Geologiczno-paleontologiczne kolekcje instytutów naukowych i muzeów w Polsce

GERTRUDA BIERNAT zakład paleaz:oololl! PAN

GEOLOGICZNO-PALEONTOLOGICZNE

KOLEKCJE INSTYTUTOW NAUKOWYCH I MUZEOW W POLSCE

W 1974 1'. na I Nwkowej Koosferen.cji PaleOntO:.. , logów' we Wrocławiu. jednym z poruszanych

zagad-nień była sprawa dokumentacji kolekcji geologiczno--paleontologicwychznajdujących się w" instytutach , na LIikowych i

muzeach.

Mamy bowiem lic1:ne' i bąrdzo

cenne kolekcje, brak j~ak ogólnodostępnej intm:-ma('ji m.

m.

o liczebności zbiorów, stanie zachowania itp. To mezm:J.eMie ważne zagadnienIe powinno stać się obecrue przedmiotem szczególnej uwagi i troeki wszystkiCh instytucji krajowych ~ających tego rodzaju zbiory.

W związku z powyższym powołano (na okll'es l ro-ku) Komisję GeoJiogi'CZ9Ych Kolekcji Dokumentalnych przy Paleontologicznej' Sekcji Polskdego Towarzystwa GeologIcznego. K<lmisji tej powierzono przede wszYst-kim zadanie zorientOlWania się w og(lmym staniezbio-r6w dok.ument.a.Lriycb

w

skali całego kraju, ze szCze-g6lnym uwzględnieniem stopnia ich zabezpieczenia, zinwentarymw8lIlia oraz skatalo~wania. ,

W ' skład 'Komisji. której przewOdniczącym został dr S. Czarniecki (Zespół Pre'ClOwni ZNG, Krak6w), we-szU przed&tawklele kfiku'

geologiczno...,paIeontologicz-tnydh plac~ naukowych oraz muzeów mających znp.czoe zbkJry skani1enłałoścl, tj. m* J. Zwierz anstytut Geo1oglezny, Warszawa), dr T. Maryańska (Muzeum Ziemi. PAN), dr M. KiepUl'a (Zakład Paleo-zoologii PAN, W81'S'Z8'W9), mgr Z. Martml (Zespół PracowniZNG, Kraków), mgr Ą. Skalski (Muzeum Okręgawe, Częstochowa).

, KOmisja Geologiczny.c.h Kolekcji Dokumeatalnych

odbyła S posiedzenia, ktÓl'Ych tematem były::

- sieć oIacówek mających

geQWgiczno-paIoont9-logIczne ko~Je dokumentałne oraz zasady ich

gro-ma~ta; ,

_ inwentaryzacja, kataloJ(owanie i udostępnianie zbior6w dokumentalnych VI placówkach naUkowych;

_ wY'PQSaŻeoie k~drowe, ftnansowe i techniczne

' działu zbior6w dokumentalnych w plac6wkach ,na~

koWvch. ' . S ś' d'

POs1ed7.ecia komisji odbyły sle koleJno w. o ro -ltach naukowych ze stałymi zbiorami tec>lo~czn.o-Da:

leonofnlolticmvmł., rtieDrzerwan,te U7.Unełnłanvm! l

'lI77.hoJracanvrru. Ii mi~nonwirlf'!: l\,'l'u7.el1_{m lnstvtl.lPl} Geo-JnsrfC7..nel!on w Wp.t's'7.~wie. M\lZeUm Z'N'G w Krak~~e. M1J7.eUm Ziemi PAN w Wars7.Qwie. Na Do.'!ied7kn,,~ch tvch. 1)i)7.a człoIlk'ami l<'omisP. llC'lesŁnic7.vli' c71onko-wie zarządu sekcji oraz przedsta.wiciele plac6wek

UKD 81+116] :089.1: [061.8+089.0I(083.8Xł3., naUkowych mającYM kolekcje geowgiczno-paleont()-logicme, jak: UnLwersytet Warszawski; Uniwersytet ,Jaglielloński, Akademda Górniczo-Hutnicza, Zakład

Zoologii Systematycznej i Doświadczalnej ,- Kraków, Uniwersytet im. B. Bieruta - WIl''JCław.

W . wyniku działalności komisji stwierdzono, że odczuV\la SIlę bt'ak dokładniejszego rozezilania

w

oilO-;

ści zgromadzonych dotyahczas w Polsce g~logicznó­ -paleontologi~ych kolekCji dokumentalnych. Prawie każdy ()Środe~ naukowy pl"Owadzl w miarę swoich m::ltliwoścl- według p['ZeZ siebie wypraoowanych

me-tod - inwentaryzaeję zbi«ów, niemniej jednak brak dostępnej Informacji o tym, gdzie l jakie zbiory nau-1t-owe się znajdują. Dotyczy to szczególnie zbior6w st8D'ych, tym samym niezmiernie cennych. Ponadto stan zaC'howama, sropień uporządkowania i zabezpie-czenia tych kolekcji jest w większoA<:i wypadków da-leki od zadowalającego, na co mają ndemały WPłYW Drzede wszystkim trudności kadrowe, finansowe oraz lokalo~, jaikIe odaJlwają działy zbior,ów dokumen-talnych posrz.czeg6Jsnycb plac6wek.

StwierdZOno, że lepsu sytuacja pod tym wzglę­ dem

jest

zaledw.ie

w

łollku placówkach naukowYch na terenie PolBk4, szcze«ólnie w tych, które dys.ponu-ja' oopo.w:ledmm lokalem Ol'az częścLowo lmdrą

spra-wującą odekę nad zbiorami naukowymi Należy

tu

wyrnien.i.ć ipl'zede wszystkim Muzeum Instytutu Geo-loJÓCZnego (łaczme z oddziałami terenowymi), które , od' 1950 r. prowadzi inwentaryzacje, i katalogowanie zbior6w a w 1966

r.,

jako jedyne w Polsce. l>l'Zystapiło do publikaCji katal~6w zbior6w paleontolo,:!'icznych. OhP.CTIie wi:~stldp. zbiory DRlpont(}Io~tc7.ne l\'fl17.eUm Instvtutll Ck<'llo5ticZIleP'o Im , już ,sk'atalo$towane.

Muzeum Ziemi w War~7.Rwje prowadzi sDl'awnie inwentaryzacje bollatvcb zbinrów. nalf'!ontolo!!!c7.nvch od ki11<11nRstn lat. Muzeum ZNG pAN w Kra1 _{.. nwie} ot'ai Zakład PI'Ile07~losrfł PAN w WAl"s7.awie (mimo 7.na'C7,nvCh trudniości lokalowYch) Dodjełv. te Drace k'il-ka lAt temu.

, Komisja zakończyła swoje prace w 19715 r., przed-stawiając Zar.ządQW! Sekcji Paleontologicznej PI'G propozycje Ud1wal dotyczących charakteru i znaczenia geologiC7Jno-paleontologi.cmych kolekcji' dokume.ntal-nydh. obowiązku ich glI'oma.dzenia przez poszczególne instytucje naukowe oraz zinwentaryzowania i właśd­ wego zabezpieczeRia.

GeoIO&iC2lIlo-paleoritol.Qgi.czne kolekcje dokumental-ne 7JOiStały okreś1One jaiko zbiór okazów, który stał się podstawą dowylronanła opublikDwa1,lej pra~y nau-kowej i sta.nQWi jej mad;erlialną dokumentację. W skład

tych kDlekcji wclwidzą <llkazy· typowe, które stanowią wspóLne dobro n.auIki, a nie d~ej instytucji lub osoby prywatnej. Przy pub:.iJlrowaniu prac naukowych po:-winna być przesllrzegana obowiązująca zasada umiesz-czama w publ1!kalCji :falcformacji o miejscu przecbowy-wanlia dokwnen<lującycll ją okazów d ich sygnatura, tj. Slkrót instytucJi, .w której przechowuje się okazy, nUlJleJ." kolekcji· i !J.umer okazu. .

W udlwale podkreślono, że z uwagi na . specyfiez-. . nyC'haraktergeo~IliO.,paleontolo6icznych kolek('ji

dokumentalnych i d.ch rolę dla prac naukowych, me-wskazane jest zibytme iOOh rozprasz.. KolekCje te poW:inny być gre>maózone w ośrodkach mających

roz-budowaną lub l'1CJILbuOOiwującą się siec geologicznych placówek na.ukowYch, powinny . O([le być udostępniane

we własnym lJOkelu. danej placówki i ·tylko w rzad-kich wypadkach pla«:óWlka może wyrazić 7.godę na wy-.. pożyc:zenlie ~ lub całości żądanej kolekcji. Zwró-. cono teł ·m.

m.

uwagę na duże trudności zatI'6wno ka-drowe, ~e, jak i lokalowe, cD bardzo utrudnia, a czasami WTęcz umem.oż1iwia :prow.adzenie jakich-kolwiek prac porządkujących kolekcje dokume.ntalne.

TreŚĆ uchwał komiSji zostanie . przekazana m. in. Zarządow.:i Głó;WlIlieMu PoIsldego Towarzystwa Geolo-giemego orarz rozesłalna do wszystkieh placówek nau~ kowych ze zbiorami geologicz.no-paleontologicznymL Ponadto będą ~ opubUkowane w "Roczn4ku Polskie-go Towarzystwa .Geot1ogicznePolskie-go". Należy mieć nadzie-ję, że uchwały spotkają się z pemym zrozumieniem·

i zost8Jllą czy,rm'ie zaaJkceptowane l',)l"U!~ instytucje naulIrowe, w których posaadaniu 2inajdują &ię kolekcje

dokumentaJne li wpły1ną na ochlronę· .zbiorów

nauko-wych sta.nQWliących W'&pólne dobro. nauki o

nieprzemi-jającej war:toścl. naukowej.

. Zarząd Sekcji PaleO([ltologicz,uej PTG podjął

de-cyzję o łroniecrzm.ości kontynuowania prac zmierzają~

cyC'h do realWacjj tych uchwal W. tym· tei cel!,i na il'ozszerzanym posiedzeniu zarządu sekcji w dniu 12.III 1976 r. w Muzeum Ziemi PAN powołano na okres 4 lat trzynastoosobowy Zespół do spraw Kolekcji Geo~ logiemo-Paleonł.ologicz.nyoh, rekrutujacy się z przed-staWlicl.eli róZuych placówek o profilU geologiczno- .

SUMMARY

. Documen.tary geological-paleontological colleciions in lreSearch institutes and qlilseums become more and more nwnerous. In order to prepare information about those. collectians, a COlnmission for Geological Doeu-mentary Oollections was created at the Paleontolo-gical Section af' the ·Polish GeoloPaleontolo-gical Society. The. ComrnłSsion ended its activity by presenting proposals

of regulations concernin·g the character and goological--paieontological significance of the oollections, an obligation

ot

making collections ·and their proper preServation and reoording. A Geological-Paleontolo-glcal Team create\i on 12th March, 1976, 1s in charge ol . ea'l'l"ying out thę regulations. It will be the task ol the Team, among other things, (1) to prepare .ali. inventory·

at

the. institutiolls m.aking collections, (2) determinilng the range of subjects covered by colle-ctions in varlous museum secolle-ctions, i(3) seeing to· the publlcation Df the cataLogues of the documentary colle-ctions by proper museum secolle-ctions, and (4) lIuperYising the invenłories of the .::ollections.

404

-paleontologicznym: Uniweirsytetl1 . Warszawskiego (prof. ch' W. Barezyk), Muzeum Ziemi PAN (dr. T. Ma-ryańJ$:a), Instytutu Geologicznegc (mgr J. Zwierz), Zakładu Paleozoologii PAN (dr M. Kiepu.ra), Ogrodu Botanicznego PAN (mgr A. Piotrowski), Uniwersyte-tu Jagiellońskiego (mgr Z. Unrugowa), Zespołu Pra-cowni Z~G, Kraków (mgr. Z. Martini, dr S. Czar'-nieaki), Akadem'ii G6mliczo-Hutlliezej (mgr H. Ho-rzemski), Un!iwersytetu Wrocławskiego (mgr J.

GDr-czyca-S'kała), ·Muzeum. Okręgowego w Czqstoch!)wie

(mgr A. Skalski). Przewodri.iezącym. tego zespołu

zo-stał dr S. Czam1eckt . . ,

Zadaniem zespołu~ nałO~ilYm przez Zarząd SekCji Paleontologll.Cimlej przy PTG,.będzie: , .

1) czuwanie nad· realizacją poszczególnYCh punktó~ uchwały· Komisji Geologicznych Kolekcji Dc>kumen,..

talnych; . . . . . . .

2) opo:aoowanle wykazu ·instytucji d rodzaju gro-madzonYCh przez nie zbio.rów

geqlogiczno-palcontolo-• gi:mych; .

3) podan.ie do ogólnej. wiadomości przez członków zespołu, w for·lnie'publikowanej, zakresu gromadzo-nych zbior~w· geologiczno-paleontologiC'ZIlych w po- . szczególnych komórkach muzealnych; .

4) czuwanie nad bieżącym publikowa,niem przez po-sZC'JJegóI:n.e lromórikti muzealne katalogów zbiorów do-kttm.en.talnych, mające na uwadze przygotow8!llie,

w

moźliWlie bliskiej przyszłości, katalogu centralnego; 5) s.po,'WOCiQwauie, by r02lpoczęto mwentaryzację

tyoh' zbdrOrów, które dotychczas w insty,tucjach me były

katalogowane; .

6) in1mmowanie na bieżąco przewodn,iczącej Sek-cji Paleontologicznej PTG 0 przebiegu prowadzonych· prac, a każdorarowo składanie sprawozdania z

dzia-łalnośe'i zespołU na dorocznym posiedzeniu Zarządu

SekCji PalecmtdogiCZIII.ej PTG oraz na konferencji

.pa-leontolog6w. . . .

Powołany Zespół dó spraw GeDLogiczno-PIl.leontolo-gicwej Kolekcji Do~umentalnyeh na. podstawie ra-mowe.so p!"Ogramu prac, Drzekazanegoprzez Zarząd

Seklcji Pa1eOllltologicznej' PTG, opracuje szczegółowy program dzi.ała.nia, majacy· na celu stopniowe reali-zowanie. uchwał Komisji Dokumen.talnychKolekcji PaleontolOgicznych. Program. t~n· zostanie prze lista-MOny na II Konferencji Paleontologów w Kielcach

w 1976 r, . .

.. PE310ME

B Ha;r'łHbIX HllCTHTyTax H My3eSłX Bce BOSpaCTaeT

KOnH'łeCTBO reonoro-naneoHTOnol'H'łeCKHX KonneKqKft.

C qe~L!O C'OcTaBneHM HHcpoPMaqHOl: no STHII

KOnJleK-QHSłM B 1974. r .. B IIaJleOłlTO.norH'łeCKoM OT,ll;eneHHH IIonLcKoro . reonOrH'łeCKOrO o6~ecTBa 6LIna COS,ll;abla Ha npoi'Sł:ateHHe o,ll;HorQ rO,lla KOMHCCHH reonorH'łeCKH.X KOnJl.'E!KJ:(ID!:. :KTOroM pa60T Koiim:ccHH &m npoeKT ooc'!:'aHOBn'eHID!: OTHOcH'J;'enbHO XapaKTepa H SHa'łeHH.f!

· reoJlOI'O-uaneoH'lo(iJIOrH'łeCKHX KonneKqIDł, o(i.a:sa'l'E!JlL-Horo nOp.ll~a HX nonOJIHeHM, .xpaHeHHH H perH-cTpaqUH. BbInonHeHJreM. noCTaHoBneHIDł 6y,ll;eT ·3aHH- ,

MaTLCSł I'pyuna no rę<>noro-naJIeoHTOnOrH'łeCKHM KOJi:-neKJ:tHSIM, OOS,lIaHHaSł B 1976 r. Sa,lla'leA STOA· rpynIlbI · JlBJISłeTCSł COCTaBneHHe nepe'łHSł y~elmA,

Be,ll;y-JqHx KOnJIeKqHH, onpe.I\eneHHe 06'LeMOB ł C06~HHA: B OT,ll;enbHbIX 3aBe,lleHHSłX M}'SeJ\l:Horo THDa, YKasaHM no nyłSnłłKaJ:(UH KaTaJloroB KOnJIeKqIDł My3e.a:MH H no perHCTPa~ cotSpaHrd:. .