220 Recenzje
Umysł i rozum w gospodarce na przełom ie tysiącleci, poddał analizie pojęcia umysłu i rozumu w pracach Andrzeja W i e r c i ń s k i e g o opartych na egze- gezie tekstów biblijnych; Stanisław B a l i c k i omówił Zjawiska globalizacji gospodarki światowej pod kątem ich związku z ochroną środowiska i przedsta wił krytyczną ocenę działań proekologicznych podejm owanych w Polsce lat 90.;Ryszard J a s i ń s k i próbował określić Kulturowy kontekst gospodarki', M ateusz N i e ć , w artykule Z rozważań o genezie prasy. O niektórych elemen tach tworzenia się kultury kom unikacyjnej społeczeństwa, przedstaw ił genezę i rozwój mowy, języka i pism a jako środków kom unikacji oraz konsekwencje wykształcenia się języka i pism a dla jednostki jak o podm iotu w spólnoty komu- nikacyjnęj;Jadwiga B o g d a n przedstawiła dwa rodzaje kom unikacji marke tingowej, służące z jednej strony celom współpracy m iędzy przedsiębiorstwem jako nadaw cą a konkurentami jako odbiorcami, z drugiej zaś celom rywalizacji m iędzy nimi; Wojciech M a ł u s z y ń s k i zdefiniował i omówił pojęcie audy tu komunikacyjnego', Bogumiła J a s i o n a rozpatrzyła na przykładzie Kodek su Etycznego Centrum Kreowania Liderów S.A. różnice, jakie zachodzą pom ię dzy kodeksam i etycznymi (skoncentrowanymi na wartościach) a kodeksami powinności; M onika K r z y ż a k omówiła prom ocyjną funkcję Targów Edu kacyjnych; Jan T r ą b k a , w angielskojęzycznym artykule Phiłosophicał de- struction a n d contem porary gnosis {Destrukcjonizm filo zo ficzn y i gnoza współczesna), omówił problem destrukcjonizmu i gnozy w filozofii M. Heideg gera i J. Derridy; Mirosław Z a b i e r o w s k i , w artykule Uniwersalizm i ko- pernikanizm a realizm konkretystyczny w fizyce, przedstawił oryginalną interpre
tację fizyki einsteinow skiej w konw encji proponow anego przez siebie rozum ienia kopemikanizmu; Eugeniusz Ż a b s k i omówił zastosowanie w fizy ce nihilistycznych rachunków zadań', Jan M i k i e w i c z , w angielskojęzycz nym artykule On the optimality o f sampłe-densities method (O optymałności me tody gęstości próbkowych), przedstawił właściwości zaproponowanej przez siebie m etody estymacji rozkładów nieparametrycznych, przydatnej w analizie stochatycznej wyników pomiarów.
Dariusz R o 1 1 : Bracia czescy w dawnej Polsce. Działalność literacka, teks ty, recepcja. Katowice 2002 Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 211 s., 7 k. tabl. il. Prace Naukow e Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. N r 2035.
Książka składa się z ośmiu zasadniczych rozdziałów, wstępu i zakończenia. We W stępie autor przedstawia krótko historię powstania Jednoty Braci Czes kich, ich ideologię oraz dzieje ich wygnania z Czech i osiedlenia się w Wielko- polsce. Omawia też tutaj stan badań, term inologię oraz konstrukcję pracy. Roz dział pierwszy jest poświęcony życiu i twórczości m ało znanego dzisiaj poety z przełom u XVI i XVII wieku - Piotra Wacheniusa Strzeleckiego. Szczególnie
Recenzje 221 dokładnie autor omawia zbiór pieśni lirycznych oraz religijnych W acheniusa, zatytułowany Hymny moje domowe. Wybrane utwory z tego zbioru autor zamieszcza w Aneksie do swojej pracy. Jest to tym cenniejsze, że utwory Wache niusa nie były współcześnie publikowane, a jedyny zachowany do dzisiaj orygi nalny ich egzemplarz znajduje się w Bibliotece Zakładu Narodowego Ossoliń skich (sygn. XV II-226-III). W rozdziale drugim, Ikonosfera Leszna w latach 1628-1656ja k o przestrzeń kulturowego współistnienia, autor omawia krótko hi storię Leszna od 1393-1656 r., jego architekturę i urbanistykę, ustawodawstwo oraz liczebność w nim braci czeskich w okresie największego rozkw itu tego miasta. Rozdział trzeci przedstawia biografie oraz działalność na terenie Lesz na dwóch kobiet, które wywarły duży wpływ na życie kulturalne XVII-wieczne- go Leszna, a mianowicie znanej leszczyńskiej wizjonerki Krystyny Poniatow skiej oraz pierwszej na ziemiach polskich poetki łacińskiej A nny Memoraty. Wybrane utwory Anny Memoraty oraz ich polskie tłum aczenia autor zam ieszcza także w Aneksie. Rozdział czwarty opisuje Podróże braci czeskich i ich literac kie reminiscencje, ze szczególnym uwzględnieniem podróży edukacyjnych przedstawicieli rodziny Rybińskich oraz dokonanego przez Daniela Vettera w 1638 r. pierwszego polskiego opisu Islandii1. Opisowi Islandii Daniela Vettera jest poświęcony także rozdział piąty Instytucje życia literackiego Europy północnej w świetle relacji podróżopisarskiej Daniela Vettera. Podane tutaj w ia
domości są wynikiem wieloletnich badań autora nad wyżej wspom nianym teks tem Vettera, których rezultatem były już, m iędzy innymi takie jego publikacje, jak wydana w 1993 r. książka Daniel Vetter i je g o „ Opisanie wyspy Isla n d yji”1 oraz opracowana przez tegoż autora najnowsza edycja wzmiankowanej pracy Vettera3. W rozdziale szóstym Polityka a literatura. „Panegyricus Carolo Gu stavo ” Jana Amosa Komeńskiego wobec kultury sarmackiej, autor om aw ia w y dany w Lesznie w 1655 r., przypisywany Komeńskiemu, anonim owy druk ku czci Karola Gustawa. Analizując jego treść, autor stwierdza, że w rzeczyw istoś ci nie jest to panegiryk, lecz tak zwane „zwierciadło królewskie”, zawierające liczne sądy odnoszące się do współczesności oraz konkretny program politycz ny polskich dysydentów. Autor stara się przedstawić ten tekst na tle ideologii i men talności sarmackiej. Zastanawia się także, w jakim stopniu Komeński, publi kując go, dopuścił się zdrady wobec narodu polskiego. W siódmym rozdziale autor omawia wydaną w Warszawie w 1976 r. powieść Stanisława Helsztyńskie- go Uczeń Amosa oraz konfrontuje realia historyczne w niej przedstawione z naj nowszymi ustaleniami historyków XVII wieku. W ósmym rozdziale Dariusz Rott przypomina postać berneńskiego geografa i slawisty Bohuslava Horäka (1881-1960) oraz analizuje opublikowaną przez niego w 1931 r. w Brnie trój- języczną wersję opisu Islandii Daniela Vettera. Wartość omawianej książki pod wyższa dołączenie do niej Aneksu w którym zamieszczone są wybrane wiersze Piotra Wacheniusa, Anny Memoraty oraz fragment dramatu Bronisława Gra bowskiego Prorokini. Światłość w ciemności4. Książka zaopatrzona je s t również
222 Recenzje
w indeks nazwisk, streszczenia czeskie i niemieckie, a także liczne ilustracje przedstawiające architekturą i zabytki życia kulturalno-umysłowego dawnego Leszna oraz portrety najwybitniejszych jego przedstawicieli.
Jerzy S e r c z y k : Towarzystwo Naukowe w Toruniu w latach 1976-2000. (Materiały). Toruń 2002, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 132, nlb. 1 s. Jubi leusz 125-lecia Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1875-2000.
Książka nawiązuje do wydanego w latach 70. XX w. dwutomowego opracowa nia dziejów Towarzystwa Naukowego w Toruniu, napisanego przez Bożeną Osmólską-Piskorską, Kazimierza Wajdą i Jerzego Serczyka. N a początku opraco wania autor zamieścił wykaz członków Towarzystwa Naukowego w Toruniu W dal szych partiach omówił pracę Zarządu, poszczególnych wydziałów, wydawnictwa TNT, prowadzone badania naukowe. Opisał także renowacją budynku TNT, pracą Biura Towarzystwa, Redakcji Wydawnictw, Pracowni Mikrofilmowej oraz prze bieg uroczystości 125-lecia TNT. N a końcu książki zamieszczono chronologiczne zestawienie najważniejszych wydarzeń z dziejów TNT w latach 1976-2000.
Słownik biograficzny polskich nauk medycznych X X wieku. Redakcja i opra cowanie Bożena U r b a n e k . T. 2. Z. 4. Warszawa 2002 W ydawnictwo IHN, Instytut Historii Nauki PAN, Zakład Historii Nauk Medycznych.
W 2002 r. został wydany kolejny zeszyt, ukazującego sią od 1991 r., Słowni ka biograficznego polskich nauk medycznych X X wieku. W zeszycie zamiesz czono biogram y 40 wybitnych lekarzy polskich. N a początku zeszytu zamiesz czono Skorow idz dziedzin m edycyny, którym i zajm ow ali sią lekarze prezentowani w zeszycie.
Karolina T a r g o s z : Piórem zakonnicy. Kronikarki w Polsce X V II w. o swo ich zakonach i swoich czasach. Kraków 2002 Wydawnictwo „Czuwajmy”, 331 s., nlb. 1 s., ind.
Książka dzieli się na cztery zasadnicze rozdziały. W rozdziale pierwszym au torka zaprezentowała i scharakteryzowała zachowany m ateriał źródłowy oraz przedstawiła zasadniczą jego zawartość treściową. Zwróciła także uwagę na wszystkie m ożliwe do wyśledzenia wskazówki dotyczące autorstwa odnośnych prac. Poszczególne podrozdziały poświęcone są kolejnym zakonom. W drugim rozdziale zostały przedstawione relacje zakonów żeńskich z kręgami kobiet
