Sprawozdanie z VII Tatrzańskiego Seminarium Naukowego, zatytułowanego "Edukacja Jutra"

Artur Stachura

Sprawozdanie z VII Tatrzańskiego

Seminarium Naukowego,

zatytułowanego "Edukacja Jutra"

Nauczyciel i Szkoła 1-2 (10-11), 229-233

Sprawozdanie z VII Tatrzańskiego Seminarium

Naukowego, zatytułowanego „Edukacja Jutra”

W dniach 13-15 czerw ca b.r. odbyło się VII Tatrzańskie Sem inarium N auko­ we „Edukacja Jutra” .

Organizatoram i Seminarium były uczelnie:

— U niw ersytet im. Adam a M ickiew icza w Poznaniu, — U niw ersytet Śląski — Filia w Cieszynie,

— G órnośląska W yższa Szkoła Pedagogiczna w M ysłow icach,

a także A gencja Prom ocji N auki i K ultury „M enos” s.c. w Częstochowie. K onferencja odbyła się w H otelu G órskim PTTK K alatów ki, na m alowniczej Polanie K alackiej u podnóża Giewontu, na wysokości 1198 m n.p.m. M iejsce to dzięki swojej scenerii i odosobnieniu (konieczne piesze dojście z K uźnic — ok. 30 min. drogi) sprzyjało owocnym dyskusjom i naw iązyw aniu kontaktów pom iędzy uczestnikami.

W Sem inarium w zięło udział ponad 50 osób, głów nie pracow ników nauko­ wych z ośrodków akadem ickich z całej Polski: U niw ersytetu im. A. M ickiew icza w Poznaniu, U niw ersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, U niw ersytetu Szczeciń­ skiego, U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach i jego filii w Cieszynie, U niw ersyte­ tu im. M. K opernika w Toruniu, U niw ersytetu W arszawskiego, U niw ersytetu w Białym stoku; z Bałtyckiej Wyższej Szkoły Hum anistycznej w Koszalinie, Poli­ techniki K oszalińskiej, Akademii W ychowania Fizycznego we Wrocławiu, A kade­ m ii Pedagogicznej w Krakowie; z W yższych Szkół Pedagogicznych — w C zęsto­ chowie, K ielcach oraz Rzeszowie. U czestnikam i Seminarium byli także pracow ni­ cy innych instytucji zw iązanych z edukacją.

Tem atyka Sem inarium obejm owała rozległy zakres zagadnień zw iązanych ze zm ianam i paradygm atu edukacji w na początku nowego stulecia.

Obrady na Sem inarium odbyw ały się w dwu sesjach plenarnych, rozpoczyna­ jąc sem inarium i je kończąc, oraz ośmiu sesjach sekcyjnych.

Sem inarium otw orzył przew odniczący Kom itetu N aukowego Sem inarium — prof. zw. dr hab. K azim ierz Denek. R ozpoczął sw oje w ystąpienie poetyckim naw iązaniem do historii i przyrody m iejsca w Tatrach, w którym przebiegała tego­ roczna konferencja. N astępnie nakreślił ram y tem atyczne sem inarium , przedsta­

230

w iając „m apę” zagadnień, wokói których zostanie skupiona uw aga podczas obrad. Podkreślił znaczenie poszczególnych składników systemu edukacji dla kształtow a­ nia społeczeństw a przyszłości. W sw oim referacie, rozpoczynającym obrady plenarne, prof. zw. dr hab. K azim ierz D enek przedstaw ił perspektyw y zm ian w system ie edukacyjnym na tle dokonujących się przem ian cyw ilizacyjnych, a w szczególności — w odniesieniu do pow stającej „cyw ilizacji inform acyjnej” . W skazał edukacyjne im plikacje przem ian kulturow ych, źródła i kierunki zmian systemu kształcenia, zw łaszcza w zakresie teleologii edukacji. N astępnie om ów io­ ne zostały strategie w prow adzania reform i oceniania jakości kształcenia. A utor podkreślił rolę nauczycieli w realizacji reform y i konieczność doskonalenia m eto­ dologii nauk o edukacji.

Prof. zw. dr hab. Z ygm unt M. Zim ny w referacie Kształcenie w ychowujące

w „ edukacji ju tr a " w skazał na szczególnie w ażną w dobie w ychow ania w ielokul­

turow ego uniw ersalność celów kształcenia w ychow ującego pochodzących z ju ­ daizm u i sformułowanych w dwu przykazaniach miłości: Boga i bliźniego, uszcze­ gółow ionych w dekalogu. K onstruow anie program ów kształcenia je st m ożliw e po systemowej eksplikacji m iłości, jej podm iotów i przedm iotów w określonych sy­ tuacjach i środow iskach społecznych.

W ystąpienie prof. zw. dra hab. W ojciecha K ojsa, pt. R zeczyw iste i m ożliwe

św iaty w treściach kształcenia, dotyczyło m ożliw ości ukazania innych niż dotych­

czas aspektów organizacji treści kształcenia oraz w skazania w ynikających z tego konsekw encji. O dw ołując się do logiki m odálnej, autor nakreśla sposób rozum ie­ nia tytułu w ystąpienia, by w końcu nakreślić w yzw anie dla edukacji, jakim jest kształtow anie now ego sposobu patrzenia na św iat m aterialny i społeczny, jako na proces nieustannego staw ania się, a nie tylko — ja k dotąd — jako na uporządko­ w aną strukturę rządzoną określonym i praw am i

Prof. dr hab. Stanisław Palka w referacie pt. D ydaktyczne kreow anie edukacji

ju tra pokazał perspektyw y kreatywnego oddziaływ ania dydaktyki ogólnej na sferę

praktyki edukacyjnej. Postulow ał m.in. w zbogacenie dydaktyki o zagadnienia w y­ chow ania intelektualnego i przekazyw ania w artości. Zw rócił uw agę na potrzebę odniesienia do dorobku przeszłości i w spierania przez dydaktyków praktycznej działalności edukacyjnej. W yraził nadzieję, że dydaktyka ogólna stanie się w iodą­ cą dyscypliną w śród nauk hum anistycznych.

Prof. zw. dr hab. Andrzej St. Barczak w referacie K ształcenie m enedżera —

przekazyw anie wiedzy czy kształtow anie um iejętności m ów ił o ekonom icznych

uw arunkow aniach procesu kształcenia oraz o potrzebie edukow ania m enedżerów przygotow anych do efektywnego działania w now oczesnym społeczeństwie.

W ystąpienie prof. zw. dra hab. A ndrzeja R adziew icza-W innickiego dotyczyło psychospołecznych determ inantów nowego ładu społeczno-ekonom icznego u pro­

gu X X I wieku. A utor przedstaw ił w nim prognozę rozw oju infrastruktury społecz­ nej, wyznaczającej kształt przyszłej edukacji.

Prof. zw. dr hab. Jó zef Kuźm a przedstaw ił w sw oim w ystąpieniu w izję „nau­ czyciela szkoły przyszłości” oraz przyszłej szkoły. Referat zaw ierał teoretyczne studium cyw ilizacyjnych oddziaływań i czynników zm ian w wychow aniu oraz w i­ zerunek przyszłego nauczyciela nakreślony na podstaw ie badań diagnostycznych. A utor podkreślił znaczenie w ielostronnego kształcenia nauczyciela, a zw łaszcza jego kom petencji społecznych.

T em atyka następujących po sesji plenarnej obrad w sekcjach dotyczyła rozm aitych aspektów problem atyki edukacyjnej. N a tem at kształcenia i pracy nau­ czycieli we współczesnej szkole mówili, kontynuując problematykę poruszoną przez prof. Kuźmę: prof, dr hab. K azim ierz Wenta (o „sam ouctw ie inform atycznym ” nauczycieli akadem ickich), prof, dr hab. W iesław A m brozik (o zagrożeniach edu­ kacyjnych w środowisku nauczycieli), dr Janina Św irko-Pilipczuk (o przygotow a­ niu nauczycieli do realizacji założeń reform y), dr M arzenna M agda, dr Alina Gór- niok-Naglik.

O potrzebie edukacji informatycznej i jej obecnym stanie, ja k też o m ożli­ w ościach w ykorzystania techniki w procesie kształcenia traktow ały w ystąpienia: prof, dra hab. Jerzego Stochm iałka, który m ów ił o w ykorzystaniu kom puterów w szkole w opinii nauczycieli i uczniów, prof, dra hab. W aldemara Furm anka, postulującego przebudow ę i hum anizację edukacji ogólnotechnicznej, dr hab. M a­ rii K ozielskiej oraz dra Antoniego Zająca.

Problem atyka w drażania do życia w now oczesnym społeczeństw ie, związana m iędzy innym i z kształceniem w ielostronnym i zróżnicowanym przew ijała się w w ielu w ystąpieniach. Zagadnienie to poruszył prof. zw. dr hab. Jerzy N iem iec, prezentując rolę edukacji narracyjnej w kształceniu zróżnicow anym , prof, dr hab. Franciszek B ereźnicki, który przedstaw ił wyniki badań nad rozw iązyw aniem pro­ blem ów przez uczniów w nauczaniu zintegrow anym ; prof, dr hab. Eugeniusz Ka- m eduła pokazał, ja k przebiega realizacja założeń kształcenia blokow ego podczas w drażania reform y oświaty; dr Irena Stańczak podkreśliła znaczenie edukacji zin­ tegrow anej; w ypowiadali się także: dr Andrzej Ćw ikliński, dr A rtur Stachura, m gr A gnieszka Kozerska, m gr M ałgorzata Pawłowska.

O cenianie i kontrolow anie efektów kształcenia było tem atem w ystąpień prof, dra hab. Ignacego K uźniaka oraz prof, dra hab. Jana Grzesiaka, eksponujących znaczenie oceny opisowej i omaw iających sposoby jej konstruow ania; dr M arek B ogdański m ów ił natom iast o strukturze inform acyjnej uczniow skich zadań. D r U rszula M orszczyńska przedstaw iła schem aty oceniania w św ietle wartości, dr Ew a Szadzińska uw agę sw oją skoncentrow ała na um iejętnościach, m gr Ewa

232

K ochanow ska na popraw ności pytań, a dr Tomasz Zim ny przedstaw ił koncepcję testu dydaktycznego jak o regulatora procesu kształcenia.

Społeczne uw arunkow ania edukacji oraz zagrożenia zw iązane ze zm ianam i cyw ilizacyjnym i rozw ażali między innym i prof, dr hab. K azim ierz Przyszczyp- kow ski, prof, dr hab. W anda W oronowicz, dr hab. A dam Rosół, dr A niela Deja- W ąsik, dr M arek Rem bierz, dr Teresa Wilk.

Inne aspekty edukacji, głównie dotyczące zw iększania efektywności procesu kształcenia, podnosili w swoich referatach: prof, dr hab. Eugeniusz Piotrowski (szanse ucznia zdolnego w dobie reformy), prof. dr hab. Anna Karpińska, prof, dr hab. Ta­ deusz K oszczyc i dr M arek Lewandowski (wyniki badań ankietowych dotyczących wychowania fizycznego w szkole po wprowadzeniu reformy), dr Elż- bieta Jaroni, dr M arek Bogdański, dr Jan Adam M alinowski, dr Dorota Ciechanowska, m gr D a­ nuta Hyżak, mgr Ewa Czaja, m gr Izabela Krasiejko, mgr Beata Łukasik.

Warto zaznaczyć, że na sem inarium m ożna było w yróżnić zasadniczo trzy typy wystąpień. Pierw szy z nich to analiza i prognoza stanu polskiej edukacji, całościow a bądź aspektowa, i w skazyw anie na braki, zagrożenia etc. D rugi to prezentacja w yników badań em pirycznych i w ynikających z nich w niosków dla rzeczyw istości edukacyjnej. Trzeci to propozycje teoretycznych rozw iązań oraz sposobów ich w drożenia do praktyki edukacyjnej. O czyw iście niektóre w ystąpie­ nia łączyły walory nie tylko jednego wyróżnionego przeze mnie typu.

Zw ieńczeniem sem inarium była sesja plenarna, na której w ystąpiła prof, dr h^b. K azim iera Pacław ska, nakreślając zadania zw iązane z kształceniem nauczy­ cieli w kontekście reformy systemu edukacji oraz prof. zw. dr hab. Józef Półturzycki, który najpierw ogólnie, a następnie szczegółow o przedstaw ił zagrożenia i obawy związane z reform ą polskiego systemu edukacji, potrzeby tegoż systemu i możliwe konsekw encje w ynikające z ich nieuwzględniania.

Całość obrad Sem inarium podsum ow ała prof, dr hab. W anda W oronowicz, w yrażając przekonanie, że dydaktyka w Polsce dąży we w łaściw ym kierunku, sta­ w iając za cel ukształtow anie człow ieka gotow ego do sam odzielnego i tw órczego życia w now oczesnym społeczeństwie. Zwróciła także uw agę na konieczność prze­ łożenia teoretycznych dokonań dydaktyki na praktyczne działania w placów kach edukacyjnych.

Specyfiką tatrzańskich spotkań są dyskusje i rozm owy prow adzone podczas w łączonych w program konferencji w ycieczek na szlakach turystycznych. Także i tym razem , pomimo kilkukrotnych opadów deszczu i gradu, uczestnicy mieli m oż­ liw ość obcow ania z pięknem Tatr Zachodnich.

We w torek część uczestników odbyła spacer na H alę K ondratow ą, a część odw iedziła położone poniżej hotelu klasztory albertynek i albertynów. Pierw szy dzień sem inarium zakończył się ogniskiem przy dźwiękach góralskiej kapeli.

We środę gw ałtow ny i długotrw ały opad deszczu uniem ożliw ił spacery; ten dzień uczestnicy spędzili na obradach i dyskusjach w sekcjach, aby w ieczorem spotkać się na uroczystej kolacji przy św iecach, na której kontynuow ano dyskusje do późnych godzin nocnych.

W czwartek liczne grono uczestników konferencji udało się na H alę K ondrato- wą, skąd, po podejściu na przełęcz, w iększa część grupy pod przew odnictw em prof. К . D enka udała się na Giewont, a kilka osób — w stronę K opy K ondrackiej, aby następnie zejść z pow rotem do schroniska na H ali K ondratow ej.

W ygłoszone na Sem inarium referaty zostały, podobnie ja k dorobek poprzed­ nich tatrzańskich spotkań, opublikow ane w książce.