prof. dr hab. in¿. Czes³aw WASZKIEWICZ
mgr in¿. Jerzy LIPIEC
Katedra Maszyn Rolniczych i Leœnych SGGW w Warszawie
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Warszawie
Streszczenie
W artykule dokonano analizy zmian, jakie wystêpowa³y w latach 2001-2006 na krajowym rynku wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych do produkcji roœlinnej (p³ugi, kultywatory, sadzarki, siewniki, rozsiewacze nawozów mineralnych, opryskiwacze). Analiza produkcji, importu, eksportu i poda¿y wy¿ej wymienionych narzêdzi i maszyn rolniczych wykaza³a, ¿e krajowy rynek maszyn rolniczych charakteryzuje siê wysokim stopniem niestabilnoœci.
ANALIZA ZMIAN NA KRAJOWYM RYNKU
NARZÊDZI I MASZYN ROLNICZYCH DO
PRODUKCJI ROŒLINNEJ
Dane G³ównego Urzêdu Statystycznego wskazuj¹, ¿e na krajowym rynku narzêdzi i maszyn rolniczych nastêpuj¹ znaczne wahania odnoœnie wielkoœci produkcji, importu i eksportu a w konsekwencji ich poda¿y, co mo¿na t³umaczyæ wci¹¿ nieustabilizowanym popytem [1, 2]. Analiz¹ objêto zmiany w produkcji, imporcie, eksporcie i poda¿y wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych do produkcji roœlinnej, jakie wystêpowa³y w latach 2001-2006.
W tabeli 1 zestawiono dane dotycz¹ce p³ugów, kultywa-torów, sadzarek i siewników. Najni¿sz¹ liczbê wyproduko-wanych p³ugów odnotowano w 2005 roku - 5133 sztuki, zaœ najwy¿sz¹ w 2003 roku - 7747 sztuk. W ca³ym analizowanym okresie produkcja p³ugów wynios³a 38195 sztuk. Import p³ugów, poza 2003 rokiem, w pozosta³ych wzrasta³ od 628 sztuk w 2001 roku do 5161 sztuk w 2006 roku, osi¹gaj¹c ³¹czn¹ liczbê 10463 sztuki. Szczególnie wysoki import p³ugów nast¹pi³ w 2006 roku (5161 sztuk), niemal trzykrotnie wy¿szy w porównaniu z 2005 rokiem (1771 sztuk). W przypadku eksportu p³ugów w poszczególnych latach ulega³ on
sukcesy-wnemu wzrostowi, od 347 sztuk w 2001 roku do 1882 sztuk w roku 2006, a zatem w ci¹gu szeœciu lat zwiêkszy³ siê ponad piêciokrotnie. £¹czna liczba wyeksportowanych p³ugów wy-nios³a 6270 sztuk. Porównuj¹c import i eksport okazuje siê, ¿e w latach 2001-2006 Polska by³a importerem netto p³ugów. Z kolei uwzglêdniaj¹c produkcjê, import i eksport w analizo-wanym okresie, ³¹czna poda¿ p³ugów na krajowy rynek wynios³a 42388 sztuk. Szczególnie wysoka poda¿ (10198 sztuk) nast¹pi³a w 2006 roku, oko³o dwukrotnie wy¿sza w porównaniu z rokiem 2005 (5567 sztuk).
Produkcja kultywatorów w latach 2001-2006 wynios³a 18395 sztuk i mala³a od 4797 sztuk w roku 2001 do 2014 sztuk w roku 2005. W ostatnim roku analizowanego okresu liczba wyprodukowanych kultywatorów nieznacznie wzros³a osi¹gaj¹c 2323 sztuki. W tym samym czasie sprowadzono do kraju 11961 sztuk, natomiast wyeksportowano 10911 sztuk kultywatorów, a zatem podobnie jak w przypadku p³ugów, Polska by³a importerem netto. £¹czna poda¿ kultywatorów na krajowy rynek wynios³a 19445 sztuk, przy tendencji malej¹cej
P³ugi Ploughs Kultywatory Cultivators Sadzarki Planters Siewniki Drills 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 5725 6800 7747 6134 5133 6656 4797 4401 2545 2315 2014 2323 5941 6716 6148 4880 3377 5490 1621 1703 1795 2315 1973 2696 628 763 630 1510 1771 5161 2177 1027 1867 962 961 4967 14 33 72 160 78 676 256 228 425 1273 570 8170 347 560 1108 1299 1337 1619 1882 1561 1258 2205 1763 2242 459 620 538 885 620 1150 98 193 209 81 227 3354 6006 7003 7269 6345 5567 10198 5092 3867 3154 1072 1212 5048 5496 6129 5682 4155 2835 5016 1779 1738 2011 3507 2316 7512 Nazwa narzêdzia
lub maszyny Rok/Year Produkcja / Production Import / Import Eksport / Export Poda¿ / Supply
Tab. 1. Produkcja, import, eksport i poda¿ p³ugów, kultywatorów, sadzarek i siewników w latach 2001-2006 Table 1. Production, import, export and supply of ploughs, cultivators, planters, and drills in 2001-2006
w latach 2001-2004 i niezwykle wysokim wzroœcie w 2006 roku (5048 sztuk), przekraczaj¹c ponad czterokrotnie poda¿ w 2005 roku.
Krajowa produkcja sadzarek w latach 2001-2006 wynios³a ³¹cznie 32552 sztuki. Po spadku w latach 2004-2005, w roku 2006 produkcja sadzarek zwiêkszy³a siê o 2113 sztuk (62,6%) w stosunku do roku poprzedniego. Nieznaczny import sadzarek w ci¹gu pierwszych piêciu lat wyniós³ 357 sztuk, niespodziewanie wzrós³ on prawie dwukrotnie w 2006 roku do 676 sztuk. Ca³kowity eksport sadzarek w analizowanym okresie wyniós³ 4272 sztuki i by³ on wy¿szy o 313,6% (3239 sztuk) od importu, a wiêc w przypadku sadzarek Polska by³a eksporterem netto. Uwzglêdniaj¹c produkcjê, import i eksport, poda¿ sadzarek na krajowy rynek osi¹gnê³a liczbê 29313 sztuk. Po spadku w 2004 i 2005 roku, w pozosta³ych latach poda¿ sadzarek oscylowa³a w granicach 5000-6000 sztuk.
W produkcji siewników, poza 2005 rokiem, wystêpowa³a tendencja wzrastaj¹ca od 1621 sztuk w roku 2001 do 2696 sztuk w 2006 roku (wzrost o 66,3%). £¹cznie zosta³o wyproduko-wanych 12103 sztuki siewników.
W imporcie siewników, podobnie jak w przypadku sadzarek, wzrós³ on niewspó³miernie w 2006 roku (8170 sztuk) i by³ niemal trzykrotnie wy¿szy od ³¹cznego importu w latach 2001-2005 (2752 sztuki). Z kolei ca³kowity eksport siewników wyniós³ 4162 sztuki, a wiêc w tej grupie maszyn nasz kraj by³ importerem netto. Na uwagê zas³uguje 2006 rok, w którym liczba wyeksportowanych siewników osi¹gnê³a 3354 sztuki, przekraczaj¹c ponad czterokrotnie ³¹czny eksport tych maszyn w latach 2001-2005. Poda¿ siewników na krajowy rynek, poza 2005 rokiem, systematycznie ros³a od 1779 sztuk w 2001 roku do 7512 sztuk w roku 2006. Szczególnie wysoka poda¿ siewników nast¹pi³a w ostatnim roku analizowanego okresu, osi¹gaj¹c 39,8% ca³kowitej poda¿y wynosz¹cej 18863 sztuki.
W tab. 2 zestawiono dane liczbowe dotycz¹ce produkcji, importu, eksportu i poda¿y rozsiewaczy do nawozów mineralnych i opryskiwaczy w latach 2001 - 2006.
W przypadku rozsiewaczy do nawozów mineralnych, wystêpowa³y du¿e wahania szczególnie w produkcji, imporcie i poda¿y. Najwiêcej rozsiewaczy zosta³o wyprodukowanych w 2001 roku (11387 sztuk), po czym w latach 2002 - 2005 nast¹pi³ gwa³towny spadek do poziomu oko³o 2500 - 3400 sztuk. Ponowny wzrost produkcji rozsiewaczy odnotowano w 2006
Tab. 2. Produkcja, import, eksport i poda¿ rozsiewaczy i opryskiwaczy w latach 2001-2006
Table 2. Production, import, export and supply of mineral fertilizer distributors and sprayers in 2001-2006
Nazwa narzêdzia
lub maszyny Rok/Year Produkcja / Production Import / Import Eksport / Export Poda¿ / Supply
Rozsiewacze Mineral fertilizer distributors Opryskiwacze Sprayers 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 11387 3406 2582 3293 3121 4115 7492 8817 10505 10002 9248 11984 3945 7764 2847 3026 2468 8129 212 162 216 748 2488 1474 3887 3275 4458 2570 2376 970 1103 1694 2652 2888 3235 -11445 7895 1861 3019 9868 6734 7876 9027 8098 8848 10223
-roku, który w stosunku do 2005 roku wyniós³ 31,8%. W impor-cie rozsiewaczy zas³uguj¹ na uwagê lata 2002 i 2006, w których sprowadzono do kraju odpowiednio 7764 i 8129 sztuk tych maszyn. Z kolei najwy¿sza poda¿ rozsiewaczy do nawozów mineralnych na rynek by³a w 2001 roku - 11445 sztuk i w 2006 roku - 9868 sztuk.
Produkcja opryskiwaczy w pierwszych trzech latach wykazywa³a tendencjê wzrastaj¹c¹, by po spadku w latach 2004-2005 ponownie uleg³a zwiêkszeniu. W analizowanym okresie wyprodukowano 58048 opryskiwaczy. Liczba sprowadzonych do kraju opryskiwaczy w pierwszych trzech latach (2001-2003) by³a wyj¹tkowo niewielka i tylko nieznacznie siê ró¿ni³a. W pozosta³ych trzech latach (2004-2006) import opryskiwaczy uleg³ kilkakrotnemu wzrostowi osi¹gaj¹c maksymaln¹ liczbê 2488 sztuk w 2005 roku. £¹cznie sprowadzono do kraju 5300 sztuk opryskiwaczy.
W eksporcie opryskiwaczy w kolejnych latach wystêpowa³a tendencja wzrastaj¹ca od 970 sztuk w 2001 roku do 3235 sztuk w roku 2006. W ci¹gu szeœciu lat wyeksportowano 12542 sztuki opryskiwaczy. Z zestawienia importu i eksportu opryskiwaczy wynika, ¿e w latach 2001-2006 Polska by³a eksporterem netto. Poda¿ opryskiwaczy na krajowy rynek w poszczególnych latach zmienia³ siê analogicznie do produkcji, a ³¹czna ich liczba wynios³a 50806 sztuk.
Przedstawiona analiza produkcji, importu, eksportu i poda¿y wybranych narzêdzi i maszyn rolniczych do produkcji roœlinnej w latach 2001-2006 wykaza³a, ¿e krajowy rynek maszyn rolniczych charakteryzuje siê wysokim stopniem niestabilnoœci, co zapewne stanowi powa¿ne utrudnienie dla producentów w planowaniu wielkoœci produkcji.
W artykule wykorzystano dane G³ównego Urzêdu Statystycznego.
[1] Waszkiewicz Cz., Lipiec J.: Analiza poda¿y narzêdzi i maszyn do uprawy gleby, siewu i sadzenia. Technika Rolnicza Ogrodnicza Leœna, 2006, nr 11.
[2] Waszkiewicz Cz., Lipiec J.: Analiza rynku maszyn rolniczych do nawo¿enia i ochrony roœlin. Technika Rolnicza Ogrodnicza Leœna, 2007, nr 1.
Literatura
ANALYSIS OF CHANGES ON HOME MARKET OF AGRICULTURAL MACHINES AND
EQUIPMENT FOR PLANT PRODUCTION
Summary
Analysis of changes on home market for the years 2001-2006 was made in the range of agricultural machines and equipment for planet production. The analysis concerned in particular such machines as ploughs, cultivators, planters, drills, fertilizer distributors and sprayers. The analysis of production, import, export and of supply of aforementioned tools and agricultural machines proved that the home market of agricultural machines is to a large extent unstable.
