Maciej Orkan-Łęcki
"Niepokoje filozoficzno-moralne
Stefana Żeromskiego", Jan Zygmunt
Jakubowski, "Przegląd
Humanistyczny" nr 1 (1975) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 18/3 (57), 76
( I I ) JAKOWSKA K rystyn a: P ie r w ia s tk i baśniowe w międzywojennej p o w ieści ro d z in n e j. "Pam iętnik L it e r a c k i" 1975 z.1 s . 45-59.
Autorka wyróżnia w po w ieści międzywojennej nurt pow ieści a u to b io g r a fi c z n e j, poddanej s t y l i z a c j i baśn iow ej, m ity c z n e j. Są to utwory,w których p i sa rz poszukuje p ra ź ró d e ł sw o jej osobowości, stąd n a jc z ę ś c ie j poświęcone są one rodzicom . Autorka a n a liz u je szczegółowo sposoby i c e le t e j s t y l i z a c j i w konkretnych utworach: "Sanatorium pod k lep sydrą" Schulza, "Wędrówka Jo
anny" Szelburg-Zarem biny, "Uśmiech" i "Zmory" Zegadłow icza, "Noce i d n ie" Dąbrow skiej, "Cudzoziemka" Kuncewiczowej. .
KP/57/17
T
„
J .K «— H.
( I I ) JAKUBOWSKI Jan Zygmunt: N iepokoje filo z o fic z n o -m o r a ln e Stefana Że rom skiego. "P rz e g lą d Humanistyczny" 1975 o r 1 s . 25-40.
Wykładnikiem niepokojów filo z o fic z n o -m o r a ln y c h Żeromskiego je s t stosu nek p is a rza do t r a d y c ji c h r z e ś c ija ń s k ie j ( k a t o l i c k i e j ) i do t r a d y c ji pozy ty w is ty c z n e j (r a c jo n a lis t y c z n e j). Autor a n a liz u je motywy r e l i g i j n e w twór c z o ś c i Żeromskiego 1 s tw ierd za , i ż łą c z ą s ię one z walką o spraw iedliw szy porządek spraw lu d zk ich . A n a liza doświadczeń r e lig ijn y c h p isa rza pozwala zrozumieć je g o o ryg in a ln y panteizm , w yrażający jednocześnie związek całych pokoleń z ziem ią o jc z y s t ą i j e j h is t o r ią . Również spadek pozy t ywis ty c z n y je s t s t a le obecny w utworach Żeromskiego (k u lt nauki, podziw dla umysłu lu d z k ie g o ), p rzy czym tow arzyszy mu zawsze n iepokój o u żytek, ja k i czło w iek z te g o c z y n i. Żeromski bowiem szukał w a rto ś c i, k tó re nadałyby lu d z k ie j e g z y s te n c ji godność; manichejska zaś koncepcja natury lu d z k ie j, o scylu ją ca między dobrem a złem , podsycała je g o n iep o k o je .
M.O.-Ł. BP/57/18
