Ze3zyt zawiera wstępną próbę zasygnalizow ania n ie k tó ry c h za gadnień г zakresu problematyki r a c jo n a l n o ś c i gospodarki w s fe rz e usług społecznych. A k tu a ln ie w l i t e r a t u r z e odchodzi s i ę od t r a d y cyjnego u j ę c i a możliwości zastosowania zasady r a c jo n a l n o ś c i J e dynie do s f e r y m a t e r i a l n e j . Rozszerzenie t e j k a t e g o r i i także na s f e r ę n ie m a t e r ia ln y wiąże s i ę z odejściem od k o nieczności pełnego porównania ponoszonych nakładów i efektów u ję t y c h w k a te g o ria c h wymiernych. Można zatem s t w i e r d z i ć , że na drodze do r a c jo n a l i z a - . c j i n ie może s ta ć rygor k w a n t y f i k a c j i . Nawet wtedy kiedy n ie w szystkie e fe k ty można u jąć w formie p i e n i ę ż n e j , ic h a n a li z a j e s t niezbędna, przede wszystkim d la te g o , aby ograniczyć - j e ś l i n ie wyeliminować c a łk o w ic ie - marnotrawstwo środków.
N ie w ą tp liw ie płaszczyzną szcz eg ó lnie predystynowaną do za stosowania zasady r a c jo n a ln o ś c i J e s t gospodarka finansow a, ze względu na j e j bezpośredni związek z pieniądzem i jego immanent- rtymi cechami. Ale i w tym obszarze są elementy b a r d z i e j i mniej podatne na możliwości zastosowania zasady r a c j o n a l n o ś c i . Wydaje s i ę , że n a j b a r d z i e J 'd o tego p r z y s t a ją c e są t r z y k a t e g o r i e : form finansow ania, źródeł finansowania i rachunku kosztów - rozumia nego n ie od stron y o p e r a c y jn e j, a m etodologicznej. Wymaga to j e d nak u s t a l e n i a s p e c y f i k i r a c jo n a ln o ś c i gospodarowania w wymienio nych obszarach.
Pewną próbę w tym z a k re s ie podjęto w n in ie jsz y m zb io rz e . Ma on zaprezentować stanowiska dotyczące sposobu podejmowania podsta wowych pojęć stosowanych w s fe rz e usług społecznych. Temu c e l o wi służ ą dwa pierwsze a r t y k u ł y (K. P io tr o w s k ie j- M a r c z a k , i 3. R y d l e w s k i e j - L i s z k o w s k i e j) , w których podjęto k w e stie rachunku ko sztów oraz zagadnienie efektyw ności w k o n te k ś c ie próby j e j kwan t y f i k a c j i . Łącznie - wymienione zagadnienia mieszczą s i ę w obsza rze s p e c y f i c z n i e pojętego rachunku ekonomicznego. W tym kontek ś c i e n ie ja k o i m p l i c i t e powstaje problem ceny, j e j u s t a l e n i e , dy- w ersyfik ow anie oraz zastosowanie. Te sprawy omawiają a r t y k u ł y
4 Wstąp
A. Bogusa i A. Szablew skiego. Mają one c h ara k te r ko n fro n ta c y jn y na g runcie różnych t e o r i i i doświadczeń. Jeden przyjmuje p e r spektywy charakteru cen w warunkach ich zastosowania w p r z e d s ię b iorstwach użyteczności p u b lic z n e j w USA, drugi stanowi pro j e k c j ę systemu dostosowanego do warunków p o ls k ic h i staw ia tezę o konieczności proefektywnego dotowania cen w k o n te k ście mecha nizmu samofinansowania. W tym ukła d zie koniecznym uzupełnieniem ■ wydaje s i ę k w estia związana z procesami d e c e n t r a l i z a c j i p rz e s trz e n nej zarówno w z a k re s ie organizacyjnym, jak i finansowym. J e s t to szczególnie ważne, b io rą c pod uwagę tendencję do tworzenia w ła s ności komunalnej. Ten wątek podniesiono w a r t y k u le Z. Wojciechow skiego.
W n u rc ie rozważań poświęconych r a c j o n a l i z a c j i form mieszczą s i ę rozważania zawarte w a r t y k u le J . M a rc z a k a ,.k tó ry koncentru je s i ę na zagadnieniach zmian systemu finansowania o ś w ia ty , a w szczególności szkolnictw a zawodowego.
