R e c e n zje 5 9 5
dżiny, m . in. L a plongée so u s-m a rin e e t le d ro it (P a ris 1957). O sta tn io jego» p ra c ę o archeologii p o d w o d n ej p rze tłu m a cz o n o n a angielski.
O m aw ia o n a p rz y p u sz c z a ln e rozm ieszczenie ró żn y c h w ra k ó w sta ro ż y tn y c h o k rę tó w , m e to d y w y d o b y w a n ia ta k ic h h isto ry c zn y c h w ra k ó w , sk ła d i d o b ó r e k ip w ydobyw czych i ich w yposażenie, w reszcie d a je ró ż n e p o rad y , ja k p o stę p o w ać ze zn alezisk am i podw odnym i. K sią że czk a o p a r ta je s t n a b o g aty ch d o św iad czen iach a u to ra w za k re sie p o d n o sz en ia h isto ry c zn y c h w ra k ó w i ' sw obodnego n u rk o w a n ia d la celów archeologii p o dw odnej.
Z. Br.
M a ria D e m b i ń s k a , K o n s u m p c ja ży w n o śc io w a w Polsce śre d n io w iec zn ej. Z a k ła d N aro d o w y im ien ia O ssolińskich — W y d a w n ictw o P o lsk ie j A k ad e m ii N au k , W ro cław —W arszaw a—K ra k ó w 1963, s. 276, il. 61.
P ra c a M. D em b iń sk ie j je s t in te re s u ją c ą ro z p ra w ą d o k to rsk ą , w y k o n a n ą w se m in a riu m h is to rii śred n io w ie cz n ej p ro f. A. G iey szto ra n a U n iw ersy te cie W a rsza w sk im o ra z w I n s ty tu c ie H isto rii K u ltu r y M a te ria ln e j PA N .
A u to rk a d o k o n u je p ró b y sp o jrz e n ia n a dzieje gospodarczo-społeczne P o lsk i, g łó w n ie w iek ó w X IV —XV, od stro n y k o n su m p c ji, w y ch o d ząc z założenia, że ro z w ija ją c e się „z ap o trz eb o w an ie k o n su m p c y jn e o ra z s ta ły d o ro b ek lu dzkości w ich z a sp o k a ja n iu d a ją o b ra z teg o , co się ogólnie n a z y w a k u ltu r ą ” (s. 5). R o z p ra w a m a c h a r a k te r n o w a to rsk i, gdyż za g ad n ie n ia sta n o w ią c e je j tr e ś ć n ie zo stały u ję te w dotychczasow ej lite r a tu r z e po lsk iej i o bcej, poza p e w n y m i p ra c a m i p o zy ty w i stó w fra n c u sk ic h . A u to rk a o p a r ła się o ź ró d ła p rz e d e w szy stk im p isa n e, k tó re d la k o ń ca X IV i X V w . n a d a ją się n a w e t do w y sn u w a n ia p ew n y ch o stro żn y c h w n io sk ó w sta ty sty c z n y c h . W y k o rz y stan o ró w n ież m a te r ia ły archeologiczne, e tn o g ra ficzne, ję zykoznaw cze i ikonograficzne.
C elem m o n o g ra fii je s t za p o zn a n ie c z y te ln ik a z poziom em o d ży w ia n ia i sposo b em p rz y rz ą d z a n ia p o tra w , z n arz ęd ziam i p ra c y o ra z ro d z a je m u ży w a n y ch ongiś p ro d u k tó w . P oszczególne p a r tie p ra c y pośw ięcone są o m ó w ie n iu bazy żyw nościo w ej i p o chodzenia odp o w ied n ich p ro d u k tó w o ra z k o n su m p c ji, co o b e jm u je sposo b y p rz y rz ą d z a n ia p o tra w , w y p o saż en ie i o b słu g ę k u ch n i, a ta k ż e ilość i w a rto ść o dżyw czą p ro d u k tó w spożyw czych. O sta tn ia część p ra c y d otyczy m e tro lo g ii h i sto ry cz n ej.
Całość u z u p e łn io n a je s t b o g aty m m a te ria łe m ilu s tra c y jn y m i licznym i ta b e la m i dotyczącym i ja d ło sp isó w obiadów , k o la c ji itp. In te re s u ją c e s ą z e sta w ie n ia sp rz ę tó w k u c h e n n y c h i stołow ych, a ta k ż e osób zw iązan y ch n a d w o rz e k ró le w sk im z d zied zin ą k o n su m p c ji spożyw czej.
M a te ria ł źródłow y p o zw ala p rz e d e w szy stk im n a a n a liz ę k o n su m p c ji d o k o n y w a n e j przez s ta n y w yższe, ale a u to rk a — je że li m oże — s t a r a się u chw ycić i m a te r ia ł dotyczący in n y c h g ru p społecznych.
W y ciąg n ięte w n io sk i p o z w a la ją ' stw ie rd z ić , że fo lw a rk i p ań szczy źn ian e dop iero w d ru g iej połow ie X V w . p r o d u k u ją n a zbyt, w o k re sie zaś w cześn iejszy m pod sta w o w y m d o sta w cą je s t chłop. R ozw ój g o sp o d a rk i tow arow o-piiem iężnej pow o d u je w zg lę d n e w y ró w n a n ie stopy życiow ej, d o sta te k to w a ró w n a ry n k u , r e g u la r ność cen. W sp an ia le ro z w ija się hodow la, co z n a jd u je o d b ic ie w sp o ż y w a n iu o g ro m n y ch ilości m ięsa. D uże zn aczen ie p o sia d a ró w n ież p ro d u k c ja rze m ieśln ic za i h a n del, co sto i w zw iązk u ze „zło tą e r ą ” w d zieja ch m ia s t polskich.
P ra c a w y d a je się w łaściw y m p o tw ie rd z en ie m tezy, że p ro d u k c ja , k o n su m p c ja i w y m ia n a to w a ro w a sta n o w ią p o d sta w ę h isto rii gospodarczej.
