INTERREG —
program
rozwoju regionalnego
Unii Europejskiej
Maciej Podemski*
Inicjatywa WspólnotowaINTERREG (INTERREG Community Initiative) uru-chomiona zosta³a w 1990 roku. Jej celem by³o przygotowanie obszarów granicz-nych do warunków Europy bez granic. Pierwszy program, INTERREG I, reali-zowany by³ w latach 1990–1994; drugi — INTERREG II, w latach1994–2003. W chwili obecnej (lata 2004–2006) realizowany jest kolej-ny, trzeci program tej inicjatywy — INTERREG III.
Jego celem jest wyrównaniepoziomu rozwoju s¹sia-duj¹cych regionów poprzez wspieranie wspó³pracy trans-granicznej, miêdzypañstwowej i miêdzyregionalnej, zarów-no wzd³u¿ zewnêtrznych, jak i wewnêtrznych granic Unii Europejskiej. Szczególny nacisk po³o¿ony jest na integra-cjê granicznych regionów UE oraz tych, które s¹siaduj¹ z nowo przyjêtymi krajami cz³onkowskimi.Projekty finanso-wane s¹ w 75% ze œrodków Europejskiego Funduszu Roz-woju Regionalnego (European Regional Development Fund — ERDF).
W ramach INTERREG III wydzielone zosta³y nastê-puj¹ce trzy g³ówne zadania (komponenty):
A — wspó³praca przygraniczna s¹siaduj¹cych ze sob¹ obszarów w celu rozwijania przygranicznych oœrod-ków gospodarczych i spo³ecznych poprzez:
stymulowanie przedsiêbiorczoœci i rozwoju ma³ych firm (w tym firm sektora turystycznego);
rozwój wspólnego transgranicznego systemu ochro-ny œrodowiska;
modernizacjê i rozbudowê istniej¹cej sieci powi¹zañ transportowych;
wsparcie inicjatyw spo³ecznoœci lokalnych (fundusz mikroprojektów);
rozwój kapita³u ludzkiego i instytucjonalnych form wspó³pracy transgranicznej;
wykorzystanie zasobów ludzkich i materialnych w dziedzinie badañ naukowych, rozwoju technolo-gicznego oraz edukacji i kultury.
B — wspó³praca miêdzypañstwowa w ramach du¿ych regionów paneuropejskich, maj¹ca na celu zrówno-wa¿ony i skoordynowany rozwój przestrzenny. Wiêk-szoœæ realizowanych projektów, to projekty stanowi¹ce przygotowanie przedsiêwziêæ infrastrukturalnych, wdra-¿anych w ramach regionalnych lub krajowych pro-gramów finansowanych z funduszy strukturalnych. W ramach tego komponentu tworzone s¹ nowe mo¿li-woœci dla:
rozwoju infrastruktury transeuropejskiej;
opracowywania strategii rozwoju przestrzennego w skali miêdzynarodowej;
ochrony œrodowiska;
rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego.
C — wspó³praca miêdzyregionalna w skali europej-skiej, której celem jest:
skoordynowanie polityki regionalnej;
upowszechnienie najlepszych metod rozwi¹zywania problemów;
wymiana informacji i doœwiadczeñ dotycz¹cych roz-woju regionalnego oraz polityki i technik kohezyj-nych (wyrównywania ró¿nic rozwoju).
Polska uczestniczy w realizacji wszystkich trzech zadañ (komponentów), przy czym wspó³praca przygraniczna jest traktowana jako zadanie najwa¿niejsze. Podzia³ œrodków INTERREG III, przyznanych Polsce na lata 2004–2006, przedstawia siê nastêpuj¹co:
A — 80% (177,09 mln); B — 14% (30,99 mln); C — 6% (13,28 mln).
Zadanie (komponent) A
W ramach tego zadania œrodki przyznane na lata 2004–2006 podzielono na projekty zwi¹zane z granic¹ wschodni¹ (35%), po³udniow¹ (16%) i zachodni¹ (49%). Obejmuj¹ one piêæ dwustronnych umów Polski: z Meklem-burgi¹-Pomorzem Przednim, Brandenburgi¹, Saksoni¹, Cze-chami i S³owacj¹, a tak¿e dwie umowy trójstronne: z Litw¹ i Federacj¹ Rosyjsk¹ (obwód kaliningradzki) oraz z Bia³orusi¹ i Ukrain¹. Po stronie polskiej umowy te realizuj¹ g³ównie regiony przygraniczne (tzw. obszary wsparcia):
z Meklemburgi¹-Pomorzem Przednim — szczeciñ-ski i koszaliñszczeciñ-ski;
z Brandenburgi¹ — zielonogórski i gorzowski; z Saksoni¹ — jeleniogórsko-wa³brzyski;
z Czechami — jeleniogórsko-wa³brzyski, opolski, rybnicko-jastrzêbski i bielsko-bialski;
ze S³owacj¹ — bielsko-bialski, nowos¹decki i kroœ-nieñsko-przemyski;
z Litw¹ i obwodem kaliningradzkim — s³upski, gdañ-ski, elbl¹gdañ-ski, olsztyñgdañ-ski, e³cki, bia³ostocko-suwalski i ³om¿yñski oraz obszar Gdañsk–Gdynia–Sopot; z Bia³orusi¹ i Ukrain¹ — bia³ostocko-suwalski,
³om-¿yñski, bielsko-podlaski, che³msko-zamojski, lubel-ski, rzeszowsko-tarnobrzelubel-ski, kroœnieñsko-przemys-ki i ostro³êcko-siedleckroœnieñsko-przemys-ki.
Zadanie A ma siedem podstawowych priorytetów: 1. Wspó³praca gospodarcza i wspieranie ma³ych i œred-nich przedsiêbiorstw. Obejmuje ona wspieranie transgra-nicznych stosunków gospodarczych oraz innowacji, technologii i badañ.
369 Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 5, 2006
W UNII EUROPEJSKIEJ
*Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; maciej.podemski@pgi.gov.pl
2. Rozwój infrastruktury, w tym zw³aszcza infrastruk-tury transportowej, technicznej i komunalnej.
3. Œrodowisko naturalne: ochrona powietrza, wód i gleb, ochrona przeciwpo¿arowa, ochrona przed klêskami ¿ywio³owymi i katastrofami oraz zachowanie potencja³u przyrody.
4. Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich: odnowa wsi, agroturystyka, wspó³praca w zakresie rolnictwa.
5. Szkolenie i zatrudnienie: dokszta³canie w celu przy-stosowania do wymogów rynku pracy oraz wspieranie instytucji oœwiatowych i naukowych.
6. Problemy organizacyjne wspó³pracy: a) euroregio-nalnej, b) miêdzynarodowej oraz c) wspó³pracy na szczeb-lu regionalnym i lokalnym.
7. Szczególne wsparcie dla regionów granicz¹cych z krajami, które przyst¹pi³y do UE.
Beneficjentami programu INTERREG III A s¹ jednost-ki samorz¹du terytorialnego i ich zwi¹zjednost-ki, partnerzy spo-³eczno ekonomiczni, instytucje edukacyjne i kulturalne, organizacje pozarz¹dowe itp.
Zadanie (komponent) B
Projekty realizowane s¹ w 13 programach, w ramach struktur ponadnarodowych. Polska uczestniczy w dwóch pro-gramach: CADSES (Central Adriatic Danubian South-Eastern
European Space) i BSR (Baltic Sea Region).
Program CADSES obejmuje swoim zasiêgiem najwiêk-szy obszar: od wybrze¿y Morza Ba³tyckiego, przez góry Europy Œrodkowej, niziny wêgierskie oraz alpejskie tereny Austrii i S³owenii, do zachodnich W³och i Grecji, ³¹cznie z Mo³dawi¹ i czêœci¹ Ukrainy. S¹ to terytoria 18 pañstw, z których dziewiêæ nale¿y do Unii Europejskiej (Austria, Czechy, Grecja, Niemcy, Polska, S³owacja, S³owenia, Wêgry i W³ochy).
Program CADSES realizowany jest zgodnie z przyjê-tymi czterema priorytetami:
1. Rozwój obszarów miejskich i wiejskich oraz proble-my imigracji.
2. Rozwój systemu transportowego oraz spo³eczeñstwa informacyjnego.
3. Dziedzictwo kulturalne, przyrodnicze i krajobrazowe. 4. Ochrona œrodowiska, wykorzystanie zasobów natu-ralnych oraz zapobieganie zagro¿eniom.
WProgramie Ba³tyckim (BSR) zaanga¿owanych jest 11 krajów, przy czym obszary wsparcia obejmuj¹ ca³e terytoria Danii, Estonii, Finlandii, £otwy, Litwy, Polski i Szwecji oraz niemieckich landów: Berlina, Brandenburgii, Hamburga, Bremy, Meklemburgii Pomorza Przedniego, Szlezwiku-Holsztynu i Dolnej Saksonii (czêœciowo). W pro-gramie mog¹ uczestniczyæ równie¿ partnerzy rosyjscy z Kaliningradu, St. Petersburga oraz obwodów: leningradz-kiego, pskowsleningradz-kiego, nowogrodzleningradz-kiego, murmañskiego i archangielskiego, a tak¿e z Republiki Karelii i Nienieckie-go Okrêgu AutonomiczneNienieckie-go. Na Bia³orusi programem objête s¹ obwody: miñski, grodzieñski, brzeski i witebski. ród³em finansowania udzia³u partnerów rosyjskich i bia³oruskich w projektach realizowanych w ramach Progra-mu Ba³tyckiego s¹ œrodki unijnego prograProgra-mu TACIS.
Program ma trzy priorytety:
1. Wspieranie dzia³añ na rzecz rozwoju przestrzennego regionów i sektorów.
2. Promocja struktur terytorialnych wspieraj¹cych zrównowa¿ony rozwój regionu Morza Ba³tyckiego.
3. Wspieranie tworzenia instytucji oraz wzmacnianie transgranicznego rozwoju przestrzennego.
Typowymi formami dzia³añ s¹ warsztaty i seminaria, prowadzenie analiz (np. rynkowych), wspólne przedsiê-wziêcia pilota¿owe, wdra¿anie przyk³adów najlepszej praktyki, budowanie sieci wspó³pracy itp. Potencjalni beneficjenci to w³adze publiczne (centralne, regionalne i lokalne), instytucje badawcze i szkoleniowe, fundacje, organizacje pozarz¹dowe oraz instytucje typu non-profit.
Zadanie (komponent) C
Obszar wspó³pracy w ramach INTERREG III C obej-muje ca³e terytorium Unii Europejskiej (podzielone na cztery strefy programu: Pó³noc, Po³udnie, Wschód oraz Zachód), ³¹cznie z wyspami i najbardziej oddalonymi obszarami. Program umo¿liwia uczestnictwo krajów trze-cich. Przynale¿noœæ do danej strefynie wyklucza mo¿liwo-œci uczestniczenia w projektach miêdzyregionalnej wspó³pracyz udzia³em partnerów z pozosta³ych stref.
Polska uczestniczy w Programie Strefy Pó³noc (5 woje-wództw pó³nocnych: zachodniopomorskie, pomorskie, kujawsko-pomorskie, warmiñsko-mazurskie i podlaskie) i w Programie Strefy Wschód (pozosta³e województwa).
Nadrzêdnym celem INTERREG III C, który koncen-truje siê na wspó³pracy w skali europejskiej, jest poprawa efektywnoœci rozwoju regionalnego, poprzez wymianê informacji na du¿¹ skalê, oraz wymiana doœwiadczeñ w zakresie wykorzystywania funduszy strukturalnych, rozwo-ju miejskiego, wspó³pracy miêdzyregionalnej itp. Dodat-kowo przewidziano specjalny priorytet, maj¹cy na celu integracjê regionów przygranicznych UE z pañstwami trzecimi. Realizowane projekty winny mieæ na celu wzmocnienie potencja³u lokalnych lub regionalnych podmiotów dzia³aj¹cych na tych terenach.
Dzia³ania typowe dla INTERREG III C obejmuj¹ bada-nia, przygotowanie analiz i studiów do przysz³ych projektów, szkolenia, seminaria, warsztaty, wizyty studyj-ne, strategie i dzia³ania marketingowe, dzia³ania infor-macyjne i promocyjne, a tak¿e projekty pilota¿owe. Potencjalnymi beneficjentami s¹ jednostki terytorialne regionu lub instytucje upowa¿nione do dzia³ania w imieniu regionów oraz w³adze publiczne i instytucje równowa¿ne organom publicznym.
Program INTERACT 2002–2006
Celem programuINTERACTjest wspieranie zarz¹dza-nia i koordynacja wymiany doœwiadczeñ pomiêdzy insty-tucjami zarz¹dzaj¹cymi, p³atniczymi i sekretariatami technicznymi Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III w ramach jej trzech zadañ (komponentów): wspó³pracy przy-granicznej, wspó³pracy transnarodowej i wspó³pracy miê-dzyregionalnej.
Realizowane w ramach INTERACT projekty maj¹ sze-roki zakres tematyczny, podporz¹dkowany nastêpuj¹cym trzem priorytetom:
1. Techniczne wspieranie zarz¹dzania programami Ini-cjatywy Wspólnotowej INTERREG III.
2. Rozwój inicjatyw lokalnych i regionalnych. 370
3. Wspó³praca i zarz¹dzanie przemianami w regionach granicznych.
Obszar wspó³pracy INTERACT obejmuje wszystkie kraje cz³onkowskie Unii Europejskiej oraz kraje s¹siedz-kie.Realizowane przedsiêwziêcia dotycz¹ miêdzy innymi:
opracowania wspólnych procedur i standardów dla wspó³pracy w ramach zadañ (komponentów) A, B i C;
rozwoju spójnych planów szkoleniowych dla insty-tucji zaanga¿owanych w zarz¹dzanie programami Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III;
tworzenia baz danych partnerów uczestnicz¹cych w projektach w ramach wszystkich programów Inicja-tywy Wspólnotowej INTERREG III;
organizowaniaseminariów, warsztatów i konferen-cji dla tych instytukonferen-cji;
tworzenia Forum Wspó³pracy i Platformy Wymiany Doœwiadczeñ;
rozpowszechniania informacji o strukturach i proce-durach wdra¿ania programów INTERREG.
Potencjalnymi beneficjentami s¹ instytucje administra-cji publicznej, pe³ni¹ce funkcje instytuadministra-cji zarz¹dzaj¹cych, instytucji p³atniczych lub sekretariatu technicznego dla wszystkich zadañ (komponentów) INTERREG III, a tak¿e inne instytucje zaanga¿owane we wdra¿anie programów tej inicjatywy.
ród³a: http://europa.eu.int/comm/regional_policy/interreg3/; http://www.interreg.gov.pl
Informacje o przysz³ych wydarzeniach*
Opracowa³a Barbara ¯bikowska**
24–26.05.2006. W Bartkowej ko³o
Nowego S¹cza odbêdzie siê 9. Miê-dzynarodowe Sympozjum Pseudokrasu, pt. Pseudokarst forms — scientific,
natu-ral and cultunatu-ral importance, evaluation and protection, organizowane przez
Inter-national Union of Speleology, Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, Speleoklub Beskidzki, Speleoklub Bielsko-Bia³a i Sekcjê Speleologiczn¹ Polskiego Towarzy-stwa Przyrodników im. M. Kopernika. Przewidziane s¹ nastêpuj¹ce bloki tematyczne: Co to jest pseudokras? —
definicje, klasyfikacje, metodologia badañ; Geneza i rozwój form pseudokrasowych jako element lokalnej i regionalnej ewolucji geomorfologicznej; Znaczenie naukowe form pseu-dokrasowych — geologia, geomorfologia, bioró¿norodnoœæ; Jaskinie niekrasowe i cz³owiek — archeologia, historia, kul-tura; Formy pseudokrasowe jako przedmiot ochrony przyrody — teoria, prawo, praktyka; Wspó³czesne metody eksploracji i udostêpniania jaskiñ niekrasowych. Informacje: dr in¿. Jan
Urban, Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. Mickiewicza 33, 31-122 Kraków, tel. 012-632-22-21, fax 012-632-24-32, e-mail: pseudokarst@iop.krakow.pl i na stronie interneto-wej www.speleo.bielsko.pl/pseudokarst
27–31.05.2006. W Druskiennikach (Litwa) odbêdzie
siê miêdzynarodowa konferencja pt. Geoheritage for
sustainable development, organizowana przez ProGEO — European Association for Conservation of Geological Heritage (Northern European Working Group); IUGS
Commission GEM — Geosciences for Environmental
Management (Working Group IBC — International Bor-ders-Geoenvironmental Concerns); Litewsk¹ S³u¿bê
Geo-logiczn¹; Pañstwowy Instytut Geologiczny oraz (litewski) Instytut Geologii i Geografii. Informacje na stronie inter-netowej http://www.pgi.gov.pl/pdf/druski_1.pdf
06–07.06.2006. W Pa³acu Kultury i Nauki w
Warsza-wie odbêd¹ siê IV Miêdzynarodowe Targi GEOLOGIA 2006, organizowane przez Biuro Reklamy Poland S.A. Zarz¹d Targów Warszawskich. Na targach przewiduje siê nastêpuj¹ce sektory tematyczne: Geologia w gospodarce;
Rozwi¹zania dla ochrony œrodowiska; Technologie poszuki-wania i eksploatacji surowców; Technologie i systemy GIS.
Informacje: Anna Auksel, Biuro Reklamy Poland S.A. Zarz¹d Targów Warszawskich, ul. Pu³awska 12a, 02-566 Warszawa, tel. 022-849-60-06, fax 022-849-35-84, e-mail: anna.auksel@brsa.com.pl oraz na stronie internetowej www.geologia.info.pl
07–09.06.2006. W Korytnicy, pod patronatem
honoro-wym g³ównego geologa kraju Mariusza-Oriona Jêdryska oraz rektora Akademii Górniczo-Hutniczej Antoniego Tajdu-sia, odbêdzie siê X Seminarium z cyklu Metodyka Rozpo-znawania i Dokumentowania Z³ó¿ Kopalin oraz Geolo-gicznej Obs³ugi Kopalñ, po³¹czone z jubileuszem 70-lecia urodzin Profesora Marka Niecia. Organizatorami s¹ Wy-dzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska AGH, Instytut Górnictwa Odkrywkowego Poltegor-Instytut oraz Komisja Zasobów Kopalin przy Ministrze Œrodowiska. Tema-tyka seminarium obejmie: zagadnienia metodyki rozpo-znawania i dokumentowania z³ó¿ kopalin i ich ochrony; ekonomiczne i œrodowiskowe uwarunkowania dokumen-towania z³ó¿ oraz Prawo geologiczne i górnicze w œwietle wymogów unijnych. Informacje: dr Joanna Specylak-Skrzy-pecka, Poltegor-Instytut, ul. Parkowa 25, 51-616 Wroc³aw, tel. 071-348-82-26, fax 071-348-43-20, e-mail: joasia@igo.wroc.pl
371 Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 5, 2006
