Model przepływu wód podziemnych i transportu zanieczyszczeń dla składowiska z bentonitową przesłoną pionową

Model przep³ywu wód podziemnych i transportu zanieczyszczeñ dla sk³adowiska

z bentonitow¹ przes³on¹ pionow¹

Edward Wienc³aw*, Eugeniusz Koda*

Flow and transport modelling in a landfill with a vertical bentonite barrier. Prz. Geol., 53: 770–775.

S u m m a r y. The numerical modelling of groundwater flow and pollutant transport was per-formed for the old sanitary landfill surrounded by a vertical bentonite barrier. The re-circulation system of leachate applied on the landfill was also included in transport model-ling. The simulation, using FEMWATER software, aimed at assessment of the vertical bentonite barrier influence on shaping of groundwater level in subsoil on surroundings, as well as esti-mating the infiltration time of leachate in the waste body during re-circulation. The results of groundwater monitoring were used for verification and calibration of the numerical model. Key words: landfill, groundwater protection, flow modelling, pollutant transport

Modelowanie nieustalonego przep³ywu wód podziem-nych i transportu zanieczyszczeñ przeprowadzono dla rekultywowanego sk³adowiska odpadów w Radiowie k/Warszawy. Sk³adowisko rozpoczê³o swoj¹ dzia³alnoœæ w 1962 r. bez jakichkolwiek systemów zabezpieczaj¹cych przed degradacj¹ œrodowiska geologicznego. Od 1992 r. na sk³adowisku deponowane s¹ wy³¹cznie odpady balastowe ze zlokalizowanej obok kompostowni. Planowane jest zamkniêcie sk³adowiska w 2005 r. Wokó³ sk³adowiska zosta³a wykonana pionowa przes³ona bentonitowa metod¹ jednofazow¹, z wykorzystaniem zawiesiny twardniej¹cej. Celem budowy przes³ony by³o zatrzymanie migracji zanie-czyszczeñ ze sk³adowiska do œrodowiska geologicznego. G³êbokoœæ wykonania przes³ony by³a uzale¿niona od g³êbokoœci wystêpowania stropu utworów s³abo przepusz-czalnych (gliny zwa³owe, i³y plioceñskie) i wynosi od 5 do 22 m.

Dla poznania uk³adu warstw geologicznych i parame-trów przepuszczalnoœci poszczególnych osadów, przepro-wadzono badania polowe oraz badania kontrolne pionowej przes³ony bentonitowej. Badania kontrolne przes³ony przeciwfiltracyjnej dotyczy³y g³ównie ci¹g³oœci liniowej, wymaganego zag³êbienia poni¿ej stropu utworów s³abo przepuszczalnych (min. 2 m) oraz dostatecznie niskiej prze-puszczalnoœci (poni¿ej 1´10–9

m/s) i trwa³oœci materia³u przes³ony w agresywnym œrodowisku gruntowo-wodnym. Przewodnoœæ hydrauliczn¹ okreœlano z wykorzystaniem systemu BAT w warunkach polowych i w komorze trójo-siowej z systemem flow pump w warunkach laboratoryj-nych (Koda & Skutnik, 2003). Trwa³oœæ wykonanej bariery jest okreœlana na podstawie badañ przewodnoœci hydrau-licznej w d³ugim okresie czasu od wykonania i na podstawie analizy wyników badañ monitoringowych wód na terenach przyleg³ych.

Monitoring lokalny wód podziemnych i powierzchnio-wych obejmuje analizy fizykochemiczne odcieków, wód

podziemnych i powierzchniowych, jak równie¿ systema-tyczne obserwacje poziomu wody w piezometrach (Goli-mowski & Koda, 2001). Wyniki badañ monitoringowych wykorzystano do tarowania i weryfikacji modelu nume-rycznego (Koda & Wienc³aw, 2005). Przeanalizowano równie¿ wp³yw pionowej bariery wokó³ sk³adowiska na przep³yw wód podziemnych.

Obszar badañ

Sk³adowisko Radiowo jest po³o¿one w pó³nocno-za-chodniej czêœci Warszawy. Zmieszane odpady komunalne z terenu stolicy sk³adowano na nim w latach 1962–1991, a od 1992 r. deponowane s¹ na nim wy³¹cznie odpady balastowe, zawieraj¹ce g³ównie: szk³o, plastyki, tekstylia i inne sk³adniki nie nadaj¹ce siê do wytwarzania kompostu. Sk³adowisko o wysokoœci 60 m zajmuje powierzchniê 16 ha. Prace rekultywacyjne na sk³adowisku rozpoczêto w 1998 r. i obejmuj¹ one wykonanie m.in.: pionowej

przes³ony przeciwfiltracyjnej, systemu drena¿owego

odcieków, systemu recyrkulacji odcieków, kszta³towanie skarp i budowê dróg technologicznych, mineralny system przykrycia i regulacjê stosunków wodnych na terenach

przyleg³ych. Planowane jest jeszcze dokoñczenie

kszta³towania bry³y sk³adowiska z wykorzystaniem odpa-dów balastowych i wykonanie odgazowania sk³adowiska w 2006 r. W ramach systemu recyrkulacji rozprowadzane s¹ na czêœci terenu sk³adowiska odcieki wysypiskowe i wody opadowe z terenu kompostowni. Charakteryzuj¹ siê one stê¿eniem jonów chlorkowych w granicach od 0,9 do 4,1 g/dm3, œrednio 2,5 g/dm3. Natê¿enie infiltracji odcie-ków wysypiskowych i œcieodcie-ków z terenu kompostowni na

terenie sk³adowiska szacowane jest na qinf= 150 mm/rok

(Koda i in., 2004).

Pod³o¿e sk³adowiska Radiowo, w przypowierzchnio-wej czêœci, jest zbudowane z polodowcowych i zastoisko-wych osadów piaszczystych o mi¹¿szoœci 2–5 m, z lokalnymi przeg³êbieniami nawet do 20 m. W górnej czêœci s¹ to piaski drobnoziarniste z namu³ami, a w dolnej czêœci warstwy piaski od drobnoziarnistych do gruboziarnistych. Warstwa ta stanowi przypowierzchniowy poziom wodo-noœny o zwierciadle swobodnym na g³êbokoœci 0–2 m p.p.t. Zasilanie tego poziomu odbywa siê drog¹ infiltracji wód opadowych oraz w wyniku nap³ywu wody z terenów

*Katedra Geoin¿ynierii, Wydzia³ In¿ynierii i Kszta³towania Œrodowiska, Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa;

wienclaw@alpha.sggw.waw.pl; koda@alpha.sggw.waw.pl E. Wienc³aw E. Koda

leœnych po³o¿onych na po³udniowy-wschód od sk³ado-wiska. Rowy odwadniaj¹ce od strony pó³nocno-wschod-niej i zachodpó³nocno-wschod-niej, jak równie¿ ciek przep³ywaj¹cy od strony pó³nocnej, stanowi¹ uk³ad lokalnego drena¿u przypo-wierzchniowego poziomu wodonoœnego, przez wiele lat

zanieczyszczanego odciekami ze sk³adowiska. Po wykona-niu przes³ony przeciwfiltracyjnej i wdro¿ewykona-niu systemu recyrkulacji zanieczyszczonych wód na sk³adowisku, dop³yw zanieczyszczeñ do pierwszego poziomu wodo-noœnego terenów przyleg³ych do sk³adowiska i do cieków powierzchniowych zosta³ zatrzymany.

Bentonitow¹ przes³onê przeciwfiltracyjn¹ wokó³ sk³ado-wiska Radiowo wykonano w latach 1999–2000. Przes³ona ma 0,6 m szerokoœci i jest zag³êbiona min. 2 m poni¿ej stro-pu utworów s³abo przestro-puszczalnych (tj. 5–22 m p.p.t.) reprezentowanych przez plejstoceñskie gliny polodowco-we (strona po³udniowa, wschodnia i czêœciowo zachodnia) oraz plioceñskie i³y zastoiskowe (strona pó³nocna i pó³noc-no-zachodnia).

Model przep³ywu wód gruntowych i transportu

Model numeryczny przep³ywu wód podziemnych

zosta³ opracowany z wykorzystaniem pakietu

GMS/FEMWATER (GMS, 2000; Lin i in., 2000). Pod-staw¹ modelu przep³ywu FEMWATER jest rozwi¹zanie przestrzenne (3–D) zadania przep³ywu i transportu. Celem obliczeñ numerycznych by³o okreœlenie wp³ywu pionowej przes³ony na kszta³towanie siê zwierciad³a wód podziem-N 100m I II I' II' 100m 50 0 N Z Y X 20 m 10 0 przes³ona bentonite barrier odpady wastes piaski drobne dense sand piaski ró¿noziarniste

non-uniform graded sands

glina piaszczysta sandy clays i³y plioceñskie Pliocene clays Materia³y: Materials:

¬

Ryc. 2. Model numeryczny 3–D GMS dla odwzorowania bry³y sk³adowiska Radiowo

Fig. 2. The 3–D GMS numeri-cal mesh for the Radiowo land-fill

¬

Ryc. 1. Zasiêg terytorialny modelu wraz z jego dyskretyzacj¹ w planie; I–I’, II–II’ — linie przekrojów

Fig. 1. Map of the territorial extent of the model with its numeri-cal mesh; where I–I’ and II—II’ are the cross-sections lines

nych w rejonie sk³adowiska oraz okreœlenie czasu, po któ-rym odcieki zrzucane na powierzchniê sk³adowiska osi¹gn¹ poziom zwierciad³a wód podziemnych.

Podstawowym równaniem ró¿niczkowym u¿ytym w FEMWATER do opisu przep³ywu wód podziemnych jest równanie Richardsa:

(

)

[

]

kr= wzglêdna przewodnoœæ hydrauliczna (–),

ks= tensor przewodnoœci hydraulicznej strefy saturacji

(L/T),

h = wysokoœæ ciœnienia (L), z = wysokoœæ po³o¿enia (L),

q = funkcja wyra¿aj¹ca zasilanie lub pobór wody odniesione do jednostkowej objêtoœci oœrodka i jednostki czasu (1/T),

t = czas (T),

F d

dh

= q = ró¿niczkowa pojemnoœæ wodna, gdzie 2 to objêtoœciowa zawartoœæ wody (L3/L3).

Ogólnie; F,2 i krs¹ funkcj¹ h. W modelu zale¿noœci te

zosta³y zdefiniowane jako funkcje opisane zale¿noœciami podanymi przez van Genuchtena (1980).

Podstawowymi procesami transportu zanieczyszczeñ, które mog¹ byæ rozpatrywane z wykorzystaniem modelu FEMWATER s¹ adwekcja, dyspersja i dyfuzja oraz adsorpcja i rozpad.

W prezentowanym modelu proces transportu rozpatry-wano jako transport adwekcyjny rozpuszczonego

poje-dynczego sk³adnika (stê¿enie chlorków Cl–), który mo¿na

opisaæ równaniem: q ¶ ¶ C t + Ñ = 0V C gdzie:

2 = objêtoœciowa zawartoœæ wody (L3

/L3

), V = wektor prêdkoœci przep³ywu (L/T), Ñ= operator Nabla

C = stê¿enie zanieczyszczenia w wodzie (M/L3).

Zasiêg terytorialny modelu wraz z jego dyskretyzacj¹ w planie przedstawiono na ryc. 1. Na modelu odwzorowa-no teren sk³adowiska i kompostowni wraz ze stref¹ otulinow¹ o szerokoœci ok. 200 m, o ³¹cznej powierzchni 88 ha. Powierzchnia terenu sk³adowiska w planie wynosi 16 ha. Powierzchnia czêœci sk³adowiska w planie, na któr¹ s¹ odprowadzane odcieki wynosi 0,4 ha.

Bry³ê prezentowanego modelu

numerycznego przedstawiono na ryc. 2. Generowana siatka sk³ada siê z 8903 elementów i 5289 wêz³ów. Maksymal-na rzêdMaksymal-na odwzorowanej bry³y wynosi 78 m nad „0” Wis³y. Minimalna rzêdna odwzorowanej bry³y sk³adowiska i terenów przyleg³ych wynosi 5 m nad „0” Wis³y.

W modelu, odpowiednio do rozpo-znania budowy geologicznej i

warun-ków hydrogeologicznych rejonu

sk³adowiska (Koda, 1999), wyró¿nio-no cztery warstwy osadów pod³o¿a sk³adowiska. Zaczynaj¹c od

najstar-szych (najni¿ej zalegaj¹cych) do

najm³odszych (wystêpuj¹cych przy powierzchni terenu), s¹ to: i³y (I)

cha-rakteryzuj¹ce siê przewodnoœci¹

hydrauliczn¹ ks= 5´ 10

–9

m/s i

objêto-œciow¹ zawartoœci¹ wody 2 = 0,35;

gliny piaszczyste (Gp) o ks= 1´ 10

–7

hydroizohipsa w m nad ”0” Wis³y

water table contour in m (Warsaw local coordinate)

17,5 18,0 18,5 19,0 19,5 20,0 20,5 21,0 21,5 22,0 _22,0 21,5 22,0 21,5 21,0 21,0 22,5 23,0 18,0 N 100m Z Y X

¬

Ryc. 3. Przyjête warunki po-cz¹tkowe dla przep³ywu (ma-pa hydroizohips dla stanu w 1998 r., tj. przed rozpoczê-ciem robót rekultywacyjnych na sk³adowisku)

Fig. 3. Initial hydraulic con-ditions (the contour map of GWL in 1998 before com-mencing remedial works)

q = 5 mm/rokn H = 17,0-17,3 m c = 0 g/dm3 I II I' II' H = 17,0-23,2 m c = 0 g/dm3 H = 17,3-23,4 m c = 0 g/dm3 H = 23,2-23,4 m c = 0 g/dm3 q = 150 mm/rok c = 2,5 g/dm n 3 q = 0 mm/rokn N 100m

¬

Ryc. 4. Warunki brzegowe przy-jête dla modelu przep³ywu i transportu w rejonie sk³adowiska Radiowo

Fig. 4. Boundary conditions for the flow and transport numerical model of Radiowo landfill surro-undings

m/s i2 = 0,38, piaski od drobnoziarnistych do gruboziarni-stych (Pd/Ps/Pr) o ks= 1´ 10 –4 m/s i2 = 0,43 oraz piaski drobnoziarniste z namu³ami (Pd) o ks= 5´ 10 –5 m/s i2 =

0,43. Wartoœci objêtoœciowej zawartoœci wody wymienio-nych gruntów przyjêto za Carsel i Parrish (1988), nato-miast dla odpadów na podstawie badañ polowych (Koda &

¯akowicz, 1998). Odpady o ks = 1 ´ 10

–4

m/s i 2 =

0,055–0,43 znajduj¹ siê w œrodku modelu i stanowi¹ jedno-czeœnie jego górn¹ czêœæ. Wzd³u¿ granicy nagromadzo-nych odpadów przebiega pionowa przes³ona przeciwfiltracyjna o ks= 5´ 10

–10

m/s i 2 = 0,36. Wartoœci przewodnoœci

hydraulicznej ksdla strefy saturacji, objêtoœciow¹

zawar-toœæ wody2(h) i wzglêdn¹ przewodnoœæ hydrauliczn¹ kr(h)

dla osadów z pod³o¿a sk³adowiska, odpadów i bentonitu, przyjête w modelu numerycznym, przedstawiono w tab. 1.

Przyjête warunki pocz¹tkowe dla przep³ywu ilustruje mapa ukszta³towania zwierciad³a wód podziemnych dla sytuacji z 1998 r. (ryc. 3), tj. dla sytuacji przed rozpoczê-ciem realizacji systemu zagospodarowania odcieków i

budowy pionowej przes³ony przeciwfiltracyjnej.

Pocz¹tkowe warunki dla transportu zanieczyszczeñ przyjê-to jako C = 0.

W planie granice

zewnêtrzne modelu

pokrywaj¹ siê z przebie-giem cieków

powierzch-niowych otaczaj¹cych

teren sk³adowiska. Cieki

te odwzorowano na

modelu jako ogranicze-nie o warunkach

brzego-wych Dirichleta, dla

przep³ywu o sta³ych wartoœciach wysokoœci hydraulicznej równej rzêdnym zwierciad³a wody w ciekach, wynosz¹cych od 17 m nad „0” Wis³y (w czê-œci pó³nocnej modelu) do 23,45 m nad „0” Wis³y (w czêœci po³udniowej) a dla transportu jako ograni-czenia o C = 0 (ryc. 4).

Czêœæ terenu sk³adowiska, na której dokonywany jest zrzut odcieków wysypiskowych i wód opadowych z terenu kompostowni (recyrkulacja), odwzorowano na modelu w

postaci warunku Neumanna qN = 150 mm/rok dla

przep³ywu a dla transportu w postaci warunku Dirichleta o stê¿eniu wskaŸnika zanieczyszczeñ (Cl–

) C = 2,5 g/dm3

. Na terenie przyleg³ym do sk³adowiska natê¿enie infiltracji opadów atmosferycznych odwzorowano na modelu tak¿e

w postaci warunku Neumanna o wartoœci qN= 5 mm/rok

Powierzchniê stromych zboczy sk³adowiska potraktowano jako powierzchniê o qN= 0.

Wyniki modelowania przep³ywu i transportu Wyniki symulacji procesu przep³ywu wód podziem-nych opracowano w postaci mapy hydroizohips (ryc. 5). Przedstawiony na mapie obraz ukszta³towania zwierciad³a przypowierzchniowych wód podziemnych odpowiada sytuacji wzglêdnego ustalenia siê przep³ywu wód pod-ziemnych w pod³o¿u sk³adowiska i w jego otoczeniu. Dla

Rodzaj materia³u/gruntu Material/Soil ks[m/s] 2 [cm 3 /cm3] kr[–] Przes³ona bentonitowa Bentonite barier 5´ 10 –1_{0 0,36 0,99–1,0} Odpady Wastes 1´ 10 –4 _{0,055–0,43 0,37–1,0} Piasek drobnoziarnisty Fine-grained sand 5´ 10 –5 _{0,43 0,99–1,0} Piasek ró¿noziarnisty Variable-graded sands 1´ 10 –4 _{0,43 0,99–1,0} Gliny piaszczyste Sandy clays 1´ 10 –7 _{0,38 1,0} I³y plioceñskie Pliocene clays 5´ 10 –9 _{0,35 1,0}

Tab. 1. Parametry materia³owe do modelowania numerycznego Table 1. Soils/material parameters for the numerical model

17,5 18,0 18,5 19,0 19,5 20,0 20,5 21,0 21,5 22,0 21,5 22,0 21,5 21,0 21,0 22,5 23,0 N 100m Z Y X 23,0 22,5 20,0 20,5 18,5

hydroizohipsa w m nad ”0” Wis³y

water table contour in m (Warsaw local coordinate) 18,0

¬

Ryc. 5. Mapa hydroizohips dla pod³o¿a sk³adowiska i okolic, po 4 latach od wykonania pio-nowej przes³ony przeciwfil-tracyjnej i wdro¿enia syste-mu recyrkulacji

Fig. 5. The groundwater contour map for the landfill subsoil with the vertical barrier and the leachate re-circulation sys-tem — 4 years after their con-struction

0,1

izolinie zmian zwierciad³a wód gruntowych (m) isolines of groundwater table changing (m) 0,0 N 100m Z Y X 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 -0,6 -0,5 -0,4 -0,3 -0,2 -0,1 0,1 0,0 0,2 0,1 -0,1 -0,70,30,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 -0,2 -0,3 -0,5

¬

Ryc. 6. Mapa zmian po³o¿enia zwier-ciad³a wody gruntowej na sk³adowi-sku i terenach przyleg³ych w wyniku dzia³ania pionowej przes³ony i eks-ploatacji systemu recyrkulacji odcie-ków

Fig. 6. The contour map of changes in the groundwater level within the landfill and its surroundings caused by the vertical barrier and the lea-chate re-circulation system

odwzorowanego na modelu stanu rekultywacji sk³adowi-ska, okres ustalenia siê przep³ywu wód podziemnych wynosi ok. 4 lata.

Porównanie ukszta³towania powierzchni zwierciade³ wód podziemnych dla stanu przed rekultywacj¹ sk³adowi-ska i dla stanu po 4 latach od wykonania przes³ony przeci-wfiltracyjnej i wdro¿enia uk³adu recyrkulacji odcieków

wykazuje, ¿e ukszta³towanie zwierciad³a wód podziem-nych w rejonie sk³adowiska uleg³o zmianie (ryc. 6).

W pod³o¿u sk³adowiska ma miejsce zarówno obni¿enie siê zwierciad³a wód podziemnych jak i jego podwy¿szenie. Obni¿enie zwierciad³a w granicach do oko³o 0,6 m wystê-puje w po³udniowej czêœci sk³adowiska. Podwy¿szenie powierzchni zwierciad³a wód podziemnych ma miejsce w

zw.w G.W.L.

W

E

cut-off wall barrier

odpady

wastes

gliny zwa³owe

boulder clays

przes³ona przeciwfiltracyjna

cut-off wall barrier

izochrony (w latach)

isochrone (in years)

5 10 20 40 80 i³y plioceñskie Pliocene clays piaski ró¿noziarniste

non-uniform graded sands

piaski drobnoziarniste

fine sands

Ryc. 8. Izochrony uzyskane z numerycznej symulacji adwekcyjnego transportu w korpusie i pod³o¿u sk³adowiska w przekroju II–II’ Fig. 8. Isochrones from the numerical simulation of leachate advective transport in the waste body and the landfill subsoil in the cross-se-ction II–II’ zw.w G.W.L.

W

E

cut-off wall barrier

odpady wastes piaski drobne fine sands gliny zwa³owe boulder clays przes³ona przeciwfiltracyjna

cut-off wall barrier

izochrony (w latach)

isochrone (in years)

i³y plioceñskie Pliocene clays

5 10 20 40 80 piaski ró¿noziarniste

non-uniform graded sands

Ryc. 7. Izochrony uzyskane z numerycznej symulacji adwekcyjnego transportu w korpusie i pod³o¿u sk³adowiska w przekroju I–I’ Fig. 7. Isochrones from the numerical simulation of leachate advective transport in the waste body and the landfill subsoil in the cross-se-ction I–I

centralnej czêœci sk³adowiska i w jego czêœci pó³nocnej, gdzie wznios zwierciad³a wody dochodzi do 0,5 m.

Na terenie przyleg³ym do sk³adowiska podobnie ma miejsce zarówno obni¿enie siê zwierciad³a wód podziem-nych jak jego lokalne podwy¿szenie. Maksymalne obni¿e-nie w po³o¿eniu zwierciad³a o ok. 0,7 m ma miejsce w pó³nocnej czêœci terenu, bezpoœrednio przyleg³ej do przes³ony przeciwfiltracyjnej. Natomiast najwiêksze pod-piêtrzenie wód podziemnych o ok. 0,5 m, wystêpuje w czê-œci terenu przyleg³ej do sk³adowiska od po³udnia, gdzie przes³ona stanowi barierê utrudniaj¹c¹ przep³yw wodzie podziemnej z po³udnia ku pó³nocy. Wyniki modelowych symulacji poziomu zwierciad³a wód podziemnych s¹ porównywalne z pomiarami w ramach sieci monitoringu lokalnego wód podziemnych w piezometrach.

Wyniki symulacji transportu adwekcyjnego odcieków w korpusie i pod³o¿u sk³adowiska przedstawiono na prze-krojach: I–I’ (ryc. 7) i II–II’ (ryc. 8) w postaci linii równych czasów (izochron) migracji frontu odcieków. Nawi¹zuj¹c do celu badañ modelowych mo¿na przyj¹æ, ¿e odcieki dotr¹ do zwierciad³a wód podziemnych w pod³o¿u sk³ado-wiska po oko³o 40 latach od momentu ich zrzutu na korpus sk³adowiska.

Podsumowanie i wnioski

Ochrona przypowierzchniowych wód podziemnych przed odciekami ze sk³adowiska Radiowo jest realizowana z wykorzystaniem systemu sk³adaj¹cego siê z pionowej przes³ony przeciwfiltracyjnej i drena¿u opaskowego, dodatkowo uzupe³nionego uk³adem recyrkulacji odcieków na powierzchniê sk³adowiska.

Modelowanie numeryczne jest przydatne do jakoœcio-wej oceny wp³ywu bariery pionojakoœcio-wej na przep³yw wód gruntowych. Wyniki modelowania numerycznego dla sk³adowiska Radiowo, przedstawione i przeanalizowane w artykule, wskazuj¹ na izolacyjny charakter bentonitowej przes³ony pionowej.

W wyniku wykonania pionowej przes³ony bentonito-wej i wdro¿enia uk³adu recyrkulacji odcieków na powierzchniê sk³adowiska, poziom zwierciad³a wody (odcieków) na obszarze sk³adowiska (otoczonym pionow¹ przes³on¹) równie¿ zosta³ zmieniony, tj. nast¹pi³o obni¿e-nie lub podwy¿szeobni¿e-nie poziomu odcieków, w zale¿noœci od strefy sk³adowiska. Prognoza po³o¿enia zwierciad³a wód podziemnych/odcieków w sk³adowisku pos³u¿y³a do opra-cowania projektu drena¿u odcieków i ustalenia rzêdnej

korony przes³ony bentonitowej zapewniaj¹cych unikniêcie przelania siê odcieków poprzez przes³onê na tereny przy-leg³e.

Wyniki modelowania przep³ywu wody gruntowej zosta³y zweryfikowane pomiarami monitoringowymi w p³ytkich piezometrach rozmieszczonych wokó³ sk³adowi-ska.

Nawi¹zuj¹c do postawionego celu modelowania trans-portu w korpusie sk³adowiska Radiowo, mo¿na przyj¹æ, ¿e odcieki rozprowadzone na koronê sk³adowiska osi¹gn¹ w wyniku infiltracji poziom wody gruntowej w pod³o¿u sk³adowiska po 40 latach.

Badania modelowe przedstawione w artykule zosta³y prze-prowadzone w ramach projektu badawczego 2 P04G 056 27 finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji.

Literatura

CARSEL R.F. & PARRISH R.S. 1988 — Developing joint probability distribution of soilwater retention characteristics. Water Resources Research, 24: 755–760.

GMS 3.1. 2000 — Groundwater Modelling System, Birgham Young University — Environmental Modelling Research Laboratory, Provo UT.

GOLIMOWSKI J. & KODA E. 2001 — Assessment of remedial works effectiveness on water quality in the vicinity of landfill based on moni-toring research. Annals of Warsaw Agric. Univ. – SGGW, Land Rec-lam., 32: 17–30.

KODA E. 1999 — Remediation of old embankment sanitary landfills. Proceedings of the 3rd

BGE Conf. on Geoenv. Engin., London, 29–38. KODA E., GOLIMOWSKI J., PAPROCKI P. KO£ANKA T. 2004 – Monitoring wód podziemnych I powierzchniowych w rejonie sk³ado-wiska I kompostowni Radiowo. Raport roczny 2003. Katedra Geoin¿y-nierii SGGW, Warszawa.

KODA E. & SKUTNIK Z. 2003 — Quality control tests of vertical bentonite barriers for old sanitary landfill containment. Proc. of the 13th Europ. Conf. on Soil Mech. and Geot. Engin., Praha, I: 409–414. KODA E. & WIENC£AW E. 2005 — Modelling of groundwater flow in old landfill containment with vertical bentonite barrier and leachate re-circulation. Proc. of the 11th

Intern. Conf. of IACMAG., Torino (in print).

KODA E. & ¯AKOWICZ S. 1998 — Phisical and hydraulics proper-ties of the MSW for water balance of the landfill. Proc. of the 3rd Intern. Congr. on Environ. Geot., Lisboa, 1: 217–222.

LIN H.C.J., RICHARDS D.R., YEN G.T., CHENG J.R., CHENG H.P. & JONES N. 2000 — FEMWATER – A Three-Dimensional Finite Ele-ment Computer Model for Simulating Density–Dependent Flow and Transport in Variably Saturated Media. Version 3.0, Technical Report CHL. U.S. Army Engineer Waterways Experiment Station. Vicksburg (USA), MS.

VAN GENUCHTEN M.T. 1980 — A closed-form equation for predic-ting the hydraulic conductivity of saturated soils. Soil Scie. Soc. Journ., 44: 892–898.