JERZY BUREK
WAPNO PASTEWNE l NAW
.
OZOWE
Jednym z.podista:Wowych &rodków do tl'Żyźni.arua glebjest wapno otrzymywane z różnych odmian wa;pieni
przez stosowanie prostych procesów technologic:m1ych. Specjalne odmiany wa,pieni stosowane są jako do-mieszka do pasz. Wapień jest to skała składająca się prawie wyłącznie z kalcytu z domieszką innych
mine-rałów węg!la'I1Kl'Wych ~doloan~t., syderyrt;) ocraz materialu ikil~znego i sul:staLooji ilastych. S"tos~UottkOIWo rzadko występuje druga tPOllmorficma odmiana węglanu
wap-IIlia - aragonit, ddentyc:m1a z kalcytem .pod względem
chemicznym. Należy zaznaczyć, że w .normalnych
wa-runkach ciśnienia I temperatln'y aragonit przemienia się w kalcyt. ~staw&J.ie skal wapiennych odbywa się ró:żmoralm, a mialilawie i e .przez:
i)
nag.ro~adzenie się sZ!kieletów wapi-ennych (1\Jb ara-.gonitowych) !I'oś.liiil i 2!Wierząt morskich lub słod !kowodnych o(wa'Pieni-e or<gano,genż.czne);2) tworzenie osadów wapieni k.lastycmych (piaski
wa.pienne);
· 3) wytrącanie z wody morskiej przez odparr1Wanie; . 4) lm'ystaJ.izaoje z '!'OZ'tworów poma.gmowych.
Złoża wapień.i należą prawie rwyląJCznie do grupy wapieni or..ganogeiiliC:łnych. Wapienie te są nagroma-dzeniami resztek szkieletów zwierząt (.slk:Ol"lltPY otwor-nic, i.gły .gąbek) i roeli.nnyC'h (litotomniczne). N~ma
dzenia te ulegają przemianom diagenetyC2lnym, które
zacierają sto,pn:iowo idh struk!turę organic'Zlilą, wywołują ZWii.ę'lłość, odwodt114enie, 2ltllWejsza1ą porowatość itp.
Zloża wlld)ieni w Polsce są obfite, prawie każda for-macja ge()logicmla m terenie na.nego k·raiju pozosta-wiła po sobie 1dc7l!le złoża rwapielll!i, PQCZIP5ZY od pre-kaiillbryjJskicll IIIla.Mlurów z Dolnego Sląska aż do
bolo-. ceńskic'h osadów kredy dezior mazurskich. ZłOO& wa-pieni, .po-więi<Js2ej części już eksploat()wa:ne, Z'll.ajdują się lila Po'~ Sląr;1ku, w ~rejonie Kraków -
Chrza-nów - Wieluń, w Górach $więtokrzy1SJ!dch wraz z ob-rzeżeniem, na południe od Lubliąa i Chełma. Obfituje więc w złoża wapieni południowa część PołSki z
rwy-jątkiem zapadliska !POCfkai.'packiego i Ka!I'pat. Natomiast osady pleóstoceńsikie Z'lóż tyoh nie posiadają z wyją t-·
kiem wymienionych osadów kredy jezior:ned w rejonie pojezierza. ·
Spośród tych licznych złóż należy wybrać .takie, które przy możliwie najmniejszych kosz.taC'h. eksploatacji
i IPt'Zeróbki dadzą IJlajle,IEze wynhki jako nawóz i
do-datek do pasz. Warunkiem stosowaliilości wa.pi·ellll jako kredy pastewnej jest:
l) zawartość .piasku mniejsza niż l%; 2) wymiar ziarn mniejszy od 0,2 :mm;
·3) zawartość co n·a.jmniej 92% węglanu wapnia (dla sucllej !PI'óbki);
4) zupełny brak substancji trujących: P.bQ, ~ab, As20a.
Warunkom tym odpoowiadają według dotychczaso~
wyd} badań pokłady kredy jeziornej, której złoża są
notowane w woj. olsztyńskim, ~ańsllcim, kOQB.lińskim i s~ećińsikim. Niekltóre z il:yoh złóż są już eksploato-wane (Komorów, Soldany k. Giżycka), dla innych zo-, stały prz€PI'owadzone roboty fPOOZukiweiwcze, w któ-rych wynilru zost3lllą ok!I'eślone ich zasoby. Wiele jest także puon,któw wy~wania krecy jezi~Xnęj, gdzie
robót poszukiwawczych jeszcze mie przeprowadzono. Złoża lkred;y jeziornej są llliewielkie,· IIlatomia!it wy-stępowanie ich tiest dość częste. Aby zapewnić dalsze zwiększenie zasobów surowca. kredy paśtew:nej n.aJeży:
l) udokwnentować znane występowania kredy je-:
zior.nej; · · ·
. . .
2) ,przeprowadzić ~obot!:y poszukiwawcze nOIWych złóż
· ltego surowca
w
woj. olsztyńskim, gd~ńskim, ko~·· szalifiskim i szczecińskim. ·
Dużo mniejsze wymaga.nia. stawia się WQ~Pienio.in
na-wozowym. Wystasrezy, aby wąpień po wypaleniu i
za-nieczyszczeniu 1-2% popiołu zawierał powy~j 84%"
Cao. Warunikom iym odpowiada większość w~ieni jury skalistej, dewońu G(r Swiętoklrzyskich i·td. ZłQta'
tych wapieni są znane i eksploatowane przemysłowo: Nale;ły więc eliminować posZJUIJdwania zl.l'P€łnie nowych złóż rwapieni, a raczej cały wysiłek !Przerzucić na udo-kumentC1Wanie ma:n~h.
Odirę'bnym .pro-blemem jest technologia wapna narwo-zowego, którą należy wyjaśnić ostatecznie. Wchodzi
tu.
w
gvę mo.żliwość e1imin01Walllia !Wypału wapienia (duża· ~zędność .środ'kórw) oraz podawanie go w f01I1111ie irOZ-;clro.b.!liooej do .gleby. Badsonia
w
tej sprawie dały ·wy-_nlki · IIliezgodne.
Polska. j.est iklrajem Obfit~ącym w surowce w~um-.
ne, które mogą być ·wykorzystane do celów nawozo-wych i pastewiilych. Glów:ny wysiłek polskiej służby geGlogicznej na tym po-lu !pOWilllien być skierowany na
udokumentowanie ~nanych, częściowo eksploa.tOIW8!Il~ ch złóż il:ego surowca~
,.
!Bogactwo naszej złoźowej bazy W81Piemticzej oraz
rozmailtość odmian tego surowca powoduje, że· zagad-·rlienie racjonamego zaopatrzenia rolnictwa .i hodowli w W84lJlo może być iatwo i szybko :rozWiązane,
za:bez-pieczając możliwość JWzmo.żenia . iprodukcji rolniczej i hodowlanej.
"" . .
