Automatyczna pisanka Spis treœci
Sk³ad redakcji: Maria Kisza (red.nacz.), Adam Kisielnicki, Maria Lewowska, Krystyna Malkiewicz, Hanna Waœkowska Redakcja mieœci siê w bud D-5, pok. 7
tel. 320-22-89 (red.nacz.), 320-21-17, 320-40-67, telefax 320-27-63 e-mail: pryzmat@pwr.wroc.pl, http://www.pwr.wroc.pl/politechnika/pryzmat/ Opr. graficzne, redakcja techniczna, DTP, sk³ad i ³amanie: Adam Kisielnicki Druk: Drukarnia Oficyny Wydawniczej PWr • Nak³ad 1.500 egz.
Pismo Informacyjne Politechniki Wroc³awskiej
Politechnika Wroc³awska, Wybrze¿e Wyspiañskiego 27, 50-370 Wroc³aw
W pi¹t¹ rocznicê powstania
Cele i zadania
Katedry Metrologii
Elektronicznej
i Fotonicznej
Politechniki
Wroc³awskiej
Metrologia w procesie swojego ci¹g³e-go rozwoju, odkrywa coraz to nowsze za-gadnienia poznawcze, ukazuj¹c tym samym nowe problemy pomiarowe do rozwi¹za-nia. To stymuluje rozwój doskonalszych narzêdzi pomiarowych wykorzystuj¹cych osi¹gniêcia wspó³czesnej technologii. Nowe problemy poznawcze i ich realne narzêdzia poznania tworz¹ nowe kierunki metrologii. Oprócz tradycyjnych dzia³ów metrologii takich jak: teoretyczne podsta-wy metrologii, wzorce, metody pomiaro-we, obróbka danych pomiarowych, ocena niepewnoœci pomiaru, technika systemów pomiarowych itp. pojawiaj¹ siê dzia³y nowe a wœród nich: metrologia optyczna, metro-logia fotoniczna, nanometrometro-logia, metrolo-gia bioniczna, itp.
W swoim procesie poznawczym metro-logia pos³uguje siê analiz¹ i syntez¹ w dzie-dzinie abstrakcji na obszarach rzeczywisto-œci wyra¿onych przez modele fizyczny i matematyczny. To w³aœnie na tych mode-lach ³atwo zauwa¿amy przyk³ady analogii formalnych miêdzy ró¿nymi od strony zja-wiskowej zagadnieniami, a podobnymi od strony syntezy pojêciowej. Taki sposób myœlenia sta³ siê jedn¹ z przyczyn powo³a-nia Katedry Metrologii Elektronicznej i Fotonicznej w Politechnice Wroc³awskiej. Katedry u podstaw dzia³alnoœci której le¿¹ zagadnienia modelowania fizycznego rze-czywistych zjawisk daj¹cych siê opisaæ za pomoc¹ pojêæ materii, energii (entropii) czasu i informacji (negentropii). G³ównym celem pracy Katedry jest przekszta³canie modeli fizycznych zbudowanych z pojêæ materii, energii, czasu w modele
matema-tyczne, a nastêpnie w modele metrologicz-ne, które uzupe³nione pojêciami informa-cji dostarcza³yby wiadomoœci jakoœcio-wych i iloœciojakoœcio-wych. Podstawowy schemat dzia³ania Katedry odpowiada schematowi procesu poznawczego stanowi¹cego szere-gowe po³¹czenie badanego obiektu bêd¹-cego celem poznania, z jego modelem fi-zycznym modelem matematycznym i me-trologicznym pomiêdzy którymi wystêpuj¹ sprzê¿enia zwrotne stanowi¹ce odzwiercie-dlenie procesów weryfikacyjnych poszcze-gólnych modeli uwarunkowane zewnêtrz-nymi kryteriami oceny.
Katedra Metrologii Elektronicznej i Fo-tonicznej zosta³a powo³ana przez Senat Politechniki Wroc³awskiej 27 stycznia 1998 roku. Rozpoczê³a swoj¹ dzia³alnoœæ 30 marca 1998 roku.
G³ówne zadania Katedry to:
– kszta³cenie i rozwijanie zaintereso-wañ metrologicznych wœród studen-tów i doktoranstuden-tów poprzez prowa-dzenie i kierowanie specjalnoœci¹ dydaktyczn¹ „Aparatura elektronicz-na” na Wydziale Elektroniki Poli-techniki Wroc³awskiej,
– przygotowywanie pomocy dydak-tycznych (skrypty, podrêczniki, sta-nowiska laboratoryjne),
– inicjowanie i wykonywanie metrolo-gicznych prac naukowych oraz wspó³praca z innymi uczelniami tech-nicznymi i jednostkami PAN, – wspó³praca z krajow¹ s³u¿b¹
metro-logiczn¹ w zakresie wdra¿ania w³a-snych osi¹gniêæ naukowych jak i pro-pagowanie osi¹gniêæ innych oœrod-ków krajowych i zagranicznych, oraz prognozowanie rozwoju metrologii i jej roli w ró¿nych dziedzinach wy-twórczoœci,
– podejmowanie wspó³pracy z oœrod-kami zagranicznymi w procesie kszta³cenia (wspólne doktoraty), pro-wadzenie wspólnych grantów (wspólne publikacje) inicjowanie wspólnych miêdzynarodowych kon-ferencji.
37
Cele i zadania KMEiF PWr ... 3
ROZMAITOŚCI ... 4
Z S E N A T U ... 5
PosiedzenieKRUWiO ... 6
Po czterech kadencjach ... 8
Stowarzyszenie DAAD ... 9
Nowo mianowani profesorowie z PWr – Adam Grzech ... 10
Laudacja prof. S. Gałczyńskiego ... 11
Górnik – zawód niezwykły ... 12
IX WrocławskieTargi Książki Naukowej .... 14
TARBUD WIOSNA 2003 ... 16
Regulamin Konkursu Hugony Festiwalowe .. 17
108 stypendiów dla młodych naukowców 18 Wrocławska szkoła chemii fizycznej ... 19
Stypendystka FNP z Instytutu Fizyki ... 20
Stypendysta FNP na Wydziale Chemii .... 21
Heksalog etyczny profesora Krzysztofa Tchonia ... 22
Konferencja Naukowa Studentów ... 24
EESTEC a sprawa polska ... 24
Koło Naukowe ICT ... 24
Koło Naukowe SKN-ISA2 ... 25
SNS na Wittigowie ... 25
Elewacja stara i nowa ... 26
NZS po 22 latach ... 28
Projekty badawcze na PWr ... 30
Artyści plastycy na fali! ... 34
Nowe laboratoria w Instytucie Maszyn, Napędów i Pomiarów Elektrycznych ... 35
Laureatka festiwalu ... 36
Dolnośląska Strategia Innowacji ... 37
PKZP informuje ... 38
Europejski Bank Kadr Dolnego Śląska .... 38
Forum Akademickie ... 38
Dni Kariery ... 38
Wielkanoc ... 39
Program SOCRATES/ERASMUS – program tylko dla zamożnych? ... 40
SOCRATES/ERASMUS w roku 2004 ... 41
NA WYDZIAŁACH ... 42
Sukcesy dyplomantów ... 42
Stypendium w USA ... 42
Oficyna WydawniczaPWr ... 43
„Taredzik” dla górników ... 44
Prof. J. Zaleski o skutkach akcesji ... 44
DFN na TAREDZIE 2003 ... 45
R
O
Z
M
A
I
T
O
Œ
C
I
PREZENT ŒWI¥TECZNY
Z okazji Œwi¹t Wielkanocnych z Zak³a-dowego Funduszu Œwiadczeñ Socjalnych wyp³acone zosta³y pieniê¿ne œwiadczenia œwi¹teczne. Przys³uguj¹ one pracownikom, dla których Politechnika Wroc³awska jest macierzystym zak³adem pracy i s¹ zatrud-nieni na uczelni co najmniej od roku (tzn. od 1 kwietnia 2002 r. lub wczeœniej) na co najmniej 1/2 etatu. Œwiadczenia zosta³y wyp³acone przy ostatnich poborach, po-mniejszone o podatek dochodowy.
Ustalono trzy progi œwiadczeñ, zale¿nie od wynagrodzenia pracownika (tj. pensja zasadnicza i pochodne):
Wynagrodzenie brutto Œwiadczenie do 2.750 z³ w³¹cznie 300 z³ od 2.750 do 3.200 z³ 250 z³
powy¿ej 3.200 z³ 200 z³
Œwiadczenia zosta³y naliczone przez Dzia³ Spraw Pracowniczych w kwocie pro-porcjonalnej do wymiaru etatu.
Odwo³ania od braku przydzia³u œwiad-czenia mo¿na sk³adaæ do Zespo³u Odwo³aw-czego Przedstawicielstwa PracowniOdwo³aw-czego Politechniki Wroc³awskiej do 15 maja br.
Ko³o
Emerytów i Rencistów
PWr
zaprasza na wyk³ad„Ekumenia”,
który wyg³osiks. prof. Micha³ Czajkowski
z Uniwersytetu kard. Stefana Wyszyñskiego Spotkanie odbêdzie siê 23 kwietnia br. o godz. 1500 w Klubie Pracowniczym
(bud. A-1).
NOWY PREZES PAN
Zgromadzenie Ogólne PAN wybra³o nowego prezesa Polskiej Akademii Nauk. Zosta³ nim 64-letni prof. Andrzej Legoc-ki, biochemik, dyrektor Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, a tak¿e wieloletni prezes poznañskiego oddzia³u PAN. Prof. Andrzej Legocki zajmuje siê biologi¹ molekularn¹ roœlin. W ostatnich latach pracuje nad jadalnymi szczepionka-mi. Kierowany przez niego zespó³ wyho-dowa³ ju¿ sa³atê zawieraj¹c¹ gen odporno-œci przeciwko ¿ó³taczce zakaŸnej typu B.
Prof. Andrzej Legocki jest te¿ spo³ecz-nikiem. Doprowadzi³ do restytucji przed-wojennej Fundacji Kórnickiej zlikwidowa-nej w latach 50. S³u¿y ona unowoczeœnia-niu gospodarstw rolnych i podnoszeunowoczeœnia-niu standardu ¿ycia na terenie podpoznañskiej gminy Kórnik.
(„Gazeta Wyborcza”, 15–16 marca 2003 r.)
NOWE OBLICZE WWW FUNDACJI MANUS
Fundacja na rzecz Samorz¹du Studenc-kiego Politechniki Wroc³awskiej MANUS ma now¹ witrynê www w Internecie. Pod adresem www.manus.pl mog¹ pañstwo za-znajomiæ siê z dzia³aniami naszej studenc-kiej fundacji przedstawionymi w nowej szacie graficznej. W porównaniu z poprzed-ni¹ wersj¹ na stronie znajduje siê wyszuki-warka, mo¿na zapisaæ siê na listê informa-cyjn¹, zg³osiæ on-line zapotrzebowanie na korepetytora, z³o¿yæ ofertê stancji i pracy dla studentów i zapoznaæ siê z pojawiaj¹-cymi siê na bie¿¹co aktualnoœciami. Stro-nê przygotowa³a firma Profdesigners.pl, któr¹ stworzyli studenci Politechniki Wro-c³awskiej.
MINISTERSTWO NAUKI I INFORMATYZACJI
W Dzienniku Ustaw (Dz. U. Nr 51 z 27 marca 2003, poz. 443) opublikowano roz-porz¹dzenie Rady Ministrów z 18 marca 2003 roku w sprawie utworzenia Minister-stwa Nauki i Informatyzacji i zniesienia urzêdu Komitetu Badañ Naukowych. Roz-porz¹dzenie wesz³o w ¿ycie 1 kwietnia 2003 r.
SPROSTOWANIA
• Jak informuje cz³onek w RGSzW dr in¿. Kazimierz Wañkowicz (P£), spotkanie elektorów Kurii Adiunktów w Krakowie odbêdzie siê 16 czerwca br., a nie 16 kwiet-nia, jak podano poprzednio („Pryzmat” nr 163).
• Pragniemy uœciœliæ informacjê doty-cz¹c¹ dyskusji na temat regulaminu nada-wania tytu³u doktora honoris causa Poli-techniki Wroc³awskiej, jaka odby³a siê na VI posiedzeniu Senatu PWr:
Prof. W. Kollek zaproponowa³ wprowa-dzenie wymogu kwalifikowanej wiêkszo-œci 2/3 g³osów przy g³osowaniu na Senacie wniosków o wszczêcie postêpowania i o nadanie tytu³u honorowego. Po wys³ucha-niu argumentacji o konsekwencjach tego posuniêcia (koniecznoœæ wprowadzenia zmian do Statutu PWr) prof. W. Kollek wycofa³ wniosek wyra¿aj¹c nadziejê, ¿e w nowym Statucie sugestia ta zostanie uwzglêdniona.
ROBOCUP CORAZ BLI¯EJ
W numerze 161 „Pryzmatu” pisaliœmy o udziale dru¿yny z Politechniki Wroc³aw-skiej w japoñskim finale mistrzostw œwia-ta w pi³ce no¿nej robotów RoboCup 2002. Grupa pracowników ICT i studentów Wy-dzia³u Elektroniki uczestniczy³a w Lidze Symulacyjnej tych rozgrywek.
Ostatnio nasza ekipa przesz³a pierwsze eliminacje tegorocznych zawodów. Uda³o siê jej zakwalifikowaæ do mistrzostw, któ-re odbêd¹ siê w lipcu we W³oszech. Dru-¿yna przygotowuje siê do zdalnego uczest-nictwa w zawodach w Niemczech i Stanach Zjednoczonych.
– Niestety nie uda³o nam siê zorganizo-waæ zapowiadanych rozgrywek na terenie uczelni. – ubolewa Pawe³ Trociñski ze Stu-denckiego Ko³a Naukowego SKN-ISA2 –
Mamy jednak nadzieje, ze odbêd¹ siê one wkrótce.
STULETNIA ROCZNICA
W dniach 27 i 28 marca 2003 na PWr odbywa³a siê miêdzynarodowa konferen-cja naukowa “Lotnictwo – stulecie przemia-ny”. Spotkali siê tu przedstawiciele ró¿nych œrodowisk zwi¹zanych z lotnictwem – woj-skowi reprezentuj¹cy 3. Korpus Obrony Powietrznej, przedstawiciele Wroc³awskie-go Klubu Seniorów Lotnictwa oraz Stowa-rzyszenia Lotnictwa Amatorskiego, a tak-¿e konstruktorzy i osoby zajmuj¹ce siê tech-nikami lotniczymi (równie¿ w aspekcie
historycznym). Program by³ bardzo boga-ty i urozmaicony, a dodatkow¹ atrakcjê sta-nowi³y imprezy towarzysz¹ce. W nastêp-nym numerze “Pryzmatu” przedstawimy fotoreporta¿ i szersz¹ relacjê z tej konfe-rencji. Wszystkim Naszym Czytelnikom Weso³ych Œwi¹t Wielkiej Nocy zyczy Redakcja
Z S E N A T U
VII posiedzenie Senatu
(20.03.2003)
• Pozytywnie rozpatrzono wnioski o ponowne mianowanie na stanowisko pro-fesora nadzwyczajnego PWr: dr.hab.in¿. Bronis³awa Gosowskiego (Wydz. BLiW), dr.hab.in¿. Ignacego Dudzikowskiego (Wydz. El-y) i dr.hab.in¿. Ireneusza JóŸ-wiaka (Wydz. IZ).
• Rozpatrzono wnioski na nagrodê Mi-nistra Edukacji Narodowej i Sportu. Prze-wodnicz¹cy Senackiej Komisji ds. Akade-mickich prof. J.Szafran podkreœli³
sta-rann¹ selekcjê kandydatur
przeprowadzon¹ przez wydzia³y. Senat zaaprobowa³ wnioski o 2 nagrody zespo-³owe i 4 indywidualne:
1. zespó³ z Wydz. Chemicznego: prof. dr hab. in¿. Bo¿ena Kolarz, dr in¿. Doro-ta Jermakowicz-Bartkowiak, dr hab. in¿. Marek Bryjak, dr in¿. Irena Gancarz, dr in¿. Gryzelda PoŸniak, dr in¿. W³o-dzimierz Tylus – za cykl prac naukowo-badawczych dotycz¹cych wykorzystania polimerów funkcjonalnych w procesach separacyjnych.
2. zespó³ z Wydz. Elektroniki: prof. dr hab. in¿. Adam Janiak, dr in¿. Aleksan-der Bachman –za cykl publikacji na te-mat „Problemy szeregowania zadañ o pa-rametrach czasowo zale¿nych”.
3. dr hab. in¿. Eugeniusz Roso³owski, prof. nadzw. (Wydz. Elektryczny) – za ksi¹¿kê „Cyfrowe przetwarzanie sygna³ów w automatyce elektroenergetycznej”, Aka-demicka Oficyna Wydawnicza EXIT, War-szawa 2002.
4. prof. dr hab. in¿. Wojciech Adam-ski (Wydz. In¿ynierii Œrodowiska) – za podrêcznik „Modelowanie systemów oczyszczania wód”, WN PWN, Warszawa 2002.
5. prof. dr hab. in¿. Adam Grzech (Wydz. Informatyki i Zarz¹dzania) – za ksi¹¿kê „Sterowanie ruchem w sieciach te-leinformatycznych”, Of. Wyd. PWr, Wro-c³aw 2002.
6. dr in¿. Stanis³aw Kruczek (Wydz. Mech-En.) – za podrêcznik „Kot³y. Kon-strukcje i obliczenia”, Of. Wyd PWr, Wro-c³aw 2001.
• Nastêpnie omawiano zasady podzia-³u dotacji MENiS i za³o¿enia do bud¿etu 2003.
Dotacja MENiS na 2003 rok wynosi 164.513,3 tys. z³. W stosunku do 2002 r.
jest to wzrost zaledwie 1072 tys. z³. Pro-ponuje siê, by zredukowaæ rezerwê Rek-tora z 5% do 1% i utworzyæ Fundusz Roz-woju i Stabilizacji (2, 84%) przeznaczany na stypendia, informatyzacjê oraz finan-sowanie WCSS.
Wiêkszoœæ dotacji przeznaczana jest na utrzymanie wydzia³ów (tu wzrost z 70,51% na 74,6% wi¹¿e siê z proponowa-nym wliczeniem funduszy na remonty), filii i studiów (7,52%) i Biblioteki G³. I OINT (3,23%).
W³adze chc¹ zwiêkszyæ dotacjê na dzia³alnoœæ kulturaln¹ i spo³eczn¹ studen-tów (z 0,43% na 0,70%). Jednostki obs³u-guj¹ce dydaktykê otrzyma³yby ponownie 9,27% dotacji.
Komisja ds. Organizacji i Finansów po-par³a projekt podzia³u dotacji. Na podkre-œlenie zas³uguje fakt wydzielenia faktycz-nej rezerwy Rektora i w³¹czenie œrodków na remonty do puli œrodków wydzia³o-wych.
Prof. W.Kollek wyrazi³ zadowolenie ze zwiêkszenia dotacji dla wydzia³ów, ale za-niepokoi³a go mo¿liwoœæ zu¿ycia œrodków na remonty w sposób inny ni¿ przewidzia-ny. Czy nie nale¿a³oby finansowaæ remon-tów z zysku uczelni? Niedofinansownie wydzia³ów, jak podkreœli³, mo¿e prowa-dziæ do zmniejszenia liczby publikacji, po-gorszenia wyników naukowych.
Senat zatwierdzi³ proponowany podzia³ dotacji (57:0:1)
Omawiaj¹c zasady podzia³u dotacji miêdzy wydzia³y prof. E.Kubica przypo-mnia³, ¿e nie obowi¹zuje ju¿ algorytm mi-nisterialny, zatem trudno stosowaæ system podzia³u na nim oparty. Stwierdzi³, ¿e ze wzglêdu na znaczenie przedmiotów pod-stawowych dla procesu akredytacji nale-¿a³oby zmieniæ system ich finansowania. Proponuje siê formalne wydzielenie zadañ dydaktycznych z przedmiotów podstawo-wych i przypisanie ich odrêbnemu „wy-dzia³owi” W-0. Skala zadañ dydaktycz-nych W-0 okreœlona bêdzie sum¹ grup stu-denckich kszta³conych w przedmiotach podstawowych. Ten wydzia³ bêdzie mia³ studentów, przedmioty, wspó³czynniki kszta³cenia i szefa, którym bêdzie Prorek-tor ds. Nauczania. To on bêdzie zleca³ za-jêcia, by nie grozi³y nadmierne oszczêd-noœci w tej sferze dydaktyki.
W sprawie œrodków na remonty prof. E.Kubica stwierdzi³, ¿e Uczelnia zwykle wydawa³a oko³o 8,5 mln z³ na te prace
(Rektor dysponowa³ kwot¹ 4,5 mln na ten cel). W tym roku proponuje siê, by wy-dzia³y odst¹pi³y centrali przyznane im œrodki na remonty. Jest te¿ mo¿liwoœæ, by rzeczywiœcie zostawiæ dziekanom przypi-sane wydzia³om kwoty, ale ustanowiæ sk³adkê remontow¹ proporcjonaln¹ do posiadanej powierzchni. Po zatwierdzeniu dotacji Uczelnia bêdzie mia³a 2 miesi¹ce na wypracowanie rozwi¹zañ.
Prof. E.Rafaj³owicz stwierdzi³, ¿e Ko-misja ds. Organizacji i Finansów popiera w³¹czenie œrodków na remonty do fundu-szy wydzia³owych. Z analiz wynika jed-nak, ¿e gdy zamiast odsetek od bud¿etu zaczn¹ p³aciæ odsetki od powierzchni sy-tuacja wydzia³ów mo¿e znacznie siê zmie-niæ. Komisja uwa¿a za celowe wypraco-wanie nowego systemu w ci¹gu roku.
W sprawie W-0 zdania komisji by³y podzielone (6 g³. za, 8 wstrzymuj¹cych i 1 przeciw). To interesuj¹ce merytorycz-nie rozwi¹zamerytorycz-nie sk³ania do pytania o po-trzebê akredytacji. Choæ przy wspó³czyn-niku kosztoch³onnoœci=1,5 godzina zajêæ na W-0 bêdzie doœæ tania, trudno oceniæ skutki finansowe skutki tej decyzji dla wydzia³ów.
Poruszaj¹c sprawê remontów prof. K.Wójs zapyta³ o gremia decyduj¹ce o re-montach. Prof. E.Kubica wyjaœni³, ¿e zgodnie z deklaracjami sprawa ta ma byæ oddana w rêce kolegium dziekanów.
W odpowiedzi na pytanie prof. J.Zda-nowskiego stwierdzi³ te¿, ¿e – jak po-przednio – kwota 8,5 mln nie obejmuje kwoty ok. 1 mln z³ na remonty sal dydak-tycznych.
Prof. W.Kollek ponownie wyrazi³ za-niepokojenie proponowanym rozwi¹za-niem, zaœ JM Rektor przypomnia³, ¿e zyska³o ono poparcie kolegium dzieka-nów.
W g³osowaniu Senat przyj¹³ zasadê wli-czania funduszu remontowego do puli œrodków wydzia³owych (41:5:11).
W sprawie stworzenia W-0 Prorektor J.Œwi¹tek przedstawi³ walory tego roz-wi¹zania: znika pojêcie godziny przep³y-wowej, strumieñ op³at zale¿y od wyko-nawcy, znika problem iloœci osób w gru-pie. Nowy system ma zapewniaæ dobr¹ jakoœæ kszta³cenia i zwiêkszyæ mobilnoœæ studentów. Organizacja zajêæ bêdzie po-wierzona wykonawcom. Wydzia³y bêd¹ mog³y aplikowaæ o w³¹czenie niektórych zajêæ wydzia³owych do W-0.
Z S E N A T U
Posiedzenie
KRUWiO
18 marca 2003 r.
1. Kalendarz inauguracji akademickich. Przygotowanie do Œwiêta Nauki Wro-c³awskiej, listopad 2003.
• Ustalono kalendarz inauguracji roku akademickiego 2003/2004. Prof. T. Luty zaproponowa³ rozwa¿enie kandydatury do nagrody Kolegium za dzia³alnoœæ na rzecz integracji œrodowiska akademickiego w roku 2002. Sprawa ta bêdzie omawiana na nastêpnym posiedzeniu.
• Kolegium zaakceptowa³o ideê zorga-nizowania w listopadzie br. Forum dla uczczenia 50-lecia habilitacji i doktora-tów pracowników wy¿szych uczelni Wro-c³awia. Organizatorem tego przedsiêwziê-cia bêdzie Stowarzyszenie Absolwentów PWr wspó³dzia³aj¹ce z analogicznymi sto-warzyszeniami innych uczelni wroc³aw-skich. Prof. L. Turko zadeklarowa³ wspó³-udzia³ Urzêdu Prezydenta Wroc³awia. 2. Promocja uczelni
Prof. T. Luty wyrazi³ przekonanie o potrzebie kreowania wizerunku uczelni i przemyœlanego rozwijania ich relacji z me-diami. Inicjator podjêcia tej problematyki prof. T. Koszczyc oceni³ sposób
prezen-towania uczelni w mediach jako ma³o wni-kliwy, odwo³uj¹cy siê do sensacji. Inni ape-lowali o ostro¿ne formu³owanie zarzutów, wypracowanie koncepcji promocji przez rzeczników prasowych uczelni i specjali-stów ds. komunikacji spo³ecznej. Promocja œrodowiska bêdzie g³ównym tematem spo-tkania KRUWiO w Olejnicy (27-29. VI).
Ks. prof. I. Dec zaproponowa³ rozwa¿e-nie mo¿liwoœci wynegocjowania czasu dla uczelni w telewizji (co tydzieñ dla innej) i pozyskanie sta³ych rubryk w gazetach.
Postanowiono, ¿e rzecznik prasowy PWr zorganizuje spotkanie rzeczników pozosta-³ych uczelni z udzia³em specjalistów z me-diów w celu wymiany doœwiadczeñ. Prof. E.Rafaj³owicz podniós³ kwestiê
kwalifikacji (tak¿e formalnych) wyk³a-dowców i sprawê stawek. Dr Z. Okra-szewski doda³, ¿e zw³aszcza w filiach po-jawia siê problem niedoboru samodziel-nych pracowników naukowych, co rzutuje na ocenê kszta³cenia (wymóg: min. 50% wyk³adowców samodzielnych). Prof. J.Œwi¹tek zapowiedzia³, ¿e spraw¹ t¹ zaj-mie siê Uczelniana Komisja Akredytacyj-na. Wyjaœni³ te¿, ¿e cena godziny zajêæ za-le¿y od stopnia (tytu³u) naukowego pracow-nika, liczby studentów i godzin zajêæ. Przewiduje siê, ¿e skala kosztów kszta³ce-nia z przedmiotów podstawowych bêdzie porównywalna do dotychczasowej, przy czym bêd¹ realizowane minima programo-we, których niektóre wydzia³y nie dotrzy-mywa³y lub realizowa³y w³asnymi si³ami.
Prof. J. Misiewicz nawi¹za³ do zale¿-noœci, jaka zachodzi miêdzy rozwojem ka-dry naukowej a œrodkami przeznaczanymi na badania. Prof. J.Je¿owiecki podkreœli³ zaletê dotychczasowego rozwi¹zania jed-nolitej stawki za godziny przep³ywowe, która by³a rodzajem „bonu rozliczeniowe-go”. Prof. J.Szafran by³ zdania, ¿e zmiana systemu rozliczeñ mo¿e mieæ znaczenie dla dwóch lub trzech wydzia³ów. Na wniosek prof. D.J. Bema od³o¿ono dyskusjê na ten temat. (22:19:14).
JM Rektor stwierdzi³, ¿e emocje przy opracowywaniu bud¿etu wynikaj¹ z trudno-œci finansowych. PWr dostaje tylko 75% wp³ywów, które powinna mieæ w oparciu o dawny MENowski algorytm. Nie rezygnu-je rezygnu-jednak z rozwijania dydaktyki ani badañ naukowych. Prowadzi inwestycje i liczy, ¿e wkrótce pojawi¹ siê fundusze strukturalne.
• Senat zapozna³ siê ze Sprawozdaniem ze wspó³pracy z zagranic¹ w roku 2002 przygotowanym przez Dzia³ Wspó³pracy Miêdzynarodowej. Przewodnicz¹cy Se-nackiej Komisji ds.Rozwoju i Intgracji Eu-ropejskiej prof. A.Grzech stwierdzi³, ¿e potrzebne s¹ bardziej analityczne i zwarte zestawienia. Popar³ go prof. A.Weron pod-kreœlaj¹c, ¿e obecna forma wynika z wy-magañ MENiS. Obaj mówcy wyrazili prze-konanie o potrzebie poszerzania kontaktów miêdzynarodowych i podniesienia atrak-cyjnoœci studiów w Polsce dla studentów zagranicznych. Prof. E.Trocka-Leszczyñ-ska stwierdzi³a ma³y stopieñ wykorzysta-nia programu Sokrates/Erasmus. Odnios³a siê te¿ do zewnêtrznych uwarunkowañ utrudniaj¹cych rekrutacjê zagraniczn¹ (np. z³a baza mieszkaniowa). Zaproponowa³a, by tê sferê obj¹æ bezpoœrednim nadzorem rektorskim.
JM Rektor zaleca³, by myœleæ o ofercie dydaktycznej dla cudzoziemców.
Mgr K. Galiñska wskaza³a na trudnoœci wymiany z UE wynikaj¹ce z niskich sty-pendiów i przytoczy³a pozytywne przyk³a-dy ich prze³amywania. Prof. J.Œwi¹tek pod-niós³ problem wkomponowania programów wymiany w programy kszta³cenia PWr. Czêœæ pracowników opracowa³a ju¿ progra-my wyk³adów w jêzykach obcych, ale póki nie ma wiêkszej liczby chêtnych na te zajê-cia, rodzi siê pytanie o finansowanie.
Prof. P.Kafarski wyrazi³ obawê, ¿e mo¿emy liczyæ tylko na przedstawicieli trzeciego œwiata, którzy raczej oczekuj¹ stypendiów ni¿ p³ac¹ za naukê. Prof. W.Kollek by³ natomiast zdania, ¿e mo¿na rozwin¹æ owocn¹ wspó³pracê dydaktyczn¹
z uczelniami europejskimi. Prof. K.Wilk uzna³a za potrzebne, by uczelnia oferowa³a stanowisko visiting professor i sta¿e post-doc. Postawi³a problem ustawowej dopusz-czalnoœci kszta³cenia w obcym jêzyku na polskiej uczelni. Prof. T.Luty zapropono-wa³ wprowadzenie letnich kursów z udzia-³em goœci zagranicznych. Doda³, ¿e w dzie-dzinie badañ instytucjonalna wspó³praca z zagranic¹ nie jest jeszcze rozwiniêta. Wspó³praca oparta na umowach miêdzyrz¹-dowych jest p³atna ze œrodków na dzia³al-noœæ statutow¹. W skali uczelni s¹ to ma³e kwoty (ok. 300.000 z³), ale i tak nie s¹ wy-korzystywane.
Prof. B.Licznerski stwierdzi³, ¿e spój-ny program kszta³cenia wymaga przygoto-wania studium podstawowego.
• Senat wyrazi³ zgodê (54:0:1) na zawar-cie umowy o wspó³pracy miêdzy PWr i Uniwersytetem w Hradec Kralove.
• Przedstawiciel studentów Wydzia³u Elektrycznego zwróci³ siê do Prorektora ds. Nauczania i kierownika SJO o zmianê za-sad zapisów na kursy jêzyków obcych. Kon-went W-5 chcia³by przeniesienia zapisów na poziom wydzia³owy. U³atwi³oby to or-ganizacjê zapisów i pozwoli³o stworzyæ gru-py studenckie zainteresowane jednolitym profilem tematycznym.
• Prorektor J.Œwi¹tek poinformowa³ o mo¿liwoœci uzyskania przez 1 studenta sty-pendium do USA oraz o organizowanym przez ZSP turnieju jêzyków obcych.
Prof. P.Kafarski zwróci³ siê o listê uczel-ni, z którymi PWr nawi¹za³a wspó³pracê.
Nastêpne posiedzenie Senatu: 24 kwiet-nia, godz. 14.00. (mk)
Podjête zostan¹ starania o uzyskanie sta³ego czasu w TV i miejsca w poczytnych gazetach na promocjê uczelni Wroc³awia i Opola.
3. Dezyderaty ustawowe pañstwowych wy¿szych szkó³ zawodowych
Prof. T. Winnicki przedstawi³ dwa do-kumenty: stanowisko Konferencji Rekto-rów Pañstwowych Wy¿szych Szkó³ Zawo-dowych (KRUZ) z 24 lutego 2003 r. oraz swoje postulaty dotycz¹ce zapisów w Pra-wie o szkolnictPra-wie wy¿szym szkó³ zawodo-wych skierowane do prof. A. Ba³andy, przew. KRUZ, cz³onka Zespo³u Legislacyj-nego. Stwierdzi³, ¿e zmiany prawne wpro-wadzone nowelizacj¹ ustawy o wy¿szych szko³ach zawodowych i ustawy o szkolnic-twie wy¿szym ograniczaj¹ rozwój pañstwo-wych w.sz.z. – st¹d KRUZ zg³osi³o postu-laty do Prawa o szkolnictwie wy¿szym, opracowywanego przez zespó³ powo³any przy Kancelarii Prezydenta RP. Najistot-niejszym postulatem jest przywrócenie specjalnoœci zawodowej jako samodzielnej formy edukacyjnej niezwi¹zanej bezpo-œrednio z akademickim kierunkiem studiów. Ponadto nale¿y:
– uznaæ, ¿e stopieñ naukowy doktora stanowi wystarczaj¹c¹ kwalifikacjê do nauczania w wy¿szym szkolnic-twie zawodowym,
– zwolniæ PKA z zadania przyznawa-nia uprawnieñ do prowadzeprzyznawa-nia spe-cjalnoœci zawodowej przez pañstwo-we wy¿sze szko³y zawodopañstwo-we, – ustawowo zobligowaæ szko³y
akade-mickie do uruchomienia w pierwszej kolejnoœci zamiejscowego kszta³ce-nia magisterskiego w postaci studiów uzupe³niaj¹cych w filiach lub w ba-zie dydaktycznej pañstwowych szkó³ zawodowych.
Prof. T. Winnicki postulowa³, by w przy-sz³oœci podj¹æ temat wspó³istnienia pañ-stwowych wy¿szych szkó³ zawodowych z uczelniami akademickimi.
Prof. M. Noga zauwa¿y³, ¿e nieuwzglêd-nienie przez MENiS jego poprawki (zg³o-szonej w Senacie RP) jest wyrazem polity-ki ministerstwa, na której modyfikacjê mo¿e mieæ wp³yw inicjatywa prof. A. Ba-³andy. Prof. T. Winnicki stwierdzi³, ¿e w wyniku rozmowy z min. K. £yback¹ oce-nia stanowisko resortu w sprawie tworze-nia specjalnoœci za przychylne.
Prof. T. Koszczyc uzna³ za s³uszny po-wrót do kierunków, bowiem w szko³ach zawodowych stworzono liczne dziwne spe-cjalnoœci zawodowe, co utrudnia akredy-tacjê.
Popar³ wniosek dotycz¹cy uporz¹dko-wania spraw kadrowych i programowych zgodnie z wymogami PKA.
Czêœæ dyskutantów wyra¿a³a scepty-cyzm co do mo¿liwoœci sfinalizowania prac nad Prawem o szkolnictwie wy¿szym, choæ podkreœlano znaczenie inicjatywy prezy-denckiej i potrzebê stworzenia ustawy w przeddzieñ akcesji do Unii Europejskiej. 4. Œrodowiskowy regulamin wy³aniania najlepszego ko³a naukowego oraz najlep-szego absolwenta roku.
Prorektor. J. Œwi¹tek przedstawi³ propo-nowany przez Kolegium Prorektorów „Re-gulamin konkursów na najlepszego absol-wenta i najlepsze ko³o naukowe uczelni Wroc³awia i Opola”. Podkreœli³, ¿e w zwi¹zku z now¹ inicjatyw¹ marsza³ek dol-noœl¹ski obieca³ ufundowaæ dwa dodatko-we stypendia (dwa ju¿ istniej¹). Przedsta-wi³ nastêpnie zasady oceny w konkursie i prosi³ o uwagi oraz patronat Kolegium nad t¹ inicjatyw¹.
W dyskusji zgodzono siê, ¿e ta godna pochwa³y inicjatywa mo¿e uatrakcyjniæ Œwiêto Nauki Wroc³awskiej. Sygnalizowa-no jednak trudSygnalizowa-noœci realizacyjne ze wzglê-du na nieporównywalnoœæ wielu dzia³añ i wnioskowano o od³o¿enie sprawy (prof. Z. Latajka). Zauwa¿ono niejasnoœci w sfor-mu³owaniach regulaminu (prof. L. Turko). Podkreœlano tak¿e, ¿e jest mo¿liwe wy³o-nienie najlepszego absolwenta, mimo i¿ uczelnie s¹ tak ró¿ne (prof. L. Paradowski, prof. G. Kurzyñski).
Prof. T. Luty zaproponowa³ przeprowa-dzenie konsultacji na uczelniach.
5. Patronaty honorowe
• Kolegium popar³o ideê stworzenia aka-demickiej rozg³oœni i zaakceptowa³o treœæ li-stu polecaj¹cego do KRRiTV w tej sprawie. • Na proœbê Diecezjalnego Duszpaste-rza Akademickiego ks. M. Maliñskiego-objêto patronat nad odnow¹ i przystosowa-niem barokowej krypty Koœcio³a œw. Ma-cieja dla potrzeb Centralnego Oœrodka Duszpasterstwa Akademickiego we Wro-c³awiu. Powo³an¹ przy Koœciele Œw. Ma-cieja Radê Rektoraln¹ tworz¹: Piotr Bier-nat, Janusz Bu³at, Wies³aw Kilian, Ludwik Komorowski, Andrzej Legendziewicz, Maciej Ma³achowicz, Krzysztof Nowak, Jaros³aw Obremski, Maciej Pichlak, Robert Szarecki, Jan Waszkiewicz i Andrzej Wisz-niewski.
Prof. Z. Latajka poinformowa³, ¿e UWr udostêpni³ duszpasterstwu dwa pomiesz-czenia.
• Objêto patronatem obchody 20-lecia pracy artystycznej Zespo³u Tañca Ludowe-go AWF „Kalina”, a honorowym patrona-tem XXVIII. Akademickich Mistrzostw Polski w Tañcu Towarzyskim.
• Postanowiono nie obejmowaæ swoim patronatem XX. Obozu Adaptacyjnego w
Bia³ym Dunajcu i Ogólnopolskiego Kam-pusu Akademickiego „Miêdzyzdroje 2003”. Zasugerowano zwrócenie siê o ta-kie patronaty do poszczególnych uczelni.. • Prof. T. Luty poinformowa³, ¿e prof. dr hab. Tadeusz Bober skierowa³ do Kole-gium list
wspieraj¹cy inicjatywê ruchu na rzecz zmiany ordynacji wyborczej do Sejmu RP i opowiadaj¹cy siê za koniecznoœci¹ wpro-wadzenia modelu wiêkszoœciowego z jed-nomandatowymi okrêgami wyborczym.
• Prorektor ds. Nauczania PWr prof. J. Œwi¹tek poinformowa³ o planowanym przez Politechnikê Wroc³awsk¹ na 12 maja seminarium poœwiêconym sprawom inte-gracji europejskiej.
• Prof. L. Turko zaprezentowa³ siê jako koordynator prac zainicjowanych po ostat-nim posiedzeniu Kolegium przez prez. Ra-fa³a Dutkiewicza. Prezydent „uruchomi³ kana³y informacyjne zwi¹zane ze sprawa-mi integracji”.
Co do mo¿liwoœci przeprowadzenia sta-¿y i praktyk studenckich w jednostkach Urzêdu Miejskiego, uczelnie ustalaj¹ swo-je potrzeby w tym zakresie, a Urz¹d Miej-ski – mo¿liwoœci ich zrealizowania. Koor-dynatorem tego przedsiêwziêcia jest prof. T. Luty.
W celu zintensyfikowania prac nad roz-wojem regionalnym w³adze miejskie zwra-caj¹ siê do uczelni z proœb¹ o pomoc w doborze tematów projektów celowych, o finansowanie których z funduszy struktu-ralnych wystêpowano by wspólnie do KBN.
Rozpoczynaj¹ siê prace nad nowelizacj¹ planu perspektywicznego Wroc³awia, pla-nuje siê budowê sali koncertowej, aktywi-zacjê otoczenia Hali Ludowej, budowê Pla-netarium, itp. Sprawa ta bêdzie przedmio-tem nastêpnych obrad KRUWiO.
• Ks. Prof. I. Dec poinformowa³, ¿e z inicjatywy Rady Konferencji Episkopatów Europy Papieski Wydzia³ Teologiczny przygotowuje Miêdzynarodow¹ Sesjê Na-ukow¹ poœwiêcon¹ refleksji nad wk³adem Jana Paw³a II w dzie³o odrodzenia siê ¿ycia koœcielnego w krajach Europy Œrodkowow-schodniej (27-28 maja br.).Zaprosi³ tak¿e Rektorów do Trzebnicy w dniu 16 paŸdzier-nika 2003 r. na diecezjalne obchody 25-le-cia wyboru Papie¿a.
• Prof. T. Luty poinformowa³, ¿e 22-23 maja odbêdzie siê na PWr Forum Akade-mickie „Rola wy¿szych uczelni polskich w kreowaniu Europy wiedzy” oraz uroczy-stoœæ nadania tytu³u doktora honoris causa p. Philippe’owi Busquin, komisarzowi ds. Badañ Naukowych Unii Europejskiej. (mk)
(na podstawie protoko³u mgr Alicji Samo³yk, szefa Kancelarii Rektora)
Rozpoczê³a siê V kadencja Centralnej Komisji ds. Tytu³u Naukowego i Stopni Naukowych. Dziêki materia³om opubliko-wanym przez CK i informacjom uzyska-nym od prof. Henryka Hawrylaka – dotych-czasowego i aktualnego przewodnicz¹ce-go Sekcji VI, mo¿emy przedstawiæ dorobek IV kadencji i wnioski wynikaj¹ce z anali-zy ca³ego okresu dzia³alnoœci tego gre-mium.
Dzia³alnoœæ organów CK
kadencji 2000-2002
Przewodnicz¹cym CK w minionej ka-dencji by³ prof. Janusz Tazbir, jego zastêp-cami profesorowie Andrzej Grzywacz, Franciszek Kaczmarek, a sekretarzem – prof. Osman Achmatowicz.
Przewodnicz¹cym najbardziej znacz¹cej dla uczelni technicznych Sekcji VI (licz¹-cej 42 cz³onków) zosta³ prof. Henryk Haw-rylak, a jego zastêpc¹ prof. Jan Ebert.
W IV kadencji CK rozpatrzy³a 4765 spraw, co oznacza³o istotny wzrost obo-wi¹zków ( w stosunku do III kadencji przy-by³o 8,5% spraw, a do II – 19,1%). Jedno-czeœnie CK notuje zmniejszenie udzia³u wniosków rozpatrzonych negatywnie. Ka-dencja IV przynios³a tylko 8,5% negatyw-nych decyzji (w poprzednich kadencjach – 14,1%). Rzeczywista liczba odrzuconych wniosków jest jeszcze mniejsza dziêki po-stêpowaniom odwo³awczym.
Komisja nie widzi uzasadnienia dla tezy, ¿e wynika to z gwa³townego wzrostu po-ziomu kandydatów, wyra¿a zatem przy-puszczenie, ¿e jednym z powodów mo¿e byæ faktyczne obni¿enie wymagañ CK.
Obserwuje siê ponadto, ¿e roœnie udzia³ wniosków ze szkó³ wy¿szych (kosztem jed-nostek PAN i JBR). Ostatnio stanowi³y one 87%. Udzia³ negatywnych decyzji w od-niesieniu do wniosków ze szkó³ wy¿szych (8,8%) jest nieco wiêkszy ni¿ wobec innych (ok. 6% dla PAN i 8,1% dla JBR).
Wnioski o tytu³
Iloœæ wniosków o tytu³ roœnie; zbli¿a siê do liczby nadawanych habilitacji. W ubie-g³ej kadencji by³o ich 1820. (III kad. – 1623, II kad. – 1277, I kad.– 1562 – tu na-gromadzi³y siê wnioski za d³u¿szy okres ze wzglêdu na zmiany ustawowe). Negatyw-nie rozpatrzono tylko 5,1% wniosków (a uwzglêdniaj¹c odwo³ania – 4,5%), czyli znacznie mniej ni¿ poprzednio (œrednio w
Spojrzenie na dzia³alnoœæ Centralnej Komisji
Po czterech kadencjach
latach 1991-96: 11,5%). Sytuacja kszta³to-wa³a siê jednak ró¿nie w poszczególnych sekcjach. Dla nauk technicznych by³o to 4,1%.
„Uzyskanie tytu³u profesorskiego wi¹-¿e siê z koniecznoœci¹ wykazania siê na wielu polach. Aby stworzyæ miarê tych osi¹gniêæ formu³ujemy wobec kandydata pewne sk³adowe wymagania: publikowa-na monografia, wypromowani doktorzy, dorobek naukowy i dydaktyczny.” – mówi profesor Henryk Hawrylak. – „Wybitne sukcesy na jednym z tych pól nie zwalniaj¹ z koniecznoœci wykazania siê na pozosta-³ych.”
Powody oddalania wniosków o nadanie tytu³u nie zmieniaj¹ siê. Zwykle wi¹¿¹ siê z ma³ym dorobkiem po habilitacji. Uczel-niane stanowisko profesora odbiera czêsto zapa³ do ubiegania siê o tytu³. Powodem odrzucenia mo¿e byæ wtórny, odtwórczy, kompilacyjny charakter dorobku. W takich przypadkach dobór recenzentów jest czê-sto „daleki od optymalnego”. Tacy recen-zenci przedstawiaj¹ s³abe, choæ oczywiœcie pozytywne recenzje.
Rzadsz¹ przyczyn¹ negatywnej oceny wniosku jest brak powa¿niejszych gniêæ dydaktycznych kandydata lub osi¹-gniêæ w kszta³ceniu kadr. Za szczególnie wa¿ny wymóg uwa¿a siê wypromowanie doktorów.
„Trzeba tu odnotowaæ fakt, ¿e trudno-œci w podjêciu i wype³nieniu funkcji pro-motora maj¹ zwykle kandydaci, których dorobek pozbawiony jest znacz¹cych dla nauki prac naukowych o aktualnej, wartej kontynuowania i zg³êbiania problematyce.” – uwa¿a prof. Tazbir. Czy jest tak we wszystkich dziedzinach? Nale¿y w ka¿dym razie zgodziæ siê z nim, ¿e braki pracy dok-torskiej i zaprezentowanego w niej warsz-tatu naukowego obci¹¿aj¹ jej promotora. CK szczególnie krytycznie ocenia³a kan-dydatów na profesorów, którzy dopuœcili, by ich doktoranci pope³nili plagiat.
Wnioski o zatwierdzenie
uchwa³ o habilitacji
W tej grupie rozpatrzono 2560 wnio-sków – o 6,5% wiêcej ni¿ w III kadencji i o 11,5% wiêcej ni¿ w II kadencji.
Odmówiono zatwierdzenia 93 decyzji, czyli 5,2% ( III kad. – 3,9%, II kad. 6,6%, I kad. – 7,8%). Po uwzglêdnieniu odwo³añ ostateczny wskaŸnik negatywnych decyzji
wynosi 4,4%. Wynika to ze stabilizacji wymagañ stawianych kandydatom – uwa-¿a CK. Jest mniej ra¿¹cych odstêpstw od wymagañ.
„Licz¹ siê tu dwa elementy: publikacja i dorobek. Kandydat powinien wnieœæ coœ istotnego w rozwijan¹ przez siebie dyscy-plinê.”– podkreœla prof. Hawrylak. Naj-czêstszy zarzut wobec przedstawionej pra-cy to brak walorów badawczych i poznaw-czych. W miejsce tego prezentowana jest sprawnoœæ pomiarowa lub eksperymental-na. Gorzej, gdy dochodz¹ do tego braki warsztatowe, luki w literaturze przedmio-tu lub b³êdy merytoryczne. Taka praca jest dla czytelnika raczej Ÿród³em b³êdnych in-formacji ni¿ wiedzy.
Czêœciej takie rozprawy powstaj¹ w jed-nostkach pozbawionych uprawnieñ do pro-wadzenia przewodów habilitacyjnych.
Wnioski o przyznanie
uprawnieñ do nadawania
stopni naukowych
Dotyczy to zw³aszcza nowych uczelni i podzia³u jednostek organizacyjnych, zw³aszcza uczelnianych. W 62 przypadkach (35%) CK odmówi³a przyznania tych uprawnieñ. Wœród przyczyn wymienia siê: niedostatki aktywnoœci naukowej pracow-ników jednostki, niestabilnoœæ stanu kadro-wego, krótki okres dzia³ania jednostki, a tak¿e braki formalne: nierzetelne dane do-tycz¹ce dyscyplin i dziedzin reprezentowa-nych przez samodzielreprezentowa-nych pracowników.
O prawo do doktoryzowania ubiegaj¹ siê czasem instytucje nieprowadz¹ce dzia³al-noœci naukowej i niemaj¹ce m³odych pra-cowników nauki. Dla nich uprawnienia te maj¹ walor czysto komercyjny: stwarzaj¹ szansê (zreszt¹ sprzeczn¹ z prawem!) or-ganizowania odp³atnych studiów dokto-ranckich.
Odwo³ania od decyzji CK
Obecnie nieco ponad po³owa rozpatrzo-nych negatywnie wniosków awansowych jest przedmiotem odwo³añ. Ten wskaŸnik zmala³ ( II kad. 77%, III kad. 64%, IV kad., 55%), byæ mo¿e dziêki lepszym uzasadnie-niom decyzji CK i dyskusjom recenzentów CK z recenzentami rad wydzia³ów i rad naukowych.
W IV kadencji zmieniono 33 negatyw-ne decyzje (11 dotycz¹cych tytu³u, a 22
habilitacji), tzn. 27% odwo³añ by³o skutecz-nych. By³y to zwykle sprawy wniosków s³abych, bêd¹cych na dolnej granicy wy-magañ.
Zdarza³y siê te¿ odwo³ania zupe³nie nie-uzasadnione, neguj¹ce b³êdy uznane przez komisjê za ra¿¹ce.
Ocena dzia³alnoœci
rad naukowych w zakresie
nadawania stopnia doktora
Dla zanalizowania jakoœci pracy rad na-ukowych ocenie poddano 48 jednostek i 281 przewodów w tych jednostkach. Oce-niano poziom prac i prawid³owoœæ proce-dur. G³ówne zastrze¿enia, jakie pojawi³y siê, to: nieaktualna tematyka przewodów, brak wyraŸnego sformu³owania i rozwi¹-zania problemu nauki, brak uzasadnienia w treœci wniosków koñcowych, przestarza³a metodyka badañ, b³êdy merytoryczne, braki w znajomoœci literaturowej przedmiotu. Te braki obci¹¿aj¹ równie¿ promotorów!
Z kolei rady naukowe jednostek wy-chodz¹ poza swoje kompetencje (formalne i faktyczne), niew³aœciwie dobieraj¹ recen-zentów. St¹d powstaj¹ce recenzje s¹ ogól-nikowe, nieanalityczne, nieoddaj¹ce rze-czywistej wartoœci rozprawy.
Krytykê CK budzi poziom publicznych obron rozpraw doktorskich (proste pytania, brak dyskusji naukowej, nieuzasadnione wnioski o wyró¿nienie pracy) i egzaminów doktorskich (sprowadzane s¹ do formalno-œci, zakres tematyczny z dyscypliny dodat-kowej mieœci siê de facto w dyscyplinie podstawowej, a egzamin z jêzyka obcego bywa fikcj¹). Nowym problemem s¹ pró-by zast¹pienia rozpraw doktorskich cy-klami publikacji wykonanymi zwykle jeszcze przed wszczêciem przewodu, cza-sem wspó³autorskich – tak¿e z udzia³em promotora! CK zdecydowanie uwa¿a ta-kie praktyki za niedopuszczalne.
Oko³o 9-10% analizowanych prac dok-torskich mia³o niedostateczny poziom. Ta-kie stwierdzenie ex post jakoœci pracy nie powoduje odebrania doktoratu, ale mo¿e prowadziæ do ograniczenia uprawnieñ jed-nostki do doktoryzowania. To znaczy, ¿e dalsze przewody doktorskie musz¹ byæ za-twierdzane przez CK. Jest to procedura sku-teczna, ale niestety kosztowna i pracoch³on-na. W IV kadencji zastosowano j¹ wiêc tyl-ko wobec dwóch jednostek. Jednak sam fakt istnienia takiego nadzoru bardzo mobilizu-je mobilizu-jednostki – twierdzi prof. Hawrylak.
Ogólne problemy CK
CK opracowa³a trzy komunikaty. Pierw-szy zawiera odpowiedzi na najczêstsze
py-tania dotycz¹ce kwestii prawnych, egzami-nów doktorskich, publikacji rozpraw habi-litacyjnych, dokumentowania udzia³u w publikacjach wspó³autorskich, uprawnieñ recenzentów i zasad wyboru recenzentów. Drugi przedstawia przypadki naruszania przez rady uprawnieñ do nadawania stopni naukowych. Trzeci to analiza najczêstszych b³êdów, g³ównie proceduralnych, dostrze-¿onych w postêpowaniach.
Rozpowszechnienie tych materia³ów zaowocowa³o pewn¹ popraw¹ jakoœci wniosków.
CK wspó³pracuje z Rad¹ G³ówn¹ Szkol-nictwa Wy¿szego i innymi organami maj¹-cymi wp³yw na rozwój kadry naukowej, organizuje spotkania œrodowiskowe i za-poznaje siê z postulatami spo³ecznoœci aka-demickiej.
Zainteresowanie budz¹ prace nad ustaw¹ dotycz¹c¹ nadawania tytu³u naukowego i stopni naukowych oraz tytu³u i stopni z zakresu sztuki. CK mia³a – bardzo ograni-czon¹ czasowo – mo¿liwoœæ zg³oszenia uwag do projektu. Niestety, nie wystarczy-³o czasu na dyskusjê w sekcjach, natomiast przedstawiciel CK zg³asza uwagi do oma-wianych tam rozwi¹zañ.
Generalny zarzut CK wobec twórców nowej ustawy dotyczy braku konsultacji projektu ze œrodowiskiem. Niejasny jest te¿ cel zmiany ca³ej ustawy wobec stosunko-wo ma³ego zakresu zmian merytorycznych. W¹tpliwoœci budz¹ propozycje szczegó³o-we: ustanowienie stopni w dziedzinie sztu-ki, nadawanie tytu³u profesora „na podsta-wie ca³okszta³tu dorobku naukowego” i inne.
Wybory 2002 r.
W drugiej po³owie 2002 r. przeprowa-dzono wybory na nastêpn¹ kadencjê (2003-2005) rozszerzone o elekcjê reprezentacji uczelni artystycznych. Powsta³a w wyniku tego Sekcja VII – Sztuki, a CK przejê³a zadania Rady Wy¿szej Szkolnictwa Arty-stycznego.
Przewodnicz¹cym CK zosta³ ponownie prof. Janusz Tazbir (IH PAN, Sekcja I). Jego zastêpcami s¹ prof. Tadeusz Kaczorek (PW, Sekcja VI) i prof. Józef Smak (Centrum Astronomiczne PAN, Sekcja V), a sekreta-rzem Komisji prof. Osman Achmatowicz (Instytut Farmaceutyczny w Warszawie, Sekcja V).
W sk³ad Prezydium CK wchodz¹ ponad-to przewodnicz¹cy wszystkich sekcji:
I prof. Jerzy Brzeziñski – Sekcja nauk Humanistycznych i Spo³ecznych,
II. prof. Aleksander Zeliaœ – Sekcja Nauk Ekonomicznych
III. prof. Andrzej Dubas – Sekcja Nauk Biologicznych, Rolniczych i Leœnych
IV prof. Franciszek Kokot – Sekcja Nauk Medycznych
V. prof. Marian Miko³ajczyk – Sekcja Nauk Mat. Fiz. Chem. i Nauk o Ziemi
VI. prof. Henryk Hawrylak – Sekcja Nauk Technicznych
VII. prof. Marek Nowicki – Sekcja Sztuki. O szczegó³owych wynikach wyborów na V kadencjê w odniesieniu do wroc³aw-skiego œrodowiska naukowego pisaliœmy w numerze lutowym („Pryzmat” nr 163, str. 11).
Maria Kisza
Stowarzyszenie
DAAD
W styczniu br. powsta³o Stowarzysze-nie Stypendystów Deutscher Adakemi-scher Austauschdienst (DAAD), w Pol-sce którego g³ównym zadaniem jest utrzymywanie kontaktów miêdzy by³ymi i obecnymi stypendystami. Celem stowa-rzyszenia jest:
1. organizowanie krajowych i miêdzy-narodowych sympozjów nauko-wych, przede wszystkim o interdy-scyplinarnym charakterze; 2. pog³êbianie naukowych i
kultural-nych oraz kole¿eñskich wiêzi miê-dzy by³ymi stypendystami DAAD; 3. inspirowanie i propagowanie udzia-³u DAAD w u³atwianiu polskim uczonym kontaktu z nauk¹ œwia-tow¹;
4. poszukiwanie form zaopatrywania uczonych w nowoczesn¹ aparaturê; 5. wspó³uczestnictwo w wymianie
li-teratury naukowej;
6. inicjowanie i popieranie miêdzyna-rodowej wymiany stypendialnej miêdzy Niemcami i Polsk¹; 7. informowanie o mo¿liwoœciach
stu-diowania i prowadzeni prac badaw-czych w Niemczech;
8. organizowanie krajowych i miêdzy-narodowych sympozjów nauko-wych, przede wszystkim o interdy-scyplinarnym charakterze. Podczas Walnego Zebrania Cz³onków
Stowarzyszenia Stypendystów DAAD, jakie odby³o siê 8 lutego br., prezesem Zarz¹du G³ównego SS DAAD zosta³ wybrany prof. dr hab. Andrzej Kidyba, prodziekan Wydzia³u Prawa i Administracji UMCS w Lublinie.
N O W O M I A N O W A N I P O F E S O R O W I E
Z P O L I T E C H N I K I W R O C £ A W S K I E J
Adam Piotr Grzech
Prof. dr hab. in¿. Adam Grzech urodzi³ siê 5 sty-cznia 1954 roku w Dêbicy. W 1977 roku ukoñ-czy³ z wynikiem bardzo dobrym Studium Nauk Podstawowych na Wydziale Elek-troniki PWr. Odby³ studia
dok-toranckie w Instytucie Cybernetyki Tech-nicznej. W 1979 roku obroni³ rozprawê dok-torsk¹ pt. „Metody identyfikacji globalnej systemu teleinformatycznego” wykonan¹ pod kierunkiem prof. Tadeusza Batyckiego. Za pracê tê uzyska³ nagrodê Rektora PWr.
W tym samym roku Adam Grzech zosta³ zatrudniony na stanowisku adiunkta nauko-wo-dydaktycznego w Zak³adzie Telemecha-niki i Teleinformatyki w Instytucie Cyber-netyki Technicznej PWr, a od 1981 roku na stanowisku adiunkta naukowo-dydaktyczne-go w Instytucie Sterowania i Techniki Sys-temów PWr.
Stopieñ doktora habilitowanego uzyska³ w 1989 r. na Wydziale Elektroniki PWr za rozprawê pt. „Problemy wyboru podsyste-mów komunikacyjnych lokalnych sieci kom-puterowych”.
W 1990 roku zosta³ zatrudniony na sta-nowisku docenta, a w 1992 roku – miano-wany na stanowisko profesora nadzwyczaj-nego PWr w Instytucie Sterowania i Techni-ki Systemów.
Na Politechnice Wroc³awskiej pe³ni³ sze-reg funkcji organizacyjnych, m.in. by³ dy-rektorem Instytutu Sterowania i Techniki Systemów w latach 1991-1993 i 1999-2002. Od 1998 jest kierownikiem Zak³adu Telein-formatyki w Instytucie Sterowania i Tech-niki Systemów.
Od 1977 roku prowadzi³ zajêcia dydak-tyczne we wszystkich formach dydaktycz-nych z zakresu informatyki, teleinformaty-ki, systemów informatycznych, systemów i sieci komputerowych m.in. na Wydzia³ach Elektroniki oraz Informatyki i Zarz¹dzania. Obecnie prowadzi zajêcia na studiach ma-gisterskich i uzupe³niaj¹cych mama-gisterskich na dwóch specjalnoœciach kierunku Infor-matyka na Wydziale Informatyki i Zarz¹-dzania z przedmiotów: „Sieci Komputero-we”, „Teleinformatyka”, „Systemy
Telein-formatyki”, „Rozleg³e Sieci Komputerowe” oraz „Systemy Transmisji Sygna³ów”. Jest wspó³autorem programu nauczania i opie-kunem specjalnoœci „Studium Podstawo-wych Problemów Informatyki” na tym wy-dziale.
Wypromowa³ piêciu doktorów nauk tech-nicznych. Recenzowa³ siedem rozpraw dok-torskich (na PWr i AGH), dwie rozprawy habilitacyjne (AGH) oraz kilkanaœcie mono-grafii i podrêczników. Sprawuje opiekê na-ukow¹ nad pracami naukowo-badawczymi szeœciu doktorantów.
Jest sekretarzem redakcji kwartalnika naukowego „Systems Science” (od 1982 r.), przewodnicz¹cym komitetów organizacyj-nych konferencji miêdzynarodowych „In-ternational Conference on Systems Scien-ce”, „Information Systems Architecture and Technology”, krajowych konferencji „In¿y-nieria Wiedzy i Systemy Ekspertowe” oraz miêdzynarodowych warsztatów „IFIP Workshop on Internet Technologies, Appli-cations and Societal Impact”. Jest cz³on-kiem komitetów redakcyjnych krajowych i miêdzynarodowych czasopism naukowych (m.in. „Telekomunikacja cyfrowa – tech-nologia i us³ugi”, „International Journal of Applied Mathematics and Computer Scien-ce”) oraz cz³onkiem komitetów programo-wych konferencji krajoprogramo-wych i miêdzynaro-dowych (m.in. „Polish Teletraffic Sympo-sium”, International Conference „Modelling and Simulation of Systems”, „Business Information Systems”, Interna-tional Congress „Intelligent Systems and Applications”, International Workshop on Multi-Agent Systems).
Kierowa³ wieloma tematami badawczy-mi finansowanybadawczy-mi z funduszy na dzia³alnoœæ w³asn¹ i statutow¹ oraz dwoma grantami Komitetu Badañ Naukowych: „Sterowanie przep³ywem, rozdzia³ zasobów i wyznacza-nie struktur topologicznych sieci kompute-rowych z integracj¹ us³ug” (1991-1994) i „Wieloagencki system zarz¹dzania w roz-proszonych systemach przetwarzania” (1999-2000).
W pracy naukowej zajmowa³ siê pocz¹t-kowo g³ównie problematyk¹ analizy wyma-gañ u¿ytkowników systemów teleinforma-tycznych oraz modelowania i identyfikacji systemów teleinformatycznych i ich elemen-tów. Opracowa³ modele oraz metody i algo-rytmy identyfikacji globalnej struktury sys-temu teleinformatycznego.
Po doktoracie jego przedmiotem zainte-resowañ naukowo-badawczych by³a
g³ów-nie problematyka lokalnych sieci kompute-rowych i zwi¹zane z ni¹ zagadnienia, m.in. projektowania i zastosowañ lokalnych sieci komputerowych, modelowania architektur systemów teleinformatycznych, analizy i modelowania wymagañ u¿ytkowników sie-ci komputerowych, analizy i projektowania metod dostêpu do mediów transmisyjnych i zasobów sieci, metod sterowania przep³ywa-mi i zapobiegania przeci¹¿eniom w sieciach komputerowych, metod integracji ruchu te-leinformatycznego oraz metod migracji i in-tegracji lokalnych sieci komputerowych.
Tematyka prac naukowo-badawczych prowadzonych po habilitacji by³a kontynu-acj¹ wczeœniejszych zainteresowañ. Doty-czy³a ró¿nych aspektów modelowania i ana-lizy ruchu teleinformatycznego, anaana-lizy i projektowania sieci teleinformatycznych oraz oceny jakoœci us³ug takich sieci. Wy-mieniæ tu nale¿y m.in. prace dotycz¹ce za-gadnieñ sterowania przep³ywami w sieciach, rozdzia³u zasobów w sieciach z integracj¹ us³ug, analizy jakoœci us³ug sieci inteligent-nych, bezpieczeñstwa systemów matycznych, sterowania ruchem teleinfor-matycznym w zawodnych sieciach kompu-terowych, analizy i projektowania metod sterowania ruchem teleinformatycznym oraz przeciwdzia³ania przeci¹¿eniom w sieciach teleinformatycznych.
Wyniki tych prac prof. Adam Grzech przedstawi³ w publikacjach i wykorzysta³ m.in. do przygotowania monografii „Ste-rowanie ruchem w sieciach teleinforma-tycznych”.
Jest cz³onkiem Sekcji Informatyki (T-11C) w Zespole Elektroniki, Automatyki i Robotyki, Informatyki i Telekomunikacji KBN (od 1997) oraz przedstawicielem Pol-ski w Technical Committee TC6 (Commu-nication Systems) International Federation of Information Processing IFIP (od 2000).
Ma w dorobku 150 publikacji i 61 prac niepublikowanych, w tym dwie monogra-fiê, dwie ksi¹¿ki, artyku³y w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz referaty konferencyjne.
Za dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹ i dy-daktyczn¹ zosta³ wyró¿niony wieloma na-grodami Rektora PWr, Dziekanów Wydzia-³ów Elektroniki oraz Informatyki i Zarz¹-dzania PWr oraz Dyrektora Instytutu Sterowania i Techniki Systemów PWr. Od-znaczony zosta³ równie¿ Z³ot¹ Odznak¹ PWr oraz Srebrnym Krzy¿em Zas³ugi.
Wielce Szanowny Jubilacie!
Zacni Goœcie, Uczestnicy XXVI Zimowej Szko³y Mechaniki Górotworu,
Koledzy i Przyjaciele Jubilata
Mam zaszczyt przedstawiæ Pañstwu syl-wetkê i osi¹gniêcia PROFESORA STEFANA
GA£CZYÑSKIEGO, w Jego SIEDEMDZIESIÊCIO -LECIEURODZIN. (...)
Profesor Ste-fan Ga³czyñski urodzi³ siê pod szczêœliw¹ i cha-rakterystyczn¹ dat¹: w pi¹tek 3. 3. 33 r. W 1953 roku ukoñczy³ z w y r ó ¿ n i e n i e m Liceum Ogólno-kszta³c¹ce w P³oc-ku i otrzyma³ w nagrodê propozycjê nie do odrzucenia – zaszczytny jak na owe czasy – wyjazd na studia do Moskwy. Tam stu-diowa³ w latach 1953 – 1958 na Wydziale Mostów i Tuneli Moskiewskiego Instytutu In¿ynierów Transportu Kolejowego i uzy-ska³ dyplom z wyró¿nieniem magistra in-¿yniera budownictwa l¹dowego w zakre-sie budowy mostów i tuneli.
Los spe³ni³ mroczne przekleñstwo: „obyœ ¿y³ w ciekawych czasach!”. To w³a-œnie tu, w kolebce stalinizmu, na przekór wszystkiemu student z Polski ugruntowa³ odbiegaj¹c¹ diametralnie od przekonañ, jakie tam mu wpajano, niezachwian¹ po-stawê moraln¹ pozostaj¹c wiernym swoim idea³om.
Po studiach Stefan Ga³czyñski podj¹³ pracê (1958 r.) w Przedsiêbiorstwie Ro-bót Kolejowych we Wroc³awiu jako in¿y-nier, a po uzyskaniu uprawnieñ budowla-nych – jako kierownik budowy przy obiek-tach podziemnych i in¿ynierskich. W 1964 r. organizuj¹cy Wydzia³ Górniczy prof. Zdzis³aw Gergowicz, zaproponowa³ mu pracê na Politechnice Wroc³awskiej. Odt¹d Jubilat zwi¹za³ swoj¹ karierê zawo-dow¹ z nasz¹ uczelni¹. By³ pocz¹tkowo starszym projektantem w Zak³adzie Bu-downictwa Podziemnego, póŸniej star-szym asystentem w Katedrze Mechaniki Górniczej. Bra³ czynny udzia³ w organi-zacji Oddzia³u Górnictwa Odkrywkowe-go powstaj¹ceOdkrywkowe-go przy Wydziale Budow-nictwa L¹dowego, a nastêpnie w tworze-niu Wydzia³u Górniczego.
W 1968 r. Stefan Ga³czyñski uzyska³ doktorat za pracê „Obliczanie ciœnienia górotworu na obudowê wyrobiska
wyko-nanego w oœrodku wra¿liwym na zmianê naprê¿eñ wewnêtrznych” i zosta³ adiunk-tem, a w 1974 r. docentem w Instytucie Geotechniki PWr. Po opublikowaniu w 1975 r. pracy habilitacyjnej na temat technicznej oceny ciœnienia górotworu na obudowê wyrobisk chodnikowych i tune-lowych uzyska³ stopieñ doktora habilitowa-nego.
W 1985 r. otrzyma³ tytu³ naukowy pro-fesora nadzwyczajnego, ale Jego niezale¿-na postawa, niewygodniezale¿-na dla ówczesnych w³adz, by³a interpretowana politycznie i sprawi³a, ¿e przechowywana w biurku no-minacja ujrza³a œwiat³o dzienne dopiero po dwóch latach! Równie¿ nie bez trudnoœci otrzyma³ w 1992 r. stanowisko profesora zwyczajnego.
W dzia³alnoœci naukowej Profesora Ste-fana Ga³czyñskiego mo¿na wydzieliæ trzy g³ówne nurty zainteresowañ:
– mechanikê górotworu,
– teoriê konstrukcji podziemnych, – wspó³pracê konstrukcji podziemnych
z górotworem.
Priorytetowe miejsce w zainteresowa-niach Jubilata zajmuje teoria konstrukcji podziemnych, z zakresu której poda³ sche-mat pracy statycznej obudowy £P po upla-stycznieniu siê ³uku. Koñcowym efektem prac nad tym problemem by³ zrealizowany przez Profesora projekt badawczy KBN.
Aktywnoœæ Profesora nie zna granic. Podejmuje On coraz nowsze wyzwania dotycz¹ce coraz bardziej skomplikowanych problemów, np. teorii wyrzutów gazów
i ska³ oraz teorii konstrukcji lokalnie zde-gradowanych i nieci¹g³ych.
Udokumentowany wykaz prac nauko-wych Jubilata przekracza 230 pozycji, z których 146 to publikacje autorskie i wspó³autorskie, w du¿ej czêœci og³aszane w czasopismach oraz na konferencjach kra-jowych i zagranicznych. Profesor Ga³czyñ-ski organizowa³ seminaria, kierowa³ wie-loma pracami naukowymi, wspó³pracowa³ z przemys³em. Wykonywa³ prace na rzecz Instytutu Mechaniki Górotworu PAN w Krakowie, Politechniki Œl¹skiej, Centrum Badawczo-Projektowego Miedzi „Cu-prum”, G³ównego Instytutu Górnictwa, „BUDOKOP” w Mys³owicach, KGHM Polska MiedŸ S.A. i innych.
Kierowa³ te¿ pracami naukowymi pro-wadzonymi wraz z zagranicznymi placów-kami, m.in. z Akademi¹ Górnicz¹ we Fre-ibergu, Gruziñskim Politechnicznym Insty-tutem w Tbilisi, Geologicznym Górniczym Instytutem w Sofii, a obecnie z Pañstwo-wym Uniwersytetem w Tule. Szczególne stosunki wi¹¿¹ Go z naukowcami Instytu-tu Górnictwa RAN w Permie.
Jubilat jest autorem trzech wydawnictw monograficznych i dwóch skryptów uczel-nianych, a w 2002 r. wydano Jego ksi¹¿kê „Podstawy budownictwa podziemnego”.
By³ promotorem 7 ukoñczonych prac doktorskich. Obecnie opiekuje siê dwoma kolejnymi.
Jego niewyczerpana energia sprawi³a, ¿e w czasie czterdziestoletniej pracy na PWr pe³ni³ wiele funkcji administracyjnych i kierowniczych wykazuj¹c siê wybitnymi zdolnoœciami organizacyjnymi. Œwiadczy to te¿ o zaufaniu, jakim darzy Go spo³ecz-noœæ akademicka. W latach 1987-1990 by³
W 70. rocznicê urodzin profesora Stefana Ga³czyñskiego
dziekanem Wydzia³u Budownictwa L¹dowe-go i WodneL¹dowe-go. Funkcjê dyrektora Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki pe³ni³ w latach 1993-1996 r. i pe³ni nadal. By³ równie¿ przez trzy kadencje zastêpc¹ dyrektora Instytutu (1975-1978 i 1981-1987), a od 1985 r. jest kierownikiem Zak³adu Mechaniki Górotwo-ru i Budownictwa Podziemnego.
Wiele uwagi poœwiêci³ dydaktyce. Pro-wadzi³ wszystkie formy zajêæ dydaktycz-nych z przedmiotów: budownictwo pod-ziemne, mechanika górotworu, obudowa wyrobisk górniczych, konstrukcje i roboty podziemne, teoria konstrukcji wspó³pracu-j¹cych z oœrodkiem sprê¿ystym.
Z wielkim zaanga¿owaniem i energi¹ zajmowa³ siê organizacj¹ spotkañ nauko-wych. By³ organizatorem II Konferencji Budownictwa Podziemnego oraz wspó³or-ganizatorem Kolokwium
Polsko-Francu-skiego, a w 1983 r., w ramach PKG, rów-nie¿ miêdzynarodowej konferencji „Bu-downictwo Podziemne – Œrodowisko – Cz³owiek”. Na szczególn¹ nasz¹ wdziêcz-noœæ zas³uguje zaanga¿owanie Profesora w organizacjê trwaj¹cych od 30 lat Zimo-wych Szkó³ Mechaniki Górotworu. Szko-³y te zyskaSzko-³y w Polsce i za granic¹ wysok¹ rangê i przyczyni³y siê w istotny sposób do integracji specjalistów przemys³u i œrodo-wisk naukowo-badawczych.
Pe³na zaanga¿owania postawa i dzia³al-noœæ Profesora Stefana Ga³czyñskiego zosta³a uhonorowana wieloma wysokimi odznacze-niami pañstwowymi i wyró¿nieodznacze-niami, m.in.: Krzy¿em Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodo-wej i Z³otym Krzy¿em Zas³ugi.
Profesora S. Ga³czyñskiego cechuje wyj¹tkowa skromnoœæ, uczciwoœæ i
nie-z³omne zasady moralne, a tak¿e pracowi-toœæ, aktywnoœæ organizacyjna i uporczy-we d¹¿enie do celu. Te cechy Profesora zawsze dodawa³y Jego wspó³pracownikom pozytywnej energii dzia³ania.
Szanowny i Dostojny Jubilacie, Przezac-ny Nauczycielu, Drogi Przyjacielu!
Niech mi bêdzie wolno wyraziæ swoje serdeczne podziêkowania za wszystko, co uczyni³eœ przez lata pracy dla nauki pol-skiej oraz dla dobrego imienia Twojej ma-cierzystej uczelni, ale przede wszystkim za to, jakim jesteœ cz³owiekiem: pomocnym, bezinteresownym, prawym, pozbawionym cech egoizmu – tak charakterystycznych dla dzisiejszego, skorumpowanego i zamkniê-tego œwiata.
Andrzej Wojtaszek Wydzia³ Górniczy PWr
„Wielu uwa¿a, ¿e górnictwo to coœ przy-padkowego, nieczysta robota i w ogóle pra-ca nale¿¹pra-ca do gatunku tych, które wyma-gaj¹ bardziej wysi³ku fizycznego ani¿eli umiejêtnoœci. Mnie zaœ, o ile myœli moje zmierzaj¹ w dobrym kierunku, wydaje siê, ¿e sprawa wygl¹da zupe³nie inaczej...” pisa³ we wstêpie do „DE RE METALLICA LI-BRI XII”, jednego z pierwszych i najwa¿-niejszych w dziejach opracowañ dotycz¹-cych wiedzy górniczej, hutniczej i minera-logicznej Georgius Agricola (w³aœciwie Georg Bauer), jeden z najwybitniejszych umys³ów tamtego okresu. Mimo up³ywu niemal piêciu stuleci od wydania owego dzie³a (w 1556 r. w Bazylei) powszechne wyobra¿enie o charakterze zawodu górni-czego, niezwykle trafnie uchwycone w cy-towanym fragmencie, nie uleg³o zmianie. A przecie¿ górnictwo, rozumiane jako umiejêtnoœci poszukiwania i wydobywania surowców naturalnych, dawniej obejmuj¹-ce równie¿ wiedzê hutnicz¹ i metalur-giczn¹, jest jedn¹ z najwa¿niejszych i naj-starszych dziedzin dzia³alnoœci cz³owieka. Podstaw¹ materialnego bytu i rozwoju ludzkoœci, w tym tak¿e rozwoju demogra-ficznego, jest produkcja œrodków spo¿ycia oraz surowców niezbêdnych do wytworze-nia dóbr materialnych. Procesy te wyma-gaj¹ ci¹g³ego i stale rosn¹cego zasilania. Podstawow¹ masê surowców stanowi³y dawniej i obecnie surowce mineralne, a wiêc te, których wydobywaniem zajmuje siê górnictwo. Poczynaj¹c od eksploatacji krzemienia, poprzez pozyskiwanie rud mie-dzi i cyny, nastêpnie ¿elaza i wêgla
kamien-Górnik – zawód niezwyk³y
nego daj¹cych podstawê a¿ do dynamicz-nego rozwoju produkcji i techniki w okre-sie rewolucji przemys³owej, umiejêtnoœci pozyskiwania i wykorzystania surowców naturalnych wyznacza³y etapy rozwoju ludzkoœci. Dzieje górnictwa to dzieje po-myœlnych, nieustannych zmagañ cz³oka z ¿ywio³em przyrody, anga¿uj¹cych wie-dzê, inteligencjê i wolê kolejnych pokoleñ, od starszej epoki kamiennej po dzisiejsze czasy. Z³o¿onoœæ zagadnieñ stoj¹cych przed górnictwem sprawia, ¿e jest ono interdy-scyplinarne – ³¹czy w sobie nauki technicz-ne i przyrodnicze, wykorzystuj¹c wiedzê z ró¿norodnych dziedzin nauki: matematyki, fizyki, chemii, mikrobiologii, nauk o zie-mi, itp. Równoczeœnie jest œciœle zwi¹zane z wieloma dziedzinami in¿ynierii (mecha-nik¹, budownictwem, in¿ynieri¹ che-miczn¹, in¿ynieri¹ biologiczn¹, informa-tyk¹ i zarz¹dzaniem). Ujarzmiona natura oddaje swoje bogactwa na u¿ytek cz³owie-ka wymagaj¹c w zamian od górników przede wszystkim du¿ej wiedzy i doœwiad-czenia. Zlekcewa¿ona, w jednej chwili po-trafi zniweczyæ ludzkie starania i okazaæ siê bezlitosn¹ dla wdzieraj¹cych siê w g³¹b ziemi ludzi.
Szczególny charakter zawodu górnicze-go, wymagaj¹cego zarówno obszernej wie-dzy jak i odwagi, sprawia, ¿e od stuleci górników darzono szacunkiem, specjalny-mi przywilejaspecjalny-mi i dobrze wynagradzano. Praca w górnictwie wymaga wysokich kwalifikacji zawodowych, a w kopalniach podziemnych ponadto du¿ej odpornoœci psychicznej i znacznego wysi³ku
fizyczne-go. Praca ta niszczy zdrowie i zagra¿a ¿yciu w stopniu wiêkszym ni¿ inne zajêcia. Z tej przyczyny, w trosce o stworzenie jak naj-lepszych warunków dla rozwoju produkcji górniczej, ju¿ od czasów feudalnych gór-nikom nadawano przywileje podnosz¹c tym atrakcyjnoœæ zawodu. Najwa¿niejszym z nich by³a wolnoœæ osobista i niezale¿noœæ od miejscowej w³adzy administracyjno-s¹-dowej. Wolnoœæ ta, wyró¿niaj¹ca zespó³ ludzi zwi¹zanych z górnictwem z ogó³u ludnoœci nieuprzywilejowanej, by³a naj-wa¿niejszym czynnikiem kszta³tuj¹cym kulturê zawodu górniczego. Podnosi³a go, przynajmniej w œwiadomoœci górników, do rangi zajêæ równych obowi¹zkom stanu rycerskiego. Tytu³em do tego by³o ryzyko utraty ¿ycia wystêpuj¹ce w zawodzie gór-niczym. Mroczny i niebezpieczny œwiat podziemnych wyrobisk nieustannie kszta³-towa³ osobowoœæ i charakter pokoleñ ludzi pracuj¹cych w górnictwie ucz¹c ich szacun-ku dla si³ przyrody i wykonywanego za-wodu oraz rozwijaj¹c œwiadomoœæ poczu-cia wzajemnej zale¿noœci i solidarnoœci zawodowej. Charakter pracy w warunkach sta³ego zagro¿enia zmusza³ do œcis³ej wspó³pracy gwarantuj¹cej sukces i bezpie-czeñstwo prowadzonych robót. Przedstawi-cieli zawodu górniczego cechowa³o zawsze serdeczne przywi¹zanie do swego warsz-tatu pracy bezustannie wystawiaj¹cego na próbê ich umiejêtnoœci i charakter. W gór-nictwie, znacznie wczeœniej ni¿ w innych grupach zawodowych, pojawi³y siê zorga-nizowane formy wzajemnej pomocy i opie-ki w postaci „kas” czy „puszek” bracopie-kich,
które sta³y siê wzorem dla wielu póŸniej-szych instytucji ubezpieczeniowych. W XVIII wieku upowszechni³ siê w ca³ej Eu-ropie zwyczaj przyoblekania górników w jednolit¹ odzie¿ (sk¹d wywodz¹ siê wspó³-czesne mundury i stopnie górnicze), co w tej militarystycznej dobie by³o równie¿ wyrazem awansu spo³ecznego górników. Surowoœæ warunków pracy pod ziemi¹, potrzeba organizacji i ostrej dyscypliny, w koñcu i sama umiejêtnoœæ obchodzenia siê z materia³ami wybuchowymi upodabnia³y codzienne ¿ycie górników do wojskowego. Koniecznoœæ pokonywania problemów wynikaj¹cych z nieustannego wzrostu g³ê-bokoœci kopalñ i wielkoœci wydobycia spra-wi³a, ¿e eksploatacja górnicza stanowi³a jeden z najwa¿niejszych czynników stymu-luj¹cych postêp techniczny. Problem wspó³-zale¿noœci wielu czynników warunkuj¹cych skutecznoœæ pracy pod ziemi¹ wymusza³ ci¹g³e ulepszenia techniczne i doskonale-nie organizacji pracy. Z górnictwem zwi¹-zane s¹ wczesne próby prawnej ochrony wynalazków. W³adcy Polscy, pocz¹wszy od Kazimierza Jagielloñczyka, szczególn¹ opiek¹ otaczali postêp techniczny w górnic-twie zakazuj¹c naœladownictwa i nadaj¹c prawa wy³¹cznoœci w odwadnianiu kopalñ wynalazcom efektywnych urz¹dzeñ.
Zarówno przed stuleciami, jaki wspó³-czeœnie eksploatacja górnicza jest podsta-wowym Ÿród³em surowców umo¿liwiaj¹-cych funkcjonowanie wiêkszoœci dziedzin œwiatowej produkcji i przemys³u. Bez su-rowców energetycznych, metalicznych, chemicznych i skalnych nie mog³aby istnieæ wspó³czesna cywilizacja.
Górnictwo polskie – to nie wyblak³e kar-ty historii. To aktualnie prowadzona w no-woczesnych kopalniach eksploatacja surow-ców energetycznych – wêgla kamiennego i brunatnego, gazu ziemnego i ropy naftowej, surowców metalicznych – rudy miedzi i sre-bra, cynku i o³owiu, surowców chemicznych – soli kamiennej i siarki, a tak¿e surowców skalnych – kamieni drogowych i budowla-nych, kruszyw naturalbudowla-nych, piasków, surow-ców ilastych, kaolinowych, glin, gipsów i anhydrytów oraz wielu innych, w tym wód leczniczych, mineralnych i termalnych. Wielkoœæ rocznego wydobycia kopalin sta-³ych siêga w Polsce 340 mln ton. Ze z³ó¿ na terenie naszego kraju pozyskiwane jest 5 mld m3 gazu ziemnego, co pozwala zaspokoiæ
ponad 30% zapotrzebowania. KGHM „Pol-ska MiedŸ” S.A. jest jednym z najwiêkszych producentów miedzi i drugim producentem srebra w œwiecie. Rozwój budownictwa i drogownictwa – tak niezbêdnych wspó³cze-snej Polsce – by³by niemo¿liwy bez odpo-wiedniej bazy surowcowej zlokalizowanej na terenie kraju.
Niekorzystny i w znacznym stopniu nie-prawdziwy obraz sytuacji wspó³czesnego polskiego górnictwa kszta³towany jest g³ównie przez media. Jest ono przedstawia-ne wy³¹cznie jako podziemna eksploatacja wêgla kamiennego prze¿ywaj¹ca obecnie powa¿ne problemy ze wzglêdu na inten-sywny rozwój w okresie PRL i nadmiern¹ poda¿ tej kopaliny na rynku. Nale¿y jed-nak pamiêtaæ, ¿e ponad 60% energii elek-trycznej wykorzystywanej w naszym kraju pochodzi z elektrowni cieplnych wykorzy-stuj¹cych jako paliwo wêgiel kamienny. Pozosta³a czêœæ energii wytwarzana jest g³ównie w oparciu o eksploatacjê wêgla brunatnego w wielkich i nowoczesnych kopalniach odkrywkowych: „Be³chatów”, „Turów”, „Konin” i „Adamów”.
Dyplom magistra in¿yniera górnika mo¿na uzyskaæ na trzech uczelniach w Pol-sce: Akademii Górniczo-Hutniczej w Kra-kowie, Politechnice Œl¹skiej w Katowicach oraz Politechnice Wroc³awskiej (na dziale Górniczym). Idea utworzenia Wy-dzia³u Górniczego na Politechnice Wro-c³awskiej powsta³a w zwi¹zku z dynamicz-nym rozwojem eksploatacji wêgla brunatnego, rud miedzi i surowców skal-nych na terenie Dolnego Œl¹ska. W 1964 r. powsta³ Oddzia³ Górnictwa Odkrywkowe-go w ramach organizacyjnych Wydzia³u Budownictwa L¹dowego, a w 1968 r. wy-odrêbniony zosta³ samodzielny Wydzia³ Górniczy. Do tej pory ukoñczy³o go ponad 1600 osób. Najliczniejsza grupa absolwen-tów zatrudniona jest w kopalniach LGOM, kopalniach wêgla brunatnego i kamienne-go, w górnictwie surowców skalnych oraz placówkach naukowo-badawczych („Cu-prum”, „Poltegor”). Kilkanaœcie osób zaj-muje wysokie stanowiska w górnictwie australijskim, kanadyjskim i RPA oraz na uczelniach górniczych tych krajów. Wszechstronnoœæ wykszta³cenia sprawia, ¿e in¿ynierowie górnictwa doskonale radz¹ sobie we wszystkich dziedzinach aktywno-œci gospodarczej, spo³ecznej i naukowej.
Istotnym elementem kszta³cenia przy-sz³ych in¿ynierów górnictwa jest przeka-zywanie tradycji tego szlachetnego zawo-du. Obowi¹zek wychowania m³odzie¿y w tym duchu spoczywa obecnie niemal wy-³¹cznie na szko³ach i uczelniach górni-czych. Podkreœlenie szczególnego i godne-go szacunku charakteru zawodu górnicze-go sta³o siê obecnie szczególnie wa¿ne, ze wzglêdu na funkcjonuj¹ce w spo³eczeñ-stwie b³êdne wyobra¿enie o górnictwie. Podczas studiów na Wydziale Górniczym Politechniki Wroc³awskiej studenci poznaj¹ historiê górnictwa i tradycje zawodowe w ramach przedmiotu „Podstawy Górnictwa”. Znacz¹ca czêœæ wyk³adów poœwiêcona jest
m.in. zagadnieniom znaczenia górnictwa w dziejach rozwoju cywilizacji, historii roz-woju techniki eksploatacji górniczej (przez wieki bêd¹cej jednym z najwa¿niejszych Ÿróde³ postêpu technicznego), dawnym oœrodkom wydobycia i kszta³cenia, wresz-cie genezie wolnego zawodu górniczego i przywilejom „wolnoœci górniczej”.
Oddalenie Wroc³awia od najwa¿niej-szych historycznych oœrodków eksploata-cji górniczej znajduj¹cych siê w tzw. „Pol-skim Zag³êbiu Kruszcowym” (okolice Tar-nowskich Gór, Olkusza, Bytomia i Chrzanowa), Wieliczki, Bochni itd. spra-wia, ¿e m³odzie¿ podejmuj¹ca studia na Wydziale Górniczym PWr pozbawiona jest niemal ca³kowicie wiedzy o uprawianiu tego zawodu. A przecie¿ ju¿ w œredniowie-czu ca³y pas sudecki i podsudecki pokryty by³ setkami kopalñ i hut. Udokumentowa-na eksploatacja rozpoczê³a siê w koñcu XII wieku i obejmowa³a wydobycie z³ota, sre-bra, o³owiu, miedzi i cyny. Mo¿na mówiæ o dolnoœl¹skim zag³êbiu górnictwa i hut-nictwa kruszcowego. W Ksiêstwie Legnic-kim w pierwszej po³owie XIII w. wprowa-dzone zosta³o – jako jedno z najwczeœniej-szych w Europie – prawo górnicze dla kopalñ z³ota. Wydobycie wêgla kamienne-go w okolicach Nowej Rudy i Wa³brzycha rozpoczê³o siê ju¿ w XV w. Wiele miast dolnoœl¹skich swoje powstanie i rozwój zawdziêcza lokalizacji na prawach „wol-nych miast górniczych”.
Rozwojowi tak po¿¹danych u przy-sz³ych przedstawicieli zawodu górniczego takich cech, jak kole¿eñskoœæ, wzajemne z¿ycie, aktywnoœæ zawodowa i spo³eczna, sprzyja kultywowanie zwyczajów zwi¹za-nych z górnictwem, na co sk³adaj¹ siê ob-chody górniczego œwiêta „Barbórki”, „Skok przez skórê” – uroczystoœæ przyjê-cia m³odzie¿y do górniczego stanu, jak i wzbogacenie oprawy wszystkich uroczy-stoœci odbywaj¹cych siê na Wydziale Gór-niczym o elementy tradycji zawodowych.
Wprowadzenie do programu kszta³cenia na Wydziale Górniczym elementów histo-rii, zwyczajów i tradycji stanowi wa¿ny czynnik umo¿liwiaj¹cy humanizacjê wie-dzy technicznej, zagadnienie niezwykle istotne we wspó³czesnym stechnicyzowa-nym i bezduszstechnicyzowa-nym œwiecie.
Mimo rozwoju nauki i techniki, które pozwalaj¹ na ca³kowite zmechanizowanie eksploatacji górniczej i znacznie zwiêksze-nie bezpieczeñstwa, praca w górnictwie jest nadal wielkim wyzwaniem, emocjonuj¹-cym zmaganiem ludzkiego rozumu z si³a-mi przyrody, spotkaniem z najnowocze-œniejsz¹ technik¹, a przede wszystkim wielk¹, ¿yciow¹ przygod¹.
