17. Pd etkarczylk St. - Wpływ wody na 9kały otaczająiCe syldery;tu Bastego w ob6zarze cz..ęsbo cłrowsklian. Rrql. góm. 1966.
18. Pli ęrtlk::owslki R - Mechani'ka gruntów, PWri', War87.a1Wa 1952.
19. P r e m d lk J. - Budowa i drzJieje geologi.C2llle oko-llic Ozęsboohowy. ~emia Częstochowska. War-mawa 1934.
20.
Rio
IŻ y c ik i 2lb. - Górny dogger i dolny maffm ·Jw-y K.rafk0\Wlro-Qz.ęstochow51kiej. Wyd. Geol.·1953.
21. Różycki 2lb. - Roowój gO'SIPOtlarczy re3onu
az.ę!StochOWsikiiego w zwlią:zJku z historią badaf1 . geologi.o'lJDyeh. Pneg!l. gool. 1960, nr 8.
SUMMARY
The paq>er deals with tihe tti:llfi.ooLties arisimg when
adJaiijł:iJng tihe achievemenf!s of ooa11 minin,g ind\l51try to the d:ron ore minilng in tlhe OzAistoohiQIWa baslin. Roctk classificaltions .ailter various auvhors are given
and because the existmg cllass.ifications do not aJT!sWer, iirom the peitrograph:icaft poinit of v'iew, tihe needs of m'i'nin;g arohl.'tooture, a proper cilassificaJtion is
pre-senil:ed, too.
iMoreover, 1Jhe characteristics of the Kościelec beds is diSICII.lLSSed in tleta!il. These beds, some tens mettres in tihidmess, are represenrt;ed by fine...grained and
coa.r\Se..grai~ed saniCis IWith dirreg)UlLa;r baniks of argi• l-laceous or fel'3.'1UgiJnous sam.dstcxnes, from a few centi-melbres UJP to soane metres thiok.
The CiJUJ1:Jhor stresses thaJt aiil runiform determinaition of rtlhe Kościelec heds wiilll ~artl the projeotors and oonstruollors of new iron ore mines agai.nst; 1lhe flun-damentJa!l. er:rors.
22. R ó IŻ y ck d 2Jb. - Stratmrafia i zmia~r.y facjal-ne najw~ d~ i malnnu Jury C7.ęlsto
chowSkiej.. ~. gedl. 1900, nr 8.
23. S a l u s t o rw i c z - A. - Mechalilika górotworu. AGH Ka:afków 1960.
24. Tu r-nau- Mor.arwslka M. - Pebr'~afia skał osadowych. Wyd. Geoll. 1954.
25. Wo'jno T., Penif;llatkowa Z. - Własności ;l;echniczal.e skał. Wyld. Geol 1966.
26. Z n o s lk o J. - Retylk i lias między Krallrowem a Wlieliuniem. Prace IG. Tom XiiV. WarSIZalwa 1955.
27. ·Z n o s lk o J. - Tekitonika obszaru częstocłrow
slkliego. P!rzegll. geod. 1960, nr 8 .
PE3IOME
B CTaTbe omtCbiBaiOTCH TPYAHOCTH, B03H:mtaiO~He
npH BHe,ąpeHHH onbiTa yronbHO:fl ropao:fl npoMbiWnea-HoCTH ,ąnH pa3pa60TKH :atene30PYAHbiX
MeCTOpO:at-,ąemm 1łeacTOXOBCKoro 6acce:flaa. ITpHBOAHTCH Knac-cHc:l>HKaQHH OOPOA no pa3nH'łHbiM aBTopaM H BbJABH-raeTC$1 npe,ąno:ateHHe HOBO:fl KnaCCHc:l>HKaQHH, TaK KaK
npe,ąbiAY~He KnaccHc:l>HKaQHH, HCXO,l\R:IQHe H3 neTpo-rpac:l>WJecKHX npHHQJfiiOB, He YAOBneTBopmoT non-HOCTbiO Tpe60BaHHR: rOpHO:fl npOMbiWneHHOCTH.
,ll;eTanbHO xapaKTepH3YJOTCH KocqenHCKHe cnoH,
npe,ącTaBneHHbie ·Ha npOTR::ateHHH BCe:fl MOIQHOCTH B HeCKOnbKO ,ąeCHTKOB MeTpOB MenK03epHHCTbiMH H cpeAHe3epHHCTbiMH necKaMH C HeperynR:pHbiMJi npOCnOHMH rnHHHCTbiX HnH :atene3HCTbiX neC'IaHHKOB, HMeiO~HX MOIQHOCTb OT HeCKOnbKHX CaHTHMeTpOB AO HeCKOnbKHX MeTpOB.
ABTOP no,ąąepKHBaeT, '!TO AeTanhHOe H3yqeHHe xa-paKTepa KocqenHCKHX cnoeB no3BonHT H36e:ataTb onac-HOCTH ,l\O~eHHJł 0Iill100K npH npoeKTHPOBamm H CTpOHTenbCTBe HOBbiX py~HHKOB.
TElRESA DaMASZEWSKA
lrultyturt GeoLogiczny
WYSTĘPOW
ANm I EKSPLOATACJA
ZŁOTANA DOLNYM
SLĄSKUW POLSCE 2lllall)e są od ndepamię!m)'K:h czasów liC7llle, dTICJibne, .na ogół ulbogie wystąpienia złota. Grupu!ją się one ~ie na obsza'l'ach górskich i pod-górSkich na l);liO'lllldmu kraju, na Do3.nym Sląslku d na obszarze tatrzańsko-<pien·ińskiim. W ndniejszym opra-COWallliu omówione będą tyJiko do~ośląskie Złoża i wystąpienia złota. Wyr.óż:n:ia się wśród nich złOża
pierwotne i wltórne.
Pderwotne (JPr:zewa7mie żyłowe) uiflwory zl'Otonofne
2lllaljic1Jują się na poclJgór-zru Sudetów, od 2Jgorzeh:a na zachodzie, aż po Głucholazy na wschodzie. Lączą się one z przytlegjłym złotonośnym obszarem Czecho-słowacji. Główtr.a H.ość Wltómych, rozsyjpiSkowych, złóż
Zlllaiila jest między Boleslaiw·cem a lJwówntiem na za-chiod:zie, po I...e@)nicę na ws·chod!7lie.
wystąplenia :z;OOil;a na półnoonym obrzeżeniu Suk:lł.! tów są o wdele uil.:lożlSize niż na potudniowym i eks-iploaJtacja złota w Polsce nilgdy nde osią€Jnęła takliego II'OOwojru jalk:: w Ozechoorowacjd, gldrlJie :m-esztą
r02lPo-ozęla się dużo wcześniej, bo juoż w ~ w. Tę różmicę
dobrze iiLusłlrrudą ~astępujące lidby: wg Quirin.ga (15) cał!kbwiil:a produkcja Zibolta na śląsku miała wynOóić 52 000 kg, gdy wg MajewSki~ (4) w kopa!1ni Eu[e (Iłowe koło P.r(i€Ji), w ciągu ty'lilro jednego roku 98·8,
wyidl()lbylto około 21 000 kg złota.
Jednalk: mimo że nasze kopailinie były znacmie u'boo-sze od C7JI!Skd.ch, stanowały one przez k:i·llka wieków przedmiot ~oaltacji. Qudring PI'ZY\PUSZCZ!l, że ślą
skiie .złdto bybo j<u:ż wyldo;by!Wallle okolo 2000 lat pm.e. przez K'l'eteńczyMw, :mtórzy w pos:z;uikiwaniu nowych złóż złota zawędrowali aż na Sląsk. Plr'zemawda Z':! tym male11ier.ie przez archeo!JOgów w kilku miejscach
180
na Doa!Ilym SLąsaru, charalkterystyC2lllych miedzianych· kopaczelk, alllailogli.cmych do uży!wooych na K.r:ecde prey lropoodu zliota. w· IV-l1][ w pm.e. wydoby!Wa-~em złota na Dodlnym Ś1ąslk:u mieli wg Quiringa
za'j-ITIIOWać sdę rÓIWlnież Celltiowi.e. Ptr.2Jemawia za tym charalk!terys.tyezny ksztaillt w.ieliu sta.rych szy!biMw w Sowich Górach i w rejonie Kaxopacza orarL nie-które SWIOiist.e DarzlWY miejscowości Zl!lanych z istnie-ma w nich złota na terenie śląska i C~h •.
IP!ierwsze zapiski i dolkuanenlty o eiksrploatacji złota
na śląsku pochodrzą z XJ:I w. Począ,'tlk<JIWO . była ona prowa':oocma · ptv.eZ lluidJność slloWILańską (w KotPaczu),
a późmiej przez górnikóW niemdookich sprowamo-n)'K:h przez Hencylka Brodatego. WydObycie zl:ota
osiągnęło najwy.żsrzy r01'1Jkrwit w XII-xrrii w., a na
począjtilru XV w. mczyna sdę jegJO upadelk, być może wsklultetk ~a natjlboga~tszy.ch pdktadów we Wltómych złożach rozJSypislkowy!ch, kitóre były glów-nie elksPloato.wallle.
Eksploatacja pierwotnych złóż rozwinęła się pra-wie równolegle z eksploatacją złóż rozsypiskowych i triWała maC'ZJilie dŁu~j. Nielktóre złoża, jalk: stara Góra, Radomice, Kllecza i in. byly baidane i ek:sPlo-abow.allle jeszcze w X1IX w. i :r.a potCZąlt1ru XX w., a w Zbotym Sto'ku złoto ~ twystkdwane do nde-dawlna ulboC2lil'ie przy eik&J;Xlootacji rud arsenu.
Duży rorzJWój wyfulibycia złota, przy malej jego zawartości w złożach, był wynikdero specyfiCZIIlych
wrunm.lkóW elkonomicrzmyicll parnujących w średm<>-• Eluile - znieks7ltałcony celityoki wyraz "jl!l" oznaczający zl01>0.
wiec'ZJU - tan·iej siły robioc:zej i wtiellkdego
zapotrze-bowania na
zroto,
k!tórego wartość sześciokrotmje proz.e-kraczala obooną.IPiierwoollt!e złom :zllOta na Dollalyrn śląSku
lroncen-tru~ą się na granicy s~kich Łll~Pków i masywów
.granilto~ejsów, w rejo!rle siffnych zabuT"Zeń te!klbo-nkmych. Sam masYJW granifuwy l{,ar!Jronoszy nde wy-kai7JU~e dk.rusrzlcowam..ia zboitem, a wysi:Apljące w nim żyły kwarcowe są plonaJ.e. Natomiast lJi<!Zile są je,go Wy>Stąpi.€mda
w
u:bwurach syfl!urSkioh i in. obrzeżaj·ą cych masyw grall!iif.owy. Kiwaroowe eyly w tych\litWo-rach zaJWierają 2'JWyiklle 2JW!ięlksoo.ne Hości polimeta!ld, a zw'ł.aszcza Ou, Pb, 2ln i As, Mórym często towa-rzymy ziłJOłbo. i sa.-eibro.
Krwaroowe żyły zlobonOO!le bardtz.o często odslam:i.ają się na powlj.erzchni. Z ich pall'bii przypowier2JChinio-wej pod wtpłYJWem cz}'ll1niików atmosferymmych Zl:toto,
srebro i in.ne metaile bytly często ługowane, a potem
osaldzone niżej, w strefde cementacj!i, ~e następo wało duiŻe ~bogacw.ie
w
krlJSIZce szJlachetne. Strefa pierrwotma zalegająca poniżej piOZiJomu wód ~uiTh'bo wych zachOWy!Wlala stałą, na ogół niewieiliką :zarwal"-tość złota: 2-4 gł.ll.W ~h Złotonośnych · glówną treść stanowi
"ZJWY-'k.le krw~c, k.tóry zarwiera wi~ Lulb mniejsze ilości gadeny, chaalklqpi.rytbu, blendy cytnkowej, pirytu i ar-senqpicyłbu i ilil. Zlldto zwyGfłe zawarte jest w
al"Se-nqpir:ycie w postaci sulbmii1~E!j, rzadziej w pi
-rY1Cfie, natomiast srebro wystęqm~e ląc7ll1ie z galle11ą il.uib ch.aillkqpicytl. Z nliSZC7Je!Ilia żył kiwaroowych wskutek działalności potoków i strumieni powstawały
~Zgorzelec
(
Występowanie zlota
na Dolnym śląsku.
a - zlQża pierwotne, b
-Wltórne zroża okruchowe,
c - słaoo mane wystą pi-enia 2lłota o
ruiewyjaś-nionej gene:zde.
• a
® b
o
c
~·miasta1. Zgo.rzelec, 2. Zlotniki LUbańsklle, 3. Złoty Potok:, 4. Nowe Jaro820W!.ce, 5. SUS·zik'i, 6. Wlod"L!.ce, 7. 2erkó<w, 8. Plóc2ki Do!Jne, 9. Lwówelk, 10. Plakowlee, 11. Skała, 12. Chmd.e!Jno, 113. ·:z;bylwtów, 14. Ustronde, 15. zeliszów, 16. Stare Jaroszo-w!.ce, 17. I.AJJbków, 18. !winy, 19. Dworek, 20. S<>b01ta, 21. PdeszJkó<w, 22. Blelanik.a, 23. Gr<>dzlec, 24. Lubomierz, 25. Mle-lęolce, 26. WojC!I.echó<w, 27. Plawno, 28. lQecm, 29. Radomice, 30; Plliohow!.ce, :n. Wlen, 32. Ploszczyna, 33. Jeżów Sudecki,·
34. D2l!.wi'SIZów, 35. Radom1erz, 36. Jankowlec Wie1ld.e, 37. Ko-panlec, 38. Sc!egny, 39. Eu'lengrund, 40. Wilcza Poręba, 41.
wtórne !Złoża okruchowe, tworzące tarasy starych rzek !Przedil.OidJOwcowycll. U1bwtory te zajmują
mac:me
prze-str2lElllie, co wSika:zrulje na to, i!Ż miS7..CIZelliu uilegly
:zlllamne masy zlot'on<JŚIJ.ych żył kJware'OWych. · Charaikiter dkir>US2100Wania złotem jest różny, za-łeży od oklm;.u powstąwaJllia żyły i skał otaczających. W zachodniej częślci obsrzaru zlottonośnegp
pT""ZeWa-żają żyły klwa.roowe, zawlieraj·ące siarc7ilti ołowilu,
mie-drzJi i C'YIIrlru, a przede wszysljk:im ZIWiiąrzlki a.rsenu.
w
ru~h zrożacll (OzamÓIW, Stara Góra)arsano-ph'yt był ek:sil>lOOJborwaJlly w XIX w. i na ~u XX w. Za!wńera 01!1 :z.łQbo w i:JOOci 2~ git, a lli81Weł: w'i.ęcej, w kirańoowyx:h przypadkach ~ gflt.. Wy-stępU!je tu rÓIWillież srebro, nderaz w mac:mych ilo-Śic.iach, prze!k;ramających :zJWyklle zaJWal"itość złota.
Balr-eiziej na wschód, w rejonie K~a, LąWra i Wał
brzycha zaJWal'tość &iarezJków arsenu, a więc i zło
ta w żyłach wyn.-a.7mlie spada, przy jednoczesnym
nie-rarz: maczm.yrn Wl2l~ceniu w gaienę srebrOIIlośną Lub
tetraedcyt i ba!ryt. .
NajdałE!J na zacMd połoixmyrn pwn~ w~ wania złota jest rejon Zgorzelca.
Rosenberg-Lipin-sky ~17) w~a, że majdowaly się tam, widOCZIIle
jeszcze w 1896 r. stare wyrobiska, w których w XVI
i XV!![ w. elk5!p1oa1x>wane było złoto. W tym ~ rej!Qillie na teremle NRID, zloto było elksp!.oa/towlalne
w K<Jdersdorf i Knmnersdorf. To wy.s.tąpienlie zllota nie wdąże się z sy5temem lli·CIZJilych żył k.warcowycll znadlduijąx:ych się na póŁnoc Od Jeil.an'iej Góry. W
re-jiOilde lruibomii.erza, M1elęcic, Radomdc, KlecrLy, Pła!w na, Pi11lichowic i .in. zldto byto eiksirll<>altowane liulb
Kamienna Góra 963 ~Środa Śl. ~Świdnica ®64 ~Wałbrzych ~65 66 ®67 ®68 ®69 ~ Dzierżoniów Ząbkowice Śl. ·~ ~Kłodzko
Czamów, 42. Ka·mienna Góra, 43. Stara Góra, 44. Wdellslaw Zlotoryjskl, 45. Sędl7l!BzQwa,· 46. Sępów, 47. Polna, 48. Jem-manow!.ce-Zdrój, 49. Podgorn1k, 50. Zl<l'toryja, 51. KQPS.cz, 52. l.Jukaszów, 53. LasrzxlZyna, 54. JerzyikÓW, 65. IMatuszów,-56. Księginice, 57. Legn.i.ckil.e Pole, 58. Strachow!.ce, 59. 1\Ji-kolajowlice, 60. Wądroże Małe, 61. Wądroże Wielikie, 62. Mie-rczyee, 63. Strzegom, 64. Pogonzala, 65. ·w.a11m, 66. Grządki, 67. Rzecz'ka, 68. Sowa, 69. Sowin.a, 70. Pllawa, 71. Złomo, 72.
sbwierdwne w XIX-XX w. Przy pra-cach ~oota
cYtial~h z regully natra:fiooo na stare wyrobi'Ska, co
świaidczy o tym, że złoża byly ZIIlatne już w średn'io
w:ieam.t, kiedy wyelk!s.Ploa1loowano w nich najtblogaltsze
partie przYJP()W'ierrz.chllliowe.
W Radormcach, Kil.eczy i PttlichOIWi<:ach isbnialy
po--nadto w X·IX-XX w. nowe kQPadlnie z1ota. W
m'i.ej-sOOWIOŚciach tyclt, w · szao:ych syllUJrs.'kich lu'Pkach
ila-stych, które w pobliżu żył są żółte, zserycytyzowane
i dkll"zemionkowane, występują ż)'iy kwarcowe, o miąż
srości od kd11lw
cm
do 1,20 m, ś:redr.io 2o-30 cm.ZaJwlier~ą one. challlkiOII~kytt, łjlendę cynkową,
anty-mon:ilt, srebronOŚiną galenę oraz .zltotonOOn.y
arseno-pirylt i pitl'ylt. Zyqy te pod[egaly s:illlnym zaburzendom
tekitotnicznym, oo S<piO'Wodowało powstanie liozn~h
USk.dk:ów i przesunięć, Ut1lr·~i-aj'!l!cych etk.stPIDatację,
mimo iż dysldkacje te nde są Wielikiie i rzadko
prze-kraczają l m.
1Najibogatsze w zltolto były odcitn'ki
przypowlierzch-niowe, praw:ie całkowicie wyelmiploail:owane w śred
niowliecz.u. ZtltodJo w tych Iropa:lniach jest raczej .7JW'i.ą
zane z pirytem zlotoawśtnym, n:i.ż z arsenqpiryltezm
W czasie prac posmlk!iwa~WCZYch wyilronalnych na
począ.'tllru XX w., a QPi,saJilych przez K.ruscha (3), w
pobranych próbkach bruzdowych stwierdzono
zmien-ne ilości zWta, przewamie potniżej 6 g/lt, oosiąg.ające
jeldinalk w krańcowych prrzypadlkach 28,73 gM;; 41,:5 gJit
i 64,7 g/t. Zawartość srebra w tych rudach nie była
duża (około 5 g/t), osiągając maksymalnie 32,4 g/t
i 44,0 gAt. Pról:lk!i te 2l81Włi.eraly rÓWlllież aJrSeiil (rw Kile-czy ok. 'J!l/o, a w Radomieach w--·12'/o). Ntatjłbogartsze
Ptl'óiblk.i pochodz.i.ly z Klleczy, gxtz.ie w nielktóryoh ży
łach średnia zarwartość złota dochodziła do 13,3 gftt,
z batrd:ro małą zarwartością rursenu. Ptrzy ręcznym
sortowaniu abrzymy!Wano su.rowliec o średiniej
ZBJWar-<lxlści złJotta 64 g/it:. Poblranoa prz.ez Grłi~ga (l)
próllka SIIJE!ICjanrue bogaJtego siarczJ!ou zarwierata 192 g
AluAt. W czasie prac pteliSZUkdwawczyoh w 1922 r.
po-brano próllkę rudy, zarwierającej 28,6 g Aullt.
Mimo tych stosunkowo wysolkich zawaa-tości zfuta
l'lll<*Je Ra.domi.ce-'K!l.ecza 2'JOStalio uznane w począ)llk;u
XX w. za ruie nadające się do ~altacj'i. z
po!Wo-du silnych ZBibu'l"zeń teJk:toniOZIIlych i nierwie!llki.ej
ilo-ści rudy.
tZłoża w rejonie PłaWilla, Mdetlęcic i Lu1bioonierza
zostały otllkrylte w końcu
x;rx
w .. , jedinatk w trakcie p.rae r<JI71POIZII1BlWICfzy.Ch JlaltrafliOtP.o na śilady stacych wyroiblisk. PowiSotal tJu szereg malyt:h kopallń: "Oity-lia", ,,Eulfelka", ,,tKa'tohen" i in., kitóre podupadły·W ~u XX w. W kQPalniach tych, w żYłach
'k:wall"C''OW~h prrt.ecinających ilaste luplk:i i piaskowce
doLnego syllturu, ziłoto majduje się w siarczkach ~se
nu, nielkledy tJallcie w k'Młlrcu. Pirzeprowadrrone
ba-dallllia wytkarzaly, że rudy z ty;ch lropalń zawlierały
'Ziłoto w i\l.ościaoh ~. g/t, a srebro w ilościach
12,4 gAt. Ndelk'iedy nawet 8...;14 g/Jt 7Jllota, a srebra
14--l16 g/d;.
tNa NE od Jell.eniej Góry występulje złoto w szeregu
miejscowości, jak: Radomierz, Janawice Wie'llkie,
K.a-mienna Góra, Stara Góra, Ouix-P.órw i in. Wszysilide
te wystąiPi.enia byqy 2Jllane jruż w średiniowiecz.u.
W Czarnow.ie krus.zconośiila żYła kwarcowa wystę
plJÓe w serii łluaJik,ów mikowych. Zylla ta jest sUnie
poł.rzaSkatna i ZBibu·r.wna ~tondcrzmie. Głównym
rod-neratern kruszcowym jest arsen.qpi.rytt. Zawiera on.
nierwie!llką domiie51llkę zlota, ok. 2-4 g/lt. WY9tępuje
tu też chiailkqpi!fylt, sfa[erylt i galena oraz S:rebiro
w i'lo6ci 60-00 gf.t. Ze złoża tegto w ~X i XX w.
wylbi.erany był arsenopli.ryłt..
Pierwotne Złioże złota w starej Górze jest jednym
z najiQaWIIldej ZIIlan~h; było ono initens}'IWllie
elkspllio-atowame jiUŻ w X.Yl w. W Okresie tym Stara Góra
byłia jeck!ym z najrważniejszych miast górniczych na
Dolinym Sląsku. Po wydobyciu najlboga:tszy!Ch w rz!to-·
to pdldiJadólw elksiPJ.oatacja pod.upadla. ZleJstała
po-nOIWillie wrzmowiooa w XV w. i trwała przez w1iek
XVII. W ~.X w. · i na pocrząt1lru XX wyib!ierano z
te-go złoża wyłą'CI'llruie arsenopkyt.
W Starej Górze kwarcowe ż~y lo:us~.e
przeci-nające ł!ul)kd zaWierają siarC1Jkd arsenu, galenę,
chal-182
liropiryt i l)Lendę cynkową. Miinera!l.izacja zlotem
i srebrem jest niewielka. średr!da zarwartość dochodzi
do ~ gAt, Wl2lt"asta.jąc w pojedynoz~h próblka:ch
do 27 gAt, 21' g/lt i 30 gAt.
l'lrzEun'oWia.dwne prz,ez Kosmanna (2) badania
wy-paJJków zna(jldują~ey;~h się na haldach ko.pa!lń w
Sta-rej Górze i Czarnowlie wylkazały, że po za'lotoSIOIW.a:niu
szeregu procesów wrzibo.gacają.cych moma z nich
otrzy-mać lroncentraity mwlierające w 1 t 97,30 g Au
i 3,005 kg Ag. .
!Lerhą~e w pewnej i2Jol.acjii. niew:ielllklie zboże
pier-wotne w Wdellsbarw'iu 2Jlotoryd5ilcim :r.ad KaCIZBIWą
wys~e na konńalkai.e łlwpków sylltu.rski<lh z
PtOrfi-rami. Złoże to byto e!lo;jp[ootbow181Ile w XV[ i XVUI w.,
a później całkowicie zapomndane. Zoller (27)
uwa-ża, że zło/bo zawa~te jest tru w zJlotonomym
piTy-cie. Według niego rudy miały zawierać w l t 18 g
Alu i 6'4 g Ag.
Na:,irwam:iejsrzym i jednym z najstarszych zlóż zło
ta
na Dolnym SLąSkiu byl nierwątpliwiie 2Jlloty Stoik.Wed~ug niesprawdwr.ych dainych złoto było tu
wydo-byrwane ju.ż w IX, a mtoże naJWet VI wiellw. Z
przer-wami k()JPa!lnia ta była czynna od XLII w. do
cza-sów oibeCIIlyOO·, początllrow!o wyJącz.nie j.alko kQP.aJnia
zlota, a pómiej arsenu. Nli..ewli.eillkie ilości z1ota były
wzyskliwlatn,e jtaiko produkt u:boc2Jlly & końlca istnienia kqpa!Lni.
W serii lui)ków mitkawych, amllilboaJi..t.ów i ~edsórw
wys~ją w Złoitym Sto1ru wyldlt~e soozewk\i
wa-pienia, których zewnętrZIDe partie zmiendly się
nde-lkli.edy w serpentyni,ty i am1iilbolity. tJ!bwory te są
nie-jedinolktro.tm[e zmlineraJitZOWane. Zawderają one złoto
nośne siaraJld aJrsenu: lclin~ i arset'!·O!Pirytt oraz w niewłieillk:ich ill.'OŚOiach pirytt, cha:lkopirylt, g,alenę
i blendę cyn!k.orwą.
Srednia zawartość zlot21 w rudzie wynosiła 3-5 g,
a w wypabkach poa,rsenowych dochlodZila do 100 ... 150 g.
Proces uzyski.twania 7Jlota z wypal!ków poa.rsenowych
I"OIZW'inął &ię od pi<Jilowy XJX w.., po WJProwad~:ilu przez Gi.iłlltil.era metoidy chlorowa~nia. W ostartm.ich
la-tacll uzyskiw&!o w Złotym Stoku killlloodrziesiątt
lciB.o-grtam6w złota rOtC7l!lle.
Odnośnie do iam.YJCh wystąpień zlota w rejonie
Swid-. nicy, SoWiich Gór, strzegomia i in., porza nieffii.cznymi
W2.mi'al!lkami w starych krOindlk.ach, nie mchowaly się
żadne wiad<ml<JŚci, pot'ZJWa!Latjące na wyrobienie sobie
pog1lątdu na waruiP.Ikd wys~WIBlll.ia złota.
stosunkowo więcej wi'8ldorności 2.1achował:o !rię na
temat
wit.óm~h złóż ok.mohowych, kltóre wys~jąod Boleslalwca i Lwówlka na zachJOdzi.e, po Milkoła
jOlWice i Wąid.lfoże na wschodzie, w pasie o dłwgości
56 km. Na początku XX w. geolog niemiecki
Qui-ring (13) zebrał i wpor:ządkorwał wiadomości dotyczą
ce tych złóż.
Zlioża te występtUją w postaci wydłtufunych
ulbwo-rów, o kształtach przypominających segmenty koryt
tzec2lllych. Te sta·re zliOtol!l.ośne urtlwory doliinne na
po-ludn'!.i:u zalicm się 'do trzeciorzędu (,olk.resu z przed
wy-lewów barzallitowych), a na pólmocy do pLejstocenu. N1e poikrYJWIBją sdę on.e z clrMsie(jszymi dOil'im.ami rzek,
bieg-nącymi często do ntch równdle~e ltu.,lb krzyrżruJjącymi
się. W500Uitletk. ZIIliszc7Jem:ia przez erozję tworzą one
i:zJo-low.a:ne pl;alty. 'I1rzectiorzędorwe urtwory występujące
J:ili-żej zlótż pierwdtmych są bogatsze, natomiast ut1lwory
p!].ejstoceńSk.ie powstale ze zniszczenia i
przemies:za-r.da z nimi złotonośnych utworótv trneciorzędoW}"ch są
bardzo ubogie. Tworzą one grube warstwy o miąż
szości od 10 do 5 m i nigdy nie były eksploatowane.
RJorzsypis:ka złoltolllośne poWstały ze mdszczemia
tlitwo-rów w~'jąc~h na półnoonych stokach Sudetórw,
przede wszysUkim żył kwar<:awych ptzecdn;ając~h
Jluq)-kti i zarwierając~h ztotonOŚI!'Ie siar:c:zJk.i i piry\ty. Glórw-n~ ich slkladlllilkiem są różi'to..zla'rni.ste ilwiry i piaslk'i
kWtarcowe, a taJktże okruchy diabazów, łU;Pików,
porfi-rów, giranitów i in.
.Złoża rej1001u Boleslarwca i Lwówlka w:iążą się z
dQ-I7JeCZeiill Boibra, kitórego górny blieg przecho:izi przez
obszar wys~ania pierwotlll~h zlótż złota w
re-jonie Radomic, .KJleczy, Pławna i in. Złoile złotoryj
która w chwili obecnej przepływa daleko od
pierwot-nych złóż złoża w CzarnoWie, Starej Górze i in.
~ dorzecza Bobra obejllll.U'je pojedYlll.cze wystą
pienia piaSków złioton.OŚP.ych w olirolic-ach Dziwiszowa,
JeźJolwa SUdookliego i PlosZOZYIIlY na N od Jeleniej
Gó-ry, Pl.aiw!na i Pllucze!k oraz na S od llwównta, pooadto
tereny zlotonOŚille llwówlka i Bolesłraiw:oa.
Na terenach tycll możma wyróim.ić 3 obl9za.ry
daw-nego wydobycia:
rl) druży obszar na E od llwówrka w rejklrll.ie :Eirako-wic, Dworku, Soboty, Pieszko:Eirako-wic, Bielaki i Zbyrluto-wa;
2) na N od !Jwówłka, na wschodnim b~ Bobra,
w rejoode Chmielina, żerlkQIW'a, SUSzek., Skały i
W')p-dz.ic Wielllk!ich;
3) ata S od BoilieslaJWoa po oibu stronach drogd do
Lwówlkia.
Wedrug
Qudrulga
t13, 14) elksploaltacja w rejonieLwówtka ~ się w X w. i była prowadzona .
w XtM i }ill[.I w. Podupadłla o wdeJ.e m:ześniej od
ko-pailń złollarytjskrich z powrOdu wydobycia najlbo~h
part.i·i 7liożowych.
RoosYIPiSka iWtJonOŚIIle dOl"l.eCZa Bolbra są to osakly
i taa'asy dal\w!egJo ~jstooeiiskliego j~ koryta.
Zalegają Ollle stosUJnkOIWo .płyr1lko, co umo:żJliwilo ich
ek,gploartację za pomocą duJk!ld. .
W p;orc:ząttlkJu XX w. rprace
7JWliadOIWC2lO-jp'06ZukiiW'aiW-cze w rejQillie Bolesła!Wiiec-!Jwówek prow~ł geollog
niemiecdti Schiumacher (19). Nliestety Qgraniczyt się on
tyrliko do badań marterialiu za[egającego na starych hał
dach i pochiodząlcego z plyttlkńJch S1JUTfów. Zawartość
złota w zl'OOacll rego rejionv. okll'eśLal stosując melpdę
pbwkania. UzySkane prżez niego WYliliki nie obra:zJUją
calości stosunków panujących na badanym obszarze.
Eksploatowana w średlll·iOIWliec:zJU warstWIC! złotonOŚlila
skŁaidałra się ze :lJWi!l'ów i piasków ~hodrl.enia rzecrz;-nego, Pł':zeclętm.a jej gru!JJ!ość WYlll.OSila 115 m. 2iarle~Ła
ona berz1pośredlllio na róiJIVlba!l'lwny.ch piaSkowcach,
Nadildia.d sklaida:jący się z piasków i gliin nie
wzejkira-cmł 5--110 m. żwiry skłaPają się przede wszystlklim z kJWlaJI"CU żytQW'elglO, rogowców, CZ811.'nyclh bupków
krze-mionkoiwych, rozłożonych gi."81Ilir1lów, por:llirów,
Wp-ków m!ilk<JIWY'Ch, k!I'ystalliC7Jilych, ciemnO'ZJielonych
rup-krów amfi'bdlowyrch i piaslk.owJców podloża. Rzadlkie są
ziarna j18131.PisU i k:.alr>niolJu. :zJłroto jest cieiiiiiloWbte
(śwliadczy to o jego czystości i niewdelkiiej domies:zce
srebra) i wystęo;luje w postaci plas.klich ziarenek 'urb
platik6w, w:aJŻąiCyoh kil!ka, a lllalWet killkadziesiąjt mg.
W trakcie ~y.ch badań Schumacher
stwierdrzlil, że maJterrial I!a · h.atMacll zawiera średnio
O 2 g Au/t. W krańcowych przypadkach, gdy
napoty-~o wdęlksz.e
.:lli<llma moimabyło urstalldć z!l!warilx>ść
złota na 4 g/t, 8 g/t, a nawet 15 g/t. Ponieważ straty
przy przeiiily!W'altu WYlll.OOIZ!l lft10! a średnia za~&~ć
zlrota w lllrallleriaJe
z
halid WYlll.OSl 0.2 gftt, prffllki:t:»er-W'rOibne 11llUSialy mwderać średnio olk.. 2 g zlrota w l t
;piaslkÓIW.
!Nieco odmienne WYlll.ikii uzySk.cm!o w rejonie wsi
Dworek, gdzie zbadany laboratoryjnie material ze
sta-ry;ch wyrrobisk wyk.azal średnią zaJWartość złota 3, 7·!3
g/t.
Roizsypiska :z!otOIIlośne dorzecm Kacmwy ZolJer (26)
draellli na 3 orhszaJry: a) Oibszal" ProldigórzYlll.a, Jerzmano-w.i~ i Porliilej .maj(irujący się w odlleglości 2,5 km na
s
od 2ilotor~}i; b) obszar 2ilorboryj~, obejmującynaj-bliższe Okoliice wraz z Kopaczem; c) okolice
Lum-SOOrwa w archl~ oik. 8 km na N od Zllotorytj:i, gdzie
występtrją stare wy'rOibirslka. . .
O<mośnie do rejiQiilu Podgórzyna brak Jest W2Jlllaalllek
w malteriałrac.h 811."-chii'W18!11Ilyrch. ale l:albwe i plyitlkie
za-leganie warstwy :z:lożowej oraz dum i1lość starrych
wy-robisk wSk.arrują na to, że wlaśn.ie tu musiała się r~:
począć e:ksplJoaJtacja złota, być mpże. jeszcze wczeŚIIlieJ nriż w Zrotbryj~ i Kopaczu. WystępuJące tu osady
pre-gliacjałnej KaczaiWY odsłaniają się w zboc2Jach.
obec-n~ jej korytta i miejscami wychrodrzą na powll~h
nię. W ~u XX w. ~ow~no w ~ym
reJo-me wiercen~a poszukiwa~WK:Ze, w których wyrniiku
twma-no obszar za niewrzJbrudzla:jący zadn,teresowania z
po-'WOOru malej zawartx>ści zbota (średnio 0,2 g/rt).
Ulbwory złodlonośne rejonu 2aotoryjd leżą be7Jprośred
nio na paleotz.oiC21Ilym poodloilll Lub są od niego
od-drz.iell.one ~ jego ro2lklradu. W przecirwti.eńsrtWie do wyższych, pra!Wiie pror4omo leżących Uiłiworów
osa-dowych, są Ollle najczęściej prawie pi()lll()We. Warstwa
złotonośna o grulbości 0,1>--4 m składa się podoblllie jak
w dOI"ZleCm BO!bra z piaSkru
mw.areowegp,
.
otoczakówktwareu żykllwegn orarz; iat'I!3'cll skał ~ących ·na
poliudniowych zboczach Sudetólw.
W pilaskiu tym we :frakcji ctęi!kiej WYlll.oszącej 0,00'10/o
Websky (24) n~tkal drobne .:lliarenka Hmenjjf,u, a
talk-że cyrkon, spinel, korund i granaty. Quiring (12, 13)
wyroamia rórw!Ilież rubin, izerYlll, t.otp.az i bastyt.
Web-slky ZIWTÓC'ił specjalną urwagę ona to, że poikrój
cyrko-nów jest charakterystyczny dla ziarn tego min~alu
towarzyszących złotu w innych złożach n.a święcie.
~ ~e tu w po5o1Ia:ci pyibu i drobnych zda~
renelk, które w wytją11kowyt.h przypadikach osi~ą
wielikość groc.hiu. Ten złOty pył był trudlny
®
uzy-skania za pomocą stosow.aJilej w średniowieczu
meto-dy przemytwanta i znacme jego i[oścl (ok. lf1l/o)
prze-chodziły do odpadów. Złoto nie jest czyste i zawiera dość .maczną domieszJkę srebra. Grulbość i skład nad-kładu są rÓ'ŻJile, zallerimie od ,prołoilen.ia z.ł.oala. Np. w
re-jonie Kopacza Wall'stwy zl<YŻJOfWe leżą tuż pod
po-wiet'7A!hinią lub są nmvet odsłonięte, a ~e i~Il&iej zadegają na glębdkości 20-30 m. Nadncl:ad sklada się
z r&mego rodzajcu ~lll i pi<aSków. Bmce
pros2llllkiwaJW-C:ro-Q'otąlr<>Zatarwcze wykonaiile w XVJlii i XIX w,
pra-wie zawsze natrafiały na stare wyrobiska lub
WI;U"-stwy :z.lbylt w~e, krtóre nawet w średniowieemu nie
budiZiły mdal.tereoowaii!ia. Zlloże to można u2lnaĆ za
cal-'kowicie wyelksiPloa11owane.
UiSta.lOIIlO, że z urobku pochiOidzącego z tych. prac
uzy-&k!irwano średnio 0,2 g Alu/t przy stosowam-u mebody
prnemytwa!llia. Rróblka, na kllórej pl'Z€lPI'OIWad.millo w
1853 r. badaalia w Złotym Sbolku stosując mebody
chD.o-1'0\WIIlia wylk.arz.ala 2'J81Wartość zlJotoa 0,6-0,9 g/lt. ·
Me-toda
ta'
pozwailała na odrzySkalilie pyQlu 7Jlotegotra-co-nego w traGmie przemy!Wania.
Quiring (13, 14) ocenia pierwotną zarwartOść ~
w wy~oartowa!I!ej części zlioża na 2 .g/1t. Ob[Jcza
on że w lalta-ch 117~1492 prawdropodobnie wyrdorbyto
w 'rejOlilii e llwówlka, Zlłotoryjd i MrilkolJajowic olk. 30 000
lkg złota z czeg10 2/3 przypadloby na lata 117s-12-W,
czyllii na dk!I'es naj!więiksl.ego rOOWIOju kqpeilnk1Jwa zło
ta na śląsk.u. Urwa7Ja Olll, że tynko w na'jlbild?.srej
olk:o-licy Zrotoryji wyrlobyltQ ok. 6000 kg zldta
**.
Zlo2la r<YLSypis!kowe rejonu Mikoła~orwic probcrż,one są w odJl.egllośrei Ok. 25 km na NE od Złioitol"Y!ii. Obszar
zrorowy obejmuje: Milkolajowd~e, Wliellkie i .Male ~ą
droże ~ickde Po1e Mahlsrrow, StrachoWlce i
Mie-1ęci~. Zorstaly Ollle ~ loolo 1340 r. i po wielikim
oraz szy1blk:im lWJkrwlicie podupadły po 30. latach.
Przy-czyną ich upadllml nie byłp wyrczerpame bogatszych
pokładów, ale gwałtowny wzrost napływu wód.
grun-towych, uniemożliwiających da'szą eksploatacJę.
W XViilU i XIX w. przeprowadzono tu również
pra-ce pos7JUikiW181Wc:zx:H"OZIPO'loilarWCZe, alle zbyrt silny na-płyiw wody ooiEmlo:żJliiWiił lropa!llie wyl!)ilkótw.
Prrz.ebada-ny maJterlal hałdowy wykazuje duże potlo~eńS!Ilwo do
sporty!kainego w rejonie !Jwówlka i ,ZIJlotrorY'lfi. W
trak-cie badań wykonanych w 1853 r. ustalono, że materiał
z harbd Zla!Wiiera 7Jlota 0,17--0,2.4 g/t.
Odnośnie do :iJnnych rozsypi.Srk 2'll!olllorno3nych na. Dol.-nym śląSku zachowały sdę tylk? pojedYlll.cze WZIIUanlki,
Zwynde 81I'Chiwal!I1e, bez podam~~ o ~pll?
atacjd i zarW<arlośei zlrata w zao..ilu. Mlożina w wyam~1ć
rejQill Km'paom, gKlrllie złoto było wyrlobytwaat~ _w
mliej-soowościach $cieg)I!y i Willcza Poręlba.. QW·nng (15)
podaje, że w rejonie G1'yfowia 2llotlo p:rrzJem}'IWan~ W:
Zlotnilkach Lubańskiich i zrotym Potdru. Zl~ było
również eksrplloaitorwane w olkoliicy SbNJegOirua, lro'o ŚW!idni'cy i w Sowich Górach. W Pilrarwde wg ~h
'ketgiO (9) złoto S11!wiier:d:zJolllo w :żJwdrach, a badana
próib-ka ZSIWiier all8. złota 5 gAt.
•• Mowa jest o 1:/z.W. zlocie surzywym, t-zn. z domieszitą srebra.
Z powyilszYIC'h danych wynHm, że złoto na Sląsku
jest dość r~iooe, przewamie jednak w
po-&taci niewdelikioh, uibogich wystąpień. Złoża bog.aitsze
Z<JStały pn11wie całllrowicie ~oarbow81lle.·
Pr?.eiPCO-wadrzlcllr.e bald8lllia wy\karl.ały, że iladne ze 21Il81llych zlórż
. n.ie nadJaje się do eksplioatacjd. Istnieje d'll!Że
prawido-podoblieństwo, iż na Dollnym Ślląsku występują
nie-odiklry7be sklupienia złota, poniewarż: śred:niowiec7lili
gór-nicy przede wszystkim interesowali się utworami płyt
ko zalegającymi (do 20-30 m) lub
powierzchniowy-mi, nde będąc w moimości protWadZić na wdęłkszą
Sika-lę eksploatacji głębszej. Należało by zwrócić uwagę
I!a kiwaroowe żyły na N od Jelenłej Gócy,
mwdera-j.ą:ce arsen i pi!l'ytb, panieważ zl'ollo w tych wbW'orach
wyst~je w postaci Sllllbmikros:lropowej. a więc la!tlwo
może o;no unlklnąć uW!ade.e. 2'JŁoża rornsypisarowe są
przewarżnie wyelksploa;tnwane, jednak być może w
re-jonie · Lwów'ka, który nie był ostatnio badany i na
S od Złotoryji napotka się nietknięte piaski złotonoś
ne. Ciekawy też może być rejon Mikołajowie, gdzie
eksploatacja została przerwana, ale tam należy
opa-nować przede wszystkim wody gruntowe. LITERATURA
l. G r i m m i n g H. Das Gold und
Arsenerzvorkom-men von Htisdol"f - Wl\mlschendorf. Mart:. areh.
IG, 1933.
2. Kos m a n n - Obol d Ullld Siilber
m
niedersoh!le-sieo. Erzen. Mart. Mch. iLG.
3. K ·r u s c h - Guillacl:rten iilber dde Goldel'21Laigeq'-statben VIOil HUsdOil'f - WWlschendorf, !7lWiischen LOhln lllllld G!l'eifenlberg. iMJa.t. arch. IG, 1907 • .
4. M a jl e w s lk d S. - O \Pl'a&talrych kopaliniach,
21Wlaszcza !'Z.lota na OlbSZ8li.'Ze państwa Bolesława Chrobrego. Kail.endarz górniC20-ihiullmicrzy: 1936, Slbr. 80,...00.
5. M a~· e IW s lk !i S. - :lzótłrowe dane o r07JW'OjJU
polSkliego górmiotlwa w epoce Odrod7lEmia. Pr.z.egl
góro. ;1954, str. U---15.
6. Mar..eckli A., Młodoilendec W. -
KOibaa-Jtlcm:ome ~Y zboża ,,stara Góra" na DOilinym ślą
.slru. ~. ~l. 1959. nr 10.
7. Michaell A. - Von Gold~ bei
Wwen-·berg. iMJa.t. MCh. IG, 1924.
8. N o t a !b lk a - Go1ki in Schnesien. ZEiiibsch. fiił'
\Pl'alld.. Gedlogie, 1800,
str.
477.9. P a e s c h :k e - Die Scllłlesische GOI]dgewinn.Ulllg.
W.aruiere!l' im RJi.esengebi.rge, ·1907, str. 10~110;
129, 134.
lO. ·P i 11 i c h o IW s k d J. - Zliote Góry czekają na
IPO-moc. Qd;glosy 1959, <nr 4.
11. P o s e p n y F. - Goldindizien in Preussisch
Schlesien. Zei:tsclhln. fi.ir !Pl'!lik!t. GeQJ.~~e, 1895, str. 31~1.
12. Q u i ll" d n g H. - Utber das Gdldvorklommen bei
Goldibe!l'g in Schllesden Wld seillle berlgJmenn.ische
Gew.LUinUJIJ.g dm 13 Wld •14 Ja.hfrih'lliil.dert. Utber.
Schlles.
Ges. Valterl Kclt.· 91, 1913, dru!k ·1914, str.~. "
13. Q JU d ll" i n g H. - Be.iltriige :zua.- 'Ken'I!łbnds der
nie-derschllesi·schen GolldvorltOIIllnlfm. Zeit15ohr. foc
prakt. Geologie, 1914, s. 213-222.
14. Q u i r d n g :H. - nie Geschichlte des
Goldberg-bau 'bei Goldlberg in Schles.ien und der Versuche
seiner Wliederau:fganahme ibis ~um Jaha."e 1740.
Zei~. ~. Hii't. JUnd Saa., 67, 1919. Alb:h. s. 266--<283.
15. Q u i r ii n g H. - Geschichlle des GoJAes. Sbultt-gart 1948.
16. Raj eiWslki Z. - Zagadnienie ziłobnictwa
IWczes-nośredniowłecz.nego ~a 2Ji.emiach ~. Wdad.
aJrc.heoll. tom XX, :1954, str. 3-2Z.
17. ·RosenbeTg-Llpinsky V. - Die Erziiunde
'lliild iha."e LagerstiiJtten zwtischen Gorllilz und
Wde-sky. Zeill:schr:. fUr pra~t. GeolOgie, 1896, s.
213-217.
184
18. Ros en bell'g-L:i:pli nslky V. - Die ·neuen
Ga1dfiunde l'ZIU <Lfuven;berg in Breussisch Schllesien. <Dbidem, 1897,
str
.
G.56-U:58.19. Schumacher F. - Die Gdld.vorlkommen der
Gegend von U:iwenberg in Niederschlesien. Ibi-dem, 1004, s. 6--<H.
20. S :t a h 11 - Diie Gok)[)Jagerstatten von
Hiissdorf-.. wllllilschendorf. M<alt. ·arch. [G, 1935.
21. S lt a u ff a c h e 11' J. - Der G81llg)distl"iM voo Al-•ten'berg dn Schiles.ien auf <kiUIIl.d ~
All$l.ah-men der Oberilliiche UJVd der Untlier:irdischen
Auif-schll.iisse. IZeitsch!l'.
rur
GeQlogie, 12, 1914, s. l~ 15.22. S t a uff a c h e T J. - Der Goadgang distri~ von
All.ten'berg in Schllesien. ~bid~ 1915, str. 53-83.
23. T .r a u lb e H. - Die M!ineraJe Schlesiens.
Bre-&lau 1988.
24. W e ;b s tk y - tilber werschiedenen Minerail;ien,
IWiellJche .sdch ails lk!leine Gesc'hiebe in den
Goltl-sande von Goldberg in Schlesien vorgefunden
ha'ben. Jah:resberi'Cht des sch!less. Geselsch. f.
vater'l. Ouilltnlll', 1867, st.r. 26-27,
25. ·Zimmeil"mann ·E., K iilhn B. -
Erilaswtel"UUIJ.-gen ru Blai!lt GoJ.dberg und SchOnau. Geloilogische
iKmite von Breussen. a3erilin 1936.
26. :Z
o
!l 11 e r A. - Die Galdseifen von SeiifenaJU.Gold-berg ·Uilld Seiifersdorf lir., Niederschllesien. Mat.
arch. [G, '1921.
27. !Z
o
il !l er A. - Dde ·P!uitrlJenzech am W\illeniberg.·lilin .Alliters GoldJboc,gwerlt bei ROwersdorf UIIlJWeit SchOn:alu in Niederschles.ien. Zeih>cbr. fi.ir lpl'allct.
Geollogie, 11936, Sltr. 109-4.12.
28. Z
o
o 11 e i' A. - Unter'Sudll!lll:ntgen vooGoldvor-llrommen lbei Ber.bisdorf. Mat. arch. 1932.
SUMMARY
Numerous, although smali occurrences of gołd have
for many years been known · in the area of Lower
Silesia. There were intensively exploited in the
Mid-dle Ages. Among them the following ones may be distinguished: primary deposits, mainly concentrated in quartz lodes which occur at the boundary of the Silurian schists and gneissose granite massifs in the area of strong tectonical disturbances; and secon-dary clastic deposits, mainly consisting of Tertiary,
gold-bearing gravels and quartz sands.
The primary deposits in generał smali ones,
con-tain various quantities of gołd, from traces up to
100 g/t. Gołd commonly occurs here in paragenesis
with arsenopyrite, rarely with pyrite. To the richest belong areas north of Jelenia Góra (Radomice, Kle-cza), at Stara Góra and Czarnów, as well as deposit
at Złoty Stok, where gold-bearing lOllingite and
ar-senopyrite are, however, concentrated in ore-bearing serpentinites. Some of these deposits have been ex-ploited even in XIX and at the beginning of XX centuries.
Numerous secondary deposits mainly occur in the
region of Lwówek, Złotoryja and Mikołajowice. :ń:
is thought that the deposits exploited here have been small and poor. The richer portions have already been exploited in the Middle Ages and in the
re-maining material of heaps, the contents of gołd
amount approximately 0!,2 g/t.
As prospective areas may be regarded these stret-ching north of Jelenia Góra, where the greatest po-ssibility exists to find new, however, always sma11
primary deposits of gołd.
PE310ME
Ha TeppHTOPHH IIHJKHen CHJie3HH H3AaBaa 6hiJIH
H3BeCTHbi MHOrO'łHCJieHHhie, XOTH H He O'łeHb
6ora-Tbie, 30JIOTOPYAHbie npOHBJieHHH, pa3pa6aThiBaeMbie
J1HTeHCHBHO B cpeAHeBeKOBhH. CpeAH HHX pa3JIH'łaroT
ca KOpeHHbie MeCTOpOJKAeHHH, npeACTaBJieHHhie
KBap-qeBbiMH JKHJiaMH, npHypo'łeHHhiMH K 30He KORTaKTa
CHJIYPHHCKHX CJiaHqeB C rpaHHTOHAHhiMH HHTpy3HHMH,
