psychologii i antropologii społecznej. Tezę tę ilustruje „drzew em " geo -grafii rekreacji.
Na zakończenie pragnę podkreślić, iż S. L. J. Smith książką swą w y pełnił lukę jaka istniała w literaturze przedmiotu, która powstała w w y -niku partykularyzmu metodycznego i gałęziowego. Dopiero krytyczna analiza ujęć i metod stosowanych w badaniach geograficzno-rekreacyj- nych w różnych ośrodkach pozwoliła na ocenę dotychczasowego
apara-tu metodologicznego, ujawnienie zarówno jeg o przydatności, jak i niedos-tatków. Jest to więc książka bardzo cenna, tym cenniejsza, iż zawarte w niej pro pozycje mają bezpośrednie implikacje praktyczne.
Doc. dr habil. A lic ja K rz ym o w s k a -K o s tr o w ic k a W p ły n ę ło :
Ins tytu t G e o g ra fii S po łeczn o - 10 c ze rw ca 1985 r.
-E ko n o m iczn ej i R e gio n aln e j U n iw ersytetu W a rs za w s k ie g o K ra k o w s k ie P rze d m ie śc ie 30 00-927 W a rs z a w a
L. S. F I L I P P O W I C Z, 1983, K A R TO G R AF IC Z E S K O JE M O D IE L IR O - W A N I JE TIERRIT O R IA L N Y C H R IE K R IE A C Y O N N Y C H S ISTIEM , IZD.
N A U K A , M O S K W A
W ostatnim czasie coraz liczniej w literaturze geograficznej ukazu-ją się prace poświęcone modelowaniu kartograficznemu, rozumianemu jako zespół operacji z mapami, nastawionych na pozyskanie z nich no-w ej informacji. Podejście takie prono-wadzi do reorientacji procesu badano-w- badaw-czego i nadania mapie ro li środka w badaniach, a nie w yko rzystyw a-nia je j tradycyjnie jedyn ie dla ilustracji uzyskanych efektów badaw-czych.
Tym właśnie problemom, rozpatrywanym na gruncie geografii re-kreacyjnej, poświęcona jest, składająca się z trzech części, praca L. S. Filippowicz. Jednocześnie jest to kolejna publikacja, którą uznać moż-na za kontynuację i rozwinięcie, sformułowanej w połowie lat siedem-dziesiątych przez zespół pod kierunkiem W . S. Preobrażeńskiego, kon-cepcji Terytorialnego Systemu R ekreacyjn ego (TSR).
W pierwszej części pracy, zatytułowanej „Stan kartografowania re-kreacyjnego ", autorka po omówieniu specyfiki tego kartografowania przeprowadziła analizę i typologię istniejących map rekreacyjnych, w y -różniając ich grupy tematyczne i rozpatrując częstość ich w ystępow a-nia w literaturze przedmiotu. Omówiła także cechy TSR i istniejące
sposoby ich odzwierciedlenia na mapie oraz rodzaje produkcji rekrea- cyjno-kartograficznej (tj. pojedyncze mapy, zestawy i serie map, atlasy).
W rozdziale „Podstawowe zasady i metody modelowania kartogra-ficznego TSR " wychodząc z główn ych cech TSR, takich jak złożoność, antropocentryczność i hierarchiczność, sformułowano podstawowe zasa-dy modelowania kartograficznego w odniesieniu do badań geograficzno- -rekreacyjnych. Pierwsza z nich wskazuje na konieczność w yko rzysty-wania system owego modelu kartograficznego TSR, tj. zestawu map, w którym każda z nich przedstawia charakterystyką jednego z elemen-tó w TSR.
Druga zasada za centralną część modelu kartograficznego uznaje ma-pę rozmieszczenia wypoczywających, przy czym podstawą określenia celowości włączenia danej charakterystyki w konstruowany model w i-nien być stopień jej związku z grupą wypoczywających . Ostatnia za-sada kładzie nacisk na konieczność „w a rstw o w ego" badania systemów dowolnej rangi przy pomocy map w różnych skalach. Za główną me-todę modelowania kartograficznego autorka uznaje sprzężoną analizę map, a ściślej mapy rozmieszczenia wypoczywających z innymi mapa-mi, ćo pozwala w yjaw ić podstawowe cechy i związki między elementa-mi TSR. W zakończeniu rozdziału omówiono także sposoby kartogra-ficznego odzwierciedlenia rozmieszczenia w ypo czywających (podkreśla-jąc rolę metody punktowej) oraz specyfikę pracy z mapami w różnych skalach.
W stanowiącym blisko 2/3 objętości pracy rozdziale „Próba bada-nia TSR różnych rang" wykazano na konkretnych przykładach, jak przy pomocy operacji z mapami uzyskać można nową, istotną informację o rozpatrywanych obiektach. Dla egzemplifikacji zagadnienia w y -brano systemy rekreacyjne trzech poziomów: ZSRR w całości, system poziomu regionalnego — obwód moskiewski i poziomu lokalnego zbiorniki wodne kanału im. Moskwy. Przeprowadzone badania pozw o-liły w szczególności na: określenie podstawowych czynników lokaliza-cji wypoczynku, określenie miejsca danego TSR w systemie tej samej i wyższej rangi, sprecyzowanie związków w ypoczyw ających z innymi elementami TSR, a także określenie związków TSR z supersystemem oraz wskazanie możliwych sytuacji konfliktowych między rekreacyjnym i nierekreacyjnym wykorzystaniem terytorium. W ykonane opracowania były zatem nie tylko dobrą ilustracją w yw od ów teoretycznych pracy, ale przyczyniły się do pozyskania nowych informacji o prawidłowoś-ciach formowania, rozw oju i dynamiki terytorialnych systemów rekrea-cyjnych, udowadniając tym samym celowość ich kartograficznego mo-delowania.
W yd a je się, iż pracę L. S. Filippowicz polecić można tym wszystkim, których zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki geograficzno-rekreacyjnej, tym bardziej, iż w rodzimej literaturze brak zbliżonego tematycznie opracowania.
M g r M a c ie j P ietrz ak W p ły n ę ło :
Instytut Ś ro d o w is k o w y c h P o ds taw 10 c ze rw ca 1985 r.
T u ry st yk i i R e k rea c ji A W F Poznań ul. R yb a k i 19
