Ochrona czci w przepisach Prawa prasowego

Robert Dziembowski, Krystyna

Szczechowicz

Ochrona czci w przepisach Prawa

prasowego

Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 7, 259-264

2011

Ochrona czci w przepisach Prawa prasowego

p o w ie d ź

Key w o rd s: m e d ia law , w ell-being, dignity, jo u rn alist, correction, reply

O c h ro n a czci czło w iek a z o s ta ła z a g w a ra n to w a n a w u s ta w ie z 26 sty cz­ n ia 1984 ro k u P raw o p ra s o w e 1. P ra w o p ra so w e dotyczy d z ia ła ln o śc i p ra sy . Z godnie z a r t. 7 u s t. 2 p k t 1 p r. p ra s.:

prasa oznacza publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jedno­ rodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą, a w szczególności: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe; prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, w tym także rozgłośnie oraz tele- i radiowęzły zakładowe, upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpo­ wszechniania; prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszczególne osoby zaj­ mujące się działalnością dziennikarską.

P r a s ę ce c h u ją n a s tę p u ją c e elem e n ty :

1) p erio d y czn o ść - o k reso w e p o ja w ia n ie się k o lejn y ch n u m e ró w (p ro g ra ­ m ów, au d y c ji) w o k re ślo n e j je d n o s tc e czasu ;

2) o tw a rto ść i ró ż n o ro d n o ść - p u b lik a c je p erio d y c zn e, k tó re n ie tw o rz ą z a m ­ k n ię te j, je d n o ro d n e j całości;

3) m a k s y m a ln y in te r w a ł 1 ro k u - u k a z y w a n ie się n ie rz a d z ie j niż ra z do ro k u ;

4) s ta ły t y t u ł o raz b ieżą cy n u m e r i d a t a - p u b lik a c je m u s z ą być o p a trz o n e sta ły m ty tu łe m b ąd ź n a z w ą , n u m e re m b ie ż ą c y m i d a t ą 2.

W sz y stk ie e le m e n ty definicji p ra s y w y m ien io n e powyżej m u s z ą w y stą p ić łączn ie. B ra k k tó reg o k o lw ie k e le m e n tu pow oduje, że d an e j p u b lik a c ji n ie m o ż n a u z n a ć z a p u b lik a c ję p ra s o w ą w ro z u m ie n iu p ra w a prasow eg o. W ty m p rz y p a d k u p rz e p isy u s ta w y P ra w o p ra so w e n ie m o g ą m ieć z a s to s o w a n ia 3.

W a rto zau w aży ć, że e le k tro n ic z n e o d p o w ied n ik i u k a z u ją c e j się n a r y n k u tra d y c y jn e j p ra sy , k tó re s ą perio d y czn ie w p ro w a d z a n e i ro z p o w szec h n ian e w In te rn e c ie , m u s z ą być u z n a n e z a p ra s ę w ro z u m ie n iu u s ta w y P raw o p r a ­ sowe. D otyczy to n ie ty lk o in te rn e to w y c h w y d a ń d zien n ik ó w czy cz aso p ism

1 Ustawa z 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz.U. nr 5, poz. 24, z późn. zm.); dalej: pr. pras.

2 I. Dobosz, Prawo prasowe. Podręcznik, Warszawa 2006, s. 74-75. 3 Tamże, s. 76.

2 6 0 R o b e rt D z iem b o w sk i, K r y s ty n a S zczechow icz

u k a z u ją c y c h się w tra d y c y jn e j d ru k o w a n e j form ie, ale rów nież perio dy kó w u k a z u ją c y c h się w y łączn ie w In te rn e c ie i n ie p o sia d a ją c y c h o d p o w ied n ik a w p o sta c i d ru k o w a n e j4. A n a lo g icz n a s y tu a c ja dotyczy oczyw iście in te r n e to ­ w ych s ta c ji ra d io w y ch oraz telew iz y jn y c h 5.

Z godnie z a r t. 12 u s t. 1 p r. p ra s . d z ie n n ik a rz j e s t o bo w iązan y do z a ch o ­ w a n ia szczególnej s ta ra n n o ś c i i rz e te ln o ś c i p rz y z b ie r a n iu i w y k o rz y sty w a ­ n iu m a te ria łó w p raso w y ch , a zw ła szcz a do s p ra w d z e n ia p ra w d ziw o ści u zy ­ sk a n y c h w iadom ości lu b p o d a n ia ich źró d ła. D z ie n n ik a rz p o w in ien chron ić d o b ra o sobiste. O b o w iązan y j e s t do o ch ro n y in te re só w d z iała ją cy ch w dobrej w ierze in fo rm a to ró w o raz in n y c h osób, k tó re o k a z u ją m u z a u fa n ie .

P o d k re ślo n y w a r t. 12 u s t. 1 p k t 1 p r. p ra s . o b ow iązek d z ie n n ik a rz a do za c h o w a n ia szczególnej s ta ra n n o ś c i i rz e te ln o śc i o zn a c z a k w a lifik o w a n ą s ta ra n n o ś ć i rz eteln o ść, w y ż sz ą niż n o rm a ln a . U staw o d a w ca , fo rm u łu jąc w ym óg szczególnej s ta ra n n o ś c i, w y m a g a od d z ie n n ik a rz y s ta ra n n o ś c i w y ­ ją tk o w e j, w iększej od w ym o gu s ta ra n n o ś c i n o rm a ln ie oczekiw anej w obrocie

cy w iln o p ra w n y m 6.

S ta ra n n o ś ć w zaw odzie d z ie n n ik a rs k im p o w in n a o zn aczać dok ładn ość, pilność, su m ien n o ść, dbałość o szczegóły. P od p ojęciem rz e te ln o ś c i n a le ż y ro zu m ieć uczciw ość, solidność i o d p o w ied zialno ść z a słow o7. D z ie n n ik a rz , z ra c ji w y kon y w an eg o zaw odu, m a zd e cy do w anie w ię k sz ą m ożliw ość w y rz ą ­ d z e n ia k rz y w d y in n y m osobom . Z arów no sp ro sto w a n ie , j a k i p rz e p ro s in y n ie s ą w s ta n ie ta k ie g o cz y n u w y m azać. Z asięg p u b lik a c ji p raso w y ch , r a ­ diow ych i telew izy jn y ch o raz m asow ość ich o d b io ru pow oduje konieczn ość z w ró cen ia szczególnej u w a g i n a m ożliw ość b e z p raw n e g o n a r u s z e n ia czci o k reślo n ej je d n o s tk i8.

O bo w iązek szczególnej s ta ra n n o ś c i i rz e te ln o ś c i dotyczy n ie ty lk o e t a ­ p u z b ie r a n ia m a te ria łó w p raso w y ch , ale rów n ież ich w y k o rz y s ta n ia . W a r t. 12 u s t. 1 p k t 1 p r. p ra s . u s ta w o d a w c a w sk a z u je w ym óg s p ra w d z e n ia p ra w ­ dziw ości u z y sk a n y c h in fo rm ac ji lu b p o d a n ia ich źró d ła. Z ap is ta k i m ógłby pro w ad zić do w n io sk u , że d o p u szc zaln e j e s t za c y to w a n ie in fo rm a to ra bez k onieczn o ści w e ry fik ac ji jego w ypow iedzi. M ożliw ość t a k a z o s ta ła je d n a k o g ra n ic z o n a w orzeczn ictw ie sąd o w y m w y łączn ie do sy tu a c ji, w k tó re j źródło in fo rm ac ji m o ż n a o k re ślić m ia n e m w iary go dnego. Z a w iary g o d n e n a le ż y u z n a ć ź ró d ła ta k ie , ja k : u z n a n y a u to r y te t w o k re ślo n e j d zied zin ie, rz ecz­ n ik praso w y , o soba p u b licznego z a u fa n ia czy u rz ę d n ik a d m in is tr a c ji r z ą ­ dowej b ąd ź sam o rząd o w ej. O d d z ie n n ik a rz a n ie w y m a g a się s p ra w d z a n ia zgodności z p ra w d ą in fo rm ac ji pochodzących od osób, co do k tó ry c h is tn ie je po w szech n e d o m n ie m a n ie p o sia d a n y c h p rzez n ie k o m p e te n c ji fachow ych w sp ra w a c h b ęd ący ch p rz e d m io te m w ypow iedzi. N a le ży p o d k reślić, że z a w ia ry g o d n ą n ie m oże być u z n a n a o soba z a in te re s o w a n a w d an ej sp ra w ie.

4 Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2005, s. 189.

5 Więcej na temat rozwoju i funkcjonowania prasy oraz tzw. nowych mediów zob. Słownik wiedzy o mediach, red. E. Chudziński, Warszawa-Bielsko-Biała 2007.

6 J. Sobczak, Prawo prasowe. Podręcznik akademicki, Warszawa 2000, s. 268-269.

7 J. Sobczak, Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2008, s. 407.

Do p rz y ję cia w iary g o d n o ści n ie w y s ta rc z a rów nież o p in ia d z ie n n ik a rz a o p a r ta n a jego su b ie k ty w n y m o d czuciu9. P o d a n ie ź ró d ła in form acji, n a w e t w p rz y p a d k u , gdy j e s t to źródło oficjalne, n ie j e s t ró w n o zn aczn e z u z n a n ie m d z ie n n ik a rz a z a niew inn ego, szczególnie z p u n k tu odp ow iedzialn ości k a rn e j. U życie in fo rm ac ji po d an ej w cześniej w in n y m ś ro d k u m asow ego k o m u n ik o ­ w a n ia (n a p rz y k ła d w gazecie, r a d iu czy telew izji) bez s p ra w d z e n ia jej nie w y łącza odpow iedzialności d z ie n n ik a rz a z a ponow ne p o d an ie tej inform acji. P raw o p ra so w e z w a ln ia całkow icie od odpo w ied zialno ści w y łączn ie z a p rz e ­ d ru k o w a n ie m a te ria łó w P ań stw o w ej A gencji P raso w ej oraz z a zam ieszczen ie k o m u n ik a tó w urzędow ych, obw ieszczeń, uch w ał, z a rz ą d z e ń , orzeczeń sąd o ­ w ych, ogłoszeń i listów gończych, o k tó ry c h m o w a w a r t. 34 i 35 p r. p r a s .10

A rty k u ł 12 u s t. 1 p k t 2 n a k a z u je d z ie n n ik a rz o w i ch ro n ić d o b ra osobi­ s te o raz in te re s y d ziała ją cy ch w dobrej w ierze in fo rm a to ró w i in n y ch osób, k tó re o k a z u ją m u z a u fa n ie . W d z ia ła ln o śc i d z ie n n ik a rsk ie j b a rd z o często dochodzi do k o n flik tu pom iędzy ob o w iązk iem o ch ro n y d ó br oso bisty ch , t a ­ k ich j a k cześć czy godność osoby, a p ra w e m sp o łe c z e ń stw a do in fo rm a c ji11. D z ie n n ik a rz e n ie m o g ą z a p o m in a ć o osobach trz e c ic h u w ik ła n y c h w d a n ą sp ra w ę (n a p rz y k ła d o św iad k a ch , poszko do w anych, ich ro d z in a ch ), k tó ry m p u b lik a c ja m o rze w y rz ąd zić k rzy w d ę, n a w e t je ś li b y ła p o d ję ta w słu sz n y m in te re sie . O stro ż n o śc i w y m a g a w y k o rz y sta n ie a k t sądow ych, m ogących z a ­ w ie ra ć in fo rm ac je p ra w n ie c h ro n io n e (jak s ta n z d ro w ia osoby - t a k fizycz­ ny, j a k i psychiczny), oraz p o słu g iw a n ie się zd ję c ia m i osób, gdyż m oże dojść do n a r u s z e n ia czyjegoś w iz e ru n k u czy sfe ry p a m ię c i po osobie z m a r łe j12.

O c h ro n a in fo rm a to ró w o raz in n y ch osób, k tó re z a u fa ły d z ien n ik a rzo w i, w iąże się p rz e d e w s z y stk im z ta je m n ic ą d z ie n n ik a rs k ą , ale ró w n ież z och ro ­ n ą ich w szelkiego ro d z a ju in te re só w , ta k m ajątk o w y c h , j a k i n ie m a ją tk o ­ w ych. D z ie n n ik a rz p o w in ien z w raca ć szczeg ó ln ą u w a g ę n a to, ab y in fo rm a ­ to rz y i w sz y stk ie osoby, k tó re m u z a u fa ły i u d zieliły in fo rm ac ji w dobrej w ierze, n ie poniosły n e g a ty w n y c h d la sieb ie k o n sek w en cji. W sy tu a c ji, gdy d z ie n n ik a rz z o rie n tu je się, że z o s ta ł w p ro w ad zo n y w b łąd , dalej o bo w iązu­ j ą go p rz e p isy o z a c h o w a n iu ta je m n ic y zaw odow ej (a rt. 15 u s t. 2 p k t 1 pr. p ra s.). N ie p o z w a la ją one n a u ja w n ie n ie d an y c h u m o żliw iający ch id e n ty ­ fikację in fo rm ato ró w czy au to ró w m a te ria łó w p raso w y ch . Z tej ta je m n ic y d z ie n n ik a rz j e s t zw olniony ty lk o w dw óch p rz y p a d k a c h . Po p ierw sze, gdy in fo rm ac ja, m a te r ia ł praso w y , lis t do re d a k c ji b ąd ź in n y m a te r ia ł dotyczy p rz e s tę p s tw a ok reślo n eg o w a r t. 240 § 1 k .k . Po d ru g ie, gdy a u to r lu b osoba p rz e k a z u ją c a m a te r ia ł w y łączn ie do w iad o m o ści d z ie n n ik a rz a w y ra z i zgodę n a u ja w n ie n ie n a z w is k a b ąd ź tego m a te r ia łu (a rt. 16 u s t. 1 p r. p r a s .) 13.

P o lsk ie p raw o p ra so w e p rz e w id u je dw ie m ożliw ości re a k c ji n a n a r u ­ sze n ie d óbr osobistych, w ty m czci. P ie rw s z ą j e s t in s ty tu c ja sp ro sto w a n ia ,

9 M. Zaremba, Prawo prasowe. Ujęcie praktyczne, Warszawa 2007, s. 80-81. 10 I. Dobosz, Prawo i etyka w zawodzie., s. 60-61.

11 E. Ferenc-Szydełko, Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2008, s. 104-105. 12 I. Dobosz, Prawo i etyka w zawodzie., s. 62-63.

2 6 2 R o b e rt D z iem b o w sk i, K r y s ty n a S zczechow icz

a d ru g ą - odpow iedzi. In s ty tu c ja s p ro s to w a n ia (d as G eg en d a rstellu n g sre ch t) w yw odzi się z s y s te m u n ie m ie c k o -a u stria c k ie g o . S p ro sto w a n ie m u si odnosić się do faktów , a n ie do ocen. O soba, k tó r a ż ą d a s p ro s to w a n ia , p o w in n a m ieć u z a s a d n io n y in te re s w jego za m ie sz c z e n iu . P rz e d e w s z y stk im b ędzie się on w ią z a ł z fa k te m n a r u s z e n ia czci, choć m oże rów n ież dotyczyć och ro n y p ra w d h isto ry c z n y c h czy rz e te ln o śc i i ścisłości fa k tó w 14.

In s ty tu c ja odpow iedzi (d ro it d e resp o n se) - s y s te m fra n c u s k i - n ie w y ­ m a g a n a r u s z e n ia jak ie g o k o lw ie k in te r e s u osoby w ym ien io n ej b ąd ź w s k a ­ z a n e j w p ra sie , a ty m b a rd z ie j p o p e łn ie n ia p rz e s tę p s tw a z n ie s ła w ie n ia czy zn iew ag i. To s a m f a k t w y m ie n ie n ia lu b w s k a z a n ia w p ra s ie u p o w a ż n ia oso­ bę do ż ą d a n ia z a m ie sz c z e n ia odpow iedzi, w ty m ró w n ież do p o lem izo w a n ia z z a w a rty m i w m a te r ia le o c e n a m i15.

S p ro sto w a n ie , zgodnie z a r t. 31 p k t 1 p r. p ra s ., j e s t rzeczow ym i od­ n o szący m się do fak tó w o św iad c zen iem z a in te re s o w a n e g o p o d m io tu (oso­ by fizycznej, p ra w n e j oraz in n ej je d n o s tk i o rg a n iz acy jn e j), o dn o szący m się do w iadom ości n ieścisłej b ąd ź n iep ra w d ziw e j. O dp o w ied zią j e s t rzeczow e ośw iad czen ie dotyczące stw ie rd z e n ia z a g ra ż a ją c e g o do brom o so b isty m z a in ­ te re so w a n e g o pod m io tu . O bie in s ty tu c je s ą ro d z a je m re a k c ji n a tre ś ć m a ­ te r ia łu praso w eg o poprzez o św iad czen ie z a in te re so w a n e g o p o d m io tu . Ich z a sa d n ic z y m p rz e d m io te m j e s t k o n k re tn y k o m u n ik a t sk ie ro w a n y do p u b ­ liczności p ra s y i o g ła sz a n y z a jej p o ś re d n ic tw e m 16.

P ra w o do w y s tą p ie n ia z ż ą d a n ie m sp ro s to w a n ia i o dpow iedzi p o s ia d a ją w y łączn ie z a in te re s o w a n e osoby fizyczne, osoby p ra w n e lu b in n e je d n o s tk i o rg a n iz acy jn e . W n a u k a c h p ra w n y c h w y od ręb n io n o p o d m io ty z a in te re s o ­ w a n e b e z p o śred n io oraz p o śred n io . Z a in te re so w a n y m p o śre d n io j e s t k ażd y , kogo dotyczy in fo rm a c ja z a w a r ta w m a te r ia le p raso w y m . P o d m io tem z a in ­ te re so w a n y m p o śre d n io m oże być w y łączn ie o so ba (fizyczn a b ąd ź p ra w n a ) w s k a z a n a w a r t. 33 u s t. 2 p k t 2, k tó r a po dejm u je po śm ie rc i b ez p o śred n io z a in te re so w a n e j osoby d z ia ła n ia . M u si być to je d n a k osoba, k tó r a b y ła z w ią ­ z a n a z p o d m io te m z a in te re s o w a n y m b e z p o śred n io sto s u n k ie m służbow ym , w sp ó ln ą p ra c ą czy d z ia ła ln o śc ią albo b y ła z n im sp o k re w n io n a lu b sp ow i­ no w acona. Do in n ej je d n o s tk i o rg a n iz acy jn e j, p o siad ają cej n a m ocy u s ta w y p raw o do ż ą d a n ia o p u b lik o w a n ia s p ro s to w a n ia i odpow iedzi, n a le ż ą pod m io­ ty zbiorow e (korp o racy jn e), n ie p o sia d a ją c e osobow ości p ra w n e j (n a p rz y k ła d sp ó łk i cyw ilne czy s to w a rz y s z e n ia zw y k łe )17.

Z asa d y z g ła s z a n ia ż ą d a n ia p u b lik a c ji s p ro s to w a n ia i odpow iedzi s ą to ż s a ­ m e. In n e s ą n a to m ia s t z a sa d y ich p u b lik o w an ia. A rty k u ł 32 p r. p ra s . o k re śla te rm in y i z a sa d y p u b lik a c ji sp ro sto w a ń i odpow iedzi. O bjętość s p ro sto w a n ia i odpow iedzi j e s t lim ito w a n a (z w y ją tk ie m s p ro s to w a n ia lu b odpow iedzi po­ chodzących od n aczeln y ch i c e n tra ln y c h organ ów w ład zy i a d m in is tra c ji p a ń ­ stw ow ej, k tó ry c h lim it n ie dotyczy) i n ie m oże o n a przekroczyć d w u k ro tn e j

14 I. Dobosz, Prawo i etyka w zawodzie., s. 95. 15 Tamże, s. 94-95.

16 B. Kosmus, Sprostowanie i odpowiedź prasowa, Warszawa 2006, s. 73. 17 E. Ferenc-Szydełko, dz. cyt., s. 159-160.

objętości fra g m e n tu m a te r ia łu prasow ego, k tó reg o dotyczy. Zgodnie z a r t. 32 u st. 7 pr. p ra s. re d a k c ja nie m oże je d n a k żąd ać, ab y sp ro sto w a n ie i odpo­ w iedź były k ró tsz e niż pół stro n y zn o rm alizo w an eg o m a s z y n o p is u 18.

P rz e p isy o sp ro sto w a n ia c h i o d pow iedziach o k re ś la ją te rm in y od noszące się t a k do z a in te re so w a n e j osoby, ja k i r e d a k to r a n aczelneg o. Z a in te re s o ­ w a n y po d m io t m oże w y stą p ić z ż ą d a n ie m p u b lik a c ji s p ro s to w a n ia lu b od­ pow iedzi p rz e d u p ły w e m jed n eg o m ie sią c a od d n ia o p u b lik o w a n ia m a te r ia ­ łu prasow ego, n ie później je d n a k niż trz y m iesiące od jego o p u b lik o w a n ia w p rz y p a d k u , gdy z a in te re s o w a n y n ie m ógł za p o z n a ć się w cześniej z tre ś c ią p u b lik a c ji (a rt. 33 u s t. 2 p k t 4 p r. p r a s .) 19. T e rm in e m p oczątkow ym , w ią ­ żący m r e d a k to r a n aczelnego, o k re ślo n y m w a r t. 32 u s t. 1 p k t 1 i 3 oraz w u s t. 2 p r. p ra s, j e s t d zień o trz y m a n ia przez re d a k c ję s p ro s to w a n ia lub odpow iedzi20. W p rz y p a d k u d zien n ik ó w (d ru k o w an y ch , ale ró w n ież ra d io ­ w ych i telew izy jn y ch ) sp ro sto w a n ie i odpow iedź n a le ż y opu blik ow ać w ciąg u 7 d n i od jego o trz y m a n ia . W p rz y p a d k u czaso p ism sp ro sto w a n ie i odpow iedź n a le ż y opublikow ać w n a jb liż sz y m b ąd ź je d n y m z dw óch n a s tę p u ją c y c h po n im n u m e ró w przy g o to w y w an y ch do d ru k u . W p rz y p a d k u in n eg o niż d z ie n ­ n ik p rz e k a z u z a pom ocą d źw ię k u o raz d źw ię k u i o b ra z u sp ro sto w a n ie b ądź odpow iedź p o w in n y z o stać o p u b lik o w an e w n a jb liż sz y m a n a lo g ic zn y m p rz e ­ k az ie , n ie później je d n a k niż w c ią g u 14 d n i od ich o trz y m a n ia 21. W p rz y ­ p a d k u , gdy m ożliw y te r m in o p u b lik o w a n ia s p ro s to w a n ia lu b odpow iedzi p rz e k ra c z a 6 m iesięcy, sp ro sto w a n ie lu b odpow iedź n a le ż y do datk ow o o p u b ­ likow ać w o d p o w ied n im d z ie n n ik u n a k o s z t w ydaw cy p erio d y k u , w k tó ry m z o s ta ł u m ieszc zo n y t e k s t p o d leg ający sp ro s to w a n iu czy o dpow iedzi22.

W celu z a c h o w a n ia te r m in u w y s tą p ie n ia ze sp ro sto w a n ie m lu b odpo­ w ie d z ią w y m a g a n e j e s t doręczen ie re d a k to ro w i n a c z e ln e m u ż ą d a n ia w ra z z te k s te m sp ro sto w a n ia czy odpow iedzi p rz e d u p ły w em tego te rm in u . W y sła­ n ie p o cztą b ąd ź poprzez in n e m e d iu m n ie j e s t w y starcza ją ce, gdyż złożenie ż ą d a n ia w y w ie ra s k u te k w ów czas, gdy doszło ono do r e d a k to r a n aczeln ego w sposób um ożliw iający m u z a p o z n a n ie się z jego tre ś c ią 23 (p rzed up ły w em te rm in u p re k lu z y jn eg o - a r t. 61 § 1 k.c.). P ow yższy te rm in j e s t te rm in e m m a te ria ln o -p ra w n y m - n ie p o d leg a p rz y w ró ce n iu a n i p rz e d łu ż e n iu 24.

R e d a k to r n a c z e ln y m oże odm ów ić o p u b lik o w a n ia sp ro s to w a n ia lu b odpo­ w ied zi w p rz y p a d k a c h o k re ślo n y c h w a r t. 33 u s t. 1 i 2 p r. p ra s. U sta w o d a w c a p o d zielił p rz e s ła n k i odm ow y p u b lik a c ji n a o b lig ato ry jn e i fa k u lta ty w n e . Do p rz e s ła n e k o b lig ato ry jn y ch , o k re ślo n y c h w a r t. 33 u s t. 1, za lic z a m y n ie ­ sp e łn ie n ie p rzez sp ro sto w a n ie lu b odpow iedź w ym ogów o k re ślo n y c h w a r t. 31

18 B. Kosmus, dz. cyt., s. 125-128. 19 Tamże, s. 129.

20 J. Sobczak, Prawo prasowe. Podręcznik..., s. 351. 21 I. Dobosz, Prawo prasowe. Podręcznik, s. 258-259. 22 J. Sobczak, Prawo prasowe. Komentarz, s. 755-756.

23 Skutek odniesie „doręczenie przesyłki pocztowej lub jej awizowanie na adres prywatny redaktora naczelnego, jak i na adres redakcji, a także przesłanie faksu do redakcji, e-maila, złożenie w kancelarii, biurze podawczym, recepcji itp.” (cyt. za: B. Kosmus, dz. cyt., s. 130).

2 6 4 R o b e rt D z iem b o w sk i, K r y s ty n a S zczechow icz

pr. p ra s. S p ro sto w an ie i odpow iedź n ie m og ą ró w n ież z a w ie ra ć tre ś c i k a r a l ­ n ych lu b n a ru s z a ją c y c h d o b ra o so b iste osób trz e c ic h oraz p o d w ażać fak tó w stw ie rd z o n y c h p raw o m o cn y m o rzeczeniem . T re ść oraz fo rm a n a d e s ła n e g o te k s tu m u s z ą być zgodne z z a s a d a m i w spó łży cia społecznego25. Do p rz e s ła ­ n e k fa k u lta ty w n y c h , o k re ślo n y c h w a r t. 33 u s t. 2 p r. p ra s ., u sta w o d a w c a z a liczy ł sy tu ację , gdy sp ro sto w a n ie i odpow iedź n ie do ty czą tre ś c i z a w a r­ ty ch w m a te r ia le p ra so w y m oraz gdy n ie z o sta ły w y sto so w an e p rzez osobę, k tó re j do ty czą fa k ty przy to czo n e w p ro sto w a n y m m a te r ia le (z w y ją tk ie m sy tu acji, gdy s p ro s to w a n ia lu b o dpow iedzi po śm ie rc i b e z p o śred n io z a in te ­ re so w an ej osoby d okonuje o soba z a in te re s o w a n a w z w ią z k u ze s to su n k ie m służbow ym , w sp ó ln ą p ra c ą lu b d z ia ła ln o ś c ią albo w z w ią z k u z w ię z a m i po­ k re w ie ń s tw a lu b pow inow actw a). R e d a k to r n a c z e ln y m oże ró w n ież odm ówić o p u b lik o w a n ia sp ro s to w a n ia , gdy o d nosi się ono do w iado m ości ju ż p o p rz e d ­ nio sp ro sto w a n e j. S p ro sto w a n ie lu b odpow iedź n ie m u s z ą z o stać u w z g lę d ­ nione, gdy z o sta ły n a d e s ła n e po upły w ie w y m ag a n eg o te r m in u oraz gdy n ie s p e łn ia ją w ym ogów co do ob jętości lu b n ie z o s ta ły p o d p isa n e w sposób u m o żliw iający re d a k c ji id e n ty fik a c ję a u to r a 26.

O d m aw ia ją c p u b lik a c ji sp ro s to w a n ia lu b odpow iedzi, re d a k to r n a c z e l­ n y p o w in ien n iezw łocznie p rz e k a z a ć w nio sk o d aw cy sto so w n e p ise m n e z a ­ w iad o m ien ie o odm ow ie i jego p rz y czy n a ch . N a le ży p rz y ty m w sk az ać, k tó ­ re fra g m e n ty n a d a ją się do p u b lik acji. P raw o p ra so w e d o p u szc za w ta k ie j s y tu a c ji w y z n acz en ie now ego te r m in u n a d e s ła n ia p o p raw io neg o s p ro sto w a ­ n ia lu b odpow iedzi, k tó ry liczony b ęd zie od d n ia o trz y m a n ia z a w ia d o m ie n ia o odm ow ie i jego p rzy czy n ach . R e d a k c ja n ie m oże odm ów ić z a m ie sz c z e n ia s p ro s to w a n ia lu b odpow iedzi, gdy za sto so w an o się do jej w s k a z a ń (a rt. 33 u s t. 3 p r. p ra s .)27.

S u m m a r y

The protection of one’s dign ity in the M edia L a w regulations

The protection of hum an dignity is guaranteed by the act of 26th Jan uary 1984 (Media Law). According to the act, the press is characterized by the following elements: periodicity, i.e. the publication of consecutive issues/copies (programmes) at regular intervals; candour and diversity, i.e. periodic publications which do not constitute a complete, homogeneous entity; publication within the maximum interval of one year, i.e. at least once a year; the same title, an issue number, and the date of publication. The duty of a journalist is to m aintain a particularly high level of scrupulousness and honesty, i.e. a professional approach and expertise. A journalist should protect the well-being and interests of his/her informants acting in good faith, as well as others who have placed their tru st in him/her. Polish media law stipulates two possible forms of dealing with the violation of one’s well-being, including one’s dignity.

25 J. Sobczak, Prawo prasowe. Komentarz, s. 769-774. 26 B. Kosmus, dz. cyt., s. 137-139.