Przekształcanie form własności mieszkań spółdzielczych a zasady ich finansowania

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ______________________ FOLIA OECONOMICA 92, 19B9

Bożena M ik o ła jc z y k *

PRZEKSZTAŁCANIE FORM WŁASNOŚCI MIESZKAŃ SPÓŁDZIELCZYCH A ZASADY ICH FINANSOWANIA

1. Uwagi wstępne

U p raw n ien ia w łasn o ścio w e do m iesz kan ia s p ó łd z ie lc z e g o można u-z y sk a ć:

- w wyniku p r z y d z ia łu m ie sz k a n ia w budynku oddanym do e k s p lo a ­ t a c j i z b ie ż ą c e j in w e s t y c j i s p ó łd z ie ln i lu b w budynku będącym ju ż w e k s p l o a t a c j i ;

przez p r z e k s z t a łc e n ie lo k a to r s k ie g o prawa do zajmowanego m iesz kan ia na w łasno ścio w e prawo do s p ó łd z ie lc z e g o m ie sz k a n ia .

W naszym opracow aniu zajmiemy s i ę drugim sposobem u z ysk a n ia u- praw nień do n io s z k a n ia w łasn o ścio w eg o . Poznamy p o l it y k ę finan so w ą w tym z a k r e s ie , k tó r a m ia ła wpływ na sposób "wykupu" m ie sz k a n ia . Chodzi w ięc o k s z t a łt o w a n ie s ię i l o ś c i i w ie lk o ś c i w p ła t je d n o r a ­ zowych, w p ła t z a l i c z k i na wkład budow lany, a rów nież zach ę t m ate­ r ia ln y c h to w a rz ysz ą cych ro d z a jo w i w p ła ty i term inow i s p ła t y k re d y ­ tu . S t r u k tu r ę m ieszkań w S p ó łd z ie l n i M iesz k a n io w ej "Z a rze w " w po­ d z i a l e na lo k a t o r s k ie i w łasn o ścio w e p rze d staw io n o w ta b . 1.

Z danych w n i e j zaw artych w y n ik a , iż n a jw ię c e j m ieszkań w ła sn o ­ ścio w ych w stosunku do l o k a l i m ie sz k a ln ych b y ło w la t a c h 1984-19B5 a zdecydowany ic h w zro st n a s t ą p ił w 1983 r .

Członek s p ó łd z ie ln i m ie sz k an io w e j p rzy p r z e k s z t a łc a n iu l o k a t o r ­ sk ie g o prawa do lo k a lu na w łasn o ścio w e w in ie n z ło ż y ć o ś w ia d c z e n ie , iż zarówno on sam ja k i współm ałżonek s p e ł n ia j ą n a s tę p u ją c e warunki:

- n ie są w ł a ś c i c i e l a m i domu Je d n o ro d z in n e g o , a n i też n i e p r o ­ wadzą budowy ta k ie g o domu;.

- n ie p o s ia d a j ą prawa do innego l o k a l u m ieszkalnego, a n i też n i e u b ie g a ją s i ę o t a k i e prawo;

- n i e p o s ia d a ją s p ó łd z i e l c z e g o w łasnościo wego prawa do l o k a l u , k t ó r e z o s t a ł o zbyte na rzecz osób t r z e c i c h ;

- s p ó ł d z i e l c z e prawo wła snościow e do l o k a l u nabywają bez zamia­ ru Je g o z b y c ia na rzecz osób t r z e c i c h .

T a b e l a 1

M ies zk a n ia l o k a t o r s k i e i własno ścio w e w SM "Z a r z e w ” w l a t a c h 1981-1985 Rok Własne ' budynki m ieszkalne PGM Łódź-Górna L o k a le m ieszkalno st.an na d zień 1 s t y c z n i a Z tego m ieszkania l o k a t o r s k i e m ieszkaniaw ł a s n o ś c i o ­ we 1981 181 4 ° 13 722 13 226 496 1982 181 - 13 722 13 085 637 1983 181 - 13 722 12 712 1 010 1904 185 - 14 007 12 696 ł 311 1985 185 - 14 007 12 602 1 325

a C z t e r y budynki adm inistrow ane p o w ie r n ic z o przez PGM Łódź-Gór­ na.

Ź r ó d ł o : Opracowanie własne na podstaw ie m a te ria łó w p r z y ­ gotowanych na z e b ra n ia p r z e d s t a w i c i e l i w l a t a c h 1981-1985.

Zarząd s p ó ł d z i e l n i może odmówić p r z e k s z t a ł c e n i a prawa do l o k a ­ lu j e ż e l i wnioskodawcet

- w y stę p u je po rozw odzie, a l e przed dokonaniem p o d z ia łu m a ją t ­ ku wspólnego, a s p ó ł d z i e l c z e prawo do l o k a l u o b j ę t e b y ło małżeńską wspóln otą majątkową;

- lub jego współmałżonek J e s t w ł a ś c i c i e l e m domu jed norodzinnego lub p r z y s ł u g u j e mu prawo do innego m ieszkania w budynku w i e l o r o ­ dzinnym;

- u z y sk a ł d e c y z ję zamiany dotychczas zajmowanego m ie sz k a nia na in ny l o k a l ;

- lub współmałżonek buduje don jed n o ro d z in n y lub zamierza w i n ­ ny sposób zaspokoić potrzeb y mieszkaniowe s w o je j ro d z in y poza s p ó ł ­ d z i e l n i ą ;

- lub jego współmałżonek przebywa za g r a n i c ą .

Ponadto odmowa może d o ty c z y ć s y t u a c j i , gdy m ieszkanie jest więk­ s z e o dwie k a t e g o r i e w stosunku do upraw nień, j a k i e p r z y s ł u g u ­

j ą członkom przy p r z y d z i a l e mieszkart w ła s n o ś c io w y c h 1.

2. Zasady u s t a l a n i a w ysokości wkładów budowlanych i z a l i c z k i na wkład budowlany

Wkładem budowlanyn d l a cz ło n k a z m ie n ia ją c e g o lo k a t o r s k ie prawo do l o k a l u na w łasno ścio w e j e s t k o sz t budowy m iesz kan ia p om n iejszo­ ny o w a rto ść jeg o z u ż y c i a . Wartość z u ż y c ia m ie sz k a n ia u s t a la s ię w w ysokości IX w stosunku rocznym kosztu budowy m ie s z k a n ia , n ie w ię ­ c e j jodnak n iż 50%; obow iązującą n a to m ia s t z a lic z k ą d la cz ło n k a z a ­ m ie n ia ją c e g o m ie sz kanie j e s t " k w o t a ” będąca wypadkową dwu staw ek:

2

podstawowej i dodatkowej . W 1981 r . stawka podstawowa w y n o s iła

2 2

1040 zł/m . Stawka dodatkowa (na m ) n a to m ia s t m u s ia ła zm ien ić s i ę w z a le ż n o ś c i od wyposażenia i p o ło ż e n ia ok re ś lo n eg o m ie s z k a n ia . Zwiększać mogły j ą n a s t ę p u ją c e s k ł a d n i k i : - za i n s t a l a c j ę c e n t r a l n e g o ogrzewania - 50 z ł - za i n s t a l a c j ę c e n t r a l n i e d o s t a r c z a n e j c i e p ł e j wody - 20 z ł - za i n s t a l a c j ę gazową - 50 z ł - za p o d ło g i z k l e p k i p a r k i e t o w e j - 30 z ł - za t a p e t y zmywalne - 30 z ł W badanej s p ó ł d z i e l n i n i e p o d le g a ją p r z e k s z t a ł c e n i u m iesz­ k a n ia l o k a t o r s k i e na w łasno ścio w e w s p ó łd z ie lc z y m domu d l a samot­ nych .

2 k

Z a rz ą d ze n ie M i n i s t r a Gospodarki Terenowej i Ochrony ś r o d o w is ­ ka z d nia 14 I I 1973 r . w s p ra w ie wysokości wkładów własnych c z ł o n ­ ków s p ó ł d z i e l n i budownictwa mieszkaniowego, " M o n it o r P o l s k i " 1973, n r 10, poz. 60; Uchwała nr 52 Zarządu CZS8M z d n ia 25 V I 1973 r . w s p ra w ie zasad u s t a l a n i a wkładów mieszkaniowych i budowlanych, “ I n ­ fo rm a c je i Komunikaty" 1973, nr 6, poz. 76; (Z a r z ą d z e n i e M i n i s t r a Gospodarki Terenowej i Ochrony środow iska z d n ia 31 X I I 1975 r . o p r z e d łu ż e n ie mocy o b o w ią z u ją c e j z a r z ą d z e n ie w s p ra w ie w ysokości wkładów w łasnych członków s p ó ł d z i e l n i budownictwa mieszkaniowego, "M o n ito r P o l s k i " 1970, nr 5, poz. 27.

C z y n n ik i z m n ie js z a ją c e stawkę docJatkowg mogły stan ow ić?

- M ieszkania na p a r t e r z e w budynkach w ie lo ro d z in n y c h - 50 z ł - m ieszkania na p i ą t e j kond ygn acji bez dźwigu - 50 zł - m ieszkania na c z w a r t e j ko n d y g n ac ji baz dźwigu - 30 z ł

2

Tak w ięc skorygowana stawka n a l m p. u. z a l e ż a ł a od wysokości s ta w k i podstawowej, oraz elementów staw ki dodatkowej, k s z t a ł t u j ą c y c h s i ę w z a le ż n o ś c i od p o ło ż e h ia m ie sz ka n ia.

Ha poczet z a l i c z k i na wkład budowlany z a l i c z a s i ę posiadany przez członka wkład mieszkaniowy. Różnicę między z a l i c z k ą na wkład budowlany a wkład mieszkaniowy n a l e ż a ł o w p ła c ić w t e r m in ie u s t a l o ­ nym przez Zarząd S p ó ł d z i e l n i 5. P o z o s ta ła do s p ł a t y część wkładu bu­ dowlanego b y ła p ła t n a w r a t a c h w c ią g u 30 l a t . Członek wnoszący wkład budowlany w r a t a c h , obowiązany b y ł do p ła c e n ia odsetek od swo­ jego z a d łu ż e n ia na t a k ic h samych warunkach, Ja k s p ó ł d z i e l n i a s p ł a ­ c a ł a bankowi, to znaczy w w ysokości IX w stosunku rocznym. Poprzez p r z y s p ie s z e n ie s p ł a t y skred ytow anej c z ę ś c i wkładu budowlanego nożna b y ło uzyskać umorzenie c z ę ś c i z a d łu ż e n ia . Wysokość umorzenia b y ła u za le ż n io n a od okresu w jakim cz łon ek s p ł a c a ł J e przedterminowo i t a k , j e ż e l i : 4

a ) w te r m in ie określonym do w n i e s i e n ia w p ła ty - 4ÜS z a d łu ż e n ia ; b) do 5 l a t po t e r m i n i e , o którym j e s t mowa w pkt a ) - -30" za­ d ł u ż e n ia ;

c ) do 10 l a t po t e r m in ie , o którym j e s t mowa w pkt a ) - 20Х za­ d łu ż e n ia .

Ja k z powyższego w ynika, p r z y s p ie s z e n ie s p ł a t y z a d łu ż e n ia , oprócz umorzenia p r z y n o s i ł o członkowi dodatkowe k o r z y ś c i w p o s t a c i n i e p ł a c e n i a odsetek od z a d łu ż e n ia .

2 Od 1 I 1902 r . n a s t ą p i ł y umiany w u s t a l a n i u s ta w k i za 1 m p. u.

2 U sta lo n a z o s t a ł a jednak stawka ry c z a łto w a w w ysokości 18П0 zł/m bez m ożliw ości korygowania j e j o stawkę dodatkową, a w ięc p o ło ż e n ie

Wkładom mieszkań!owyn j e s t kwota w n iesio n e przez człon ka do s p ó ł d z i e l n i na p o k r y c ie c z ę ś c i kosztów budowy p rzy p a d a ją c y ch na j e ­ go l o k a l . Teťnin ten n ie mógł p rz e k ro c z y ć 30 dni od daty powiadomie­ n ia członka o d e c y z j i zmiany prawe do lo k a lu

4 Uchwała -nr 261 Rady M in is tr ó w z d n ia 10 X I I 1971 r.,, "M o n ito r P o l s k i ” 1971, nr 60, poz, 393; Z arz ąd zenie nr A/14 Prozesa NBP z dnia 25 IV 1973 г.,- poz. 5; lichwała 52 Zarządu C Z S B M ,.., § 4. J 3 t . 4.

m ieszkania w budynku n ie m ia ło wpływu na wysokość wkładu budow­ lanego^.

W Í982 r . , v/e w rześn iu zn lo nlo no w S p ó ł d z i e l n i M ieszk anio w ej "Zarzew " reg u lam in u s t a l a n i a wkładów n ieaz k aniow ych t budów?'jnych6. Mkład budowlany u s t a l o n y z o s t a ł według zasad o b l i c z a n i a równowar­ t o ś c i własnościo wego prawa do l o k a l u , k t ó r y w o k r e s i e I V - 31 X II 1982 r . w y lic z o n y b y ł jako i l o c z y n p o w ierzc h n i m ieszkania 1 ś r e d ­ n iego jednostkowego kosztu budowy obowiązującego w 1982 r .

2 7

(8000 z ł / n ) . Różnica między powyższą kwotą a rzeczyw .stym k o sz­ tem budowy m ie sz ka nia pomniejszona o z u ż y c ie ( U c z o n a za każdy rok e k s p l o a t a c j i w wysokości 1%), p o d le g a ła przez p ie rw sz ych 5 l a t za w ie sze n iu w s p ł a c i e . Po u p ływ ie tego czasu zawieszony w s p ł a c i e wkład budowlany p o d l e g a ł umorzeniu. W p łac en ie zaw ieszo nej c z ę ś c i wkładu wymagane b y ło w przypadku, gdy c z ło n e k lub jego s p a d k o b ie r ­ cy z b y l i w drodze o d p ł a t n e j , lub darowizny własno ścio w e prawo do l o k a l u . P r z e p i s ten m ia ł na c e l u p r z e c i w d z i a ł a n i e s p e k u l a c j i miesz­ k a n ia m i. W dalszym c ią g u w y l i c z e n i e w ysokości z a l i c z k i na wkład bu­ dowlany, ok res s p ł a t y k re d y tu 1 umorzenie J a k i o p r z y s ł u g u jo c z ł o n ­ kom w przypadkach p rze d te rm in o w e j s p ł a t y p o z o s t a ł y bez zmian.

O W 1983 r . wkład budowlany l i c z o n y b y ł n a s t ę p u ją c o :

- według staw ki p r z e l i c z o n e j w s k a rn ik a n l przeceny środków t r w a ­ ły c h stosowanymi przy a k t u a l i z a c j i majątku t r w a łe g o ;

5 Uchwała Rady M i n is tr ó w nr 50 z d n ia 2 I I I 1981 r . w s p ra w ie zasad r e a l i z a c j i i fin ansów u sp o łec znion eg o budownictwa m ie s z k a n io ­ wego d la lu d n o ś c i n ie ro ln ic z e j, " M o n ito r P o l s k i " 1981, i r 9, poz. 69; Z a rz ą d z e n ie M i n i s t r a Finansów z d nia 29 V I I 1981 r . w sp ra w ie wy­ s o k o śc i stawek r y c z a łt o w y c h p i e r w s z e j r a t y s p ł a t y k r e J y t u bankowego ud zielon eg o na s p ó ł d z i e l c z e budownictwo mleszkanlow.*, " M o n ito r P o l ­ s k i ” 10B 1, nr 19, poz. 178; Z a ł ą c z n i k do uchwały nr 1Д6 Zarządze­ n i e CZS0M z dnia 6 IV 1982 r . , cz . I V , " I n f o r m a c j e i Komunikaty" 1982, nr 4; R e q u la n ln u s t a l a n i a wkładów mieszkaniowych i budowla­ nych w S p ó ł d z i e l n i M ies zk a n io w ej " Z a r z e w ".

Na podstawie Uchwały nr 146 Zarządu CZS8M z d nia 6 IV 1982 r . , cz . IV - Wkład budowlany przy zm ianie prawa do l o k a l u , " I n f o r m a c j e 1 Komunikaty" 1982, nr 4, poz. 20

7 P o r , : Regulamin w s p ra w ie zasad i try b u u s t a l a n i a równowar­ t o ś c i s p ó ł d z i e l c z e g o prawa do l o k a l u w S p ó ł d z i e l n i M ies zk a n io w ej "Za rze w " w Łodzi na p od staw ie Pisma okólnego n r 4 Zarządu C e n t r a l ­ nego Związku S p ó ł d z i e l c z o ś c i Budownictwa Mieszkaniowego z d n ia 26 V 19B2 r . w s p ra w ie rów no w artości s p ó ł d z i e l c z e g o prawa do lo kalu .

O

Z a rz ą d z e n ie M i n i s t r a Finansów z d n ia 9 V I I I 19B3 r . w s p ra w ie a k t u a l i z a c j i m ajątku t r w a ł e o o , “ D z ie n n ik urzędowy M i n i s t r a F in a n ­ sów" 1983, nr 13.

- według rz e c z y w is te g o członkow skiego kosztu budowy.

Różnica między tak w yliczon ym i w kład an i b y ła zawieszona w s p ł a ­ c i e na okres 15 l a t ( a n ie j a k poprzednio 5 l a t ) . P o z o s t a ł e p r z e p i ­ sy d otyczą ce wysokości z a l i c z k i na w kład, okresu s p ł a t y k re d ytu i t p . p o z o s t a ł y bez zmian. Widzimy s t ą d , iż c ? ło n e k s p ó ł d z i e l n i n i e odczuł bezpośrednio zmian ( f in a n s o w y c h ) związanych z przeszacowa­ niem środków t r w a ł y c h , a sprzedaż wykupionego m ieszkania przed u- pływen 15 l a t powodowała ko niecz no ść w p ła ty zaw ieszo nej kwoty. A w ię c n a s t ą p i ł o d a ls z e o g r a n i c z e n ie sp e k u la c ja m i w z a k r e s i e s p r z e ­ daży mieszkań.

W 1984 r . wkład budowlany przy zam ianie l o k a t o r s k i e g o na w ł a ­ snościowe prawo do lo k a l u mógł być w n ie s io n y w c a ł o ś c i je d n o r a z o ­ wo lub w form ie z a l i c z k i i r a t . W przypadku wnoszenia wkładu bu­ dowlanego w p o s t a c i jed n orazo w ej w p ł a t y , n a l e ż a ł o w nieść kwotę

rów-9

ną 80S w a r t o ś c i l o k a l u na d zień zmiany praw a. Jednorazowa w p łata p o z w a la ła na u d z i e l e n i e d o t a c j i na p o k r y c ie p o z o s t a ł e j c z ę ś c i w k ła ­ du budowlanego przez bank. W przypadku z b y c ia prawa do lokalu przed upływem 5 l a t od daty jeg o n a b y c i a , (od d a ty w p ła ty u z u p e łn ie n ia wkładu budowlanego), kwotę d o t a c j i n a l e ż a ł o zw ró c ić s p ó ł d z i e l n i . W przypadku, gdy wkład budowlany b y ł r e a liz o w a n y w f o r n i e z a l i c z k i je g o wysokość w y n o s iła 20* warto'áci l o k a l u u s t a l o n e j na dzień zmiany prew a10. Na poczet z a l i c z k i z a l i c z a n o posiadany wkład miesz­ kaniow y, p r z e l i c z o n y wskaźnikiem stosowanym przy a k t u a l i z a c j i w ar­ t o ś c i majątku t r w a łe g o , w ła ś c iw y d la roku otrzym ania przez członka p r z y d z i a ł u zajmowanego l ą k a l u . W s y t u a c j i , k ie d y "przeliczon y" wkład mieszkaniowy b y ł kwotowo wyższy od 20Х w a r t o ś c i l o k a l u u s t a l o n e j na d z ie ń zniany prawa do l o k a l u , wówczas b y ł on obow iązującą z a l i c z k ą na wkład budowlany. P o z o s t a ł a część wkładu budowlanego ( n i e p o k ry ­ t a z a l i c z k ą ) wnoszona b y ł a w r a t a c h w o k r e s i e 50 l a t (p o p rz ed n io 30 l a t ) i b y ła oprocentowana r o c z n ie - l t .

W 1985 r . u s t a lo n o , że do celów r o z l i c z e ń z członkami spółdziel-2

n i mieszkaniowych ś r e d n i wojewódzki ko sz t l m p. u. w y n o sił

Regulamin S p ó ł d z i e l n i m ieszkaniow ej "Zarzew " d o ty c zą c y zasad u s t a l a n i a oraz wnoszenia i r o z l i c z e ń z t y t u ł u wkładów m ie sz k a n io ­ wych i budowlanych, ob o w iązu jący od 31 i 1984 r .

^ Aneks nr l do Regulaminu zasad u s t a l a n i a oraz wnoszenia i r o z l i c z e ń z t y t u ł u wkładu mieszkaniowego i budowlanego - Uchwała 9/2/8 Rady N adzorczej z d nia 5 I I 1985 r .

33 000 z ł Z a l i c z k ę n ato m ia st stanow i p osiadany wkład m ieszka­ niowy z a k tu a liz o w a n y o i l o c z y n p o w ierzc h n i ubytkowej l o k a l u i s ta w ­ k i wkładu na 1 m7 (10% od ś re d nie g o wojewódzkiego k o sz tu , a w ięc 33 000 z ł ) . P o z o s t a ł e p r z e p is y d otyczące jed n orazo w ej w p ła t y a również z a l i c z k i n i e z m i e n ił y s i ę u porównaniu z 1984 rokiem.

Ola e g z e m p l i f i k a c j i i skutków powyżej zaprezentowanych zmian przeprowadzono w S p ó ł d z i e l n i M ieszk a n io w ej "Z arzew " b a d a n ia , których w y n ik i prezentujem y p o n i ż e j .

Dynamikę i s t r u k t u r ę "zam iany" mieszkart l o k a t o r s k i c h na w ł a ­ sno ścio w e, ja k również sposób "wykupu" mieszkań od c z y ta ć można z

danych zaw artych w ta b . 2. v

T a b e l a 2 Zmiany prawa do l o k a l u w SM "Za rze w " w l a t a c h 1901-1985

L ic z b a p r z e k s z ta łc e ń O s ie d le Ogółem 1981 1982 1983 1984 1985 a b a b a b a b a b Razem 005 21 275 6 381 3 134 9 42 11 3 Zarzew 457 11 141 5 197 2 66 3 23 7 2 Oąbrowa 393 6 125 - 168 - 65 6 19 3 ₁ Lęcz yck a P rzę -d z a ln ia n a 35 4 9 1 16 1 3 - - 1 -a - w p ł-a t-a z -a l i c z k i , b - w p ła ta jednorazowa.

Ź r ó d ł o : Opracowanie w ła sne .

Stosunkowo " n i s k a cena wykupu" mieszkań w l a t a c h 1981-1982 spo­ wodowała, iż dokonano w tym o k r e s i e około 77% zmian l o k a t o r s k i e g o na w łasno ścio w e prawo do l o k a l u w stosunku -do o g ó ln e j i c h w i e l k o ś ­ c i w l a t a c h 1981-1986. Ponadto, zdecydowana w ię ks zo ść zamian w l a ­ tac h 1981-1984 w y n ik a ła z w p ła ty je d n o r a z o w e j, co związane b y ło z korzystnym umorzeniem z a d łu ż e n ia . U 1985 r . zanotowanq s y t u a c j ę od­ w ro tn ą , w p ła ty z a lic z k o w e s t a n o w i ł y 79% ogółu w p ł a t , a w ię c 21%

sta-11 Uchwała nr 2/1985 Zarządu Wojewódzkiego S p ó ł d z i e l n i M ie s z ­ k a n io w e j w Ł odzi.

n o w iły w p ła ty jednorazowe. W cią g u badanego okresu n a jw ię k s z a l i c z b a " p r z e k s z t a ł c e ń " w y s t ą p i ł a na o s i e d l u "Z arzew " - 457, m n ie j­ sza na o s i e d l u "Dąbrowa” - 393, a n a jm n ie js z a na o s i e d l u Łęczycka- - P r z ę d z a l n i a n a . Wynika s t ą d , iź w o s i e d l a c h o stosunkowo s t a r e j za­ budowie, większy odsetek członków " z a m ie n ia " m ieszkanie lo ka to rskie na w ła sno ścio w e . Ponadto, ja k wynika z danych zaw artych w t a b . 3. m niejsz e znaczenie w k s z t a ł t o w a n i u s i ę zmian prawa do l o k a l u w o- s i e d l a c h m ia ła wysokość członkow skiego kosztu budowy.

T a b e l a 3 K s z t a łt o w a n ie s i ę członkow skiego ko sztu budowy

d la celów r o z l i c z e ń z c z ło n k a m i3 O s ie d le in w e s t y c y jn eZadanie Członkowski koszt budowy d la celów w y lic z e ń zmiany prawa do l o k a l u w zł/m2 L ic z b a budynków Zarzew b Z a d . I . A 3 199,31 7 Zad. I . ß 3 066,08 6 Zad. I . 2 496,54 9 Z a d . I I . 2 467,76 3B Zad. I I I . 2 746,42 23 Oomk i 3 199,00 4 Dąbrowa b Zad. V. 2 107,64 16 1 Zad. „V. za ­ chód 3 223,90 2 Z a d . V I . 2 293,29 23 Zad. V I . z I I 2 699,11 2 Za d . V I I . 2 146,99 35 Łęczycka- Brzę- d z a ln ia n a B I . 11-12 4 500,00 k. p l a n . 12 8 1. 13-14 5 600,00 k. p l a n . 2 a Koszt r o z l i c z ą n y i u s t a l a n y przez N3P. b Według kosztu r z e c z y w is te g o ,

с Według kosztów planowanych.

Ź r ó d ł o : P o r . : d e c y z ja NBP o wysokości .c z ło n k o w s k ie g o kosztu budowy.

0 p o w ie rz c h n i użytk ow ej "z a m ie n ia n y c h " mieszkart in fo rm u ją nas dane zaw arte w tab . 4.

T a b e l a 4

Zmiany praw do l o k a l u w l a t a c h 1981-1985 w SM "Z arzew "

P o w ie rz c h n ia użytkowa w m2 Ogółem L ic z b a p r z e k s z t a łc e ń 1981 1982 1983 1904 1985 Razem 885 296 387 137 51 14 27,18-29,82 145 46 61 21 15 2 32,42-35,15 30 14 13 2 - 1 36.7A-39.02 295 80 143 45 20 7 41,39-45,13 75 33 19 16 7 -47,09-49,26 25 7 ' 8 7 - 3 47,64-4B,18 203 74 89 37 7 -53,34-55,15 97 35 46 13 2 1 59,67-65,20 15 7 8 - - -Ź r ó d ł o : Opracowanie w łasne.

Wynika z n i c h , iż n a jw ię k s z y odsetek p r z e k s z t a ł c e ń d o ty c z y m iesz­ kań dawnego typu; M-J o p o w ie rz c h n i o k o ło 37 m2 oraz M-4 o pow ie­ r z c h n i około 48 m2 .

W l at 3Ch 1901-1985, wraz ze zmianą w sposobie u s t a l a n i a zaliczek na wkład budowlany p rzy zm ianie l o k a t o r s k i e g o na w łasno ścio w e p r a ­ wo do l o k a l u , z m i e n i a ł a s i ę też wysokość z a l i c z k i .

A n a l i z u j ą c dane z aw arte w t a b . 5, widzim y, że w badanym o k re ­ s i e n a s t ą p i ł p raw ie p i ę c i o k r o t n y wzrost kwoty z a l i c z k i - z 56 600 zł. w 1901 r . do 276 600 z ł . w 1985 r . Jednak dynamika w zrostu w od­ n i e s i e n i u do kwoty j a k ą obowiązany b y ł wnieść c z ło n e k s p ó ł d z i e l n i - j a k o u z u p e ł n i e n i e z a l i c z k i - b y ł a n i ż s z a , n i e w i e l e ponad t r z y i pół r a z a . Związane to b y ło z tym, że w roku 1984 i 1985 wkład m ie sz k a ­ niowy członków z m ie n i a ją c y c h prawo do l o k a l u b y ł waloryzowany i do­ p i e r o wtedy z a l i c z a n y na poczet z a l i c z k i na wkład budowlany. U d z ia ł kwoty " u z u p e ł n i e n i e z a l i c z k i " o b o w ią z u ją c e j c z ło n k a przy zam ianie prawa do l o k a l u , w kwocie z a l i c z k i na wkład budowlany z m i e n i a ł s i ę w p oszczególnych l a t a c h . W 1981 r . u z u p e ł n i e n i e z a l i c z k i s t a n o w ił o

u* O'

T a b e l a 5

Kształtowanie s iij w ielkości zaliczek na wkład budowlany w latach 19B1-19B53

1961 1902 1903 1984 1985 Rok poprzedni = 100X Treść kwota w ? ł X kwota w zł % kwota w z ł X kwota w zł X kwota w z ł X 19B2 1983 1964 1985 1. Zaliczka na wkład budowlany 56 600 100,0 86 700 100,0 86 700 100,0 98 300 - 276 600 100,0 153,2 153,2 173,7 488,7 2. Wkład mieszkanio­ wy ia licz u n y na poczet z a licz k i na wkład budowlany 24 762 43,7 24 762 28,4 24 762 28,41 16 400 _ 159 000 57,5 100,0 100,0 470,1 642,1 3. 4Jzupełriinie z a li­ czki (poz. 1-2) 31 взв 56,3 62 03Я 71,6 62 ИЗО 71,6

_

117 600 «2,5 194,9 194,9 - _369,4 2 3 W yliczenia zaliczek dla mieszkania w powierzchni użytkowej - 48,18 m“ . Ź r ó d ł o : Obliczenia własne. Bo że n a M ik o ła jc z y k

56,3%, w l a t a c h 1982-1983 - 71,6%. W 19B4 r . p r z e l i c z o n y , z w a lo r y ­ zowany wkład mieszkaniowy w przypadku mieszkart ze s t a r y c h zasobów b y ł wyższy od o b o w ią z u ją c e j z a l i c z k i i w c a ł o ś c i z a l i c z a n y ja k o z a ­ l i c z k a na wkład budowlany. W 1985 roku u z u p e łn ie n ie z a l i c z k i s ta n o ­ w i ł o 42,5% z a l i c z k i na wkład budowlany.

U z u p e łn ie n ie z a l i c z k i na wkład budowlany i wymaganą przy je d n o ­ razowej w p ła c ie część k re d ytu ( z a d ł u ż e n i a ) sta n ow ią w p ła ty j e d n o r a ­ zowe. Ja k k s z t a ł t o w a ł a s i ę dynamike i s t r u k t u r a jednorazow ej w p ła ­ t y i l u s t r u j ą dane zaw arte w tab . 6.

Wynika z n i c h , że w l a t a c h 1981-1985 n a s t ą p i ł 15-krotny wzrost kwoty, k t ó r ą n a l e ż a ł o w p ł a c i ć jednorazowo aby uzyskać prawo do umo­ rz e n ia c z ę ś c i k re d y tu przy zmianie z lo k a t o r s k i e g o na wła snościow e prawo do l o k a l u . M n ie js z y wzrost d o t y c z y ł u z u p e łn ie n ia z a l i c z k i - wzrost w l a t a c h 1981-1985 b y ł ponad 3 ,5 - k ro t n y , a l e wzrost c z ę ś c i k re d ytu wnoszonego jednorazowo b ył aż p raw ie 27-kro tn y. J e ż e l i

spró-o

bujemy u s t a l i ć , j a k i b y ł koszt jednego m p. u . , w ylicz on eg o z kwo-12

ty ja k ą człon ek wpłaca jednorazowo , to d la m ieszkania o powierz-2

ch n i użytkowej 48,18 m* wybudowanego w 1971 r . koszt ten k s z t a ł t o ­ wał s i ę n a s t ę p u ją c o : o 1981 r . - 1 304 zł/m p o w ierz c h n i użytkowej 2 1982 r . - 1 540 zł/m p ow ierzch ni użytkowej 1984 r . - 5 749 zł/m2 p ow ierzch ni użytkowej o 1985 r . - 19 668 zł/m p o w ierzc h n i użytkow ej

J a k widać z przedstaw ionego w y l i c z e n i a , w l a t a c h 1981-1985 na­ s t ą p i ł w SM "Zarzew " 15-krotny wzrost kosztów związanych z "wyku­ pieniem przez cz łon ka m ieszkania l o k a t o r s k i e g o . Powyższym znianora t o w a rz y s z y ły in n e ; związane z u d z ie la n ie m b o n i f i k a t y (d o ta c ji) przy­ s ł u g u j ą c e j członkom, k t ó r z y przedterminowo s p ł a c i l i k r e d y t oraz o- kresem s p ł a t y z a d łu ż e n ia .

Z a n a l i z y przepisów w tym w zg lęd z ie w y n ik a , że:

- w l a t a c h 1981-1983 cz ło n ek s p ó ł d z i e l n i m ia ł prawo do b o n i f i ­ k a t y w w ysokości 40% z a d łu ż e n ia , j e ż e l i w p ł a c i ł u z u p e łn ie n ie za licz ­ k i i 60% za d łu ż e n ia w określonym t e r m i n i e (30 d n i ) ; 30% b o n i f i k a t y , j e ż e l i s p ł a t a z a d łu ż e n ia n a s t ą p i ł a w o k r e s i e 5 l a t od w p ła t y z a licz ­ k i oraz 20% b o n i f i k a t y , gdy s p ł a t a z a d łu ż e n ia n a s t ą p i ł a w o k r e s i e 10 l a t od w p ła ty z a l i c z k i .

»

T a b e l a 6 K s z t a ł t o w a n i e s i ę j e d n o r a z o w e j w p ł a t y p r z y p r z e k s z t a ł c a n i u l o k a t o r s k i e g o prawa do l o k a l u na w ł a s n o ś c i o w e 3 R o d z a j w p ł a t L a t a Dynamika w z r o s t u w p ł a t 1981 1982 ’ 1983 1984 1965 1982 1981 1983 1981 19Ô4 19Й1 1985 1981 U z u p e ł n i e n i e z a l i c z k i 31 838 62 038 62 038 - 117 600 194,8 194,8 - 369,4 Wymagana p t ľ y j e d n o r a z o w e j w p ła ­ c i e c z ^ ś ć k r e d y t u 31 000 12 200 11 500 277 000 830 000 39,4 37,1 893,5 2 677,4 Je d n o ra z o w a w p ła t a 62 838 74 238 73 538 277 000 947 600 118,1 117,0 440,8 1 508,0 2 a W y l i c z e n i a d l a m i e s z k a n ia o p o w i e r z c h n i u ż y tk o w e j - 4 8,18 m . Ź r ó d ł o : O b l i c z e n i a w ła s n e . Bo że na M ik o ła jc z y k

- w l a t a c h 1984-1985 należna członkow i b o n i f i k a t a s ta n o w ił a 20% wymaganego wkładu budowlanego. Można j ą b y ło uzysk ać, w p ła c a ją c 80% wkładu budowlanego (w t e r m i n i e 30 d n i ) . B y ł a to jedyna możliwość u- z y s k a n ia b o n i f i k a t y . P o z o s t a ł ą cz ęś ć z a d łu ż e n ia człon ek s p ł a c a ł w c ią g u 50 l a t , a w c z e ś n ie js z a jego s p ł a t a n ie poz w alała na u zysk a nie b o n i f i k a t , ja k to b y ło w l a t a c h p oprzednich.

- w przypadku, gdy człon ek w p ła c a ł t y l k o kwotą u z u p e łn ie n ia za ­ l i c z k i na wkład budowlany, p o z o s t a łą część wkładu obowiązany był wnosić w m ie się cz n ych r a t a c h wraz z odsetkam i. Okresy s p ł a t b y ły różne i k s z t a ł t o w a ł y s i ę n a s t ę p u ją c o : w l a t a c h 1981-1983 - 30 l a t ; w l a t a c h 1984-1985 - 50 l a t 13.

Z przeprowadzonych badań w ynika, że:

a ) n ajw ię k s z a l i c z b a p r z e k s z t a łc e ń prawa do l o k a l u z l o k a t o r ­ skieg o na wła snościow e n a s t ą p i ł a w l a t a c h 1981-1982, co związane b y ło ze stosunkowo n is k ą "ceną wykupu" mieszkań;

b) w l a t a c h 1983-1905 l i c z b a p r z e k s z t a ł c e ń prawa do l o k a l u z lo­ k a t o r s k ie g o na własnościow e z m n ie js z y ła s i ę w porównaniu z la t a m i

1981-1962 praw ie s z e ś c i o k r o t n i e , na co wpływ m ia ły zmiany:

- w sposobie u s t a l a n i a z a l i c z e k na wkład budowlany ( n a s t ą p i ł bowiem p i ę c i o k r o t n y wzrost kwoty z a l i c z k i na m ie sz k a n ie , np. o

po-o w ie rz c h n i użytkowej 48,18 m ) ;

- w zasobach u d z i e l a n i a b o n i f i k a t y , ja k ą u z y s k iw a ł c z ło n e k , któ­ ry przedterminowo s p ł a c i ł k r e d y t ;

- w przypadku z b y c ia prawa do l o k a l u w o k r e s i e 5 l a t od momen­ tu p r z e k w a l i f i k o w a n i a .

13 W a r t y k u l e w ykorzystano pracę dyplomową H. B r z e js z c z a k p t . P o l i t y k a ekonomiczno-finansowa s p ó ł d z i e l n i m ieszkaniow ej w l a t a c h 1981-1985 na p r z y k ł a d z i e SM " Z a r z e w ": Ł ódź 1986 (m a s z y n o p is ).