Publikacje książkowe i wydawnictwa ciągłe

K ronika 23!

zim ow ych. T a k więc n a p o c z ą tk u ro k u sp ra w o z d aw czeg o p o w ró c iła z W ło ch d r h a b . Z. W ar- d ęsk a, k tó r a z ak o ń c zy ła w tam tejszy ch b ib lio te k a c h u n iw ersy teck ich b a d a n ia ź ró d ło w e nt. stu d ió w M ik o ła ja J io p e rn ik a w Italii, zaś z k o ń c em teg o ż ro k u n a stą p ił w yjazd d o c . J. S ulow - skiego, k tó ry k o n ty n u o w a ł k w e ren d ę arc h iw a ln ą n t. m ec en a tu n a u k o w e g o S te fan a B ato reg o .

P o za w y jazd am i b ad aw czy m i d o F ra n c ji, W . B rytanii i W ło ch n a leży o d n o to w a ć w yjazdy o só b , sk iero w an y ch jeszcze w 1979 r. n a stu d ia b a d aw cz e d o Szw ecji (prof. P . C z a rto ry sk i o raz m g r M . G o liń sk a-G iery ch ). P ro w ad z o n o k w eren d y a rch iw aln e w b ib lio te k a c h u n iw ersy tec­ k ich (U p s ala, S z to k h o lm , L u n d ) w zw iązk u z o p raco w y w an y m tem a te m B iblioteka m edyczna M . K opernika o ra z d o k o n a n o w eryfikacji m a te ria łó w zw iązanych z to m e m III D ziel w szystkich K o p e rn ik a.

U d z iał p raco w n ik ó w In s ty tu tu w im p re za ch n a u k o w y ch , o rg a n iz o w a n y ch z a g ra n ic ą, był w ro k u sp raw o zd aw czy m zn ik o m y . Je d n a o so b a zo stała w y delegow ana n a k o n feren cję z o rg an izo ­ w aną w B udapeszcie p rzez W ęg iersk ą A N i tam tejszy K o m ite t H isto rii N a u k i i T ec h n ik i; o b ra d y były pośw ięcone p ro b lem o m rozw oju n a u k p rzy ro d n iczy ch i tech n iczn y ch w E u ro p ie Ś ro d k o w ej w ok resie 1848— 1918 (m gr A . A re n d a rs k i). D ru g a m ię d z y n aro d o w a k o n fe re n c ja , n a k tó rą In s ty tu t w ydelegow ał rów nież ty lk o je d n ą oso b ę (d r G . R o siń sk a), p o św ięco n a była n au ce i filozofii X V w .; o rg a n iz ato re m tego z ja zd u był T h o m a s -In s titu t U niw ersy tetu K o ło ń sk ie g o (R F N ).

W ro k u sp raw ozdaw czym In s ty tu t zo rg an izo w ał je d n ą m ię d z y n aro d o w ą k o n feren cję n a u k o w ą (Ja b ło n n a , w rzesień 1980), w k tó re j u czestniczyło 47 o só b z z ag ran icy (z 17 k ra jó w E u ro p y , A zji, A m ery k i P in. i A u stralii). P o d czas cztero d n io w y ch o b ra d ro z p a try w a n o teo re ty c z n ą i m eto d o lo g ic zn ą p ro b lem a ty k ę b a d a ń n a d in n o w acjam i w ośw iacie i w y ch o w an iu w ro z w o ju histo ry czn y m , w sk azu jąc n a ich n iezb ęd n o ść przy tw o rzen iu i o p ra co w y w an iu w spółczesnej teorii o ra z z asad p ra k ty k i w y ch o w an ia i n a u c z an ia . N ależy o d n o to w a ć , że trzej uczestnicy ko n feren cji z W . B rytanii (p ro f. pro f. J. B. S im o n o w ie o ra z R. S z re tter) p o z a p a ro d n io w y m p o b y tem n a k o n feren cji spędzili w Polsce — ja k o goście In sty tu tu — d w a ty g o d n ie, z a p o z n ają c się z p rzo d u jący m i o śro d k a m i k ształcen ia i w y ch o w an ia n a teren ie k ra ju .

Joanna Ja rzęcka

(Warszawa)

6. Publikacje książkowe i wydawnictwa ciągłe

In s ty tu t H isto rii N a u k i, O św iaty i T ech n ik i o p u b lik o w ał w ro k u sp raw o zd aw czy m 13 pozycji k siążk o w y ch (w tym 4 - te c h n ik ą m ałej poligrafii) o raz 4 w y d a w n ictw a ciągłe o łącznej objętości o k o ło 513 ark u szy w ydaw niczych.

W serii „ M o n o g ra fie z D ziejów N a u k i i T ec h n ik i” O sso lin eu m w y d ało to m C X X II (K rz y sz to f S z y m b o rsk i; R elacje teorii i eksp erym en tu w genezie f i z y k i kw antow ej. G d a ń sk 1980, 15 a rk . w yd.). W pracy tej p rz ed sta w io n a je s t geneza fizyki k w an to w ej i dzieje jej w czesnego ro zw o ju (d o 1913 r . ) — ja k o p ro ces b ęd ący rezu ltatem w zajem n eg o o d d ziały w an ia b a d a ń ek sp e ry m e n ta ln y ch i teoretycznych.

W serii „ M o n o g ra fie z D ziejó w O św iaty ” O ssolineum w y d a ło d ru k ie m to m X X III (K a lin a B a rtn ic k a: D ziałalność edukacyjna Jana Śniadeckiego. G d a ń sk 1980, 36,5 a rk . w yd.). P ra c a p rzed staw ia sylw etkę u czonego i p ed ag o g a, o rg a n iz a to ra ośw iaty i n a u k i n a p rzeło m ie X V III i X IX w ieku. U k azu je zasad n icze p ro b lem y refo rm y szkolnej K o m isji E du k acji N a ro d o w e j, ich ży w o tn o ść i p rzek ształcen ia n a p o c zą tk u X IX w. d zięki człow iekow i, k tó ry w raz z K o m isją p raco w ał n a d re fo rm ą i jej osiągnięciam i. T o m X X IV — je s t to p ra c a T ad e u sz a B ień k o w ­ skiego: K o m eń ski w nauce i tradycji. G d a ń sk 1980 (8 a rk . w yd.). K s ią ż k a sk ła d a się z k ilk u ­ n a stu o d dzielnych tu d ió w . p o ru szający ch n ajm n iej z n an e i z b ad a n e d zied zin y d ziałaln o śc i n a u k o w ej i literackiej J a n a A m o sa K o m eń sk ieg o . T o m X X V (Ire n a S zy b iak : N a u czy ciele s z k ó l średnich K om isji E d u ka cji Narodowej. G d a ń sk 1980, 15,5 a rk . w yd.) zaw iera w y n ik i b a d a ń n a d sta n em nauczycielskim (zaw ód, śro d o w isk o , krzepnięcie g ru p y zaw o d o w ej n auczycieli w czasie refo rm y K E N ).

232 K ronika

W serii „A rch iw u m D ziejó w O św iaty ” O sso lin eu m w ydało d ru k ie m to m IX — P rojekty reform szko ln ictw a ludowego w G alicji u progu a utonom ii (1 8 6 9 - 1873) — o p ra co w a n y przez C zesław a M a jo rk a (G d a ń sk 1980, 21 a rk . w yd.). Są to m ało z n a n e i tru d n o d o stę p n e m ateriały źró d ło w e, w w iększości rę k o p iśm ien n e, u k a zu jąc e a tm o sferę d z ia łan ia i w alkę p u b li­ cystów , p ed ag o g ó w i d ziałaczy polity czn y ch o refo rm ę szkoły ludow ej w G alicji, p o lski język n a u cz an ia , laicyzację szk o ln ictw a lu d o w e g o i k sz tałce n ia nauczycieli.

W serii „ S tu d ia C o p e rn ic a n a ” zo stał w yd an y przez O ssolineum to m X X I (E rn a H ilfstein : S ta ro w o lski's biographies o f Copernicus. G d a ń sk 1980, 10,5 a rk . w yd.). Jest to ro z p ra w a , an alizu jąc a k ry ty czn ie d a n e o życiu K o p e rn ik a — z a w a rte w b io g rafiac h S taro w o lsk ieg o — n a p is a n a w języku angielskim , u d o stę p n ia o n a dzięki tem u b a d aczo m zag ran iczn y m m ało z n a n e m ate ria ły d o ty czące M ik o łaja K o p e rn ik a .

J a k o p ozycje z w arte p o za serią u k azały się trzy in teresu jące p u b lik a c je : 1) w ydany przez P a ń stw o w e W y daw nictw o E k o n o m ic zn e to m 2 D ziel M ich ała K aleck ieg o pt. K apitalizm . D y n a m ika gospodarcza. W arsz aw a 1980 (43 a rk . w y d .); 2) p ra c a zb io ro w a — pod re d a k c ją Jó z e fo M ią so — H istoria w ychow ania, w y d an a p rzez P ań stw o w e W y daw nictw o N à u k o w e . W arszaw a 1980 (67 ark . w yd.). C z te rn as tu a u to ró w uk azu je tu dzieje ośw iaty, w y chow ania i m yśli p edagogicznej w w. X X : jest to o sta tn i tom (w d w ó c h w o lu m in ach ) syntezy, do ty czącej h isto rii w y ch o w an ia w P olsce i za g ra n ic ą ; 3) k siążk a M ałg o rza ty F ra n k o w sk iej- -T eleckiej p t. L ’Unité du savoir a u x X I I e et X I I I e siecles. O ssolineum , G d a ń s k 1980 (10 a rk . w yd.). Jest to fran c u sk a w ersja k siążki w ydanej w języ k u polskim w r. 1976, k tó ra o m aw ia k sz tałto w an ie się w śred n io w ieczu idei jed n o ści n a u k i w średniow ieczu (w. X II— X III), o p a rte j n a u n iw ersalizm ie m e to d o lo g iczn y m .

T ec h n ik ą m ałej poligrafii o p u b lik o w a n e z o stały cztery p ozycje: 1) Przem ysław R y b k a : K atalogi gw iazdow e M a ksym ilia n a W eissego i ich rola w a strom etrii X I X w ieku (O sso lin eu m , W ro cław 1980, 8,5 a rk . w yd.). R o z p raw a u k azu je genezę i rolę k a ta lo g ó w pozycji gw iazd, o p ra co w a n y c h w X IX w. p rzez M a k sy m ilian a W eissego — d y re k to ra O b serw ato riu m K ra k o w ­ s k ie g o — n a p o d staw ie obserw acji p o łu d n ik o w y ch Bessela w K ró lew cu . K a talo g i te sta n o w ią najw ięk szą p racę a s tro n o m ic zn ą , w y k o n a n ą w P olsce w X IX w .; 2) p ra c a z b io ro w a pod re d ak c ją R o m a n a M eissn era — p t. Rola A leksa n d ra M a cieszy w rozwoju m edycyny p o lsk ie j (D ru k a rn ia N a u k o w a P A N , W arszaw a 1979, 7 a rk . w yd.). Jest to z b ió r referató w w ygłoszonych w p a źd z ie rn ik u 1975 r. n a sesji n au k o w ej w P ło c k u pn. „ D r m ed . A lek san d er M aciesza — w s e tn ą rocznicę u ro d z in (1875— 1975)” ; 3) p ra c a z b io ro w a p o d re d a k c ją J u lian a J a n c z a k a i Z big n iew a R zep y : Z dziejów karto g ra fii. W ro cław sk a D ru k a rn ia N a u k o w a , t. 1, W ro cław 1979 t. 2, 1980 razem 20 a rk . w yd. T o m 1 zaw ie ra w ygłoszone n a I— III k o n feren cjach re fe ra ty z h isto rii k a rto g ra fii, d o ty czące w y b ran y ch z ag ad n ień i p o m n ik ó w daw nej k a rto g ra fii. W tom ie 2 z n a jd u ją się re fera ty z V K o n feren cji H isto rii K a rto g ra fii, d o ty czące m ap i p lan ó w k o p a lń w W ieliczce i B o ch n i; 4) p ra c a zb io ro w a: N a u k a i technika w leśnictw ie i drzew nictw ie m ię d zy I a I I K ongresem N a u k i P olskiej. R e d a k c ja m ery to ry cz n a — Ju lian Szczuka, E lżbieta S u w ara. P raco w n ia R e p ro g raficz n a O ś ro d k a In fo rm acji N au k o w e j P A N , 1980. Jest to w ybór najlep szy ch re fe ra tó w z tej d ziedziny — p rz y g o to w a n y c h n a II K o n g re s N a u k i Polskiej, k tó re zo stały pó źn iej p o sz erz o n e (35 a rk . w yd.).

O p ró c z teg o w y d a n o : cztery n u m ery „ K w a rta ln ik a H isto rii N a u k i i T ech n ik i” (R . X X V — 83,5 a rk . w y d .); „R o zp ra w y z D ziejów O św iaty ” (X X III — 20,5 a rk . w y d .); „S tu d ia i M a teriały z D ziejów N a u k i P o lsk ie j” — zeszyt 29 serii B, pośw ięconej h isto rii n a u k b iologicznych i m edycznych (17 a rk . w yd.) i zeszyt 30 (7 a rk . w yd.): zeszyt 24 serii C , pośw ięconej , h isto rii n a u k m ate m a ty c z n y ch , fizyko-chem icznych i geologiczno-geograficznych (10.5 a rk . w yd.); zeszyt 15 serii A , pośw ięconej histo rii n a u k sp ołecznych (10,5 a rk . w yd.) o raz „ O rg a n o n ” N u m é ro 14 (z r. 1978) — 28 a rk . w y d .; N u m é ro 15 (z r. 1979) — 25,5 a rk . wyd.

K rystyn a B in ko w ska