Strzemkowo, st. 3, gm. Inowrocław, woj. bydgoskie, AZP 45-40/- lub 44-40/-

Józef Bednarczyk

Strzemkowo, st. 3, gm. Inowrocław,

woj. bydgoskie, AZP 45-40/- lub

44-40/-Informator Archeologiczny : badania 26, 110-111

110 Późne średniowiecze

badań. Starom iejska zabudowa z późnego średniowiecza, renesansu oraz baroku.

Badania archeologiczno-architektoniczne objęły te re n prac budowlanych po wschod­ niej stronie R atusza, w obrębie k w artału n r 8b, 8c oraz ul. Browarnej, Rynku i ul. Kiliń­ skiego. Z uwagi n a bardzo szybko postępujące roboty ziemne miały one ch ara k ter prac inw entaryzacyjnych. Łącznie przebadano powierzchnię ok. 21,7 ara, gdzie odkryto liczne pozostałości zabudowy starom iejskiej oraz fragm. dawnych wodociągów z drew na oraz z gliny.

Po wschodniej i północno-wschodniej stro m e Rynku, w zachodnich partiach kw artałów Sb i 8c, gdzie planow ano wznieść budynki m ieszkalne, odkryto 46 obiektów o zróżnicowa­ nej budowie i chronologii. Dominowały wśród nich pozostałości domostw datow anych na okres późnego średniowiecza, wzniesionych n a kam iennych fundam entach łączonych w a­ pienną i glinianą zapraw ą, których ściany były wykonane w konstrukcji szachulcowej. Część z nich nie m iała kam iennych fundam entów, a ich ściany były pierw otnie posadowio­ ne bezpośrednio na ziemi. O dsłonięto również wziemne fragm. domów zbudowanych z cegieł łączonych w apienno-glinianą zaprawą. Różniły się one m iędzy sobą zarówno konstrukcją, ja k i rozm iaram i zastosowanych cegieł. D atowane zostały na okres renesansu oraz baroku. Ponadto w północnej części k w artału 8c odsłonięto mały fragm . glinianego wodociągu, zbudowanego z krótkich r u r włożonych jed n a w drugą i uszczelnionych n a złą­ czach gliną. W północnej partii k w artału 8b natrafiono n a resztki w znacznym stopniu zniszczonej stu d n i odstojnikowej i fragm. drew nianej rury, k tóre stanow iły elem enty drew­ nianego wodociągu miejskiego. Znaleziono tu u łam ki naczyń glinianych o cechach naw ią­ zujących do ceram iki ze schyłku późnego średniowiecza. W obrębie wschodniej pierzei Rynku, przy ratuszu, odkryto dalsze elem enty drew nianego wodociągu, składające się z dużego, prostokątnego zbiornika do dystrybucji wody oraz fragm. 12 ru r drew nianych — część z nich była zaopatrzona w żelazne kryzy służące do ich łączenia.

D okum entacja oraz zabytki znajdują się w M uzeum A rcheologiczno-Historycznym w Głogowie.

R acibórz, gm. ioco, woj. katowickie patrz wczesne średniowiecze

R udy, gm. Kuźnia Raciborska, wqj. katowickie patrz wczesne średniowiecze

S a n d o m ie r z , k o ś c ió ł Św. J a k u - P aństw ow a S łużba O chrony Zabytków b a i k l a s z t o r D o m in ik a n ó w w T arnobrzegu

gm . lo c o , w o j. t a r n o b r z e s k i e

B adania prow adził M. Florek. B adania archeologiczne i arch itek to ­ niczne zespołu kościelno-klasztornego.

‘ Literatura: Materiały i sprawozdania..., в, 111-138.

S ierad z, ul. Dominikańska II patrz okres nowożytny

S ław sko, gm. Sławno, woj. słupskie patrz wczesne średniowiecze

S tr z e m k o w o , s t . 3 U n iw ersy tet im. A dam a M ickiewicza gm . In o w ro c ła w , w o j. b y d g o s k ie In s ty tu t P ra h isto rii Zakład P ra h isto rii A Z P 4 5 -4 0 /— l u b 4 4 -4 0 /— Polski w Poznaniu

B adania prowadził m gr Józef Bednarczyk. Finansow ane przez Zarząd Gm iny Inowrocław. Drugi sezon badań. Ślady osadnictw a k u ltu r) pucharów lejkowatych, k u ltu ry am for kulistych, schyłkowego neoli­

Informator Archeologiczny IU

tu, kultury pomorskiej i sanktuarium ? k u ltu ry przew orskiej, ślady osadnictw a wczesnośredniowiecznego (fazy D -F), wieś średniowiecz­ na i nowożytna (XTV-XVIII w.).

B adania wykopaliskowe prowadzone byty w związku z planow aną rozbudową istnieją­ cego tu ujęcia wody. Eksploracją objęto powierzchnię ok, 250 m2, rejestrując ponad 90 róż­ nych obiektów i uzyskując m ateriały źródłowe wyznaczające kolejne etapy zasiedlenia te ren u stanowiska.

Osadnictwo neolityczne i wczesnośredniowieczne poświadczone je s t wyłącznie przez pojedyncze fragm. naczyń. Zbiór ceram iki k u ltu ry pom orskiej liczy kilkadziesiąt fragm. wykazujących pewne cechy (głównie technologiczne) sytuujące go w horyzoncie przejścio­ wym pom orsko-przew orskim . Największy spośród obiektów k u ltu ry pom orskiej (nr 142) je s t dużą ja m ą o wymiarach ok. 340 x 280 cm, zwężającą się lejkowato k u dnu na gł. 130 cm, gdzie znajdowało się skupisko przepalonych kości. W przestrzennym i funkcjonal­ nym zw iązku z jam ą pozostają prawdopodobnie dołki posłupowe (zadaszenie?), 4 nieregu­ larne płytkie rowki (elem ent ogrodzenia?), a także pochówek zwierzęcy. Całość, pomimo nikłości przesłanek, wydaje się stanowić fragm . większego założenia przestrzennego o cha­ rakterze kultowym.

Najliczniejsza grupa obiektów i ruchom ych m ateriałów źródłowych reprezentuje okre­ sy późnośredniowieczny i nowożytny. Budynki m ieszkalne — naziem ne, o konstrukcji zapewne zrębowej lub ramowej — nie zachowały się. Ich przybliżone zasięgi rek o n stru o ­ wać m ożna na podstawie rozm ieszczenia urządzeń wchodzących zwykle w skład zagrody, rejestrow anych obecnie w formie jam , dołków posłupowych oraz koncentracji m ateriałów ceramicznych i szczątków kostnych, a także w yraźnie wyższego nasycenia w arstwy kom ­ ponentam i antropogenicznym i (grudki polepy, gliny, węgiel, popiół). W ram ach badanej powierzchni rysują się 4 takie układy zagrodowe. W yróżnia się wśród nich jeden zaopatrzo­ ny w 3 piwniczki, z którego pochodzi najliczniejszy, najbardziej różnorodny zbiór źródeł. C h a rak te r występującej tu ceram iki (starannie w ykonana stołowa, w tym także egzem pla­ rze kam ionki, fąjansu, efektowny dzban z polewą), nagrom adzenie szczątków naczyń szklanych (gąsiory, kielichy, flasze), obecność szkła okiennego, byłyby na tyle niezwykłe w przeciętnym gospodarstwie chłopskim, że czynią zasadnym upatryw anie w tym domo­ stwie siedziby właściciela dóbr lub karczm y — nieodzownego członu in fra stru k tu ry wsi ówczesnej.

M ateriały i dokum entacja przechowywane są w Instytucie P rah isto rii U niw ersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

N ie p rzew id u je się k o n ty n u a cji b ad a ń .

jj_

T a r n o b r z e g , s t . T a r n o - U n iw ersy tet im. M arii CurieSkłodow

-b rzeg -D zik ó w 1 skiej K ated ra Archeologii w L ublinie A Z P 9 1 -7 3 /2 K onserw ator Zabytków A rcheologicz­

nych w T arnobrzegu

Badania prowadzili doc. d r Ja n G urba i m gr M arek Florek (au to r sprawozdania). Finansow ane przez U rząd Miejski w Tarnobrzegu. Pierwszy sezon badań. Osada XII/XIII-XV w., zam ek i fortyfikacje ziemne od XV w.

Badania miały na celu rozpoznanie średniowiecznego osadnictw a n a teren ie później­ szego Tarnobrzega oraz uzyskanie danych nt. chronologii i pierwotnego wyglądu zam ku w Dzikowie. Rozpoznano wschodni skraj osady z XII/XIII-XV w. — pierw otnej wsi Dzików. W obiektach — jam ach różnej wielkości — i w arstw ie kulturow ej znaleziono liczną cera­ mikę, pojedyncze wyroby z kości (m.in. fragm . zdobionej kościanej oprawy) i żelaza oraz kości zwierzęce. Osada, przynajm niej jej wschodnia część, przestała funkcjonować po