Michał Wojciechowski
Międzynarodowy Zjazd Society of
Biblical Literature, Budapeszt, 26-29
VII 1995
Collectanea Theologica 66/1, 183-187
Collectanea Theologica 66 (1996) nr 1 MICHAŁ W O JC IE C H O W SK I, W A RSZA W A
MIĘDZYNARODOWY ZJAZD SOCIETY OF BIBLICAL LITERATURE
Budapeszt, 26-26 VII 1995
Zjazdy SBL, największego liczebnie naukow ego stowarzyszenia biblistów odbywają się corocznie w USA (A nnual M eeting) i, osobno, w jakim ś innym kraju - zazwyczaj w Europie (International Meeting). Te zjazdy m iędzynarodow e, mniej liczne, ale grom adzące bardziej urozm aicone audytorium , om aw iane są od kilku lat w CT. Zjazd z 1995 to pierwszy w byłym kraju komunistycznym, z tej racji obecnych na nim było nieco więcej uczestników z tych krajów, głównie zresztą W ęgrów - wygłosili oni szereg referatów ; z Polski przybyło 5 osób.
Łącznie konferencja miała ponad 250 uczestników; największą grupę stanowili Amerykanie, około jednej czwartej, ale ich liczba spada w porów naniu z latami poprzednimi (w Rzymie 4 lata wcześniej - połowa). Znaczne grupy stanowili też Niemcy, Brytyjczycy, Izraelczycy - i uczeni z RPA (ok. 20), gdzie studia biblijne stoją na dobrym poziomie; ich prace, dość przecież liczne, są u nas niestety zupełnie niedostępne, a również w bibliotekach krajów zachodnich odnieść m ożna wrażenie, iż padały one ofiarą dyskryminacji. Jednakow oż, m imo że w śród uczestników zjazdów mniej ma dziś angielski za język ojczysty, język ten dom inuje coraz bardziej w referatach (na ok. 160 było 14 niemieckich i 2 francuskie; uczeni francuscy mniej jeżdżą na zjazdy międzynarodowe). Streszczenia referatów podano w broszurze
Society o f Biblical Literature. Thirteenth International M eeting (egzemplarz złożony
w bibliotece A TK ).
Tematy w ystąpień, których gros zgłosili sam i uczestnicy, były ja k zwykle dość rozproszone i o różnym zasięgu (i ogólne i przyczynki). W program ie znalazły się jednak i krótkie, bardziej wyspecjalizowane kolokw ia, w tym panel na tem at studiów biblijnych w środkowej i wschodniej Europie (Polska m a tu najlepszą „pozycję wyjściową” , ale godna uwagi wydaje się też odbudow a studiów teologicznych na Węgrzech w latach ostatnich). N astępnie - doroczna sesja o badaniach w Betsaidzie ' sesja na cześć obecnego na zjeździe G . V e r m e s a (podsum ow ał on swoje studia na temat Jezusa w świecie żydowskim; pozostałe 4 referaty miały natom iast charakter laudacji).
Odbyła się też dyskusja na tem at przyszłości studiów biblijnych otw arta wypowiedzią M . A h r e n s a, Trends and Needs o f Biblical Scholarship (do kogo się zwracamy? - chociaż biblijny system wartości pozostaje wspólnym punktem od niesienia naszej kultury, Biblia jest w niej odsuw ana na margines; czytają j ą najwięcej
M IC H A Ł W O JC IEC H O W SK I
chrześcijanie o tendencji fundam entalistycznej, mniej zainteresowani wiedzą nauko wą). O sobno przedstaw iono propozycję pow ołania europejskiego towarzystwa stu diów biblijnych (N. P. L e m с h e).
Zjazdowi towarzyszyła ja k zwykle wystawa nowości szeregu czołowych wydaw nictw naukow ych (Brill, de G ruyter, K ok Pharos; M ohr-Siebeck, Peeters, Scholars, Sheffield; 10 innych - stoiska łączone); niem ałą niespodzianką okazały się węgierskie przepisy celne, które uniemożliwiły sprzedaż książek na miejscu.
W ybrane referaty:
Stary Testament - ogólnie. E. S. G e r s t e n b e r g e r , O ld Testament Theology:
Pluralism and Syncretism (H as Monotheism Become a M eans I Instrument o f Domi nion); N. S h i V a г о V, Der legitime Glaube, Volksglaube und Sinkretismus in Israel
(X - I X ) ; J. C. L ü b b e (krytyczne uwagi о Dictionary o f Classical Hebrew); D. A.
К n i g h t, Do Biblical Laws Reflect Ancient Israelite Popular Values? J. В I e n к i n - s о p p, The Politics o f Post-M ortem Existence in Ancient Israel (w pewnym okresie - D. Pw t - wprowadzając centralizację kultu zw alczano lokalny kult zmarłych by podważyć legitymizację własności i życia społecznego przez odniesienie do przodków); D. E d e 1 m a n. Tracking the H istory o f Enforcement o f the Aniconic Tradition through
Numism atic (dopiero monety hasmonejskie); H. A. M с К a у, Anointing and Adorning fo r Love and War: The Gendering o f Display in the Hebrew Bible; S. A h i t u v, The Countenance o f God (oblicze Boże - swoista em anacja; paralelne określenia fenickie;
późniejsza idea aniołów oblicza).
Starożytna egzegeza żydowska. R. R e n d t o r f f , The Significance o f Ancient
Jewish Exegesis fo r the Modern Study o f the Hebrew Bible; G. B ü s i n g, Gen 2:19,20 - the Name-Giving Adam; Μ. M i 11 a г d, The Commandments to Noah: The Noachide Laws; М. M. C a s pi , Aqedah (Binding), Crucifixion and Dabih: the Narrative of Genesis 22; D. M c L a i n C a r r , Intratextuality and Intertextuality: An Explanation o f the Relation between the Growth o f Genesis and Its Subsequent Interpretation; L.
T e u g e 1 s, What Do We Mean When We Say 'Midrash ’? A Case-Study (nie uogólniać pojęcia m idraszu przenosząc go poza właściwą egzegezę rabiniczną); B. K e r n - U l m e r , The Arguments in Exegetical Midrash in Comparison to the
Hellenistic Diatribe (naśladuje w zory grecko-rzymskie!); N . F ü g 1 i s t e r. Der Gewinn der christlichen Psalmeninterpretation aus der rabbinischen Psalmenauslegung; M. I.
G r u b e r ; Renaming the Bible’s nameless Women in Rabbinic Tradition; G, В о d e η - d o r f e r - L a n g e r , I t is not in H ea ven . The Baraita Baba M etsia 59b and Its
M eaning fo r Antique and Modern Exegesis (ludzki charakter słów Biblii sprawia, że
potrzebuje ona egzegezy, T ory ustnej); G. S t e m b e r g e r , Basic Problems of
Rabbinic Hermeneutics (rozbieżne paralelne tekty prawne); Ch. M i 1 i к o v s к y. The Closure o f the Bible and the End o f Prophecy in Judaism o f Late Antiquity ( with Special Emphasis upon Rabbinic T exts); E. U l r i c h , The External Scope and the Internal Shape o f the Bible as Seen fr o m Qumran.
Pięcioksiąg. A. D о t a n, The Pentateuch Codex Or. 4445 - a N ew Challenge (planow ane wydanie - rękopis wczesnomasorecki z lekcjami wcześniejszymi); Y- A m i t, The Seven Day Creation Account: Who Wrote It? (ostatni redaktor Тогу):
M IĘ D ZY N A R O D O W Y Z JA Z D SBL
М. В a u к s, Das Verhältnis von Vorwelt und Schöpfung in Gen l ,l - 3 m ; P. J. A r z t,
„But a m ist went upfrom the earth”- o r not? A . M inority Interpretation o f Genesis 2:5-6;
W. A. V о g e 1 s, Comme l'un de nous, pour connaître tob et rac (Gn 3,22) (szczęście i cierpienie); A. С о 11 i n s, The Texts o f Genesis and Dualism with Reference to the
Jacob Narrative M oce d o b ra i zła); В. В. S c h m i d t , A. Taxonom y o f Taboo: Canaanite M agic in Deuteronomy 18 and the Rhetoric o f Israelite Self-Identity; H . H .
H a i n , The Dilemma ofa n Absentee ( Land) L ord (w Egipcie Bóg jakby był odległy); T. F к b i n y, Primogeniture and M imetic Rivalry in the Bible and Shakespeare: Variations
on „Conflictiong Brothers”: B. M a r g a 1 i t, The „Balaam-Inscription” ( D A P T ) fro m the Valley o f Sukkoth; J. D. S a f r e n, Balaam’s Homeland Revisited: A Theologi cal-Literary Approach; B. J. S c h w a r t z , The „Torah” and the Covenant in P.
Historyczne. W. Z w i c k e l , Der Beitrag der Habiru zur Entstehung des
Königtums; L. R. Klein, Desire Violence ad the Other in Joshua; N. B a i 1 e y, David and Batsheba in Chronicles: A n Intertextual Reading; G. В a г к a y, „ Gathered to Their Fathers”: A New Analysis o f the Biblical Expression in Light o f Archeological Discoveries; Ί . B e n - B a r a k , 1Vas N aboth’s Trial Really A Show Triale?; A. J.
H a u s e r , Layer upon Layer: Ambiguity in 1 Kings 22; G. G a 1 i 1, The Last Years o f
the Kingdom o f Israel and the Fall o f Samaria; S. B. P a r к e r, War Narratives in the Inscription o f M esha and the Deuteronomistic History; Sh. Y a г о n, King Josiah or the Prophetess Hulda: Who was the Real Force Behind the Religious Reform?; P. R.
D a v i e s , Ezra and Nehemiah Reconsidered (gatunek literacki - ideologiczny „dokument fundacyjny” typu D okum entu D amasceńskiego, tylko N eh m iałby jak ąś ograniczoną w artość historyczną); J. M. H a l l i g a n , Ezra 2 in the Light o f Persian
Economy; I . K a r a s s o n , Ezra in H istory and Tradition (postać wzorcowa, adaptacja
historii).
Prorockie. R. Р. С а г г о 11, The Politics o f Repentance: A Study in Represen
tation in Jeremiah and Jonah; J. Ch. E x u m. Prophetic Pornography: Issues o f Representation and Interpretation; R. F. M e 1 u g i n, Reading Isaiah as Artistic Unity;
G. L. Glover, Getting a W ord in Edgewise: Idol Rhetoric and the Cracks in a Societal
Matrix (Deuteroizajasz korzystający z kryzysu zaufania do bóstw babilońskich).
Mądrościowe. F. V. R e i t e r e r , Weisheit und Gesetz nach Ben Sira; B. D о m e r i s, Poverty, Powerlessand Shame: An Examination o f the Biblical Links; J. P. W e i n b e r g , War Elihu, der Sohn Barachels der Verfasser des Buches Hiob?; H. V i v i e r s , Elihu (Job 32-37) in Job - Square Peg in a Round Hole? A Rhetori-
cal-Critical Investigation (miejsce w historii redakcji); A. La С о q u e, The Song o f Songs as the H oly o f Holies in Scripture (interpretacja przenośna); G . T . S h e p p a r d , Hearing the Voice o f Solomon on Love and the Politics o f Desire: the Song o f Songs
(interpretacja historyczno-krytyczna, kanon, postm odernizm ); Psalmy: mądrościowe G- Hausmann); królewskie (M . Ogushi); 2 (D. J. Clines); 5 (G. T. M. Prinsloo); 61 (W. H. Bellinger); 110 (P. Nel).
Nowy Testam ent - ogólnie. F. F. S e g o v i a . Cultural Studies and Biblical
Criticism (postm odernizm ); W. R. T e 1 f о r d, Jesus in Fiction and Film; D. J. S m i t, Saints, Disciples, Friends? Recent South African Perspectives on Christian Ethics and the
M IC H A Ł W O JC IEC H O W SK I
New Testament; D. F a r k a s f a l v y , Causes Leading to Formation o f the Fourfold Gospel Canon; D. T г о b i s с h, The Final Redaction o f the New Testament.
Archeologia. Betsaida: rap o rt z w ykopalisk 1993-95 (R. Arav), studia geologicz ne (M . Bishop, J. F. Shroder), archeologiczne (S. F ortner, B. Brandi, D. G oren, M. E. Craig), historyczne (J. T. Greene - Julias, H. W. K uhn - w M k, M. A ppold - J, R. A. Freund, F. M . Strickert, E. M cN am er). Z. K a p e r a, Remarks on Recent Interp
retations o f the Qumran Cemetery (cm entarz ofiar bitwy?); H. K e e, Archaeology and Judaism in Galilee; S. F r e y n e, Archaeology and the Historical Jesus. Chersonez:
kultura, religia (D. K orobkov, M. Zolotarev, J. A. Overman, R. S. M acLennan, D. R. Edwards).
Tło, apokryfy. H. Z. S z u b i n, The ,,Beloved son” in the Hebrew Bible and the
,.Beloved disciple" in the New Testament in Light o f Ancient Near Eastern Texts
(„um iłow any” to termin techniczny przy w skazywaniu spadkobiercy); M. T i l l y ,
Geographie und Weltordnung in Aristeasbrief; A. S. S t a n d h a r d i n g e r , Das Frauenbild in zwei Textversionen von 'Joseph und A seneth’; I. F r ö 1 i с h, The „Laws of the L a n d " and Qumran Exegesis; H. L i c h t e n b e r g , Jesus, John ther Baptist, and Jewish Baptist Movements (przegląd źródeł); J. H. C h a r l e s w o r t h , Jesus and the Dead Sea Scrolls; G. V e r m e s , Jesus in the Light o f Second Temple Jerusalem; H.
К о e s t e r, The Historical Jesus and the Cult o f the Kyrios; J. T. F i t z g e r a l d ,
Recent Work on Philodemus and Early Christian Literature; L. R o b e r t s , Apuleius, Lucius and Isis Aretalogies; W. E. M i 11 s, Ecstaticism as a Backgroundfor Glossolalia.
Ewangelie, Dzieje. H . A n d e r s o n , Jesus Research: Whot is New in the „New"?;
Jesus’ Messianic Understanding Revisited; J. H. R i c h e s , Jesus Research: The Importance o f the Philosophy o f Language fo r Theological Interpretation; P. L u о -
m a n e n, Corpus M ixtum - A Proper Description o f M atthew ’s Comm unity?; R. L. Μ о w e r y, Human Fathers in the Gospel o f M atthew; D. P a t t e , The Relationship
Between Exegesis and Hermeneutics: Issues Raised by Four Critical Readings ( including both historical and literaty ones) o f M atthew 4:18-22; W . R. G. L о a d e r, Jesus and the Law in M ark and M ark ’s Tradition: Traces o f Conservatism; N .H .T а у 1 о r, Q. Mark, and Early Palestinian Christian Eschatology; G. S. J a c k s o n , The Story o f the Canaanite Woman; H. K i m u r a, The Song o f the R ed Sea and the Magnificat: A Parallelism?; D. W i 11 i a m s, „Today this scripture is fu lfilled ” ( Luke 4:18): Jesus' Understanding o f His Role; P. J. J. В о t h a, Moralizing Narrative: L u k e ’s Story of Jesus and the Search fo r Virtue; S. J о u b e r t, The Jerusalem Community as R ole-M odelfor a Cosmopolitan Christian Group: A Socio-literary Analysis o f the Lukan Symbolic Universe; O. L. Y a r b r o u g h , Family, Household and Discipleship in Luke-Acts; A. S c h m i d t, Q as Nomos o f the Q Community [Łk 16, 17]; K. S a s a к i. Macro and Micro Literary Criticism o f the Fourth Gospel; J. G. v a n d e r W a t t , Glory and the Cross? The Johannine Reinterpretation o f the „Skandalon" o f the Cross: L
D u n d e r b e r g , The Beloved Disciple - an Ideal Figure in the Fourth Gospel? Listy. S. Cserhäti, Die Ereignisse in der paulinischen Argumentation; A . B . d u T o i t , Paul’s Damascus Experience as a Key to H is Theology o f Grace; C. R i c c i ,
M IĘ D ZY N A R O D O W Y ZJA ZD SBL
’ton’ in I Thessalonians 2:15 (przypuszczenie, że wskazywałby on na samych tylko zabójców Jezusa i proroków jest mniej praw dopodobne); G. P. C a r r a s , Continuity
and Discontinuity in Paul's Attitude to Judaism: I Corinthians 8 and 10 as a Test Case; S.
A. C o o p e r , „But the greatest o f these is love": I Corinthians 13:13 in Augustine's
Soliloquies; J. M. S c o t t , The Triumph o f God in 2 Cor 2:14: Another Exemple o f Merkabah M ysticism in Paul; G . S. O e g e m a , Galater 1-2: Biographie oder Theologie?
P. J . M a a r l e n s , Suffering Righteousness in Romans: Inference and Intertexluality; P. Ar z t , Papyrologisches zu einer Sklavenflucht des Onesimus (Paweł istotnie użył terminologii dotyczącej zbiegłego niewolnika); J. H e r z e r, The First Letter o f Peter
and Its Relation to Pauline Traditions. Observations on the Letter-Frame o f 1 Peter; R.
A. Re e s e , „Green" Texts: Recycling in Jude and Zechariah (teksty utkane ze starszych). A. C e r q u o n e , The Vision o f Christ as Heavenly Messenger in Rev 1.
