TADEUSZ LESZCZY SKI 1,2, ANDRZEJ STRASZAK 1,4, ANTONI ZABŁUDOWSKI 2
Szkoła Wysza im. Pawła Włodkowica w Płocku,
Uniwersytet Technologiczno – Przyrodniczy w Bydgoszczy, Politechnika Warszawska SNT w Płocku
Instytut Bada Systemowych PAN w Warszawie, Streszczenie
Dziki Strategii Lizboskiej Polska ma unikatowe szanse stworzy 10 regionów opartych na wiedzy gotowych do partnerskiej współpracy z najbardziej zaawanso-wanymi regionami wiedzy UE. Rola w tym historycznym przedsiwziciu Centralne-go Okrgu Wiedzy.
Słowa kluczowe: regiony wiedzy, Strategia Lizboska, nowy ICT i transport technologii, globalna ekonomia, Polska 2020-2030, Polski Centralny Region Metawiedzy, Zintegro-wanego System Regionu Wiedzy
1. Wprowadzenie
W referacie autorów pt. „Przełomowe technologie informatyczno-łcznociowe i transporto-we szans przypieszenia konkurencyjnoci i innowacyjnoci w Polsce Wielkich Szybkoci” po-kazano rewolucyjny charakter informatyki i łcznoci ogromnej szybkoci przesyłu i objtoci, które bd masowo dostpne w najbliszym 20-leciu oraz transportu kolejowego wielkich szybko-ci zintegrowanego z nowymi technologiami transportu lokalnego i miejskiego take o znaczeniu przełomowym dla skokowego zwikszania mobilnoci pracowników naukowych i pracowników wiedzy. w pierwotnej wersji powyszego referatu przedstawiono skrótowo rol powyszych tech-nologii dla rozwoju regionów wiedzy w Polsce w latach 2020-2030.
W niniejszym referacie na prob redaktora naukowego naszej konferencji rozszerzamy te za-gadnienia w postaci drugiego referatu.
2. Polska w globalnej gospodarce opartej na wiedzy
W społeczestwie informacyjnym organizacje badawczo-edukacyjne takie jak IMD (Instytut Rozwoju Zarzdzania) z Lozanny (Szwajcaria) mog dokonywa dla biznesu, rzdów i rodowi-ska uczelniano-naukowego przeszło trzystuwrodowi-skanikowego porównywania 61 krajów i regionów, opartego w 2/3 na twardych danych statystycznych i w 1/3 na opiniach (mikkich danych z bizne-su, rodowisk naukowych, itp.).
IMD rozpoczł od 1989 roku publikacj corocznych raportów w postaci ksikowej pt. „World Competetiveness Yearbook” i w dwóch formach cyfrowych: na płycie CD oraz w formie interaktywnego dostpu online przez Internet. Z analizy listy krajów rankingu IMD (Tabela 2) mona stwierdzi, e czołówka (15 pierwszych) krajów to ju społeczestwa internetowe według
kryteriów rankingu e-gotowoci i gotowoci internetowej. Moemy wic stwierdzi, e czołówk krajów wiata najbardziej konkurencyjnych stanowi społeczestwa internetowe (Straszak, 2003). W grupie krajów zajmujcych miejsca 1-27 w rankingu konkurencyjnoci mamy zestawienie krajów internetowych i krajów jeszcze nie internetowych, takich jak Chiny ze 111 milionami uytkowników Internetu, ale z przeszło 400 milionami uytkowników cyfrowych komórek telefo-nicznych, Malezja, Chile, Indie z 50,5 milionami uytkowników Internetu. W grupie krajów zaj-mujcych miejsca od 28 do 30 znajduje si Korea Południowa, któr naley uwaa za społecze-stwo internetowe oraz Francja, któr niewiele dzieli od społeczestw internetowych (Tabela 2).
Polska w rankingu konkurencyjnoci zajmuje dopiero 52. miejsce, podczas gdy w rankingu e-gotowoci zajmuje miejsce 32., a wic znacznie wysze. Polska jest gorsza od Estonii o 30 pozy-cji, a od Słowenii o 12. Dlatego te Przedsibiorczo Polska w Warunkach Unii Europejskiej (Kruszewski, 2005) staje si spraw kluczow dla całej Polski i wszystkich jej regionów i podre-gionów.
Tabela 2 Ranking konkurencyjnoci 2007 według IMD Szwajcaria.
Pa stwo 2006 2007 Punkty Pa stwo 2006 2007 Punkty Pa stwo 2006 2007 Punkty USA 1 1 100.000 Nowa Zelandia 21 19 75.506 Jordan 40 37 57.132 Singapur 3 2 99.121 W. Brytania 20 20 75.447 Kolumbia 34 38 56.899 Hong Kong 2 3 93.541 Izrael 24 21 74.321 Portugalia 37 39 55.984 Luksemburg 9 4 92.207 Estonia 19 22 74.303 Słowenia 39 40 55.172 Dania 5 5 91.926 Malezja 22 23 74.091 Bułgaria 41 41 48.737 Szwajcaria 8 6 90.432 Japonia 16 24 72.405 Włochy 48 42 48.268 Islandia 4 7 88.689 Belgia 26 25 71.543 Rosja 46 43 47.315 Holandia 15 8 85.864 Chile 23 26 68.567 Rumunia 49 44 47.286 Szwecja 14 9 84.119 Indie 27 27 63.380 Filipiny 42 45 47.163 Kanada 7 10 83.824 Francja 30 28 62.561 Ukraina 46 45.479 Austria 13 11 83.184 Korea Płd. 32 29 61.564 Meksyk 45 47 45.305 Australia 6 12 82.387 Hiszpania 31 30 61.208 Turcja 43 48 45.221 Norwegia 12 13 81.992 Litwa 31 61.071 Brazylia 44 49 44.706 Irlandia 11 14 81.856 Czechy 28 32 59.624 Płd. Afryka 38 50 44.479 Chiny Mainland 18 15 79.484 Tajlandia 29 33 57.758 Argentyna 47 51 43.350 Niemcy 25 16 78.022 Słowacja 33 34 57.722 Polska 50 52 42.734 Finlandia 10 17 77.337 Wgry 35 35 57.627 Chorwacja 51 53 38.523 Tajwan 17 18 76.050 Grecja 36 36 57.431 Indonezja 52 54 37.410 Wenezuela 53 55 30.954 ródło: http://www.imd.ch/documents/wcc/content/overallgraph.pdf
W globalnej gospodarce opartej na wiedzy i Internecie wszystkie kraje, regiony i podregiony s wirtualnie bliskie i musz wykazywa coraz wiksz przedsibiorczo intelektualn. Polska musi stwarza jak najszybciej takie uwarunkowania przedsibiorczoci polskiej w UE, aby jak najszybciej podniosła swoje miejsce w rankingu wiatowej konkurencyjnoci (Kruszewski, 2005).
W czerwcu 2006 ukazała si bardzo interesujca monografia naukowa Instytutu do spraw Midzynarodowych Gospodarek w Waszyngtonie pt. „Accelerating the Globalization of America. The role of Information Technology” autorstwa C. L. Mann’a z udziałem J. F. Kirkegaarda jest to pierwsza na ten temat monografia tego Instytutu (Mann, 2006).
Na rysunku poniej (Rysunek 4) przedstawiono uniwersalny schemat realizacji wyzwa roz-wojowych przez kraj X Inc. – X moe to by USA, Niemcy, Włochy, ale take Polska (Mann, 2006).
3. Stan ilociowy potencjału badawczego polskich regionów
Rysunek 5 przedstawia zatrudnienie w działalnoci badawczo-rozwojowej w 2003-2005. Z wykresu wynika, e wejcie Polski do UE nie spowodowało zwikszenia zatrudnienia w działalnoci B+R.
Rysunek 4 Uniwersalny schemat realizacji wyzwa rozwojowych przez kraj X Inc. ródło: Mann (2006)
Na rysunku (Rysunek 6) podano nakłady na B+R w mln PLN na poszczególne województwa. Z rysunku wynika zmniejszenie nakładów w mln PLN dla województwa mazowieckiego i łódz-kiego, a zwikszenie dla małopolsłódz-kiego, dolnolskiego i pomorskiego.
Odsetek na COWiT łcznie wynosił w 2003 prawie dokładnie połow nakładów na B+R w kraju (49,8%), w 2005 spadł do 47,4 procent. Najwikszy przyrost liczby uczelni po wejciu Polski do UE nastpił w województwie mazowieckim (Rysunek 7). W uczelniach polskich w
ostatnich latach działaj akademickie inkubatory przedsibiorczoci. Ju ponad 600 firm powstało w orodkach akademickich. Ponad 100 z nich odniosło rynkowy sukces. Najwicej inkubatorów przedsibiorczoci zlokalizowanych jest na: Uniwersytecie Gdaskim (36 firm), Uniwersytecie Warszawskim (36), WSKiZ w Poznaniu (22), AGH Kraków (16), SGH Warszawa (15), WSISiZ w Warszawie (13), Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu (9), SGGW w Warszawie (8) (Rzecz-pospolita, 2007).
Wiele wanych informacji o innowacyjnoci przedsibiorstw mona znale w raporcie o in-nowacyjnoci gospodarki Polski w 2006 roku (Baczko, 2006). W publikacji Instytutu Nauk Eko-nomicznych PAN zawarto obszerne i unikatowe informacje na temat innowacyjnoci polskich przedsibiorstw w 2005 roku, a mianowicie dane o: formie własnoci, PKD, przychodach netto ze sprzeday i zrównane z nimi, dynamice sprzeday, ródłach, działalnoci B+R, działalnoci B+R/sprzeda, patentach krajowych, kontraktach UE, innowacyjnoci rynkowej, innowacyjnoci procesowej, nakładach na działalno innowacyjn, patentach, kontraktach, szkoda, e nie podano adresów lub województw gdzie działaj te innowacyjne przedsibiorstwa.
Rysunek 5 Zatrudnienie w B+R w latach 2003-2005. ródło: opracowanie własne na podstawie GUS Internet
Rysunek 6 Nakłady na B+R w latach 2003-2005 w mln zł. ródło: opracowanie własne na podstawie GUS Internet
Rysunek 7 Liczba uczelni wyszych w Polsce w latach 2003-2005. ródło: opracowanie własne na podstawie GUS Internet
4. Miejsca polskich regionów według porównania midzynarodowego z punktu widzenia innowacyjnoci wielowymiarowej
Rysunek 8 Najlepsze i najgorsze regiony UE według kryterium innowacyjnoci (Hollanders, 2007) Na rysunku powyej (Rysunek 8) przedstawiono najlepsze i najgorsze regiony UE według wielokryterialnego wskanika innowacyjnoci (Hollanders, 2007). Na pierwszym miejscu znalazł si region Stockholm. Z polskich regionów najlepszy wskanik innowacyjnoci posiada woje-wództwo mazowieckie, które jest w przyblieniu równy dwom najgorszym regionom: z poród szwedzkich i belgijskich regionów.
Natomiast Rysunek 9 przedstawia 26 najlepszych regionów z punktu widzenia innowacyjno-ci. Wród nich znajduje si Centralny Okrg Szwedzki, Centralny Okrg Fiski, Centralny Okrg Francji, Centralny Okrg Niemiecki (Berlin), Centralny Okrg Czeski (Praga), Dania jako jeden okrg, Centralny Okrg Austriacki (Wiede). Mazowieckie znajduje si na 65 miejscu. Na rysun-ku (Rysunek 10) przedstawiono regiony europejskie o podobnej wartoci kryterium innowacyjno-ci jak Mazowsze.
Rysunek 9. Czołowe innowacyjne regiony UE ródło: (Hollanders, 2007)
Rysunek 10. Grupa regionów UE o podobnym wska niku innowacyjnoci jak Mazowsze ródło: (Hollanders, 2007)
5. Synergia Wspólnot Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej
Na wspólne zaproszenie Prezesa Polskiej Akademii Nauk Andrzeja Legockiego i Marszałka Mazowsza Adama Struzika w dniu 23 padziernika 2003 roku w centrum konferencyjnym Instytu-tu Biocybernetyki i Inynierii Biomedycznych PAN odbyło si po raz pierwszy w historii spotka-nie kierownictwa PAN, prezesów towarzystw naukowych, marszałków i kadry kierowniczej urz-dów marszałkowskich oraz działajcych w rodowisku naukowym zwizków zawodowych z kie-rownictwami i przedstawicielami placówek naukowych trzech województw: łódzkiego, mazo-wieckiego i wielkopolskiego powicone roli nauki w realizacji strategii rozwoju regionów 2020. spotkanie wspólnie prowadzone przez Prezesa PAN i Marszałka Mazowsza, zostało zakoczone podsumowaniem Marszałka Mazowsza o koniecznoci tworzenia Wspólnot Makroregionalnych
Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej w Polsce. Na rysunku (Rysunek 11) przedstawiono podstawowe relacje systemowe pomidzy przestrzenn organizacj społeczestwa informacyjnego, systemow integracj wysokozorganizowanych technologii wszechobecnej elek-tronicznej inteligencji, wysokich technik i gospodarki opartej na wiedzy.
Rysunek 11 Relacje Społeczestw Informacyjne, Wysoka Technika, Gospodarka Oparta na Wie-dzy, rodowisko XXI wieku
ródło: opracowanie własne
Kilka tygodni temu Marszałkowie 4 województw południowych, a mianowicie: małopolskie-go, lskiemałopolskie-go, opolskiego i dolnolskiego podpisali wspólne porozumienie o współdziałaniu sa-morzdów wojewódzkich, rodowisk biznesowych i rodowisk placówek naukowych w celu wspólnego tworzenia w pasie autostrady A4 „Polskiej Doliny Krzemowej”.
Powysze inicjatywy wynikaj ze wiadomoci naukowców i samorzdowców o koniecznoci wykorzystania wzajemnego ssiedztwa regionów dla uzyskania synergii wzajemnej.
Upowszech-nienie wysokich szybkoci w komunikacji elektronicznej oraz transporcie kolejowym sprzyja temu zamiarowi (Kruszewski, Leszczyski, Straszak, Zabłudowski, 2007). Na rysunku powyej przed-stawiono wzajemne relacje w społeczestwie informacyjnym, korzystajcym z wysokich techno-logii i technik oraz posiadajcych gospodark opart na wiedzy, jak równie spełniajce wymogi dotyczce ochrony rodowiska w XXI wieku.
Biorc pod uwag powysze relacje oraz najwyszy miernik jakoci zespołów naukowych w poszczególnych regionach według Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyszego, uzyskujemy moliwo synergii zespołów naukowych w trzech grupach regionów, a mianowicie w swoim rodzaju Wspólnot Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej: Północnej, Centralnej i Południowej.
Na rysunkach:12, 13, i 14 oraz w tabelach 4 i 5 przedstawiono trzy Makroregionalne Wspól-noty Twórczoci i Przedsibiorczoci oparte o najlepsze zespoły badawcze nauk technicznych, biologicznych i medycznych, cisłych i chemicznych. Najlepsze zespoły badawcze to zespoły z uniwersytetów, politechnik, instytutów Polskiej Akademii Nauk i instytutów naukowo-badawczych, które uzyskały kategorie najwysz, tzn. pierwsz w rankingu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyszego w 2006 roku.
Wspólnota Północna posiada 23 takie zespoły badawcze, Wspólnota Centralna – 96 zespołów badawczych najwyszej klasy, za Wspólnota Południowa – 77 takich zespołów badawczych. Łcznie Trzy Wspólnoty Twórczoci i Przedsibiorczoci posiadaj 196 sporód wszystkich ze-społów badawczych najwyszej klasy, czyli 95 procent.
Według wskanika iloci zespołów o najwyszych kwalifikacjach badawczych dominujc rol spełnia region Mazowsze. Za realizacja koncepcji Centralnego Okrgu Wiedzy Edukacji, Nauki, Wysokich Technik i Technologii z listopada 2003 roku (Kruszewski, 2003) ju dzisiaj powoduje przekroczenie przez Centralny Okrg Wiedzy Polski redniej UE według kryterium innowacyjnoci Hollanders’a.
W badaniach „Orodki boomu 2010” – przeprowadzonym specjalnie dla miesicznika biznesu „Manager Magazin” pod kierownictwem H. Lütticha z firmy doradczej Contor i profesora J. We-iganda z Wyszej Szkoły Zarzdzania – przeanalizowano 1207 regionów w 25 krajach Unii Euro-pejskiej. Opracowanie przyjmuje za punkt wyjcia perspektyw trzech typowych inwestorów, którzy maj zrónicowane wymagania i przedstawia regiony najlepsze w danej kategorii, a mia-nowicie najlepsze regiony przemysłowe, najlepsze regiony w technologii, regiony o najwikszych perspektywach.
Tabela 3 Północna Wspólnota Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego i kujawsko-pomorskiego.
województwa
Suma
kujawsko-pomorskie pomorskie zachodniopomorskie
nauki techniczne 8 0 6 2
nauki biologiczne i medyczne 8 2 5 1
nauki cisłe 4 2 2 0
nauki chemiczne 3 1 2 0
Razem 23 5 15 3
ródło: Joanna Rutkowska na podstawie danych MNiSW
Rysunek 12 Północna Wspólnota Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego i kujawsko-pomorskiego – przedstawienie graficzne ródło: Joanna Rutkowska na podstawie danych MNiSW
Tabela 4 Centralna Wspólnota Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej woje-wództw: łódzkiego, mazowieckiego i wielkopolskiego
województwa
Suma
łódzkie mazowieckie wielkopolskie
nauki techniczne 43 4 31 8
nauki biologiczne i medyczne 29 6 18 5
nauki cisłe 18 1 14 3
nauki chemiczne 6 2 3 1
Razem 96 13 66 17
ródło: Joanna Rutkowska na podstawie danych MNiSW
Rysunek 13 Centralna Wspólnota Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej woje-wództw: łódzkiego, mazowieckiego i wielkopolskiego – przedstawienie graficzne. ródło: Joanna Rutkowska na podstawie danych MNiSW
Tabela 5. Południowa Wspólnota Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej woje-wództw: małopolskiego, opolskiego, dolnolskiego i lskiego
województwa
Suma
dolnolskie małopolskie lskie opolskie
nauki techniczne 45 10 13 22 0
nauki biologiczne i medyczne 16 6 9 1 0
nauki cisłe 11 6 3 2 0
nauki chemiczne 5 1 3 1 0
Razem 77 23 28 26 0
ródło: Joanna Rutkowska na podstawie danych MNiSW
Rysunek 14 Południowa Wspólnota Twórczoci i Przedsibiorczoci Naukowo-Technicznej woje-wództw: małopolskiego, opolskiego, dolnolskiego i lskiego – przedstawienie graficzne ródło: Joanna Rutkowska na podstawie danych MNiSW
Wród najlepszych regionów przemysłowych znalazła si Warszawa, Wrocław, Katowice wród takich regionów jak Helsinki, Wiede, Mediolan, Dublin, Barcelona i Madryt. Wród naj-lepszych regionów w technologii nie ma adnego polskiego regionu, s za takie, jak Południowa Finlandia, Region Oresund w Danii, Stuttgart, Pary i Dublin.
Wród regionów o najwikszych perspektywach jest Sztokholm, Region Oresund, Hamburg, Berlin, Düsseldorf, Frankfurt, Stuttgart, Monachium, Edynburg, Glasgow, Manchester, Birmin-gham, Londyn, Południowa Anglia, Utrecht i Amsterdam, Pary, Mediolan, Rzym oraz Madryt i Barcelona. Z powyszego wynika, e Niemcy posiadaj dwa Makroregiony Twórczoci i Przed-sibiorczoci: Północny (Hamburg, Hanower, Berlin) i Południowy (od Düsseldorfu do Mona-chium), za Wielka Brytania dwa Makroregiony Twórczoci i Przedsibiorczoci: Angielski (od Manchesteru po Południow Angli) i Szkocki (Glasgow, Edynburg). Realizacja koncepcji Polski Wielkich Szybkoci stwarza potencjaln moliwo powstania Dwu Wielkich Europejskich Ma-kroregionów Twórczoci i Przedsibiorczoci, jednego: Północno-rodkowo Europejskiego od Południa Szwecji przez Dani, Hamburg, Berlin, Szczecin, Pozna, Łód, Warszaw, Aglomeracj Bydgosko-Torusk do Trójmiasta i drugiego: Południowo-rodkowo Europejskiego – Drezno, Lipsk, Prag, Wrocław, Katowice, Kraków, Bratysława, Budapeszt, Wiede i Linz.
7. Zako czenie
Dwie nastpne dekady 2010-2020 i 2020-2030 bd kluczowe w rozwoju Polski i jej regio-nów. W drugiej dekadzie 21. wieku bdzie niezbdne do uzyskania przez Polsk celów Strategii Lizboskiej 2001-2010, tzn. osignicie 3. procent nakładów na badania i rozwój (B+R) w PKB, przy co najmniej 50. procentowym udziale nakładów na B+R przez gospodark opart na wiedzy w Polsce. Polski sektor B+R musi osign wystarczajc konkurencyjno w ramach przetargów w Europejskiej Przestrzeni bada (ERA), z co najmniej omioma regionami wiedzy przekraczaj-cym rednie wskaniki jakociowe i ilociowe regionami wiedzy UE w tym Centralnym Okrgiem Wiedzy jako w Europejskim Regionie Wiedzy o najwikszych (pierwsza dziesitka perspekty-wach).
W trzeciej dekadzie 21. wieku moe by niezbdne przeznaczanie 4. procent nakładów na B+R w PKB w zwizku z nasileniem si konkurencyjnoci w globalnej gospodarce rynkowej opartej na wiedzy pod wpływem rozwoju Chin, Indii, Brazylii i Rosji.
Stara Europa przeywa odrodzenie. Znikaj dysproporcje midzy Uni Europejsk i USA, je-li chodzi o wzrost gospodarczy, zatrudnienie i wydajno. Dynamik wida zwłaszcza w duych miastach. Gospodarcze oywienie Europy ma pocztek w tradycyjnych zachodnioeuropejskich metropoliach. Od Madrytu i Dublina na zachodzie po Wiede i Helsinki na wschodzie (Müller, 2007).
Wiele regionów czeka bolesna degradacja, ale aglomeracje, którym uda si przycign pra-cowitych i zdolnych ludzi, maj przed sob wietlan przyszło (Müller, 2007).
Wykształcona społeczno przyciga kapitał i ludzi o równie wysokich kwalifikacjach. Do-brodziejstw tego zaczarowanego krgu pomylnoci doznaje Madryt. Do miasta cigaj imigranci i intelektualici. W ostatnich latach liczba mieszkaców zwikszyła si o milion. W stolicy miesz-ka ju około 800 tysicy imigrantów, głównie z Ameryki Łaciskiej. Co roku blisko 37 tysicy absolwentów koczy 16 tutejszych wyszych uczelni, które s zorientowane głównie na nauki cisłe. Prawie wszyscy absolwenci zostaj na miejscu (Müller, 2007).
Stary kontynent ma wany atut w epoce globalizacji. To akceptacja rónorodnoci kulturowej. Nauki, które skłóceni niegdy Europejczycy wynieli z historii, przydaj im si w dobie
globaliza-cji. Unia Europejska stała si dwigni wiatowej gospodarki. Nigdzie wymiana zagraniczna nie jest wiksza ni w Unii. Na UE przypada dzi 18 % wiatowego handlu – duo wicej ni na USA (12 %), Chiny (10 %), Japoni (8 %). I w przeciwiestwie do innych potg handlowych, które, albo notuj gigantyczne nadwyki (Chiny, Japonia), albo deficyty (USA) – obroty handlowe Unii s prawie wyrównane. To oznaka stabilnoci.
Europa – to globalizacja na małej przestrzeni. Pokazuje ona przyjazne oblicze w głównych metropoliach kontynentu.
W tej pierwszej fazie globalizacji, po otwarciu granic pastw, wielkimi wygranymi były kraje Europy Wschodniej. Nadal s bezkonkurencyjne, gdy chodzi o niskie koszty. Ale kraje te nie zdołały przekształci si w centra wysokozaawansowanej technologii.
Wielu dobrze wykształconych mieszkaców Europy Wschodniej emigruje na Zachód, zwłaszcza do Wielkiej Brytanii i Irlandii, które od razu po rozszerzeniu Unii otworzyły granice. Emigracja i bardzo mały przyrost naturalny spowoduj, e kryzys demograficzny dotknie nowe kraje Unii w stopniu wikszym ni stare. Do roku 2050 – jak prognozuje komisja Europejska – liczba obywateli pastw Europy Wschodniej w wieku produkcyjnym zmaleje o 27,5 %, czyli pra-wie o 2 procent wicej ni wynika z prognozy dla zachodniej czci kontynentu.
Europie Zachodniej za rozszerzenie Unii przynosi korzyci. Firmy maj moliwo korzy-stania w ramach wspólnego rynku i z orodków o najwyszej technologii, i z zasobów taniej pracy (Müller, 2006).
Wiede bram na Wschód – tak austriacki rzd reklamuje stolic. Poprzez atrakcyjne przepisy podatkowe władze zachcaj korporacje do inwestycji. W naddunajskiej metropolii wiat gospo-darki, administracja i polityka ssiaduj ze sob tak blisko, jak dwa torty na witrynie kawiarni hotelu Sacher.
Koncerny europejskie, po spektakularnych, cho niekoniecznie uwieczonych sukcesem za-kupach na całym wiecie, odkryły, e to Unia stwarza dobre ramy do prowadzenia biznesu. 14 lat po otwarciu wewntrznego rynku powstaj koncerny o prawdziwie europejskim zasigu. Nawet jeli niekiedy narodowa niech udaremni przejcie – jak w wypadku Eona i Endesa – na Starym Kontynencie dzieje si wiele nowego.
Oczywicie jest jeszcze sporo słabych punktów. Budety wikszoci krajów członkowskich s w najlepszym razie tylko czciowo uzdrowione. Unia przeznacza za mało rodków na cele ba-dawczo-rozwojowe. W wielu pastwach reformy wymaga system owiaty. Lecz po latach zastoju okazuje si, e wiele problemów mona rozwiza (Müller, 2006).
Europa jest wielkim laboratorium, w którym testuje si duo rónych strategii i nowych idei. To, co dobrze działa, znajdzie – mona mie tak nadziej – zastosowanie w innych krajach, a wic take w Polsce.
Obecnie uwaa si, e kraje d przede wszystkim do uzyskania wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego, starajc si jednoczenie utrzyma inflacj na niskim poziomie. Globalizacja stwa-rza tak szans. Podmioty gospodarcze wykorzystuj rónice w poziomie cen towarów czy stawek podatkowych na rónych rynkach. Wybierajc korzystne dla siebie kierunki eksportu czy miejsca podejmowania działalnoci produkcyjnej, podwyszaj swoj pozycj konkurencyjn, przyczynia-jc si jednoczenie do wzrostu dynamiki produktu krajowego brutto i utrzymywania cen w ry-zach. Znamienne jest te to, e rynek surowców nie podlega ju wyłcznie wahaniom cyklicznym. Nie jest tak, e powiedzmy, po kilku latach boomu nadchodzi nieuchronnie okres gorszej koniunk-tury. Znacznemu wzrostowi popytu w dynamicznie rozwijajcych si krajach brana surowcowa zawdzicza obecn długoterminow tendencj wzrostow. Chiny, Rosja czy Brazylia potrzebuj
ogromnych iloci energii, artykułów rolnych, infrastruktury, dlatego upłyn lata, zanim nastpi spowolnienie w wiatowej brany surowcowej. To włanie ten dział gospodarki razem z rynkiem kapitałowym s kołem zamachowym obecnych procesów globalizacyjnych.
W czwórce dynamicznie rozwijajcych si krajów (Chin, Indii, Brazylii i Rosji), których go-spodarki, jak uwaa wielu ekspertów, za dwadziecia lat bd najsilniejsze na wiecie. Chiny pre-zentuj unikatow kombinacj dynamicznego wzrostu gospodarczego i niskiej inflacji. To szybko reformujca si i modernizujca si gospodarka, której atutem jeszcze przez długi czas bd niskie koszty pracy przy wci rosncej wydajnoci i wykształceniu zatrudnionych, w tym w orodkach B+R. Indie s dopiero drugie, chocia na przykład jeli chodzi o poziom rozwoju rynku kapitało-wego, dokonały wikszego postpu ni Chiny. Indie imponuj te wysokim poziomem konkuren-cyjnoci firm na rynku globalnym, szczególnie w sektorze usług, w tym ICT. Warto te podkreli szybki wzrost dochodów indyjskiej klasy redniej. Brazylia zdobywa punkty za sukcesy w ekspor-cie – dysponuje w tej sferze szerok ofert – metale, produkty rolne, etanol itd., ale i samoloty. I dopiero na kocu Rosja, której gospodarka, poza sektorem energetycznym, nie jest konkurencyj-na, ale olbrzymie zapasy ropy naftowej i gazu odgrywaj niebagateln rol.
W Europie Centralnej i Wschodniej sytuacja w kadym kraju jest inna. To, co je łczy, to sil-ny – mona powiedzie zaskakujco silsil-ny – wzrost gospodarczy. W niektórych krajach niejako produktem ubocznym tego zjawiska jest wysoka inflacja, co odciska pitno m.in. na krótkotermi-nowej perspektywie rynku kapitałowego. Polska gospodarka to szczególny przypadek, poniewa ma najlepsze w regionie fundamenty makroekonomiczne, m.in. za spraw bardzo niskiej jak dotd inflacji. Polska to unikatowa niemal „azjatycka” kombinacja silnego wzrostu i niskiej inflacji, a take wysokiej wydajnoci pracy. Wzrost wydajnoci niweluje rosnce koszty pracy. Wynagro-dzenia s wci relatywnie niskie, a poziom wykształcenia wysoki. Równie poziom opodatkowa-nia – patrzc z perspektywy przedsibiorstw działajcych w strefie Euro – wzgldnie niski. To dua zachta do inwestowania na warszawskiej giełdzie, ale i do angaowania si w inwestycje bezporednie.
Bibliografia
1. Baczko T. (red. 2006), Raport o innowacyjnoci gospodarki Polski w 2006 roku, Instytut Nauk Ekonomicznych Polska Akademia Nauk, Warszawa.
2. Bergeron B. (2003) Essentials of Knowledge Management.J. Wiley&Sons, New Jersey. 3. Bkowski A., Siemaszko A., Snarska-widerska M., Jak zosta Regionem Wiedzy i Innowacji,
Twigger, Warszawa, 2007.
4. Cordis focus, Newsletter nr 276, Marzec 2007. 5. Cordis focus, Newsletter nr 277, Kwiecie 2007.
6. Denis C., K. McMorrow, W. Roger (2006) Globalisation: Trends, Issues and Macro Implica-tions for the EU. http:// europa.eu.int/comm/economy-finance.
7. Friedman T. (2005) The Exhausting Race for Ideas. W: The Knowledge Revolution. News-week Special Edition. December 2005 – February 2006.
8. Friedman T. (2006) wiat Jest Płaski, Dom wydawniczy Rebis, Pozna.
9. Hollanders Hugo, 2006 European Regional Innovation Scoreboard (2006 RIS) European Trend Chart on Innovation, MERIT – Maastricht Economic and social Research and training centre on Innovation and Technology), 15.11.2006 (poprawiony 04.01.2007).
10. Innowacje w Europie, Publikacja, Dyrekcja Generalna ds. Przedsibiorstw i Przemysłu przy Komisji Europejskiej, Marzec 2007.
11. Kasiewicz S., W. Rogowski, M. Kiciska (2006) Kapitał intelektualny. Oficyna Ekonomicz-na, Kraków.
12. Kruszewski Z., red. (2003) Centralny Okrg Wiedzy, Edukacji, Nauki, Wysokich Technik i Technologii, Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock.
13. Kruszewski Z., A. Kanse, red. (2005) Przedsibiorczo Polska w Warunkach Unii Europej-skie, Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock.
14. Kruszewski Z., Rutkowska J., Straszak A., Centralny E-Okrg Wiedzy i Twórczoci, w Wy-brane Problemy Elektronicznej Gospodarki, red. Niedwiedziski M., Monografia, Łód, 2007.
15. Krzysztofek K. (2006) Sieci a socjologia wiedzy. Computerworld Polska 12/711, 40-42. 16. Leszczyski T.; Nowe Technologie – Nowe Wyzwania Rola Innowacyjnoci w Elektronice i
Telekomunikacji, Materiały Konferencyjne WIPRO 2006, Bydgoszcz ISBN 83-89194-06-6 17. Mann C. (2006) Accelerating the Globalization of America, The role for Information
Tech-nology. IFIE. Washington.
18. Owsiski J.W., A. Straszak, red. (2002) Społeczestwo informacyjne a Badania Operacyjne i Zarzdzanie. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa.
19. Müller E., Müller H., Miasta Europy. Koniunktura, Manager Magazin edycja polska, sierpie 2007.
20. PRO INNO EUROPE, INNO METRICS, European Innovation Scoreboard 2006, Compara-tive Analysis of Innovation Performance, 2007.
21. Rutkowska Joanna E., Analiza porównawcza strategii innowacyjnych regionów w Internecie, Praca magisterska, Wydział Zarzdzania, Szkoła Wysza im. Pawła Włodkowica, Płock, 2005.
22. Rzeczpospolita, Firmy wykluwaj si z inkubatorów, Rynki & Firmy, 10.05.2007.
23. Straszak A. (2002) Badania operacyjne i systemowe 2002-2022. W: Owsiski J.W., A. Stra-szak, red., Społeczestwo informacyjne a Badania Operacyjne i Zarzdzanie. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa.
24. Straszak A. (2003) D&PSS in the uncertainty of the internal society. W: Tung B., Sroka H., red., DSS in the Uncertainty of the Internet Age. Katowice.
25. Straszak A. (2004a) Miejsce Sektora E -Wiedza w Społeczestwie Informatycznym. Studia i materiały 2/2004. PSZW, Bydgoszcz.
26. Straszak A. (2004b) Społeczestwo oparte na Wielkich Zasobach Wiedzy. BOS, Warszawa. 27. Straszak A. (2005) Strategia Lizboska UE. Kluczowy czynnik tworzenia si społeczestwa
wiedzy i gospodarki opartej na wiedzy w Polsce. Studia i materiały 4/2005. PSZW, Byd-goszcz.
28. Straszak A. (2006) Badania Operacyjne i Systemowe w Wysoce Zinformatyzowanej Globalnej Gospodarce. W: Badania Operacyjne i Systemowe 2006. e-Wyzwania – E. Urbaczyk, A. Straszak, J. W. Owsiski, red, Wydawnictwo EXIT, Warszawa.
29. Straszak A., The Shinkansen Program: Transport, Railway, Environmental, Regional and National Development Issues. CP-81-S2, International Institute for Applied System Analysis, Laxenburg, Austria, 1981.
30. Straszak A., The Long term Regional Development in Poland Under The Impact of the New Global Management, Infrastructure and Technology, J.W. Ousinshied “Modelling and Analys-ing the Economies in Transition”, MODEST, Warsaw, 1998.
31. Strategia e-rozwoju województwa mazowieckiego na lata 2007–2013, Stowarzyszene „Miasta w Internecie”, Urzd Marszałkowski, Tarnów-Warszawa 2005/2006.
32. Tapscott D. (1996) Digital Economy. Promise and Peril in the Age of Networked Intelligence. McGraw-Hill, New York.
33. Toffler A., Toffler H. (2006) Revolutionary Wealth. A. Knopf, New York.
34. Warsh D. (2006) Knowledge and the Wealth of Nations. W. W. Norton &Comp., New York. 35. Zabłudowski A.; Materiały dotyczce budowy Kujawsko- Pomorskiej Sieci Informacyjnej,
Opracowanie wewntrzne, Bydgoszcz, 2006.
NEW TECHNOLOGIES
FOR SYSTEM’S INTEGRATED POLISH KNOWLEDGE REGIONS
Summary
Due so-called Lisbon Agenda Poland within 2010-2030 could build up to at least 10 regions of knowledge ready to collaborate with the most advanced EU re-gions of knowledge. The role of Central Polish Metaregion of Knowledge is pre-sented.
Keywords: knowledge regions, Lisbon Agenda, New ICT and Transport Technology, global economy, Poland 2020-2030, Central Polish Metaknowledge Region, System Inte-grated Knowledge Region
Zbigniew Kruszewski, Tadeusz Leszczyski, Andrzej Straszak, Antoni Zabłudowski Szkoła Wysza im. Pawła Włodkowica w Płocku
informatyka@wlodkowic.pl
Uniwersytet Technologiczno – Przyrodniczy w Bydgoszczy leszcz@mail.atr.bydgoszcz.pl
Politechnika Warszawska SNT w Płocku Instytut Bada Systemowych PAN w Warszawie straszak@ibspan.waw.pl
