dają. 101. Gdzie dla dwóch nagotują, tam się i trz e ci pożywi. 102. Gdzie gęba wojuje, tam gęba pokutuje.
103. Gdzie gnoją, tam się rodzi. 104. Gdzie gnój, tam się nie bój.
105. Gdzie gosposia g ładka, w szystko idzie ja k z płatka. 106. Gdzie grochow y wieniec, tam przepadł ru m ie n ie c /; 107. Gdzie g rze sz ą cy c h wiele, trudno k a ra ć śmiele.
108. »Gdzie idz esz głupie cielę« ? — Tam gdzie in ny ch wiele.
109. Gdzie jest złoto, tam jeden dyabeł; gdzie złota niem a, tam ich trzech.
110. Gdzie je st bogactwo, tam je st i łajdactw o. 111. Gdzie jeść dają, tam się ludzie p ch ają. Ludoice. 112. Gdzie kogo nie proszą, to go kijem w ynoszą. 113. Gdzie księża i furm ani piją, tam najlepsze piwo. 114. Gdzie ksiądz sw ata, tam d y ab eł figle p łata . 115. Gdzie k u ch arek sześć, tam niem a co jeść.
116. Gdzie mąż stary , żona m łoda; rz ą d z i czepiec, słucha broda.
117. Gdzie miło tam oczy; gdzie boli ta m ręce. 118. Gdzie nianiek siedem, tam dziecko kulaw e.
119. Gdzie niemasz siły, i św iat niem iły. Kochanowski. Siła w znaczenm: zdrowie.
120. Gdzie nie m ożna przeskoczyć, tam trz e b a podleźć. 121. Gdzie nic niem a, tam ani śm ierć (cesarz) nie bierze.
— 33 —
122. Gdzie nie staje w ilczej skóry, ta m lisiej nadstaw ia. 123. Gdzie niem a zgody, tam zaw sze ciasno.
124. Gdzie niezgoda, tam p ew na szkoda. 125. Gdzie odpust, tam rozpust.
126. Gdzie ogon rządzi, tam głowa błądzi. 127. Gdzie pana kochają, tam i pieska jego. 128. Gdzie panu radzi, tam i jego czeladzi.
129. Gdzie potrzeba najw iększa, tam Boska pomoc n a j bliższa.
130. Gdzie pieniądze mówią, tam w szystko m ilczy.
131. Gdzie pieniędzy dużo, tam jest dyabeł bl sko; a gdzie ich niema, tam jego siedlisko.
132. Gdzie p rz y k ra droga, tam się zdaj n a Boga.
133. Gdzie siadł, tam siadł, byle dobrze zjadł. Żartobliwe. 134. Gdzie się dwóch bije, są i dla trzeciego kije.
135. Gdzie się cnota zepsuje, tam niecnota następuje. 136. Gdzie się piwo w arzy , tam się dobrze darzy.
137. Gdzie się te c zasy podziały, kiedy kiełbasy po świę cie la ta ły ?
138. Gdzie się zy sk w kradnie, tam w zględy nikną.
139. Gdzie się zejdą trz y gęsi i trz y białogłowy, tam już ja rm a rk gotowy.
140. Gdzie się w dadzą księża i baby, tam i dyabeł się wmiesza,
141. Gdzie sług dużo, tam usługi mało.
142. Gdzie sk a rb twój, tam i serce twoje. Ewangelia. 143. Gdzie szczęście panuje, tam rozum szw ankuje. 144. Gdzie wiele grzeczności, tam mało szczerości.
145. Gdzie w chacie dużo gospodyń, tam c h a ta nie zam ie ciona.
146. Gdzie wielka grom ada, tam pew na zw ada. 147. Gdzie wielu grzeszy, tam nikogo nie k a rz ą . 148. Gdzie wielu dowódców, tam bitw a p rzeg ran a. 149. Gdzie wielu doktorów, tam tru dn o ożdrowieć. 150. Gdzie w ielu rządzi, tam w ielu błądzi.
151. Gdzie w ielki dochód, tam w ielki i rozchód. 152. Gdzie w ięcej dzieci, tam więcej »Ojcze nasz«.
PRZYSŁOWIA PO LSKIE. 3
153. Gdzie w sz y sc y k rad n ą, tam n ik t nie jest złodziejem. 154. G dzie w sz y sc y ro zk azu ją, tam najm n iej posłuszeństw a. 155. G dzie w sz y sc y rządzą, tam n ik t nie rządzi.
156. Gdzie w szyscy szaleją, tam się z nikogo nie śmieją. 157. Gdzie w ziąć tam wziąć, byle było. Móivi rozrzutny. 158. Gdzie zgoda, tam P an Bóg m ieszka.
159. Gdzie zgodnie żyje m ałżeństw o, tam Boskie błogosła wieństwo.
160. Gdzie złe przypadki, tam p rz y ja c ie l rza d k i. 161. Gęba nie próżnuje, c a ły rok chleb żuje. 162. Gęba się nie p y ta, tylk o w oła »daj«. 163. Gęba zaw iniła, a w zadek biją. 164. G iąć trzeb a drzewo, póki młode.
165. Głaszcz kotowi skórę, a on ogon w górę. 166. Głodnego żołądka b a jk ą nie zabaw isz. 167. Głodnem u chleb n a m yśli
168. G łodnem u nie chce się śpiew ać.
169. G łodnych i m ucha do zw ady przyprow adzi. 170. G łodny nie boi się szubienicy.
171. G łodny nie przebiera, tylk o p a trz y żeby było. 172. G łodny woli jeść, niż m u zy k i słuchać.
173. Głód n a jle p szy m k u c h a rz e m , a oszczędność szafarzeni. 174. Głos ludu, głos Boga. Vox populi, vox Dei.
175. G łośny bęben za g ó ram i; a g d y blisko, ró w ny z nami. 176. G łowa chłodno, b rzu c h głodno, nogi ciepło — zdrowo. 177. Głowa swoje, a serce swoje.
178. G łupia głow a nie łysieje. Zw ykli mówić ci, którzy mają łysinę. 179. G łupia to głowa, k tó rą ręce m uszą baw ić. M ów i się
o grających w karty.
180. G łupia to owca, k tó ra w ilkow i w ierzy . 181. Głupie gadanie nigdzie m iejsca niem a. 182. Głupiego i bieda nie n a u c z y ro zu m u . 183. Głupiego i w kościele biją.
184. Głupiego oszukać nie sztuka. 185. G łupiem u i P a n Bóg p rzeb aczy . 186. G łupiem u się sprzeciw iać nie trz e b a . 187. G łupiem u trz e b a przebaczyć.
— 35 —
188. Głupiemu służyć, w nocy jeździć, w karczm ie gospo darzyć — na jedno wychodzi.
189. Głupiemu ustąpić — sto dni odpustu.
190. G łupich wszędzie pełno. Stultorum plena sunt omnia. 191. G łupcy domy staw iają, a m ąd rzy w nich m ieszkają. 192. G łupcy domy budują, a m ąd rz y je kupują.
193. Głupi daje a m ąd ry bierze. 194. Głupiej m atki, głupi syn.
195. Głupie słysząc pytanie, nie odpowiadaj na nie. Knapski. 196. Głupi gdy m ilczy, za m ądrego ujdzie.
197. Głupi jest, kto głupiem u w ierzy. 198. Głupi nie kupi, m ąd ry nie sprzeda. 199. Głupi nie w ym yśli herezyi.
200. Głupi p rzy jaciel gorszy jest od nieprzyjaciela. 201. Głupi się śmieje, choć się nic nie dzieje. 202. G łupi ten człowiek, co obietnicom w ierzy. 203. Głupi to k a le k a n a w szystkie c ztery nogi.
204. Głupi to pan, k tó ry chce żeby go chłop kochał. Łę- toicski.
205. Głupi w radzie, Świnia (koza) w sadzie — niepo trzebne.
206. Głupi za nic m a w szystko, czego sam nie zrobi. 207. Głupi zaw sze znajdzie głupszego, co go pochwali. 208. G łupota jest m atk ą uporu.
209. G niew a się baba n a targ, a ta rg o tern nie wie. 210. Gniewa k ru k a c z a rn a w rona, a sam c z a rn y ja k i ona. 211. Gniew bez siły nic nie znaczy.
212. Gniew gniewem, a interes interesem .
243. Gniew piękności (zdrowiu) szkodzi. Mówi się żartobli wie do rozgniewanego: „nie gnieieaj się, bo gniew piękności szkodzi“,
214. Gniewu się nie boję, o łask ę nie stoję.
215. G noju w polu nie p rz y b y w a , lecz co pacierz to u b y w a.
216. Godzien jest robotnik z a p ła ty swojej. Eioangelia, 217. Godzina wiekiem ze złym człowiekiem.
218. Goły nie lęk a się rozboju.
2*
