Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – listopad 2013
Miros³aw Rutkowski
1W listopadzie 2013 roku, po raz pierw-szy od dawna, informacje prasowe o po-stêpach (lub ich braku) w rozpoznaniu niekonwencjonalnych z³ó¿ wêglowodo-rów znalaz³y siê na drugim planie, a ich miejsce zaj¹³ inny wielki temat – sytuacja w polskim górnictwie wêgla kamiennego i brunatnego. Wêgiel i energetyka pojawi³y siê na pierwszych stronach gazet w du¿ej mierze z powodu odbywaj¹cego siê w Warszawie szczytu klimatycznego COP19 – antywêglowego z natury rzeczy. Nie mo¿na jednak wykluczyæ, ¿e dziennikarze dostrzegli wresz-cie problem, który w miarê up³ywu czasu bêdzie niestety narasta³. O jego powadze mog¹ œwiadczyæ tytu³y artyku³ów opublikowanych w omawianym miesi¹cu: „Wêglowy stan wyj¹tkowy” (Forbes), „Górnictwo 2013: jest bardzo Ÿle, a czas ucieka” (wnp.pl), „Grozi nam gospodarcze samobój-stwo” (nettg.pl), „Czarne prognozy dla górnictwa?! Co czeka œl¹skie kopalnie?” (tvs.pl), „Jerzy Buzek: Polska potrzebuje natychmiastowej reformy górnictwa” (Gazeta Prawna).
Nie mniej dramatyczna sytuacja panuje na wielkim polu bitwy o gaz ³upkowy, rozci¹gaj¹cym siê od Lubelsz-czyzny, Podlasia i Pomorza a¿ po Brukselê. Entuzjastyczne informacje o sukcesie osi¹gniêtym przez firmê San Leon Energy na otworze Lewino-1G2 w po³¹czeniu z niepomyœl-nymi doniesieniami z instytucji unijnych utrudniaj¹ jedno-znaczn¹ ocenê obrazu, który w zale¿noœci od k¹ta widzenia raz rysuje siê w ciemnych, innym razem w nieco jaœniej-szych odcieniach.
Pozostawiaj¹c na boku kluczowe dla polskiej gospo-darki problemy, nale¿y odnotowaæ pojawienie siê wielu informacji prasowych pokazuj¹cych równie¿ inne, nie tylko surowcowe, oblicze geologii. Te najbardziej sympatyczne zwi¹zane s¹ z geoturystyk¹, bo któ¿ nie lubi wakacyjnych wêdrówek wzbogaconych o zaskakuj¹ce atrakcje? O tym, ¿e geologia mo¿e je zapewniæ, przekonuje m.in. Dziennik Wschodni. £ukasz G³adysiewicz w artykule „Wielkie pla-ny nad Wis³¹”, opublikowapla-nym 13 listopada w popular-nym lubelskim czasopiœmie, pisze, ¿e rysuj¹ siê szanse na renowacjê zamku w Janowcu, rynku w Kazimierzu Dol-nym, budowê centrów edukacyjnych, przystani wodnych i œcie¿ek rowerowych, a nawet kolejki gondolowej ³¹cz¹cej brzegi królowej polskich rzek. Wszystko to za spraw¹ maj¹cego powstaæ Geoparku Prze³omu Wis³y. List inten-cyjny w sprawie jego utworzenia podpisa³o siedem gmin, a projekt zosta³ przedstawiony jako propozycja o znacze-niu priorytetowym do „Strategii województwa lubelskiego
na lata 2014–2020”. O utworzenie nowego obiektu geotury-stycznego od lat zabiegaj¹ zespo³y naukowców z Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego, lubelskiego Uniwersytetu Marii Curie-Sk³odowskiej i Uniwersytetu Warszawskiego, wskazuj¹c na wyj¹tkowe walory przyrodnicze regionu, spe³-niaj¹cego wszelkie kryteria wymagane przez UNESCO do wpisania go na listê geoparków europejskich.
W Dzienniku Polskim z kolei mo¿na by³o przeczytaæ o nietypowym sprzeciwie obywatelskim. „W Rajsku nie chc¹ a¿ tylu osuwisk” – g³osi³ tytu³ tekstu opublikowanego 21 listopada na ³amach krakowskiego czasopisma. Wbrew pozorom mieszkañcy osiedli Rajsko, Soboniowice i Koso-cice nie protestowali przeciwko z³owrogim si³om natury, lecz kwestionowali ustalenia miejscowego planu zagospo-darowania przestrzennego. Ich zdaniem wyznaczono zbyt wiele terenów zagro¿onych ruchami masowymi, co skutkuje zakazem wznoszenia tam budynków mieszkalnych. Urzêd-nicy gminy t³umaczyli, ¿e w planie uwzglêdniono dane geologiczne dostarczone przez specjalistów, m.in. z Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego. Argumentuj¹, ¿e na obsza-rze Krakowa udokumentowano oko³o 300 osuwisk aktyw-nych i uœpioaktyw-nych, a najwiêcej, bo 129, na terenie dzielnicy Swoszowice, do której nale¿¹ trzy niezadowolone osiedla.
COP19: BIEG Z PRZESZKODAMI
Gdyby nie happeningi urz¹dzane przez organizacje ekologiczne, mieszkañcy Warszawy prawdopodobnie nie zdawaliby sobie sprawy, ¿e przez dwa tygodnie na Stadio-nie Narodowym odbywa³o siê jedno z najwa¿Stadio-niejszych spotkañ miêdzynarodowych roku 2013 – szczyt klimatycz-ny COP19. Migawki z otwarcia i lakoniczne informacje z obrad pojawi³y siê przez moment w g³ównych wydaniach dzienników telewizyjnych, okolicznoœciowe artyku³y opu-blikowa³y niektóre gazety. Ma³e zainteresowanie mediów wynika³o prawdopodobnie z faktu, i¿ nikt nie spodziewa³ siê, ¿e na szczycie zapadn¹ prze³omowe decyzje. Zdaniem publicystów na te przyjdzie czas dopiero podczas spotka-nia w 2015 roku w Pary¿u, które powinno zaowocowaæ nowym traktatem zastêpuj¹cym protokó³ z Kioto. Mimo to, zgodnie z opiniami dziennikarzy i g³ównego organizatora – Ministerstwa Œrodowiska – podsumowanie nie wypad³o najgorzej. W ostatniej chwili, tu¿ przed formalnym zakoñ-czeniem obrad, uda³o siê osi¹gn¹æ porozumienie w kilku kwestiach cz¹stkowych zwiêkszaj¹cych szanse na podpi-sanie g³ównego traktatu w Pary¿u. Osi¹ sporu by³y ¿¹dania krajów trzeciego œwiata, domagaj¹cych siê od bogatych pañstw pó³nocy wiêkszej partycypacji w kosztach likwidacji
6
Przegl¹d Geologiczny, vol. 62, nr 1, 2014
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
skutków klêsk ¿ywio³owych, za które ma byæ odpowie-dzialne globalne ocieplenie.
Równoczeœnie z COP19 rozgrywa³y siê liczne wydarze-nia towarzysz¹ce. Jedne z nich mia³y charakter powa¿ny, inne formê happeningów i demonstracji ulicznych. Oczy-wiœcie zainteresowanie mediów ogniskowa³y te ostatnie – a szkoda! Do kategorii przedsiêwziêæ powa¿nych nale¿y zaliczyæ m.in. konferencjê Shale Gas as a Bridge Energy Carrier zorganizowan¹ przez EuroGeoSurveys i PIG-PIB, podczas której przedstawiciele europejskich s³u¿b geolo-gicznych zgodnie zadeklarowali poparcie dla rozpoznania i eksploatacji wêglowodorów ze z³ó¿ niekonwencjonalnych. Inne wa¿kie wydarzenie – Miêdzynarodowy Szczyt Wêgla i Klimatu odbywaj¹cy siê w Ministerstwie Gospo-darki – ekolodzy z organizacji pozarz¹dowych odczytali jako œwiadom¹ prowokacjê, maj¹c¹ zdeprecjonowaæ wyniki miêdzynarodowej debaty nad ochron¹ klimatu. W proteœcie przeciwko podstêpnym dzia³aniom polskiego rz¹du, a wice-premiera Piechociñskiego w szczególnoœci, wdarli siê na dach Ministerstwa Gospodarki i rozwiesili transparent z napi-sem „Kto rz¹dzi Polsk¹? Przemys³ wêglowy czy obywate-le?”. Nie wiadomo tylko, dlaczego has³a na banerze by³y po angielsku...
Górnicy nie pozostali d³u¿ni. Pod Stadionem Narodo-wym utworzyli „miasteczko wêglowe”, gdzie dzia³acze Solidarnoœci przekonywali o mo¿liwoœci pogodzenia wydo-bycia paliw kopalnych z ochron¹ œrodowiska. Na poparcie tej tezy zorganizowali happening pod tytu³em „Zaœlubiny wêgla z ekologi¹”. Dosta³o siê te¿ Pa³acowi Nauki i Kul-tury – dzia³acze Greenpeace ozdobili go ogromnym bane-rem „Save the Arctic! Free our activists!”. Na koniec przed-stawiciele najwiêkszych organizacji ekologicznych opuœcili Stadion Narodowy, protestuj¹c przeciwko ja³owym obra-dom i destrukcyjnej roli Polski, która jako najwiêkszy europejski truciciel nigdy nie powinna by³a otrzymaæ prawa do organizacji tak szlachetnego przedsiêwziêcia jak COP19. K³opotliwa sytuacja powsta³a te¿ na skutek rekon-strukcji rz¹du, która nast¹pi³a w trakcie obrad szczytu – 20 listopada. Minister Korolec, przewodnicz¹cy konferen-cji jako szef resortu œrodowiska, zosta³ zdymisjonowany, a na jego miejsce premier powo³a³ Macieja Grabowskiego, dotychczasowego wiceministra finansów. Krok ten zosta³ bardzo Ÿle oceniony przez komentatorów prasowych. Dla przyk³adu, Tomasz Prusek pisa³ 21 listopada w Gazecie Wyborczej „Dymisja Korolca oœmiesza polsk¹ prezyden-cjê na szczycie klimatycznym”.
Wszystkie te przeciwnoœci – protesty ekologów, nie-spodziewana dymisja i twarde ¿¹dania krajów trzeciego œwiata – wbrew wszelkiemu prawdopodobieñstwu nie do-prowadzi³y do fiaska na miarê szczytów w Kopenhadze i Dubaju. Uda³o siê jednak wypracowaæ porozumienia, oce-niane pozytywnie przez specjalistów, co zapewne w du¿ej mierze nale¿y przypisaæ zrêcznoœci negocjatorów z pol-skiej ekipy.
WIADOMOŒCI Z POLA BITWY O GAZ £UPKOWY
Powia³o optymizmem dziêki informacjom przekazanym 26 listopada przez spó³kê San Leon Energy za poœrednic-twem jej strony internetowej. W dziale przeznaczonym dla mediów opisano szczegó³y zabiegów technicznych w otwo-rze Lewino-1G2 (koncesja Gdañsk W) oraz zacytowano wy-powiedŸ prezesa Oisina Fanninga, który stwierdzi³ m.in., ¿e „szczelinowanie da³o wyniki lepsze ni¿ oczekiwano”.
To wystarczy³o, by media zaczê³y publikowaæ teksty opatrzone bombastycznymi tytu³ami w rodzaju zamiesz-czonego w Pulsie Biznesu z 28 listopada – „£upki fetuj¹ sukces San Leona”. Dalej czytamy: „Wygl¹da to jak sym-boliczne nowe otwarcie dla sektora ³upkowego w Polsce. Nowy minister œrodowiska, nowe obietnice legislacyjne, a do tego og³oszone w³aœnie znakomite wyniki ostatniego szczelinowania na odwiercie Lewino firmy San Leon”.
¯al studziæ entuzjazm, ale wypada dodaæ, ¿e zabiegom poddano dwa odcinki w odwiercie pionowym. Do testów produkcyjnych, jak wiadomo, potrzebny jest otwór krzy-wiony z prawid³owo wykonanym kilkusetmetrowym odcin-kiem horyzontalnym. Na razie go nie ma, lecz gdy zostanie wykonany, byæ mo¿e potwierdz¹ siê doniesienia o komer-cyjnym sukcesie.
Daj Bo¿e, ¿eby tak by³o – mo¿na powiedzieæ za Marci-nem LewensteiMarci-nem, dyrektorem ds. strategii w PGNiG, który tak skomentowa³ dla Pulsu Biznesu informacje dostar-czone przez San Leon.
Dobre nastroje buduje te¿ wypowiedŸ wiceministra Pio-tra WoŸniaka, który podczas listopadowej konferencji Shale Gas World Europe zapewnia³, ¿e w 2014 roku mo¿liwe bêdzie komercyjne wydobycie gazu z ³upków. Wielu specja-listów, cytowanych w mediach, pow¹tpiewa w tê mo¿li-woœæ, ale nale¿y zauwa¿yæ, ¿e g³ówny geolog kraju nic nie mówi³ o wielkoœci ewentualnego wydobycia. Uwzglêdnia-j¹c to zastrze¿enie, mo¿na za³o¿yæ, ¿e siê nie pomyli³.
Informacje o skali przysz³ych inwestycji w sektorze wêglowodorów niekonwencjonalnych przynosi Rzeczpospo-lita z 7 listopada. Jak powiedzia³ dziennikarzom Kamlesh Parmar, prezes Organizacji Polskiego Przemys³u Poszuki-wawczo-Wydobywczego i dyrektor generalny firmy 3Legs Resources (pamiêtny odwiert £ebieñ LE-2H), do 2021 roku firmy naftowe prawdopodobnie zainwestuj¹ 21 mld z³otych w wiercenia i prace badawczo rozwojowe. To bardzo du¿o, zwa¿ywszy ¿e nak³ady tego typu w latach 2010–2013 nie przekroczy³y 2 mld z³otych.
£y¿k¹ dziegciu w tym optymistycznym zestawie wiado-moœci jest przed³u¿aj¹ca siê legislacja bran¿owa, a zw³asz-cza wci¹¿ nierozstrzygniête spory resortów œrodowiska i finansów o kontrolê nad NOKE. Byæ mo¿e nominacja nowego ministra œrodowiska Macieja Grabowskiego, spe-cjalisty w dziedzinie ekonomii przedsiêbiorstw, przyspie-szy podjêcie kluczowych decyzji, co uspokoi inwestorów, gotowych, jak twierdzi prezes Parmar, do wy³o¿enia tak znacz¹cych œrodków w Polsce.
7
