Podcasting jako technologia audio
Perspektywy rozwoju
Gra
ĝyna Stachyra
W
prowadzone w roku 2004 przez dzien-nikarza BBC Bena Hammersleya okre-Ğlenie „podcasting” jest neologizmem – po-áączeniem cząstki „pod”, pochodzącej od na-zwy odtwarzacza MP3 – iPoda – oraz cząstki „cast”1 – ze sáowa „broadcast” (transmisja).Termin miaá opisywaü rodzące siĊ zjawisko produkowania i udostĊpniania w internecie treĞci audio, z moĪliwoĞcią ich subskrybo-wania dziĊki specjalnemu oprogramowaniu. Podcasting oznacza zarówno produkowanie podcastów (plików audio, niekiedy takĪe wi-deo), jak teĪ technologiĊ ich pobierania za po-Ğrednictwem czytnika RSS umoĪliwiającego magazynowanie podcastów w komputerze, od-twarzaczu MP3 lub na telefonie komórkowym za pomocą darmowych programów, takich jak iTunes lub Juice.
Od chwili swego powstania w pierwszej poáowie pierwszej dekady XXI wieku ewolucja podcastingu dokonuje siĊ w dwóch nurtach: • amatorskim (non-proÞ t), reprezentowanym
przez indywidualnych uĪytkowników znaj-dujących ujĞcie dla swojej ekspresji, akty-wistów, naukowców, czáonków stowarzy-szeĔ kulturalnych i religijnych
• komercyjnym, tworzonym najczĊĞciej przez byáe gwiazdy radia czy celebrytów Ğwiata show businessu stroniących od tradycyjnych mediów, a wykorzystujących nowe media w celu odpáatnej dystrybucji swoich pro-dukcji, ale takĪe podcasterów niezaleĪnych (czĊsto dziaáających w modelu Pro-Am)2,
niezwiązanych z Īadną instytucją medialną, tworzących formy, które czasem zbliĪają siĊ do radio art, czasem znowu stanowią rodzaj bloga lub prezentacji graÞ cznej z nagranym podkáadem gáosowym.
WáaĞnie ten komercyjny nurt staá siĊ z czasem znaczącym elementem przemysáu audio, obej-mującego oprócz oferty nadawców radiowych, serwisów udostĊpniających nagrania muzyczne i innych serwisów transmisji on-demand (czy-li „na Īądanie”) takĪe podcasting. Wprawdzie o sile przemysáu audio wciąĪ stanowi emisja radiowa, zaĞ audio na Īądanie to tylko uáamek dochodów branĪy ograniczony do streamingu muzyki, podcasting jest jednak ciekawym fe-nomenem obrazującym zmiany modelu dzia-áania caáego sektora audio ze zwykáej trans-misji w stronĊ coraz czĊĞciej stosowanego modelu on-demand. Zmiana jest dyktowana
1 T. Bonini, The ‘second age’ of podcasting: Reframing podcasting as a new digital mass medium, “Quaderns
del CAC” 41, Vol. 18 (2015), s. 21–30.
2 Termin „Pro-Am” oznacza amatorów pracujących zgodnie z profesjonalnymi standardami, zob. C. Leadbeater,
przede wszystkim wzglĊdami komercyjnymi i perspektywą wyĪszych zysków. Warunkiem koniecznym do jej zaistnienia jest dostĊp do prostych narzĊdzi umoĪliwiających zarówno niezaleĪnym twórcom, jak i profesjonalistom rozpowszechnianie podcastów, i tym samym powiĊkszanie audytoriów.
W pierwszej fazie rozwoju (od roku 2004) podcasting miaá jedynie poszerzaü ofertĊ roz-gáoĞni radiowych przez darmowe udostĊpnia-nie na stronach stacji fragmentów wybranych audycji. Jednak po niespeána dekadzie (w 2012 roku) powstaáa pierwsza platforma spoáeczno-Ğciowa umoĪliwiająca Þ nansowanie podcastów, a najlepsze produkcje oferowane jako podcasty wyemigrowaáy z radia, zyskując warunki do samodzielnego funkcjonowania bez instytucjo-nalnych ograniczeĔ. Przychody podcasterów rosáy wraz z zainteresowaniem potencjalnych sponsorów. Podcasting przerodziá siĊ w docho-dowy biznes.
RozwaĪania zawarte w artykule zmierzają do wyodrĊbnienia gáównych czynników wpáy-wających na rozwój podcastingu oraz wskaza-nia motywacji podcasterów i ich patronów.
Historia podcastingu
Impuls do rozwoju podcastingu wyszedá od dwóch pionierów branĪy internetowej, którzy zastanawiali siĊ, jak mogliby pobieraü i udostĊp-niaü ulubione treĞci. Dave Winer (twórca RSS) oraz Adam Curry rozwaĪali, jaka technologia umoĪliwiáaby automatyczne wychwytywanie zawartoĞci sieci. Curry, po bezowocnych pró-bach przekonania developerów do wspóápracy, sam zdecydowaá siĊ stworzyü prosty program i opublikowaá go w sieci w formule open source tak, aby inni mogli go rozwijaü i ulepszaü3.
Pierwsi nadawcy radiowi uznali podcast za narzĊdzie sáuĪące sáuchaczom, a wiĊkszoĞü podcastów byáa udostĊpniana bezpáatnie. Pio-nierem tego nurtu byáo BBC, gdy w 2004 roku rozpoczĊáo udostĊpnianie na swojej stronie w formie podcastów serii Reith Lectures, czyli wykáadów radiowych obecnych na antenie od 1948 roku. W ciągu dziesiĊciu tygodni zostaáy one ĞciągniĊte ponad 50 tysiĊcy razy. Ekspery-ment byá sukcesywnie rozszerzany na takie pro-gramy, jak historyczny In Our Time (kanaá 4) czy wywiady z porannej audycji Today, takĪe w programie 4. Regularne usáugi podcastowe BBC wdroĪyáo w 2007 roku. W USA liderem w tej dziedzinie zostaáa sieü radia publiczne-go (NPR, czyli National Public Radio), której serwis podcastowy zainaugurowany w sierpniu 2005 roku, juĪ w kwietniu 2006 roku odnoto-waá 26 milionów pobraĔ4. Gdy chodzi o
za-wartoĞü, dominowaá przekaz sáowny, z uwagi na koniecznoĞü respektowania praw autorskich do zawartoĞci muzycznej. Wprawdzie w 2006 roku komercyjni nadawcy w Wielkiej Brytanii podpisali umowĊ z Phonographic Performance Ltd., czyli organizacją zajmującą siĊ prawami autorskimi twórców, co umoĪliwiáo wprowa-dzenie utworów muzycznych do publikowa-nych podcastów, jednak faktycznie dotyczyáa ona jedynie fragmentów muzyki trwających krócej niĪ póá minuty5.
Kolejnym krokiem milowym w rozwoju podcastów byáo powstanie w roku 2012 nowej platformy Þ nansowania spoáecznoĞciowego o nazwie Kickstarter. DziĊki niej najlepsze pod-casty wyemigrowaáy z radia, uniezaleĪniając siĊ od jego funduszy, a zdając siĊ na subsydio-wanie bezpoĞrednio przez sáuchaczy. Dla przy-káadu, w 2012 roku dwoje
poáudniowoamery-3 https://internationalpodcastday.com/podcasting-history/ [dostĊp: 05.08.2016].
4 H. Jaffe, NPR leads the way in podcasting, “Washingtonian”, May 9, 2006, <http://www.washingtonian.
com/articles/people/ npr-leads-the-way-in-podcasting/> [dostĊp: 6.04.2015] [za:] T. Bonini, The ‘second age’ of
podcasting …, dz. cyt., s. 21–30.
6 M. Fernández Sande, Radio Ambulante: Narrative radio journalism in the age of crowdfunding [w:] Radio
audiences and participation in the age of network society, eds. T. Bonini, B. Monclus, London 2015, s. 176–194.
7 E. Steuer, Roman Mars: The man who’s building a podcasting empire, “Wired”, January 2015, http://www.
wired. com/2015/01/podcaster-roman-mars/ [dostĊp: 04.08.2016].
8 http://www.slideshare.net/clammrapp/20150617-future-of-podcasting-2015-clammr-v-f [dostĊp: 07.10.2016].
kaĔskich autorów, Daniel Alarcón i Carolina Guerrero, zgromadziáo dziĊki tej platformie 46 tys. dolarów, Īeby rozpocząü produkcjĊ Radio
Ambulante, czyli seriĊ radiowych featureów
o Ameryce àaciĔskiej w formie podcastów6.
Podobnie w 2014 roku program dokumentalny
Radio Diaries zebraá 61 tys. dolarów, a Roman
Mars dla projektu Radiotopia, zrzeszającego narracyjne podcasty, zdobyá dziĊki Kickstarte-rowi 620 tys. dolarów7. Podcasty zaczĊáy byü
postrzegane w perspektywie biznesowej jako potencjalne Ĩródáo zarabiania. Fakt, Īe wĞród liderów Ğwiatowego podcastingu zaczĊli po-jawiaü siĊ sáynni dziennikarze wywodzący siĊ z publicznego radia, jak Ira Glass, Sarah Koenig czy Roman Mars (zwani niekiedy storytelling
stars), byá gwarancjĊ wysokiego poziomu
opo-wieĞci, za którą warto zapáaciü.
Oprócz sieci podcastów, jak choüby Pod-castOne, czy poĞredników typu Midroll (sieü reklamy wiodących podcastów), bĊdących w stanie generowaü przychody dla uznanych podcasterów, zaczyna przybywaü innych ho-stów wspomagających w tym wzglĊdzie po-czątkujących podcasterów. Podbean zintegro-waá platformĊ crowdfundingową dla twórców audio Patreon ze swoją platformą, uáatwiając podcasterom drogĊ do bezpoĞredniego Þ nanso-wania przez sáuchaczy. Platforma BlogTalkRa-dio wáączyáa do oprogramowania automatyczne aplikacje i reklamy powiązane z odtwarzanymi podcastami, z których dochody zasilają konta korzystających z niej podcasterów.
Od kiedy podcasting staá siĊ dochodowym biznesem, zaczĊto go analizowaü bardziej wni-kliwie takĪe pod kątem jakoĞci dostĊpnych na rynku narzĊdzi do tworzenia i odbioru podca-stów. Firma Google przeprowadziáa ankietĊ
w grupie okoáo 2,5 tysiąca niezaleĪnych do-stawców róĪnego typu materiaáów dĨwiĊko-wych dotyczącą warunków ich funkcjonowa-nia w tym sektorze8. Ponad 80 proc.
ankietowa-nych dobrze oceniáo narzĊdzia oferowane im w aplikacjach, ale wiĊkszoĞü z nich wskazaáa, Īe potrzebują pomocy w powiĊkszaniu audy-torium oraz generowaniu przychodów. Ponad 75 proc. ankietowanych podcasterów wyraziáo swoje niezadowolenie z dostĊpnych sposobów pozyskiwania uĪytkowników. W ujĊciu pro-centowym wyniki ankiety przedstawiaáy siĊ nastĊpująco.
Pozytywna ocena ankietowanych objĊáa ta-kie elementy, jak:
• NarzĊdzia do tworzenia podcastów (+92 proc.)
• Hosting i dystrybucja (+83 proc.) • ObecnoĞü w internecie (+69 proc.) • NarzĊdzia analityczne (+56 proc.).
Negatywna ocena dotyczyáa takich elementów, jak: • ObecnoĞü w mediach spoáecznoĞciowych
(–51 proc.)
• Wzrost liczby odbiorców (–56 proc.) • ObecnoĞü w aplikacjach (–66 proc.) • Generowany przychód (–73 proc.)
• Wzrost liczby odbiorców i aplikacji (–76 proc.). Ankietowani dostrzegli koniecznoĞü lepszej promocji za poĞrednictwem mediów spoáecz-noĞciowych, a takĪe zmiany sposobu prezen-towania w nich podcasterów – nie jako dostar-czycieli muzyki, ale jako twórców ciekawych narracji.
Potencja
á i strategie rozwojowe
Komercyjny potencjaá podcastingu sprawiá, Īe takĪe koncerny medialne zaczĊáy zabiegaü o wzrost audytorium podcastów. Jedno z
najle-9 P. Parvizi, D. Silverman, The future of podcasting, “Tech Crunch”, July 7, 2015,
http://techcrunch.co-m/2015/07/18/the-future-of-podcasting/ [dostĊp: 04.08.2016].
10 www.radiotopia.fm [dostĊp: 04.08.2016].
11 Jest to program szkoleniowo-biznesowy adresowany do podcasterów oferujący autorom najciekawszych
propozycji moĪliwoĞü korzystania z mentoringu doĞwiadczonych twórców przemysáu audio i wyprodukowania pod ich kierunkiem pilotaĪowych odcinków podcastów.
12 https://www.spreaker.com [dostĊp: 10.09.2016].
13 https://www.popuparchive.com/about [dostĊp: 17.06.2016]. 14 http://www.spokenlayer.com/ [dostĊp: 10.09.2016].
15 http://www.spokenlayer.com/ [dostĊp: 19.06.2016].
16 http://www.poynter.org/2015/nprs-programming-vp-heads-to-audible-com/344959/ [dostĊp: 02.08.2016].
piej prosperujących nowych przedsiĊbiorstw – Gimlet Media (Þ rma tworząca sieü podcastów oraz produkująca wysokiej jakoĞci podcasty narracyjne), udostĊpniáo niezwykle popularny radiowy show This American Life9. Sieü
pod-castów Panoply oraz naleĪąca do Public Radio Exchange Radiotopia10, rozpoczĊáy wspóápracĊ
w zakresie dystrybucji wysokiej jakoĞci nieza-leĪnych show radiowych. Inne podejĞcie za-prezentowaáa nowojorska stacja WNYC, która utworzyáa narzĊdzie w postaci akceleratora11
podcastów ukierunkowanego na dynamiczny wzrost potencjaáu niezaleĪnych producentów dziĊki obecnoĞci na platformie New York Pu-blic Radio. DziĊki temu kilka obiecujących start-upów zyskaáo szansĊ na zwiĊkszenie swojego audytorium. Inny serwis – Spreaker12
– zgromadziá indywidualnych podcasterów na
zintegrowanej platformie oferującej jednocze-Ğnie narzĊdzia produkcji oraz ich dystrybucjĊ przez wáasny serwis, który obejmuje ponad 4 miliony uĪytkowników. PopUp Archive trans-krybuje oraz indeksuje podcasty na potrzeby wyszukiwarek zajmujących siĊ treĞciami au-dio. UĪytkownik moĪe tu wgraü plik ze sáowem mówionym, po czym oprogramowanie serwisu transkrybuje je oraz taguje. TranskrypcjĊ moĪ-na wyedytowaü dziĊki narzĊdziom wglądu lub zdaü siĊ na automatyczne wyszukiwanie sáów kluczowych13. DziĊki serwisowi audiosearch
i programistycznym interfejsom uĪytkownicy mogą wyszukiwaü w formie tekstowej zawar-toĞü plików audio. Wpisując do wyszukiwarki
sáowa wystĊpujące w nagraniu, docierają do ich peánej wersji14. Przy okazji powstaje baza
podcastów i audycji, z której mogą korzystaü inni15. Z kolei Audio Player Clammr przyjąá
strategiĊ zbliĪoną do Twittera czy Instagramu (operujących krótkimi fragmentami treĞci), przenosząc formuáĊ krótkiego komunikatu do Ğwiata dĨwiĊków. Odwiedzający, który sáucha krótkich, 18-sekundowych fragmentów d ĨwiĊ-ków zamieszczanych tam jako posty, moĪe je otagowaü i podzieliü siĊ nimi ze znajomymi na Facebooku lub Twitterze. Te najciekawsze od-syáają zaĞ zainteresowanych do peánej wersji audio i strony autora. Nawet Þ rmy internetowe związane przede wszystkim ze sferą muzyki
on-demand, obiecują integrowanie swojej
za-wartoĞci z podcastami. Na przykáad serwis Spo-tify ogáosiá partnerstwo z siecią Libsyn, pionie-rem dziaáalnoĞci podcastowej, jednym z pierw-szych hostów i wydawców podcastów16.
ħródáa popularnoĞci podcastu
Tygodniowo aĪ 75 proc. uĪytkowników pod-castów w USA w grupie wiekowej 12+ sáucha radia online. Podcasty przejmują sáuchaczy ra-dia przyzwyczajonych do wykonywania ró Īno-rodnych czynnoĞci w towarzystwie dĨwiĊków z odbiornika. To fenomen, który moĪna przy-pisaü dziedzictwu radia ksztaátującego u od-biorców potrzebĊ i nawyk wsáuchiwania siĊ w sáowno-dĨwiĊkowy patchwork. Nie ma on nic wspólnego ze streamingiem muzyki. Radio (a za nim podcast) gwarantuje obecnoĞü drugiej
17 K. Roose, What’s behind the great podcast renaissance, “New York Magazine”, October 2014, http://nymag.
com/daily/intelligencer/2014/10/whats-behind-the-great-podcast-renaissance.html [dostĊp: 10.08.2016].
18 TamĪe.
osoby mówiącej do sáuchacza. Poza tym radio zapoznaje sáuchaczy z potencjalną ofertą pod-castową (ulubieni prowadzący, najciekawsze audycje). NaleĪy teĪ przyznaü, Īe poziom reali-zacji podcastów jest coraz wyĪszy, ich produk-cji towarzyszą dziaáania marketingowe i eks-perckie, zatem sama estetyka przekazu staje siĊ atrakcyjna dla odbiorców.
Kolejny powód popularnoĞci podcastów ma charakter czysto ekonomiczny. Produkcja przeciĊtnego podcastu jest o wiele taĔsza niĪ programu telewizyjnego czy nawet radiowego. Wszystko, czego potrzeba, to mikrofon, darmo-wy program (Audacity albo inny edytor d ĨwiĊ-ku) oraz dostĊp do internetu. W poáączeniu z ta-lentem twórcy oraz odpowiednim marketingiem moĪe to przynieĞü wymierną korzyĞü. Dla przy-káadu podcaster i vloger dziaáający jako Pew-DiePie jest wáaĞcicielem najchĊtniej subskrybo-wanego kanaáu YouTube, pomimo konkurencji ze strony najwiĊkszych kompanii medialnych dziaáających na tej platformie.
Stawki reklamowe dla odnoszącego sukces podcastu wielokrotnie przewyĪszają koszty produkcji. Najlepsi podcasterzy twierdzą, Īe ich CPM (the cost to an advertiser per thousand
impressions), czyli koszt dotarcia do tysiąca
odbiorców dla reklamodawcy, ksztaátuje siĊ po-miĊdzy 20 a 45 USD17. Podcast moĪe pobieraü
wyĪsze stawki reklamowe z uwagi na format, tzw. single-host (jeden gospodarz).
WaĪnym czynnikiem popularyzującym podcast, oprócz zainteresowania przemysáu reklamowego i osobowoĞci samych podcaste-rów, jest rozwój technologii komunikacyjnych w branĪy motoryzacyjnej. Sekret popularnoĞci radia tkwiá od początku w jego roli jako towa-rzysza podróĪy. W Stanach Zjednoczonych sza-cunkowo 44 proc. odbiorców sáucha radia w
sa-mochodzie. Co ich charakteryzuje? Są skupieni na przekazie, wáączają radio na dáuĪej i przez to są cenni dla reklamodawców. Jednak monopol radia w samochodzie odchodzi w przeszáoĞü. Zarówno Google jak i Apple stworzyáy platfor-my (odpowiednio Android Auto oraz Apple Car-Play), a wiĊkszoĞü nowych samochodów sprze-dawanych w Stanach Zjednoczonych ma mo Īli-woĞü zintegrowania telefonu z samochodowym systemem audio. Szacuje siĊ, Īe do 2025 roku wszystkie produkowane tam samochody bĊdą posiadaáy poáączenie z internetem.
Auta wyposaĪone w system áącznoĞci są dobrodziejstwem dla caáego przemysáu stre-amingowego i dla samych twórców podcastów, których dziaáalnoĞü wspóágra doskonale z mo-delem sáuchania w samochodzie. Podcast uzy-skaá takĪe wsparcie twórców oprogramowania. Apple, którego portal iTunes zapewniaá dostĊp do wiĊkszoĞci wczesnych podcastów, podaro-waá podcastowi wáasną nieusuwalną aplikacjĊ dla najnowszej wersji swojego mobilnego sys-temu operacyjnego. DziĊki tym narzĊdziom juĪ pierwsze podcastowe start-upy zebraáy ponad milion dolarów (jak w przypadku Þ rm Roma-na Marsa i Alexa Blumberga). „Radio unik-nĊáo wstrząsu, który staá siĊ udziaáem innych mediów. Zostaáo niejako zamroĪone w czasie na 50 lat. Teraz, gdy kaĪdy ma w kieszeni tele-fon komórkowy bĊdący zarazem odbiornikiem radiowym, a samochody zyskują poáączenie z Internetem, formy radiowe mogą rozkwitnąü na nowo” – twierdzi Blumberg18. Tym samym
podcast jawi siĊ w oczach samych twórców jako transformacja formuáy radiowej, moĪliwa dziĊ-ki nowym technologiom.
Kolejnym czynnikiem popularnoĞci podca-stów jest ich autorska formuáa dająca twórcy (czĊsto jednoosobowemu) peáną kontrolĊ nad
19 http://www.edisonresearch.com/the-podcast-consumer-2016/ [dostĊp: 03.08.2016].
20 http://www.tnsglobal.pl/coslychac/Þ les/2015/05/POLSKA_JEST_MOBI_2015.pdf [dostĊp 2.02.2016].
tym, co robi. Brak cenzury czy instytucjonal-nego producenta powodują, Īe twórca posiada swobodĊ w operowaniu dáuĪszymi formami wypowiedzi. Podcasterzy cenią feedback sáu-chaczy. Komentarze pod podcastem (wejĞcia na blog, recenzje, komentarze na proÞ lu face-bookowym) są waĪnym Ĩródáem wiedzy o od-biorcach, umoĪliwiają nawiązanie osobistych relacji z publicznoĞcią. NaleĪy podkreĞliü, Īe podcast wykorzystuje zainteresowanie odbior-ców narracją, opowiadaniem o sobie lub in-nych, dramaturgią – sáowem, formuáą zanika-jącą we wspóáczesnych mediach promujących gatunki rozmyte, melanĪowe, a przy tym la-pidarne, coraz mniej przystające do naturalnej komunikacji miĊdzyludzkiej lub nomen omen wynaturzającej ją (przez unikanie bezpoĞred-nich kontaktów). Poza tym podcasting swoją technologią ujmuje tych odbiorców, którzy cenią sobie wygodĊ w kontakcie z medium. W dowolnym czasie i miejscu mogą odsáuchaü nagranie, przy czym jego dĨwiĊkowa formuáa nie wyklucza wykonywania innych czynnoĞci (nawet w pracy).
Podcasting – zainteresowanie
i audytorium
Statystyki prowadzone przez Google’a pokazu-ją, Īe zainteresowanie podcastami w wymiarze globalnym powoli roĞnie (rys. 1.)
NaleĪy przy tym zauwaĪyü, Īe jest ono sil-nie uwarunkowane geograÞ czsil-nie. NajwiĊksze zainteresowanie podcasty wywoáują w Szwecji, Irlandii, USA, Kanadzie oraz Australii. W prze-liczeniu na liczebnoĞü audytorium oznacza to, Īe najwiĊkszym rynkiem podcastów jest Ameryka Póánocna.
Wedáug danych Edison Research z maja 2016 roku w USA miesiĊcznie sáucha podca-stów 39 milionów osób19. Dla 55 proc.
ankie-towanych termin „podcast” jest znajomy. Naj-szybszy wzrost sáuchaczy notuje grupa wiekowa 12–24 lata (27 proc.), ale najwiĊcej konsumen-tów podcaskonsumen-tów naleĪy do przedziaáu 35–54 lata (71 proc.). W USA uĪytkownicy korzystają ze smartfonów, tabletów lub urządzeĔ przenoĞnych, Īeby sáuchaü podcastu. NajwiĊcej osób (53 proc.) sáucha w domu, 14 proc. – w pracy, 21 proc. – w samochodzie, 4 proc. – w Ğrodkach komunika-cji publicznej. Natychmiast po klikniĊciu sáucha podcastu aĪ 79 proc., 49 proc. wgrywa podcast manualnie i odsáuchuje go póĨniej, 36 proc. sub-skrybuje (są one wtedy automatycznie wgrywa-ne do póĨniejszego odsáuchania).
Na tym tle rynek polski prezentuje siĊ bar-dzo skromnie. Dane z TOK FM – oÞ cjalnej apli-kacji Radia TOK FM, dostĊpnej od 2014 roku i oferującej bezpáatną transmisjĊ na Īywo oraz informacje o audycjach i prowadzących, mówią o kilkudziesiĊciu tysiącach pobraĔ20. Dzieje siĊ
100 75 50 20
20.11.2011 05.05.2013 19.10.2014 03.04.2016
Rys. 1. Zainteresowanie wyszukiwaniem terminu „podcast” w skali globalnej w ujĊciu czasowym (w okresie od 20.11.2011 do 20.11. 2016)
21 S.M. Stanuch, Audycje na Īyczenie, „Press”, maj 2005, http://www.press.pl/magazyn-press/artykul/1484,
audycje-na-zyczenie [dostĊp: 07.07.2016].
22 http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/boom-na-podcasty [dostĊp: 08.05.2016].
tak, mimo Īe Polska stosunkowo wczeĞnie zna-lazáa siĊ wĞród krajów, w których pojawiáy siĊ podcasty. Pierwszy polski podcast zostaá nada-ny w lutym 2005 roku przez lubelskiego pro-gramistĊ Jacka Artymiaka. PopularnoĞü tej tech-nologii zaczĊáa rosnąü, gdy w lutym 2005 roku w stoáecznym dodatku do „Gazety Wyborczej” pojawiá siĊ artykuá o dwóch Wáochach, którzy stworzyli swoją audycjĊ internetową Warsaw
Calling. Jednak sáowo podcast nie pojawiáo siĊ
w artykule. Nie uĪywali go teĪ sami twórcy,
Pierluigi Peggiani i Leonardo Masi, twierdząc, Īe ich naczelnym zadaniem jest po prostu nieza-leĪna produkcja radiowa21. Niektórzy za
pierw-szy polski seryjnie nadawany podcast uznają au-dycjĊ Psychomagiel, której autorami byli Paweá „Konjo” Konak oraz Skiba, która ukazywaáa siĊ regularnie co tydzieĔ na stronie Wirtualnej Pol-ski22. W przypadku Polski trudno jednak mówiü
o wzroĞcie zainteresowania na przestrzeni ostat-nich lat. Utrzymuje siĊ ono raczej na zbliĪonym poziomie (rys. 3.)
Rys. 2. Zainteresowanie wyszukiwaniem terminu „podcast” w skali globalnej w ujĊciu geograÞ cz-nym (w okresie od 20.11.2011 do 20.11. 2016)
ħródáo: Google Trends [dostĊp: 20.11.2016]
100 75 50 20
20.11.2011 05.05.2013 19.10.2014 03.04.2016
Rys. 3. Zainteresowanie wyszukiwaniem terminu „podcast” w Polsce w okresie od 20.11.2011 do 20.11. 2016
23 http://www.badaniaradiowe.pl/aktualnosci/BINAR_raport.pdf [dostĊp: 21.09.2016]. 24 http://www.spidersweb.pl/2015/11/podcasty-w-polsce.html [dostĊp: 04.08.2016]. 25 http://www.rzecznikprasowy.pl/media/binar-2011-najpopularniejsze-stacje-internetowe-to-te-znane-z-eteru,tekst,1374.htm [dostĊp: 05.03.2016]. 26 https://podcastsportowy.wordpress.com/podcast-a-co-to-jest/ [dostĊp: 12.06.2016]. 27
http://www.tnsglobal.pl/coslychac/Þ les/2015/05/POLSKA_JEST_MOBI_2015.pdf [dostĊp: 02.02.2016].
28 http://www.millwardbrown.com/docs/default-source/poland-downloads/news/inscore15072015.pdf
[dostĊp: 23.09.2016].
W Polsce w 2010 roku, kiedy na Ğwiecie podcasting dynamicznie siĊ rozwijaá, zaintere-sowanie podcastami spoĞród sáuchających radia w internecie wyraziáo jedynie okoáo 10 proc. ba-danych23. Jak widaü, w tym zakresie zmiany nie
nastąpiáy. Na Twitterze Spider’s Web Þ gurują odpowiedzi czytelników na dwa pytania: „Czy wiesz, co to podcast?” (81 proc. odpowiedzi twierdzących) oraz „Jak czĊsto sáuchasz pod-castów?” (68 proc. wskazaĔ odpowiedzi „rzad-ko” i „wcale”). Sygnalizują one, Īe nasz rynek odbiega daleko od amerykaĔskiego. ĝwiadczy o tym takĪe brak szerszych badaĔ na temat tego zjawiska24, podczas gdy na Ğwiecie są one
pro-wadzone drobiazgowo. Z ankietowych badaĔ BInAR-u z 2011 roku, prowadzonych online na próbie 1278 respondentów, wynikaáo, Īe podca-sty cieszą siĊ mniejszą popularnoĞcią niĪ radio internetowe (sáuchane przez 61 proc. respon-dentów co najmniej raz w tygodniu). Z pod-castów korzystaáo 28 proc. badanych, z czego poáowa rzadziej niĪ raz w miesiącu. NajczĊĞciej byáy odsáuchiwane przez stronĊ internetową w komputerze25.
Maáy potencjaá rodzimego podcastingu moĪna do pewnego stopnia przypisaü opóĨ-nieniu w podaĪy odtwarzaczy MP3 w Polsce w stosunku do USA czy Europy Zachodniej. Byáa to równieĪ konsekwencja maáo spopula-ryzowanego sáuchania audiobooków, które od dziesiĊcioleci upowszechniano w USA w pla-cówkach kultury26. Jednak w 2015 roku
nasy-cenie rynku smartfonami w Polsce ksztaátowaáo siĊ na poziomie 58 proc., co oznacza, Īe w kie-szeniach Polaków w wieku powyĪej 15 lat
znaj-dowaáo siĊ ponad 19 milionów smartfonów27.
Technologiczne moĪliwoĞci korzystania z pod-castingu są zatem o wiele wyĪsze niĪ faktycz-ne ich wykorzystanie. Wspomniana wczeĞniej wzmoĪona sáuchalnoĞü podcastów w samocho-dach z poáączeniem online w Stanach Zjedno-czonych moĪe dotyczyü wkrótce takĪe polskich internautów, z których 14,4 proc. deklaruje, Īe aktualnie korzysta z internetu w samochodzie, natomiast kolejne 27,7 proc. osób jest tym zain-teresowanych w niedalekiej przyszáoĞci.
Byü moĪe do analizy rodzimego podcastingu przyczyni siĊ projekt, który tymczasem dotyczy youtuberów. W 2015 roku najwiĊksza w Polsce sieü partnerska YouTube – LifeTube (zrzesza-jąca ponad 200 kanaáów posiadających áączny zasiĊg ponad stu milionów wyĞwietleĔ mie-siĊcznie) oraz Instytut Badania Rynku i Opinii Publicznej Millward Brown rozpoczĊli wspóá-pracĊ w ramach badaĔ InScore, czyli wskaĨni-ka do mierzenia wizerunku youtuberów. Jest to unikatowe na Ğwiecie badanie, które pozwala optymalnie dopasowaü youtubera do odpowied-niej marki i dziĊki temu zwiĊkszyü potencjaá marketingowy powstaáej w ten sposób pary. To narzĊdzie po raz pierwszy wykracza poza bada-nie popularnoĞci twórców i „uwzglĊdnia takĪe pomiar sympatii wskazujący, na ile dana oso-ba jest lubiana oraz pomiar szumu medialnego, tzn. jak duĪo siĊ o danej osobie mówi, zarówno w Internecie, jak i poza nim”28.
Finansowanie podcastingu w Polsce
Wedáug danych z krajów anglojĊzycznych, obejmujących lata 2014–2015, to publiczni
29 R. Berry, Part of the establishment: Reß ecting on 10 years of podcasting as an audio medium,
„Convergen-ce: The International Journal of Research into New Media Technologies” Vol. 22 (2016), nr 6, s. 3.
30 http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/serwis-podcastowy-polskiego-radia [dostĊp: 11.09.2016].
31 Na podstawie podcastu „Okrągáy podkastóá”, w którym Borys Kozielski rozmawia z Mateuszem Górskim,
wspóátwórcą Patronite.pl, za: http://boryskozielski.podkasty.info/ [dostĊp: 19.09.2016].
32 TamĪe.
nadawcy radiowi (przede wszystkim Australian Broadcasting Corporation, British Broadcasting Corporation, Canadian Broadcasting Corpora-tion oraz NaCorpora-tional Public Radio w USA) byli gáównymi beneÞ cjentami sukcesu podcastingu. Podcasty typu Radiolab (NPR) czy In Our Time byáy (i wciąĪ są) popularne zarówno wĞród ro-dzimych sáuchaczy, jak i na Ğwiecie29. TakĪe
w Polsce wĞród rozgáoĞni radiowych pionier-skich w dziedzinie podcastingu jest Polskie Ra-dio udostĊpniające sieciowe wersje swoich au-dycji juĪ od 2007 roku na portalu (http://www. polskieradio.pl/podcasting/). TraÞ aáy tam wy-brane programy radiowych kanaáów oraz Teatru Polskiego Radia, Studia ReportaĪu i Dokumen-tu oraz Naczelnej Redakcji Programów Katolic-kich. Subskrypcji podlegaáy m.in. Sygnaáy dnia,
Z kraju i ze Ğwiata, ĝniadanie w Trójce30.
Pod-castowe kanaáy uruchomiáo póĨniej radio RMF FM, Radio Zet, TOK FM, program w formule wideopodcastów oferuje TVN24.
Jak juĪ wspomniano, w perspektywie Þ -nansowania dziaáalnoĞci przeáomowy dla pod-castingu byá w Stanach Zjednoczonych rok 2012, kiedy zostaáa uruchomiona platforma Kickstarter umoĪliwiająca sponsorowanie ulu-bionych podcastów przez ich sáuchaczy. W Pol-sce serwisem umoĪliwiającym odbiorcom takie wsparcie jest patronite.pl, który zrzesza kilka-dziesiąt podcastów. Idea Patronite zrodziáa siĊ pod koniec 2015 roku, zaĞ na przeáomie lutego i marca 2016 roku rozpoczĊáy siĊ pierwsze testy i serwis wszedá do sieci31. Charakteryzuje siĊ
nieco inną formuáą niĪ globalnie pojmowany
crowdfunding, gdzie są zbierane fundusze na
jeden projekt i gdy tylko dana kwota zostanie uzyskana, projekt siĊ koĔczy, a otwiera kolejny,
z nowym autorem. Niektóre akcje crowdfun-dingowe wrĊcz wykluczają wznawianie tego samego projektu – jeĞli nie zostanie uzbierana potrzebna kwota, wszystkie fundusze wracają do wpáacających. Patronite dziaáa na zasadzie regularnego wsparcia, tzw. subskrypcji. JeĪeli ktoĞ obejmuje patronatem danego autora, wpáa-ca mu jakąĞ kwotĊ miesiĊcznie, w zaleĪnoĞci od tego, co autor ustaliá w tzw. progach, czyli „konstruktach zawierających kwoty sponsorin-gu, ale teĪ nagrody przewidziane dla patrona za wsparcie danego autora”32. Takim
szcze-gólnym wyróĪnieniem dla patrona moĪe byü wymienienie w napisach koĔcowych odcinka, wpisanie na specjalną listĊ patronów, bonus w postaci ekskluzywnego nagrania, moĪliwoĞü decydowania o temacie podcastu albo o temacie pytania, które zostanie zadane podczas podca-stu. Ten system obopólnych korzyĞci Patronite wykorzystuje czasem jako specyÞ czne pole ko-munikacji. Patroni mogą siĊ zbliĪyü do autorów, a jednoczeĞnie pewna spoáecznoĞü, wpáacając pieniądze, pozwala autorowi dziaáaü caákowicie niezaleĪnie od reklamodawców czy funduszy instytucjonalnych nakáadających obowiązek speániania przez autora okreĞlonych kryteriów lub podporządkowywania siĊ wymogom te-matycznym czy formalnym. Wpáaty mogą byü realizowane za pomocą PayPala, ale takĪe ope-ratora páatnoĞci – tPay (przelewem z konta). Pierwszy sugerowany autorom próg wsparcia wynosi ok. 2–3 zá (Īeby pokryü z naddatkiem prowizjĊ PayPala od kaĪdej transakcji). Staty-stycznie najkrótszy okres patronowania wynosi trzy miesiące. Patronite udostĊpnia autorom we-wnĊtrzny system kontaktu z patronami dziĊki autorskim panelom z uwidocznionymi danymi
33 Z pominiĊciem prowizji operatorów páatnoĞci; w wypadku PayPall – 2,8 proc. + 80 groszy od kaĪdej
trans-akcji, w przypadku tPpay – ok. 1,8 proc. od kaĪdej transakcji. UĞredniając, okoáo 92 proc. kwoty wpáacanej przez patrona traÞ a do autora. Polskie prawo nie daje jednoznacznej interpretacji, jak kwaliÞ kowaü przekazywane pieniądze, czy jest to darowizna – gdy nagrody od autora są symboliczne, czy opáata – kiedy jest to juĪ forma wymiany (na przykáad autor przesyáa patronowi utwór). Sam autor musi oceniü, jak deÞ niowaü swoje fundusze choüby przy rozliczeniach podatkowych.
34 www.patronite.pl [dostĊp: 5.09.2016].
35 https://patronite.pl/kgonciarz [dostĊp: 22.09.2016].
osób wspierających ich dziaáalnoĞü (imiĊ, na-zwisko, e-mail). Poza tym kaĪdy autor moĪe dodawaü posty, które traÞ ają wyáącznie do pa-tronów, wraz z powiadomieniem e-mailowym. Autor ma przy tym moĪliwoĞü modyÞ kowa-nia warunków udostĊpniania poszczególnych postów w zaleĪnoĞci od wysokoĞci wpáat (np. od 30 zá wzwyĪ). KaĪdy autor na patronite.pl dokonuje wyboru, czy umieĞciü na jednym pro-Þ lu kilka swoich podacstów, czy teĪ otwieraü swoje osobne proÞ le dla oddzielnych projektów (np. podcast plus rysowanie komiksów). ProÞ l zawiera progi, cele i wizytówkĊ opisującą, co robi autor. Patronite pobiera zawsze 5 proc. od kaĪdej wpáaty patrona33. Oprócz
subskryp-cji serwis udostĊpnia teĪ opcjĊ tzw. Mecenatu, umoĪliwiającego Þ rmom sprawowanie opieki nad tymi podcasterami, którzy nie mają zbyt duĪego wsparcia Þ nansowego, poniewaĪ nie zdoáali jeszcze zbudowaü swojej spoáecznoĞci, a realizują wartoĞciowe projekty, czĊsto wspóá-grające z charakterem czy misją danej instytu-cji. Patronite otrzymuje wtedy pieniądze i roz-dziela je pomiĊdzy autorów w formie grantu przelewanego na ich konto.
Patronite wspiera autorów w róĪnych kate-goriach: muzyka, fotograÞ a, malarstwo, rĊko-dzieáo, graÞ ka, blog, gry i innych. MiesiĊcz-ne wpáywy vlogera i komika internetowego Krzysztofa Gonciarza, który od 1423 patronów otrzymuje prawie 25 tysiĊcy záotych34, są
pokaĨ-nym zastrzykiem gotówki dla przeciĊtnego Po-laka. Sam Gonciarz na swoim proÞ lu chwali siĊ sukcesem: „Na YouTube tworzĊ od 2011 roku, prowadząc kanaá podróĪniczo-lifestyle’owy
oraz komediowy. Od 2 lat mieszkam w Japonii, krĊcąc Þ lmy na temat tego kraju. Moje kana-áy na YouTube w momencie pisania tych sáów mają ponad 800 tysiĊcy subskrybentów”35.
Trzeba przyznaü, Īe jest to jeden z nielicz-nych przykáadów spektakularnego sukcesu na polskim rynku podcastów. Co wiĊcej, jego au-torem jest czáowiek stosunkowo máody staĪem online, nie zaĞ doĞwiadczony producent, któ-rych u nas przecieĪ nie brakuje, podobnie, jak i prestiĪowych sukcesów w branĪy.
Podcast w Polsce – rozrywka, fandom
czy sztuka?
Analiza rodzimych podcastów funkcjonujących poza najwiĊkszymi mediami skáania do pytania o ich toĪsamoĞü. Czy są odpryskiem przemysáu rozrywkowego, czy teĪ bliĪej im do gatunków wysokich – informacyjnych, publicystycznych, czasem wrĊcz dzieá sztuki? A moĪe raczej wąski krąg twórców i odbiorców tworzy coĞ na ksztaát fandomu, czyli wspólnoty fanów niszowego zjawiska jakim jest podcasting? Wydaje siĊ, Īe czĊĞciowo tak jest. Dziennikarz radiowy Borys Kozielski, produkujący audycje w formie pod-castów od 2005 roku, jest jak dotąd jedynym polskim podcasterem, który otrzymaá nagro-dĊ European Podcast Award 2010 w kategorii
non-proÞ t za podcast dla Wielkiej Orkiestry
ĝwiątecznej Pomocy oraz European Podcast Award 2012 w kategorii professional za podcast
Mój odtwarzacz, który znalazá siĊ na pierwszym
miejscu wĞród najlepszych podcastów w Pol-sce. Nie chodzi jednak chyba o umiejĊtnoĞci, a raczej o pojmowanie samej istoty podcastingu,
36 WypowiedĨ w trakcie sesji PolCaster 2016: Podcasterka a inne media (radio, audiobooki) [dostĊp:
20.09.2016].
37 TamĪe.
38 http://polskiepodcasty.pl/molium/ [dostĊp: 22.09.2016].
a takĪe o oczekiwania wobec sáuchaczy. Martin Lechowicz dziaáa w Wolnym Radiu Enklawa i, podobnie jak Borys Kozielski, jest dinozau-rem polskiego podcastingu. Jego zdaniem pod-cast nie ma przed sobą Ğwietlanej przyszáoĞci: „To juĪ jest. Produkt zaczyna Īyü, potem jest boom, potem spada. My jesteĞmy juĪ po tym spadku”36
. Podcast jest dla niego specyÞ cznym medium, raczej nie mainsteramowym, wiĊc ciĊĪko z nim docieraü do odbiorców. Zapaá do tworzenia treĞci audio táumaczy przyczynami irracjonalnymi (cechami osobowoĞci samych podcasterów), ale przede wszystkim prostotą formuáy montaĪu, która pozwala skupiü siĊ na treĞci podcastu. Dlatego podcasterom áatwiej jest wyjĞü do publicznoĞci. Sama Þ lozoÞ a no-wego medium w Polsce wydaje siĊ byü inna niĪ na Ğwiecie. Odbiorcy podcastów są traktowani przez samych twórców raczej jako doĞü wąskie grono osób bĊdących w stanie poĞwiĊciü eks-kluzywny czas na sáuchanie, przy czym szeroki zasiĊg nie jest nadrzĊdnym celem podcastera, poniewaĪ podcast, operując wyáącznie dĨwiĊ-kiem, nie jest medium atrakcyjnym i nie ma tej siáy przyciągania, co formy wideo. Jest przy tym dáuĪszy niĪ wideocast i wymaga od odbior-cy skupienia oraz sprzyjających okolicznoĞci. „Nie sáyszaáem jeszcze, Īeby w czasie jakiegoĞ gimnazjalnego party ktoĞ powiedziaá: hej, po-sáuchajmy podcastów! Widownią naszej sekty są ludzie, którzy chcą dáuĪej posáuchaü, są doj-rzalsi, cierpliwsi – odpada nam 90 proc. ludzi w Polsce”, stwierdza Martin37. OczywiĞcie,
pol-scy podcasterzy dostrzegają teĪ pozytywy pod-castu wynikające z jego specyÞ ki. Podczas gdy Youtube sáuĪy raczej do szybkiego przeglądania treĞci miernej jakoĞci, czĊsto nagraĔ kamerą telefonów komórkowych, podcast jest dzieáem
bardziej intymnym. Wygrywa z YouTube, kiedy odbiorca biega, wykonuje czynnoĞci manualne, potrzebuje wyciszenia.
Bogactwo podcastów w sieci jest cz ĊĞcio-wo porządkowane dziĊki takim katalogom, jak www.podcastalley.com, www.odeo.com, www. podcastdirectory.com. W Polsce próbĊ porząd-kowania podcastów podejmuje na przykáad ka-talog www.polskiepodcasty.pl. W rankingu wy-grywa podcast Molium, w opisie deÞ niujący siĊ jako „pamiĊtnikarska audycja dla »moli ksiąĪ-kowych«”, której autor „oddaje siĊ swobodnym monologom zawierającym wraĪenia z lektury okraszone niejedną dygresją”38. Stronie
braku-je braku-jednak aktualizacji i inwencji. Te atrybuty moĪna natomiast przypisaü organizowanej juĪ po raz drugi ogólnopolskiej konferencji podca-stingu PolCaster. Dwie edycje w 2015 i 2016 roku dowiodáy, Īe Ğrodowisko podcasterów jest prĊĪne, ale potrzebuje wsparcia i narzĊdzi, Īeby zwiĊkszaü grono odbiorców. Szczególny deÞ -cyt dotyczy wpáywów z reklam odpowiednio konÞ gurowanych z przekazem. Na Zachodzie potencjaá reklamowy podcastingu spowodowaá rozkwit podvertisingu. W 2015 roku wydat-ki na reklamĊ w podcastach wyniosáy okoáo 80 mln dolarów. Reklamodawcy wywodzą siĊ gáównie z krĊgu podcastowych Þ rm patronac-kich (np. Hewlett Packard) czy sprzedających audiobooki Audible.com. W Polsce trudno mó-wiü obecnie o podvertisingu. Sami podcasterzy twierdzą, Īe najpierw inwestują, Īeby potem sprzedawaü swoje produkty, docelowo licząc na wzrost popularnoĞci podcastu i moĪliwoĞü zarabiania na towarzyszących mu reklamach. Dane o popularnoĞci ich produkcji pochodzą zwykle z Facebooka. Konwersja, czyli stosu-nek iloĞci wyĞwietleĔ na Facebooku w
stosun-39 M. Jaworski, Reklama i marketing podcastu, https://www.youtube.com/watch?v=6yEXVdntbzs [dostĊp:
13.07.2016].
40 http://www.wtfpod.com [dostĊp: 20.09.2016].
41 https://internationalpodcastday.com/about-npd/ [dostĊp: 10.09.2016].
ku do tego, ile osób traÞ na podcast, nie musi byü imponująca, Īeby kontynuowaü dziaáalnoĞü (5 proc. to niezáy wynik). Podcasterzy starają siĊ popularyzowaü swoje produkcje przez kon-takty z listy dystrybucyjnej (wpisują siĊ tam ci, którym podcast siĊ podoba), sprzedawanie ksiąĪek, nagranych kursów itp., reklamĊ na Facebooku dostosowaną do targetu (zaintere-sowania, páeü, wiek), której konsumenci do-starczają danych dotyczących ich samych lub sposobu odbioru (komputery czy urządzenia mobilne). Istotna jest teĪ lokalizacja (rozbudo-wywanie odniesieĔ do stron z podcastem dziĊki sieci znajomych i fanów na Facebooku). ĩeby zwiĊkszyü grono osób lubiących podcast, au-torzy monitorują miejsce zamieszkania fanów i kierują tam swoje reklamy. Zwykle znajomi są geograÞ cznie skorelowani. Podobny efekt daje wspóápraca z pokrewnymi proÞ lami, wymiana postów i „polubieĔ”, zamieszczanie ciekawych treĞci na swoim fanpage’u, które mogą wywo-áaü zainteresowanie Þ gurującym tam linkiem do podcastu. AktywnoĞü podcastera na pokrew-nych grupach tematyczpokrew-nych przyczyniająca siĊ do angaĪowania spoáecznoĞci jest teĪ nagradza-na przez Facebook, który proponuje (za darmo) stronĊ danego podcastera do polubienia. Kolej-nym narzĊdziem promocji mogą byü odwrócone posty goĞcinne – stworzoną przez autora treĞü przyjmuje inny gospodarz, udostĊpniając ją swo-jej publicznoĞci (i zostawia tam swój link)39.
Podsumowanie
Technologia podcastingu, po upáywie ponad dekady od jego powstania, wciąĪ siĊ doskonali, a korzystający z niej twórcy zyskują popular-noĞü w gáównym nurcie mediów. Najbardziej znani podcasterzy traÞ ali do wiodących stacji
telewizyjnych, a w podcastach goĞciáy osobisto-Ğci ze Ğwiata polityki i kultury. Sarah Koenig, gospodyni jednego ze znanych amerykaĔskich podcastów Serial, pojawiáa siĊ w znanym pro-gramie The Colbert Report prowadzonym przez amerykaĔskiego satyryka, aktora i producenta Stephena Colberta. Z kolei Arnold Schwarze-negger wziąá udziaá w show poczytnego ame-rykaĔskiego pisarza Tima Ferrissa, a sam Ba-rack Obama odwiedziá garaĪ Marca Marona, Īeby wystąpiü w jednym z odcinków jego cyklu podcastów WTF40. ĝwiatowemu podcastingowi
poĞwiĊcono jeden dzieĔ w roku – 30 wrzeĞnia – okreĞlono go mianem International Podcast Day. Jego naczelnym zadaniem jest promocja podcastu przez edukacjĊ i spoáeczne zaangaĪo-wanie41. Takie przykáady wskazują na podcast
jako na zjawisko, które zyskaáo juĪ swoje miej-sce na medialnej mapie.
Odnosząc siĊ do postawionego na wstĊpie artykuáu pytania o czynniki sprzyjające rozwo-jowi podcastingu, naleĪy – na podstawie przy-toczonych rozwaĪaĔ – wskazaü nastĊpujące: • dostĊpnoĞü na urządzeniach mobilnych,
przede wszystkim smartfonach
• unowoczeĞnianie aplikacji telefonicznych zwiĊkszających szybkoĞü wyszukiwania oraz komfort sáuchania podcastów
• popularyzowanie stron crowdfundingowych • rozwijanie reklamowego potencjaáu
podca-stingu
• integrowanie sieci telekomunikacyjnych z mobilnymi systemami audio.
UĪytkownicy smartfonów zyskują dostĊp do najnowoczeĞniejszych technologii umoĪliwia-jących sáuchanie podcastów w telefonie przez wprowadzenie opcji search w wyszukiwarkach online bez koniecznoĞci subskrypcji, z
moĪ-42 http://techcrunch.com/2016/04/20/now-you-can-listen-to-podcasts-right-in-googles-mobile-app/ [dostĊp:
12.04.2016].
43 http://techcrunch.com/2015/07/18/the-future-of-podcasting/ [dostĊp: 15.05.2016].
liwoĞcią sterowania dĨwiĊkiem na dole ekra-nu, pauzowania, przewijania i przyspieszania odtwarzania, a nawet przeszukiwania sieci, czy korzystania z telefonu w trakcie sáuchania42.
Ma-gnesem dla sáuchaczy jest teĪ tryb odbioru umoĪ-liwiający wybranie dogodnych okolicznoĞci sáu-chania treĞci. ħródáo popularnoĞci podcastingu leĪy czĊĞciowo w wywodzącym siĊ z radia na-wyku sáuchania w trakcie wykonywania innych czynnoĞci. Oznacza to, Īe dĨwiĊk nie tylko nie zakáóca pracy wykonywanej w trakcie jego od-bioru, ale wrĊcz przeciwdziaáa jej monotonii.
Wzrost zainteresowania podcastingiem ujawniá jego potencjaá reklamowy, co skutkowa-áo rozwojem podvertisingu stymulowanego za-zwyczaj przez wielkie Þ rmy patronackie. Co do pytania o motywacje podmiotów dziaáających na rynku podcastingowym naleĪy stwierdziü, Īe sukces podcastingu jest wypadkową mentalno-Ğci i operatywnomentalno-Ğci decydentów przemysáu au-dio oraz zaawansowania przedsiĊwziĊü integru-jących najlepszych podcasterów i udzielających im wsparcia w pozyskiwaniu duĪych grup od-biorczych. Dlatego w odróĪnieniu od trendów Ğwiatowych brak monitorowania rynku pod-castów w Polsce uniemoĪliwia wprowadzenie spójnej strategii jego rozwoju. Nawyk
wspie-rania twórców dobrowolnymi systematyczny-mi datkasystematyczny-mi w formule crowdfunding dopiero siĊ w nas ksztaátuje, a podvertising jest Ğlado-wy. Bez innowacji w tym zakresie podcasting bĊdzie w Polsce dodatkowym, acz skromnym Ĩródáem przychodów dla nadawców radiowych oraz hobby dla indywidualnych twórców zado-walających siĊ minimalnymi wpáywami gwa-rantującymi prosperowanie podcastu i kilkuty-siĊcznym gronem fanów.
Czy istotnie Ğwiatowy podcasting zrewolucjo-nizuje formuáĊ przemysáu audio? W ciągu ostat-nich lat w statystykach Google’a podcasting odno-towywaá trzydziestoprocentowy wzrost rocznie, jednak z drugiej strony tylko 17 proc. populacji sáuchaáo podcastów kaĪdego miesiąca. W rzeczy-wistoĞci przyrost sáuchalnoĞci podcastów spadá o poáowĊ w ciągu ostatnich dwóch lat43.
Dodatko-wo silna tradycja sáuchania radia wĞród starszych uĪytkowników oraz popularnoĞü wideocastingu i nowych technologii telekomunikacyjnych osób w przedziale 16+ zdywersyÞ kowaáy audytorium podcastów. Wydaje siĊ jednak, Īe oprócz czynni-ków technologicznych generujących wzrost liczby urządzeĔ i aplikacji do sáuchania podcastów, klu-czowa dla powiĊkszenia grona odbiorców bĊdzie iloĞü i jakoĞü dostĊpnych materiaáów.
