TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA 2/2009 mgr in¿. Pawe³ SÊK
Przemys³owy Instytut Maszyn Rolniczych w Poznaniu
Streszczenie
W artykule przedstawiono rozwi¹zania techniczne w wozach paszowych wystawionych na Miêdzynarodowej Wystawie EIMA 2008 w Bolonii.
WOZY PASZOWE NA WYSTAWIE EIMA 2008
W dniach 12-16 listopada 2008 w Bolonii odby³a siê Miê-dzynarodowa Wystawa Maszyn Rolniczych, na których zapre-zentowano gotowe wyroby z zakresu techniki rolniczej, a tak¿e zespo³y oraz czêœci i normalia do maszyn i urz¹dzeñ rolni-czych. Mimo miêdzynarodowego charakteru Wystawy domi-nuj¹cy udzia³ mieli w³oscy producenci maszyn rolniczych.
Jednym z dzia³ów Wystawy by³a ekspozycja w³oskich wozów paszowych, które od wielu lat charakteryzuj¹ siê du¿¹ innowacyjnoœci¹ w zakresie rozwi¹zañ konstrukcyjnych. Swoje wyroby prezentowa³o 13 firm, które w ofercie handlo-wej maj¹ 367 typowielkoœci maszyn o pojemnoœci zbiorników od 5 do 46 m . Tak szeroka oferta iloœciowa, jak równie¿ zró¿nicowana objêtoœciami zbiorników pozwala rolnikom na dobór wozu paszowego odpowiedniego dla struktury swojego stada. Prezentowane wozy paszowe s¹ zarówno przyczepiane (stanowi¹ce 69% oferty) jak i samojezdne. Na rys. 1 przedsta-wiono strukturê iloœciow¹ wozów paszowych przyczepianych, a na rys. 2 samojezdnych.
Z analizy histogramu na rys. 1 wynika, ¿e g³ówn¹ grupê oferowanych wozów paszowych przyczepianych stanowi¹ maszyny o pojemnoœci zbiornika od 7 do 24 m , których udzia³ w ofercie producentów wynosi 85%; natomiast maszyn o poje-mnoœci zbiornika 5-6 m jest tylko ok. 4%. Dla gospodarstw o du¿ej obsadzie zwierz¹t i przeznaczonych do dzia³alnoœci us³ugowej niektóre firmy oferuj¹ maszyny o pojemnoœci zbior-nika nawet do 46 m .
3
3 3
3
Rys. 1. Struktura iloœciowa wozów paszowych przyczepianych Fig. 1. Quantitative distribution of trailed forage cars according to tank capacity
Rys. 2. Struktura iloœciowa wozów paszowych samojezdnych Fig. 2. Quantitative distribution of self-propelled forage carriers according to tank capacity
W ofercie wozów paszowych samojezdnych obserwuje siê podobn¹ tendencjê oferowanych typowielkoœci maszyn, których udzia³ w przedziale pojemnoœci zbiorników od 10 do 24 m wynosi 89%. Maszyny o wiêkszej pojemnoœci zbiornika s¹ egzemplarzami pojedynczymi, a maksymalna pojemnoœæ oferowanych dwóch wozów wynosi 33 m .
Jednym z elementów u³atwiaj¹cych obs³ugê wozów paszowych w gospodarstwach farmerskich s¹ urz¹dzenia samoza³adowcze montowane na maszynach. U³atwiaj¹ one obs³ugê zwierz¹t w gospodarstwach o ograniczonej sile roboczej. S¹ one stosowane zarówno w wozach paszowych przyczepianych, jak i samojezdnych. O ile wozy paszowe przyczepiane wyposa¿one w urz¹dzenia samoza³adowcze spotyka siê w niewielkiej iloœci (32% ca³ej oferty) to odwrotna sytuacja wystêpuje w maszynach samojezdnych, które w urz¹-dzenia samoza³adowcze wyposa¿one s¹ w 77%.
Urz¹dzenie samoza³adowcze stosowane w wozach paszo-wych samojezdnych, sk³ada siê z freza umieszczonego z przo-du przewa¿nie na ca³ej szerokoœci konstrukcyjnej maszyny i przenoœnika taœmowego umieszczonego obok kabiny opera-tora. W zale¿noœci od wysokoœci pryzmy kiszonki czy sterty s³omy urz¹dzenie frezuj¹ce mo¿e byæ podnoszone nawet na wysokoœæ 5,8 m. Na rys. 3 przedstawiono samojezdny wóz paszowy firmy Faresin z zamontowanym frezem i pionowym systemem mieszania. Nowym rozwi¹zaniem technicznym w tej maszynie s¹ zastosowane dwie osie skrêtne, które ograni-czaj¹ promieñ skrêtu do 1,75 m, umo¿liwiaj¹c wygodne mane-wrowanie na ma³ej powierzchni przy pobieraniu sk³adników paszy.
W wozach paszowych samojezdnych o pojemnoœci zbiorni-ka powy¿ej 18 m , w których przy sta³ej szerokoœci maszyny (2,3-2,5 m) i d³ugoœci ca³kowitej dochodz¹cej nawet do 9,9 m pojemnoœæ uzyskiwana jest w wyniku wyd³u¿enia zbiornika. Dla równomiernego wype³nienia zbiornika za³adowywanym materia³em firma Sgariboldi opatentowa³a rozwi¹zanie elektronicznego systemu steruj¹cego prêdkoœci¹ przenoœnika
3
3
3
Rys. 3. Samojezdny wóz paszowy Leader firmy Faresin z urz¹-dzeniem samoza³adowczym i skrêtnymi osiami
Fig. 3. Self-propelled forage carrier of the firm Faresin with self-loading device and steered axels
za³adowczego. Na rys. 4 przedstawiono schemat przep³ywu za³adowywanej paszy przy zmiennej prêdkoœci przenoœnika.
Pobrany przez frez materia³ jest transportowany prze-noœnikiem za³adowczym, a nastêpnie podczas zmiany prêdkoœci przenoœnika komponenty paszowe s¹ równomiernie roz³o¿one na ca³ej d³ugoœci skrzyni ³adunkowej maszyny. Dziêki temu rozwi¹zaniu, czas mieszania za³adowanych komponentów paszowych jest znacznie skrócony co pozwala na zachowanie naturalnej struktury paszy.
W wyposa¿eniu opcjonalnym wozów paszowych samo-za³adowczych w urz¹dzeniu za³adowczym wewn¹trz przeno-œnika mo¿e byæ umieszczona sieczkarnia, której schemat wspó³pracy z frezem za³adunkowym przedstawiono na rys. 5. Urz¹dzenia to zaprezentowa³a firma Sgariboldi.
Urz¹dzenie rozdrabniaj¹ce sk³ada siê z bêbna sieczkarni z osadzonymi na nim no¿ami, który wspó³pracuje z krawêdzia-mi przeciwtn¹cych ukrawêdzia-mieszczonykrawêdzia-mi na obudowie. Przez odpo-wiednie ustawienie rozdzielacza uzyskuje siê dwa kierunki przemieszczania siê paszy, przez co mo¿na uzyskaæ odpowiedni¹ d³ugoœæ za³adowywanych komponentów, zw³aszcza materia³ów ŸdŸb³owych. Wymagana d³ugoœæ rozdrobnienia zostaje ustalona przy pobieraniu materia³u. Zastosowanie sieczkarni w urz¹dzeniu za³adowczym eliminuje potrzebê stosowania zespo³ów tn¹cych w prasach zbieraj¹cych.
Rys. 4. Schemat przep³ywu paszy przy zmiennej prêdkoœci prze-noœnika: 1 - frez, 2 - przenoœnik za³adowczy, 3 - wysyp paszy przy ma³ej prêdkoœci przenoœnika, 4 - wysyp paszy przy du¿ej prêdkoœci przenoœnika
Fig. 4. Schema of the feed flow at the variable speed of the transporter: 1 - cutter, 2 - loading transporter, 3 - feed un-loading at low speed of the transporter, 4 - feed unun-loading at high speed of the transporter
Rys. 5. Schemat urz¹dzenia za³adunkowego z sieczkarni¹: a - sieczkarnia w³¹czona, b - sieczkarnia wy³¹czona; 1 - frez, 2 - bêben sieczkarni, 3 - krawêdŸ przeciwtn¹ca, 4 - rozdzielacz
Fig. 5. Schema of the loading device with the chaff cutter: a - chaff cutter on, b - chaff cutter off; 1 - cutter, 2 - chaff cutter drum, 3 - ledger plate edge, 4 - distributor
Jako urz¹dzenia za³adowcze w wozach paszowych przyczepianych stosowane s¹ frezo³adowarki i frezo³adowarki z podgarniaczem paszy przymocowanym do ramy maszyny. Urz¹dzenia za³adowcze montowane s¹ na dwuramiennym wysiêgniku osadzonym w przedniej czêœci maszyny i stero-wane za pomoc¹ dwóch si³owników hydraulicznych. P³yta podgarniacza umieszczona w tylnej czêœci maszyny, ogranicza gruboœæ warstwy materia³u przy pobieraniu go z pryzmy i umo-¿liwia ³atwe podbieranie paszy le¿¹cej na ziemi poni¿ej dna zbiornika wozu paszowego. P³yta podgarniacza podnoszona jest w po³o¿enie transportowe za pomoc¹ si³ownika hydraulicz-nego i zamyka tyln¹ czêœæ zbiornika maszyny. Rozwi¹zanie to opracowane przez firmê Sgariboldi i uznane za techniczn¹ nowoœæ na EIMA 2001 jest obecnie powszechnie stosowane w przyczepianych samojezdnych wozach paszowych. Przyk³a-dowy samoza³adowczy wóz paszowy przyczepiany przedsta-wiono na rys. 6.
Zespó³ mieszaj¹cy jest g³ównym i najwa¿niejszym elementem roboczym stosowanym w wozach paszowych. Systematyka i rozwi¹zania konstrukcyjne tego zespo³u zosta³y omówione w poprzednich publikacjach [3, 4]. W prezento-wanych na wystawie EIMA 2008 maszynach zastosowane by³y tylko zespo³y mieszaj¹ce œlimakowe: poziome i pionowe.
Zarówno w wozach paszowych przyczepianych jak i samo-jezdnych systemy mieszania poziome stosowane s¹ w czterech wariantach liczby œlimaków. Na rys. 7 przedstawiono strukturê poziomych zespo³ów mieszaj¹cych stosowanych w wozach pa-szowych przyczepianych i samojezdnych. Zarówno w jednych jak i w drugich maszynach procentowy udzia³ dwu- i cztero-œlimakowych zespo³ów mieszaj¹cych jest prawie identyczny. WyraŸne zró¿nicowanie wystêpuje natomiast w zespo³ach
Rys. 6. Samojezdny wóz paszowy przyczepiany firmy Luclar: a - widok, b - uk³ad mieszade³ œlimakowych oraz p³yta podgar-niacza
Fig. 6. Self-propelled forage carrier of the firm Luclar: a - view, b - location of helical mixers and the plate of the deflector
Rys. 7. Struktura poziomych zespo³ów mieszaj¹cych stosowa-nych w wozach paszowych
Fig. 7. Structure of horizontal mixing systems in feed carriers
mieszaj¹cych jedno- i trzyœlimakowych, co wynika ze stosowa-nych sposobów za³adunku komponentów (maszyny samoza³a-dowcze i z za³adunkiem zewnêtrznym).
W zespo³ach mieszaj¹cych poziomych obserwuje siê bardzo du¿e zró¿nicowanie w rozwi¹zaniach konstrukcyjnych mieszade³ œlimakowych, jak i w ich usytuowaniu w zbiorniku. Przy zespo³ach trzyœlimakowych dolny œlimak ma czêsto œrednicê 60-70 cm, natomiast œlimaki górne, czêsto o uzwojeniu tylko w tylnej czêœci maszyny, maj¹ œrednicê oko³o 20-25 cm. Dolny œlimak jest usytuowany na ca³ej d³ugoœci skrzyni i osadzony w przedniej i tylnej œcianie. Natomiast œlimaki górne posiadaj¹ czêsto uzwojenie tylko na czêœci d³ugoœci wa³u.
Bardzo du¿e zró¿nicowanie wystêpuje zw³aszcza w rodza-jach zwojów œlimaków, ostrzy tn¹cych, czy stosowanych kra-wêdziach przeciwtn¹cych. Oprócz tradycyjnego uzwojenia pe³nego, stosowane jest uzwojenie wstêgowe, ³opatowe lub sekcyjne.
W wozach paszowych wyposa¿onych w pionowy system mieszania dominuj¹ jedno- i dwuœlimakowe zespo³y
miesza-Rys. 8. Struktura pionowych zespo³ów mieszaj¹cych stosowa-nych w wozach paszowych
Fig. 8. Structure of vertical mixing systems in feed carriers
j¹ce. Przesz³o 90% maszyn zarówno przyczepianych jak i sa-mojezdnych jest wyposa¿onych w tego typu zespo³y. Natomiast trzyœlimakowe zespo³y mieszaj¹ce s¹ stosowane w wozach paszowych przyczepianych o du¿ej pojemnoœci zbiornika (powy¿ej 27 m ). Jedynie firma Italmix w swojej ofercie ma typoszereg piêciu maszyn przyczepianych serii Triplex o pojemnoœci zbiornika od 11 do 20 m wyposa¿onych w trzyœlimakowy zespó³ mieszaj¹co-rozdrabniaj¹cy. Równie¿ w maszynach samojezdnych jedynie firma Italmix stosuje trzy œlimaki w typoszeregu trzech maszyn serii Mech Triplet o poje-mnoœci zbiornika 11, 13 i 15 m . Na rys. 8 przedstawiono stru-kturê pionowych zespo³ów mieszaj¹cych stosowanych w wo-zach paszowych przyczepianych i samojezdnych.
Wozy paszowe od wielu lat s¹ podstawow¹ maszyn¹ do przygotowania pasz w ¿ywieniu systemem TMR. Obecnie obserwuje siê w nich doskonalenie rozwi¹zañ technicznych, zw³aszcza w systemach mieszania, dla poprawy efektywnoœci tego procesu i skrócenia czasu mieszania komponentów.
O ile struktura maszyn przyczepianych pod wzglêdem poje-mnoœci zbiornika nie wykazuje zasadniczych ró¿nic w ostatnim okresie [1] i jest podobna, to w maszynach samojezdnych widaæ wyraŸny wzrost iloœciowy maszyn o wiêkszej pojemno-œci zbiornika.
[1] Anonim: Futtermischwagen: Alle Daten, alle preise. DLZ-Agrarmagazin, 2001, nr 8.
[2] Sêk P.: Zespo³y mieszaj¹ce w wozach paszowych. Cz. 1. Zespo³y mieszaj¹ce poziome. Technika Rolnicza Ogro-dnicza Leœna 2008, nr 3.
[3] Sêk P.: Zespo³y mieszaj¹ce w wozach paszowych. Cz. 2. Zespo³y mieszaj¹ce pionowe i ³opatowe-bêbnowe. Technika Rolnicza Ogrodnicza Leœna 2008, nr 4.
3
3
3
Podsumowanie
Literatura
FEED CARRIERS ON THE EIMA EXHIBITION 2008
Summary
The article presents technical constructions in the feed carriers exhibited on the International Agricultural machinery Exhibition EIMA, Bologna 2008.
