Widok Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji CEECOM 2015 „The Digital Media Challenge”, Zagrzeb, 12–14 czerwca 2015

W

stolicy Chorwacji w dniach 12 14 czerwca 2015 odby a si sma konferen-cja z cyklu CEECOM (Central and Eastern Eu-ropean Media and Communication Conference) po wi cona problematyce medi w i komunika-cji w Europie rodkowo-Wschodniej. G wnym organizatorem by Uniwersytet w Zagrzebiu, we wsp pracy z ECREA CEE Network (Euro-pean Communication Research and Education Association) i przy wsparciu ICA (International Communication Association). Program kon-ferencji obejmowa cztery spotkania plenarne i 33 sesje (w tym 5 paneli dyskusyjnych), z cz-nym udzia em ponad 120 uczestnik w. Zauwa-alna by a du a grupa go ci z Polski reprezen-tuj ca o rodki naukowe m.in. z Warszawy, Wro-c awia, Poznania, Krakowa, Torunia, Lublina.

Tegoroczn edycj konferencji zatytu owa-no: The Digital Media Challenge , co mo na przet umaczy jako Wyzwanie dla medi w cyfrowych . Jej g wnym celem by o pod-j cie debaty na temat wyzwa dla r nych sektor w medialnych, regulator w i publicz-no ci w zwi zku z upowszechnieniem cyfryzacji w skali globalnej, w szczeg lno ci w pa -stwach Europy rodkowo-Wschodniej. Temat konferencji umo liwi dyskusj o wp ywie

transformacji oraz nowych uwarunkowa eko-nomicznych i politycznych na procesy cyfryza-cji w obszarze rozwi za instytucjonalnych czy rozwoju kultury medi w cyfrowych. Organi-zatorzy uznali zarazem, e kluczem do zrozu-mienia a wi c i dalszego badania cyfrowego

wiata jest nie tyle zdystansowana obserwacja zmediatyzowanej kultury, ile pog biona anali-za anali-zakresu i form wyst powania rodk w prze-kazu w yciu codziennym, tak e z uwzgl dnie-niem w tk w historycznych1_.

Konferencj zainaugurowa y przem wienia w adz Uniwersytetu w Zagrzebiu: rektora Da-mira Borasa, dziekan Wydzia u Nauk Politycz-nych Lidiji Kos-Stani i i dziekana Wydzia u Nauk Humanistycznych i Spo ecznych Vlatka Previ icia. W inauguracyjnej sesji plenarnej pt. Cyfrowa sfera publiczna wzi li udzia znani badacze system w medialnych Paolo Mancini i Slavko Splichal.

Profesor Mancini z Uniwersytetu w Peru-gii w syntetycznym wyst pieniu przedstawi kluczowe tendencje w obecnym ekosystemie medi w, za kt re uzna globalizacj medi w i fragmentaryzacj audytori w. Om wi w tym kontek cie istotne konsekwencje cyfryzacji i fragmentaryzacji dla demokracji

(Fragmenta-1 _{Today s mediatized cultures can no longer be observed outside of the media that facilitate them, but need}

to be investigated in their articulations of everyday life worlds , http: www.cim.fpzg.hr uploaded CEECOM%20 2015%20CFP2.pdf [dost p: 29.06.2015].

132

Alicja Jaskiernia, Anna Jupowicz-Ginalska tion, digitalization and consequences on

demo-cracy). Wskazywa na zagro enia wynikaj ce ze zbyt optymistycznego podej cia do technologii, odnosz c si do segmentacji i mierci maso-wego odbiorcy , kt rego miejsce zajmuj od-biorcy niszowi. Sfera publiczna i medialna sta-je si coraz bardziej sfragmentaryzowana, za rola tradycyjnych masowych rodk w przekazu maleje, podobnie jak rola pa stwa w polityce medialnej. Powoduje to kilka podstawowych konsekwencji: zwi kszenie polaryzacji (w tym politycznej) medi w i audytori w; zast powa-nie tradycyjnych ugrupowa politycznych or-ganizacjami wirtualnymi; rozproszona i s absza funkcja kontrolna medi w wobec rz dz cych; skomplikowane i fragmentaryczne procesy de-cyzyjne oraz rosn ce ryzyko manipulacji przez publikowanie nieprawdziwych informacji. M wca zwraca uwag na obni anie si wiary-godno ci medi w, zanikanie funkcji lidera opi-nii i ustanawiania agendy przez media. Zar w-no opinia publiczna, jak i klasa polityczna, nie maj szansy na otrzymanie w miar sp jnego przekazu, poniewa brakuje obdarzanych po-wszechnym zaufaniem wielkich postaci wiata medi w, jak niegdy by na przyk ad legendar-ny dziennikarz ameryka skiej telewizji Walter Cronkite. Wielog os medialny, zdaniem Manci-niego, nie oznacza lepszej kontroli nad wiatem polityki (funkcja psa str uj cego), ale rozpra-szanie si y medi w i mniej efektywn lustracj poczyna w adzy.

Profesor Splichal z Uniwersytetu w Lubl-janie przedstawi problemy internetyzacji me-di w oraz koncepcje jawno ci i prywatno ci (Internetization of publicness and privateness) w sieciowym wiecie. Prelegent, odnosz c si do bogatej literatury przedmiotu, zde niowa zjawisko jako pot ny wp yw internetu na go-spodark wiatow , r ne sfery ycia ludzkie-go i relacje spo eczne. W swoim wyst pieniu wskaza na g wne cechy tego procesu, kt rymi s : nieunikniono , globalizacja, konwergen-cja, technologizakonwergen-cja, zanikaj ca granica mi dzy produkcj a konsumpcj , prosument nowy

uczestnik rynku. Wyja ni , jak omawiany pro-ces wp ywa na rozmycie linii demarkacyjnej pomi dzy sfer publiczn a prywatn . Om wi r wnie zakres zmian w technologii komuni-kacji spo ecznej oraz ich wp yw na prawo do prywatno ci i prawo do komunikowania si . Zauwa y , e demokratyzacja narz dzi komuni-kowania jest faktem, ale niesie tak e niebezpie-cze stwa ich wynaturzonego u ytku. Wpraw-dzie nowe narz dzia dost pu do medi w oraz mo liwo ci komunikowania rosn i s u zwy-k ym ludziom, lecz wyzwy-korzystuj je do r nych cel w tak e w adza i biznes, w tym do coraz wi kszej kontroli obywateli oraz komody kacji zachowa u ytkownik w medi w.

Kolejne sesje plenarne skupia y si na na-st puj cych zagadnieniach:

Relacjach pomi dzy komunikacj a tech-nologiami, audytoriami i spo eczno ciami

przedstawiono m.in. rol nowych techno-logii medialnych w r d dzieci i ich wp yw na ycie najm odszych. Z drugiej strony om wiono topogra renomy w interne-cie, wskazuj c dwa sposoby jej budowania: przez konstrukcj interakcji cyfrowych we-wn trz spo eczno ci i przez wykorzystywa-nie renomy zdobytej poza wsp lnot . Wolno ci medi w w Europie problematyk

zaprezentowano ze szczeg lnym uwzgl d-nieniem kraj w postsocjalistycznych, np. Ukrainy (chocia podano przyk ady odno-sz ce si do Europy Zachodniej, takie jak zamach na redakcj magazynu Charlie Hebdo ). Wskazano te aktywno ci Orga-nizacji Bezpiecze stwa i Wsp pracy w Eu-ropie oraz Rady Europy przeciwdzia aj ce praktykom ograniczaj cym niezale no i niezawis o medi w europejskich. Stanie bada nad komunikacj i mediami

w Europie rodkowo-Wschodniej, gdzie poruszano takie kwestie jak umi dzynaro-dowienie tych bada (g wnie w kontek-cie wyzwa , przed jakimi stoj naukowcy pragn cy publikowa w indeksowanych mi dzynarodowych czasopismach), a tak e

133

Sprawozdanie z mi dzynarodowe onferenc i przesz o i przysz o studi w nad media-mi, wraz z charakterystyk obecnego stanu tej dyscypliny.

Sesje warsztatowe podzielono na siedem blo-k w tematycznych (zgrupowano w nich niemal 130 wyst pie ), podczas kt rych poruszono na-st puj c problematyk :

Umiej tno ci cyfrowe w edukacji dziennikar-skiej koncentrowano si na wyzwaniach, jakim nale y obecnie sprosta , kszta c c dziennikarzy. Stawiano tak e pytania o za-sadno edukacji dziennikarskiej i jej przy-sz o w kontek cie medi w internetowych. Informacje i media w cyfrowym pejza u

medialnym w ramach tego bloku tema-tycznego, opr cz wyst pie na temat np. dziennikarstwa viralowego, sensacjonizmu, rozpowszechniania informacji w internecie, zorganizowano dwa panele dyskusyjne

po-wi cone framingopo-wi (ramowaniu) medial-nemu w trakcie kryzysu na Ukrainie w 2014 roku oraz mediom publicznym stoj cym wobec wsp czesnych wyzwa spo ecznych i technologicznych.

Media i demokracja omawiano relacje mi dzy polityk a mediami cyfrowymi, rol i znaczenie medi w w wyborach oraz zmia-ny zachodz ce w opinii publicznej. Zorga-nizowano tak e dwa panele dyskusyjne na temat wykorzystania social medi w w poli-tyce pa stw Europy rodkowo-Wschodniej (np. Czech, S owenii, Chorwacji, W gier i Polski) oraz mediatyzacji komunikacji pu-blicznej i aktywno ci obywatelskiej.

Polityka medialna odniesiono si m.in. do wp ywu demokratyzacji na polityk medialn wybranych kraj w; regulacji UE i prze o eniu ich na realia poszczeg lnych pa stw; zasady maksymalizacji zysk w, kt r dzisiaj kieruj si rodki przekazu; zagadnie zwi zanych z prywatno ci w mediach cyfrowych. Zmediatyzowane kultury przedstawiano

wnioski z bada nad szeroko rozumian me-diatyzacj , nawi zuj c zar wno do

publicz-no ci (np. p atpublicz-no za tre ci internetowe, wp yw medi w na dzieci, multiscreening), jak i praktyk spo ecznych przejawiaj cych si w realnym uczestnictwie w kulturze cyfrowej (grach wideo, tworzeniu mem w, budowaniu w asnego wizerunku w social mediach).

Umiej tno ci korzystania z medi w ana-lizowano m.in. rol rodzic w i plac wek o wiatowych w edukacji medialnej dzieci, samoedukacj nauczycieli, r nice pokole-niowe w kontek cie korzystania z medi w cyfrowych (tutaj: mi dzy uczniami szko y podstawowej a ich rodzicami).

Badania medi w i komunikacji w Europie rodkowo-Wschodniej na t cz z o y si panel dyskusyjny po wi cony publikowaniu bada naukowych, w kt rym wyst -pi o o miu prelegent w, w tym reprezentan-ci renomowanych periodyk w naukowych (np. European Journal of Communica-tion lub Management CommunicaCommunica-tion

uarterly ).

Organizatorzy konferencji skoncentrowali si na efektach cyfryzacji rodk w przekazu, tak e pod wzgl dem rosn cej roli nowych technolo-gii w wiecie medi w i konsekwencji, jakie ze sob niesie. Dzi ki tak zakre lonej problematy-ce konferencj mo na potraktowa jako wa ny g os w debacie na temat transformacji medi w w Europie rodkowo-Wschodniej. Do tej pory skupiano si na badaniach demokratyzacji czy te europeizacji medi w, ich funkcjonowa-niu w kapitalistycznych realiach rynkowych oraz na szansach i zagro eniach wynikaj cych z nowo nabytej niezale no ci. Bran medialn amedialnalizowamedialno i badamedialno g wmedialnie pod wzgl -dem kryteri w politycznych i gospodarczych. Tymczasem okaza o si , e w zwi zku z roz-wojem technologicznym i zwi zanymi z nim zmianami w komunikacji nader istotnym obszarem badawczym sta a si cyfryzacja i jej skutki. Rozw j nowych technologii, ze wzgl -du na ogromn dynamik i globalny zasi g, ma

134

Alicja Jaskiernia, Anna Jupowicz-Ginalska niezaprzeczalny wp yw na ofert medialn , jej

dystrybucj , kondycj nansow medi w i ich promocj . Digitalizacja zmieni a tak e w za-sadniczy spos b warunki uprawiania zawodu dziennikarskiego, poniewa wymaga nie tylko nabywania nowych kompetencji i nieustannego samodoskonalenia si , ale te redukuje, cz sto w dramatycznej skali, liczb profesjonalnych pracownik w tradycyjnych sektor w medi w, w tym zw aszcza prasy.

Pod wp ywem nowych narz dzi komuni-kowania zmieniaj si audytoria medi w, na co zgodnie zwracali uwag Mancini i Splichal w kluczowych wyst pieniach oraz uczestnicy paneli. Internetyzacja i fragmentaryzacja wy-posa aj odbiorc w w interaktywne i mobilne narz dzia, za pomoc kt rych mo na nie tyl-ko dotrze do ogromnej liczby r nych tre ci medialnych, ale tak e je tworzy . Efektem s nie tylko r norodne tre ci, b d ce wynikiem anga owania si u ytkownik w w kreowanie zawarto ci, ale te wybieranie medi w siecio-wych i spo eczno ciosiecio-wych, a tym samym od-chodzenie od tradycyjnych metod konsumowa-nia rodk w przekazu.

Istotnym wyzwaniem dla nauk o mediach i szerzej nauk spo ecznych oraz prawnych jest poszukiwanie innowacyjnych metod ba-dawczych, a tak e rozwi zywanie problem w terminologicznych, regulacyjnych i funkcjonal-nych w dziedzinie medioznawstwa. Mnogo , tempo zmian w obszarze nowych technologii oraz ich wsp wyst powanie z tradycyjnym odbiorem tre ci coraz cz ciej wi si z

pro-blemami de nicyjnymi i klasy kacyjnymi. Konferencje takie jak regularnie organizowa-ny CEECOM staj si wi c istotorganizowa-nym i wr cz niezb dnym forum umo liwiaj cym dyskusj , prezentacj wynik w bada empirycznych i po-r wnanie kondycji medi w w poszczeg lnych krajach. Udowadniaj tak e, e badacze medi w pod aj za zmieniaj c si rzeczywisto ci medialn , staraj c si stworzy solidn podsta-w teoretyczn , kt ra porz dkuje dynamicznie rozwijaj cy si , a jednocze nie chaotyczny, wiat medi w. Tym wa niejsza jest re eksja ba-dawcza i wymiana wynik w bada pozwalaj ca na uchwycenie kierunk w i tendencji w nowym cyfrowym ekosystemie medi w.

Konferencj cechowa a du a rozpi to i r norodno tematyczna. Stanowi o to za-razem jej si , jak i s abo , podobnie jak cza-sowe nak adanie si poszczeg lnych sesji, co zmusza o zainteresowanych uczestnik w do wyboru pomi dzy czterema panelami odbywa-j cymi si r wnocze nie. Poniewa omawiane zagadnienia, prezentowane przez uczestnik w z r nych kraj w, by y bardzo interesuj ce i w du ej cz ci nowatorskie, szkoda, e or-ganizacja tegorocznego spotkania wyklucza a skorzystanie z pe nej oferty. By mo e warto by oby rozwa y albo wi ksz selekcj

nadsy-anych zg osze , albo inn organizacj obrad w przysz o ci Zw aszcza e ju teraz za-powiada si liczne uczestnictwo w przysz o-rocznej, dziewi tej edycji CEECOM, kt re-go re-gospodarzem b dzie esto ski Uniwersytet w Tartu.