Kalisz - Zawodzie. Grodzisko

Tadeusz Baranowski,Leszek

Gajewski,Małgorzata Gula,Witold

Hensel,Stanisław Tabaczyński,L.

Słupecki,S. Nowińska,M.

Krakowiak

Kalisz - Zawodzie. Grodzisko

Informator Archeologiczny : badania 20, 129-130

129

-ra c h 2 ,5 x tC m. O d s ło n ię to t a n dwa, n i · za l e truj od c i e b i e , b r u k i k am ienn a. P ie rw s z y z n ic h /o w ym iarach 2 x 3 * / w y c t a p i l w p o łu d n io w e j c z ę ś c i wykopu, p rz y p r o f i l u wschodnim. M is i on c h a r a k t e r zsyp le k o w e g o , t r d j warstwowego sk u p is k a k a m ie n i, z w iąz an ych prawdopodobnie ze wzno­ szącym s i c pow yżej w s c h o d n ie j k ra w ę d z i wykopu pagór к Lem, stan o w iącym b y ć mote po z o s t a ł odd po jednym z elem entów system u obronnego g r o d z is k a . D r u k i b ruk /o p o w ie rz c h n i 2,5 x 3 m/, z a r e je - a tro w a n y w p ó łn o c n e j с z « i c i wykopu, t w o r z y ł zwazta p ła s z c z y z n ę , zbudowany b y ł z n ie w ie lk ic h k a m ie n i, ś c i ś l e p r z y le g a ją c y c h do s i e b i e . O padał w k ie ru n k u północnym / r ó ż n ic a p o rio «5 w m ie­ dzy je g o k ra w ę d z ią p o łu d n io w ą 1 p ó łn o cn a w y n o s iła o k o ło 35-45 em/. N c e lu u chw ycenia jeg o d a l­ s z e j c z ę ś c i z a ło lo n o k o le j n y wykop /o w ym iarach 3 ,5 X 5 m/, będący p rze d łu ż e n ie m p oprzedniego w k ie r u n k u zachodnim . T u t pod p o w ie rz c h n ią z ie m i z a le g a ł tam b ruk / je g o w ym iary - o k o ło 3 x x 3,30 a / a n a lo g ic z n y do o p is a n e g o w y t e j . o d s ło n ię t y w ty c h dwóch wykopach p ła s z c z kamienny z ajm ow ał ł ą c z n ie p o w ie r z c h n ie o k o ło 19 и 2 1 s ta n o w i c z e ś ć k o n s t r u k c ji o d k r y t e j w la t a c h ubieg­ ł y c h , s ł u t ą e e j b y ć m ote do u m o cn ie n ia t e j c z ę ś c i m ajdanu, c h a r a k t e r y z u ją c e j S ie duża r ó ż n ic ą poziomów. K a t e r i a ł u z ysk a n y w w y n ik u e k s p l o r a c j i omawianych wykopów to o k o ło 20 fragm entów k o ś c i z w ie r z ę c y c h , k i l k a n a ś c i e ułamków c e r a m ik i w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e j, t e la z n y g r o t s t r z a ł y 1 2 k ó łk a z brązow ego d r y t u .

k o le j n e wykopy usytu ow an e b y ły u podnóta w ału g r o d z is k a , od je g o w ew n ętrz n ej s t r o n y . Kontynuowano tam e k s p lo r a c je wykopu o w ym iarach 2 ,5 x 5 m. W je g o z a c h o d n ie j c z ę ś c i, na k o ­ l e jn y c h p oziom ach, o d s ło n ię t o n i e w i e l k i e s k u p is k a lu ź n y c h k a m ie n i, z k t ó r y c h c z e ś ć /duże g ł a ­ zy t k w ią c e w p r o f i l u V/ zw iąz an a b y ła z um ocnieniem podstaw y w a łu , wznoszącego s i e powyżej z a c h o d n ie j k ra w ę d z i wykopu. X o b r ę b ię e k s p lo ro w a n e j ć w i a r t k i n i e z a r e je s tr o w a n o zarysów ł a d ­ nych o b ie k tó w a n i jam . C z y te ln a b y ła na p o w ie rz c h n i wykopu w arstw a z ie m i ciem n ob run atno -sza­ r e j , początkow o w je g o ia c h o d n ie j 1 śro dk ow ej c z ę ś c i , na n iż s z y c h poziomach - wzdłuż c a łe g o p r o f i l e p ó łn o c n e g o , tw o rz ą c tam p as o s z e r o k o ś c i o k o ło 1,40 m i o s ią g a ją c maksymalną m iąż­ s z o ś ć o k o ło B0-90 cm. W j e j o b r ę b ię w y s t ą p i ły n i k ł e ś la d y s p a le n iz n y . M a t e r i a ł o d k r y t y w t r a k c i e e k s p l o r a c j i o b e jm u je 35 ułamków c e r a m ik i, o k o ło 130 fragm entów k o ś c i z w ie rz ę c y c h / i 1 frag m e n t s z c z e k i lu d z k ie j / o ra z o k o ło 400 zab ytków w y d z ie lo n y c h . Do grup y n a jc ie k a w ­ s z y c h z n a le z is k n a le ż ą w yroby z ja s n e g o m e ta lu / s r e b r n e lu b p o s re b rz a n e ? / m .in . m edalio n z w iz e ru n k ie m p o s t a c i l u d z k i e j , 2 k r z y ż y k i, 3 z a w ie s z k i lu n u lo w a te o ra z brązowe k r z y ż y k i zdo­ b io n e Ż ó ł t ą e m a lią /1 c a ł y , G zachowanych fr a g m e n t a r y c z n ie / , m ające l ic z n e a n a lo g ie na t e r e ­ n i e to tw y 1 R u s i K i j o w s k i e j , g d z ie są datow ane na o k re s X I - k i l l w. Zdecydowaną w ię k s z o ś ć ma­ t e r i a ł u s t a n o w iły je d n a k d rob ne p rz e d m io ty b rązow e: z a w ie s z k i, p i e r ś c i e n i e , frag m e n ty b ra n s o ­ l e t , z a p in e k p o d k o w ie e ty c h , d r u c i k i , k ó łk a l t p . Z a b y t k i podobnego ty p u /w sum ie 45 s z t . / wy­ s t ą p i ł y ró w n ie ż w k o le jn y m w yk o p ie /o w ym iarech 2 x 5 m/, s ą s ia d u ją c y m z o p is a n y * w yżej od połud nio w eg o zachodu.

O d k ry te m a t e r i a ł y p o z w a la ją o b e c n ie o k r e ś l i ć c h r o n o lo g ią badanego o b ie k tu na o k r e s X- - X I I I w . , a l a i c h j e d n o l it o ś ć s t y l i s t y c z n a w s k a z u je , że d a le z e b a d a n ia pozw o lą na u ś c i ś l e n i e powyższego d a to w a n ia .

S ta n o w is k o 4 - p o ło żo n e na p o lu ornym , o k o ło ВО я na p ó łn o c n y wschód od g r o d z is k a , na d n ia parowu p r z e b ie g a ją c e g o od je g o z a c h o d n ie j s t r o n y . O d k ry te z o s t a ło w 19BS r . w wyniku pe­ n e t r a c j i p o w ie r z c h n io w e j, n a t r a f i o n o wówczas na duże sk u p ia k o c e r a m ik i, nagrom adzonej na ob ­ s z a r z e o k o ło 1 a r a . w m ie js c u tym w ytyczo no wykop o w ym iarach 2 ,5 x 5 m. И t r a k c i e e k s p lo r a ­ c j i sa r e je s t r o w a n o w y stę p o w an ie w a rstw y z ie m i c z a r n e j 1 c z a r n o - b r u n e t n e j, n i e tw o rz ą c e j żad­ nych w y ra źn y ch z a ry s ó w . O s ią g n ę ła ona m aksymalną m ią ż s z o ś ć o k o ło 75 cm. И j e j o b r ą b ie w y s tą ­ p i ł o k i l k a ułamków k o ś c i 1 p o le p y o r a ż 230 n i e w i e l k i c h f r . c e r a m ik i, d ato w an ej g łó w n ie na o k r e s wędrówek lud ów . M a t e r i a ł y i d o k u m e n tacja z obu s ta n o w is k z n a jd u ją s i e w PM* w W a rsz a w ie . B a d a n ia będą kontynuowane . P o la k a Akadem ia Nauk I n s t y t u t B l s t o r l l K u lt u r y M a t e r ia ln e j K a l i s k i * S ta n o w is k o A rc h e o lo g icz n e KA U SŻ-ŻJtW O D EIE

Grodzisko

- 130 * B a d a n ia p r o w a d z ili mgr fa d e u s * B a r a n o w s k i, egг ' L e sz e k G a je w s k i, mgr M a łg o rz a ta G u la ; o p ie k a naukowa sprawowa­ l i : p r o f . d r bab* W it o ld B e s e e l 1 p r o f .d r b ab , S t a n is ła w T ab act y ń a k i j u c z e s t n i c z y l i : r ? c L . S ł u p e c k i , 5 . R o w iń sk a, M .K ra k o w ia k o r a l s t u d e n c i a r c h e o l o g i i U Ł i UW, a t a k i e m ło d z ie ż i OHP. F in a n s o w a ł VKS w K a li s z u . P o s e c y u d z ie ­ l a ł o Muzeum Okręgowe Z ie m i K a l i s k i e j . C z w a rty sezon b a­ dań d ru g ie g o e t a p u . G ro d z is k o w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e .

We w s c h o d n ie j c z ę ś c i g r o d z is k a , na o b s z a r z e pom iędzy fundam entam i " k o l e g i a t y ś w ,P a w ła " p o g łę b ia n o wykopy z u b ie g ły c h sezonów. O d k ry to n ie d z y in n ym i ś la d y g lin ia n e g o p a le n is k a lu b p ie c a z o k re s u p o p rz e d z a ją ce g o w z n ie s ie n ie na t y a m ie js c u k o ś c i o ł a . W arstw a t a , j a k motna wnioskow ać

2

M iedzy cz ę ś c io w o o d s ło n ię t ą ła w ą fundam entową 'ś c i a n y ab sydy k o l e g i a t y ś w .P a w ła * , a "g ro b e n M ie sz k a S t a r e g o ' o s ią g n ię t o poziom n a w a r s tw ie ń o d s ło n ię t y c h w p ierw szym e t a p ie badań . g ro d z is k a na K aw o dtiu /1955-1965/.

W wykopach na p o łu d n ie od " k o l e g i a t y " badano n a d a l r e l i k t y um ocnień drawn ian o - k a n ie o n o - -p ia s z c z y s ty c h 1 w a rstw y a l u w i a l n e . If c z ę ś c i p ó łn o c n e j te g o o d c in k a p o j a w i ł s i ą p ia s z c z y s t y c a l e c .

Na s z c z e g ó ln e p o d k r e ś le n ie z a s łu g u je o d k r y c ie na wtórnym z ło ż u , w w a r s t w ie z t t - X w. fragm entu n a c z y n ia " t e r r a s i g i l l a t a " . U zyskano t e ł a . i n . o rn a m e n ta ln y frag m e n t k o ś c ia n e j r u r ­ k i - zapewne f u j a r k i , a p on ad to k o le j n y fra g m e n t p ł a s k i e j p ł y t k i w c z e sn o ś re d n io w ie c z n e g o szkła o k ie n n e g o .

M a t e r i a ł y z n a jd u ją s i ą w K a lis k im S ta n o w is k u A rc h e o lo g ic z n y m IUKM PA K. P r z e w id u je s i ą k o n tyn u o w an ie b adań.

KA M IEN IEC , g m .Z b ro s ła w ic e U n iw e r s y t e t Ś l ą s k i

w o j. k a t o w ic k ie I n s t y t u t e i s t o r i l

s ta n o w is k o 2 D z ia ł A r c h e o lo g ii

Muzeum Ś lą s k ie g o w Katowicach

B a d a n ia p r o w a d z ił d o c .d r bab* J e r z y S z y d ło w s k i w raz s z e ­ sp o łe m . f Innn eriwnns Z fu n d u sz y p rob lem u r e s o r t o ­ wego R P B F . B z d e ty sezon b ad a ń . G ro d z is k o wczesno­ ś r e d n io w ie c z n e » o sa d a k u l t u r y ł u ż y c k i * j z o k re s u h a ls z t a ­ c k ie g o .

B a d a n ia w y k o p a lis k o w e prowadzono n a g r o d z is k u w K am ień cu , położonym na c y p lu w c in a ją c ym s i ą od wschodu w d o lin ą r z e k i Dram y, w o d l e g ł o ś c i o k o ło 400 m w k ie r u n k u półno c?o -w ech od nim od p o b l i s k i e j s t a c j i k o le j o w e j.

2

Prz e b ad a n o o b s z a r o p o w ie r z c h n i $0 m · P ra c a m i o b j ę t y b y ł t e r e n o p o w ie r z c h n i o k o ło 100

j ■*

a . Z powodu u s u n ią c ia n ie k t ó r y c h punktów p o m iaro w ych , k o n ie c z n e s t a ł o a l e o d tw o rz e n ie o e l p o­ m iaro w e j i n a ło ż e n ie s i a t k i arów d ro g ą so n d a ż y .

U k ład s t r a t y g r a f i c z n y k s z t a ł t o w a ł s i ą n a s t ą p a ją c e ; do g łę b o k o ś c i o k o ło 30 cm z a l e g a ł a 4 p r ó c h n ic a o m a z a w ie r a ją c a g r u d k i p o le p y , ś la d y s p a le n iz n y i d rob ne u ła m k i n a cz y ń w cz e sn o śre d ­ n io w ie c z n y c h o ra z k u lt u r y ł u ż y c k i e j . P o n i ż e j , na g łę b o k o ś c i od 30 do 50 cm w ystę p o w a ła z ie m ia barwy in t e n s y w n ie c ie m n o b r u n a tn e j, n a syco n a d użą i l o ś c i ą b r y ł p o le p y , w ą g ie lk a m i drzewnym i o ra z p o je d y n c z ym i k a m ie n ia m i. R o b iła ona w r a ż e n ie g ru z o w is k a w ią ż ą c e g o s i ą p r z y p u s z c z a ln ie ze sp a le n ie m 1 d e s t r u k c ją elem entów o b w a ło w a n ia . H y s tę p u ją c y w om aw ianej w a r s t w ie m a t e r ia ł k u l ­ turo w y s t a n o w iły sk o ru p y n aczyń w c z e s n o ś re d n io w ie c z n y c h o r a z k u lt u r y ł u ż y c k i e j a t a k i e n i e l i ­ c z n e , m ało c h a r a k t e r y s t y c z n e z n a le z is k a m etalow e i g r u d k i ż u ż la ż e la z n e g o , H i ż e j , na g łę b o k o ś ­ c i od o k o ło 50 do 60 cm z a le g a ła w a rs tw a z ie m i i intensyw nym s z a ro lu b sz aro b ru n atn ym ode le