Podgaj, gm. Aleksandrów Kujawski, woj. włocławskie. Stanowisko 32

Aleksandra Cofta-Broniewska

Podgaj, gm. Aleksandrów Kujawski,

woj. włocławskie. Stanowisko 32

Informator Archeologiczny : badania 13, 44-45

44

t u r y d o m in u ją f o r m y n a c z y ń e z .e ro k o o tw o ro w y c h o le k k a w y c h y lo n e j n a z e w ­ n ą t r z k r a w ę d z i w y lew u n a j c z ę ś c i e j z d o b io n e j n a c i ę c i a m i lu b o d c ie k a m i p a l­ c o w y m i. U n ie k tó r y c h f o r m w y s tę p u ją pod k r a w ę d z ią o tw o ry lub g u z k i w y p ­ c h a n e od w e w n ą tr z , o d c ie k i p a z n o k c io w e w u k ła d z ie p o z io m y m lin ii u z u p e ł­ n ia n e n ie k ie d y p o z io m e U nie m a ły c h d o łk ó w . S tw ie rd z o n o r ó w n ie ż s p o r a d y ­ c z n ie o r n a m e n t ś c ie g u b r u z d o w e g o . W c z ę ś c i w s c h o d n ie j s ta n o w is k a w y s tą ­ p iły d w a f r a g m e n ty o s t r o z a k o ń c z o n y c h den n a c z y ń . D o s y ć c z ę s t e s ą f o r m y n a c z y ń s z e r o k o o tw o r o w y c h , n ie z d o b io n y c h , o le k k o p o g ru b io n e j k r a w ę d z i w y le w u . W m a t e r i a l e c e r a m ic z n y m w y r a ź n ie w y d z ie la ją a i ę d w ie g ru p y n a ­ c z y ń pod w z g lę d e m te c h n o lo g ic z n y m , a z a p e w n e i f u n k c jo n a ln y m : a / g r u b o - ś c ie n n e z e ś r e d n i o - i g r u b o z i a r n i s t ą d o m ie s z k ą t łu c z n ia ; s ą one s ł a b ie j w y p a lo n e , b / f o r m y c ie n k o ś c ie n n e z d o m ie s z k ą d r o b n o z i a r n i s t ą , d o s k o n a le w y p a lo n e , W obydw u p r z y p a d k a c h s p o ty k a n e s ą a n a lo g ic z n e r o d z a j e o r n a ­ m e n tu . W id e n ty c z n y s p o s ó b w y k a ń c z a n o r ó w n i e ż p o w ie r z c h n ie ty c h n a c z y ń / ś l a d y p r z e c i e r a n i a w ie c h c ie m tr a w y w r ó ż n y c h k i e r u n k a c h / . W m a t e r i a l e k r z e m ie n n y m d o n a jb a r d z ie j c h a r a k t e r y s t y c z n y m f o r m , o b o k p ó łs u r o w c a w ió ro w e g o i odłupkow egD , n a le ż ą : r d z e n i e w ió ro w e o k s z t a ł c i e s to ż k o w a ty m , klockow & tym lu b n i e r e g u l a r n y m , ł u s z c z n i e j e d n o · i w ie lo b ie g u n o w e , r y l c e k lin o w e i w ę g ło w e , k ilk a o d m ia n d r a p a c z y , Э t r a ­ p e z y , 2 m a łe l i ś c i a k i t r z p i e n i o w a te , s k r o b a c z e o d h ip k o w e , p ó łty lc z a k i, 1 c io s a k o d łu p k o w y . W y k o n a n o j e p r a w ie w y łą c z n ie z n a r z u to w e g o k r z e m i e ­ n ia b a łty c k ie g o .

P o n a d to z n a le z io n o k ilk a n a ś c ie f r a g m e n tó w d r o b n y c h k o ś c i z w i e r z ę ­ c y c h , f r a g m e n t o z d o b y / ? / b u r s z ty n o w e j i w ę g le d r z e w n e , W c z ę ś c i W s t a ­ n o w is k a /w y k o p V / w y s tą p iło s k u p ie n ie m a ły c h k a m ie n i p o ln y c h , pod k tó ry m o d k r y to d w a o rn a m e n to w a n e f r a g m e n ty n a c z y ń k u ltu r y n ie m e ń s k ie j o r a z w ę g le d r z e w n e / o b i e k t I / . W ed łu g d o ty c h c z a s o w y c h o b s e r w a c ji w y n ik a , 2e z a b y tk i k u ltu r y n ie ­ m e ń s k i e j w y s tę p u ją w n ie z a k łó c o n y m u k ła d z ie s t r a t y g r a f i c z n y m i je d n o r o d ­ n y m k u ltu ro w o , Z te g o w z g lę d u s ta n o w is k o 1 w P ia n k a c h j e s t b ftrd z o is t o t n e d ła b a d a ń n a d p r o b le m a ty k ą o s a d n ic tw a s u b n e o llty c z n e g o w P o l s c e p ó łn o c n o - w s c h o d n ie j. P r z e w id u je s i ę k o n ty n u a c ję b a d a ń w n a s tę p n y m s e z o n ie , P O D G A J, g m . A le k s a n d ró w K u ja w sk i U n iw e r s y te t im . A d a m a w o j. w ło c ła w s k ie M ic k ie w ic z a w P o z n a n iu S ta n o w isk o 32 K a te d r a A r c h e o lo g ii Z e s p ó ł B a d a ń K u ja w B a d a n ia pod k ie r u n k ie m d o c . d r h a b . A le k s a n d r y C o f ta - B r o n ie w s k ie j, F in a n s o w a ł UAM . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . O b o z o w isk a : k u ltu r y c e r a m i k i w s t ę ­ go w ej r y t e j , k u ltu r y p u c h a ró w le jk o w a ty c h i z o k r e s u s c h y łk o w e g o n e o litu . B a d a n ia p o d ję to w r a m a c h p la n u s tu d ió w n ad w c z e s n o n e o lity c z n y m k o m p le k s e m o s a d n ic z y m z lo k a liz o w a n y m n a o b s z a r z e g le b le k k ic h w d o

-45

r z e c z u T ą ż y n y , E k s p lo r o w a n o je d n o z o b o zo w i в к k u ltu r y c e r a m i k i w s tę g o ­ w e j r y t e j o b e jm u ją c w y k o p a m i c a ł ą p o w ie r z c h n ię o s ie d la / о к . 3 а т у / .

Z a r e j e s t r o w a n o p o je d y ń c z ą tr a p e z o w a tą b u d o w lę s z a ła s o w ą o d ł u ­ g o ś c i 13 m i s z e r o k o ś c i 6 ,5 m , z lo k a liz o w a n ą n a o s i Б -W . W o b r ę b ie b u d o w li, w w n ik ły m p r o c e n c ie p o z a je j z a s i ę g i e m , w y s tą p iły b l i ż e j n i e ­ o k r e ś l o n e fu n k c jo n a ln ie o b ie k ty w z ie m n e o r a z ź r ó d ł a r u c h o m e : c e r a m i k a , k r z e m i e n i e i n a r z ę d z i a o r a z o d p ad y w y tw ó r c z o ś c i k a m i e n i a r s k i e j . Z a r ó w ­ no f o r m a k o n s t r u k c j i , ja k i s t r u k t u r a p o s z c z e g ó ln y c h g r u p ź r ó d e ł r u c h o ­ m y c h n a le ż ą d o z ja w is k u n ik a to w y c h w k u ltu r z e c e r a m i k i w s tę g o w e j r y t e j . S ą d z ić n a le ż y , ż e z a o b s e r w o w a n o tu p r z e ja w y fa z y a d a p ta c ji te g o s y s te m u k u ltu ro w e g o pód w pływ em w a ru n k ó w ś ro d o w is k o w y c h N iż u .

W o b r ę b ie w ykopu z a r e j e s t r o w a n o ta k ż e f r a g m e n ty o b o z o w isk : k u l­ t u r y p u c h a ró w le jk o w a ty c h / f a z a III B? / i s p o łe c z e ń s tw s c h y łk o w o - n e o li­ ty c z n y c h . P O D G A J, g m . A le k s a n d r ó w K u ja w sk i U n iw e r s y te t im . A d a m a w o j. w ło c ła w s k ie M ic k ie w ic z a w P o z n a n iu S ta n o w isk o 34 K a te d r a A r c h e o lo g ii Z e s p ó ł B a d a ń K ujaw B a d a n ia pod k ie r u n k ie m d o c . d r h a b . A le k s a n d r y C o f ta - B r o n ie w s k ie j, F in a n s o w a ł W К ZA we W ło c ­ ła w k u . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . G ro b o w ie c k u r h a ­ now y k u ltu r y p u c h a ró w le jk o w a ty c h . B a d a n ia p ro w a d z o n o w r a m a c h r e a l i z a c j i p la n u s tu d ió w nad g e n e z ą r o z w o ju k u ltu r y p u c h a ró w le jk o w a ty c h w s t r e f i e K u ja w . Z b a d a n o je d e n z o b ie k tó w / k u r h a n I / r o z l e g ł e j n e k r o p o li, w o b r ę b ie k t ó r e j z a r e j e s t r o w a n o w ie le z r ó l n i c o w a n y c h f o r m b u d o w li k u rh a n o w y c h w ią z a n y c h h ip o te ty c z n ie z t ą k u ltu r ą . T z w . k u r h a n I n a le ż y d o k o n s tr u k c ji ty p u b e z kom o r o w e g o , a c z k o l­ w ie k r ó ż n i s i ę z n a c z n ie od z n a n y c h n a m d o ty c h c z a s o b ie k tó w te g o ty p u z te r e n u K u ja w , ^ J e s t to n a s y p z ie m n y u fo rm o w a n y n a p la n ie t r a p e z u o d ł u ­ g o ś c i 1 8 -2 0 m p r z y s z e r o k o ś c i c z o ła ok. 11 m i o g o n a o k . 8 m , z b u d o w a ­ n i b e z u ż y c ia k a m ie n i w p r z y z ie m iu . K o m o r ę g ro b o w ą , o b ło ż o n ą n i e r e g u ­ la r n y m i o to c z a k a m i, z lo k a liz o w a n o w c z ę ś c i p r z y c z o ło w e j n a o s i W -E . W y p o s a ż e n ie z m a r ł e g o , k tó r e g o s z k i e l e t n ie z a c h o w a ł s i ę , s ta n o w iły ; g r u d k a h e m a ty tu o r a z p ó ł w y tw o ry i o d p a d y w y tw ó r c z o ś c i k a m i e n i a r s k i e j . N ad k o m o r ą w z n ie s io n o " p i e r w s z y n a s y p " , s y tu u ją c n a je g o s z c z y c ie s to s u n k o w o r o z l e g ł ą " k a p l i c z k ę " . O b ie k t te n s p ło n ą ł i w ty m z a p e w n e m o m e n c ie z a c z ę to w z n o s ić " d r u g i n a s y p " . Z a c h o w a n a w s p ó łc z e ś n ie ł ą c z n a w y s o k o ś ć obu n a sy p ó w w y n o s iła , w n a jw y ż s z y m p u n k c ie , o k . 2 ,4 щ . W ew ­ n ą t r z n a s y p u z n a le z io n o k ilk a d z ie s ią t fra g m e n tó w c e r a m i k i k u ltu r y p u c h a ró w le jk o w a ty c h o r a z k ilk a s c h y łk o w o n e o lity c z n y c h . Jak r ó w n ie ż p ó łw y tw o ry 1 o d p ad y w y tw ó r c z o ś c i k a m i e n i a r s k i e j .

N a p o d s ta w ie w s tę p n e j a n a liz y c e r a m i k i k u r h a n I n a le ż y d a to w a ć n a w c z e ś n ie j n iż n a f a z ę III В i s tą d t e ż r e p r e z e n t u j e o n n a jm ło d o z ą z e