Kraków 2004
Turystyka
na obszarach
górskich Europy
W łodzim ierz Kurek
T u rysty k a na o b sza ra ch g ó rsk ich Europy.
W ybrane za g a d n ien ia (Tourism in the Mountain
Areas o j Europę: Selected Issu.es)
WŁODZIMIERZ KUREK
In sty tu t Geografii i Organizacji Przestrzennej
U niw ersytetu Jagiello ń sk ieg o
Kraków 2 0 0 4
ss. 2 1 4
R ecenzow ana praca pośw ięcona je s t w ybranym za gadnieniom dotyczącym górskich obszarów E uro py. W zam ierzeniach A utora m a ona prezentow ać zasoby, obecny stan, form y turystyki oraz dalsze perspektyw y rozw oju om aw ianych regionów . P ra ca liczy 214 stron i składa się z 10 rozdziałów , w kilku przypadkach podzielonych na podrozdzia ły. W kolejnych częściach pracy A utor opisuje zja wiska m ające m iejsce na badanych obszarach E u ropy. D okonuje ogólnej prezentacji środow iska przyrodniczego - rzeźby, zjaw isk klim atycznych,
hydrologicznych, typow ych gatunków roślin
i zwierząt. C harakteryzuje rozw ój turystyki w uję ciu historycznym . A nalizuje zagospodarow anie tu rystyczne, dostępność kom unikacyjną oraz w iel kość i form y ruchu turystycznego. W dalszej czę ści pracy opisuje zagrożenia będące skutkiem nad m iernego użytkow ania turystycznego tych obsza rów oraz przedstaw ia koncepcje harm onijnego ro z w oju turystyki.
Biorąc pod uw agę prezentow ane zagadnienia' pracę należy uznać za interesu jącą zarów no ze w zględów poznaw czych, ja k i naukow ych. Pom i mo zastrzeżenia uczynionego w podtytule (W ybra ne zagadnienia) A utor analizuje zjaw iska tury styczne w dość szerokim ujęciu, pośw ięcając np. osobne rozdziały obszarom w iejskim , parkom n a rodow ym czy uzdrow iskom . N iestety, m ankam en tem pracy są niew łaściw e proporcje w zakresie charakterystyki obszarów górskich w poszczegól nych krajach. U w aga A utora koncentruje się głów nie na obszarach alpejskich, natom iast w znacznie
The book is devoted to selected issues concerning m o u n tain areas in Europe. The a u th o r’s intention is to p resen t the resources, p resent condition, tourism types and developm ent p rospects in the regions discussed. The publication consists of 214 pages and 10 chapters, som e of which are divided into su b -ch ap ters. The au th o r describes p h enom ena occurring in various areas in Europe. A general presentation of the n a tu ra l environm ent is made, includ ing elem ents su c h as topography, climate and hydrology, an d typical species of p lan ts and anim als. The developm ent of tourism is described from a historical perspective. The a u th o r also discusses tourism in frastru ctu re, tra n sp o rt access ibility, as well a s tourism types and capacity. F u rth e r in the book he refers to th e dangers resulting from excessive to u rist exploitation of th ese areas and p resen ts concepts of su stain ab le tourism development.
C onsidering th e iss u e s discussed, the book sh o u ld be regarded a s interesting b o th for cognitive a n d academ ic reasons. D espite th e reserv atio n m ade in the s u b heading (Selected Issues), the a u th o r m akes a comprehensive analysis of tourism phenom ena, devoting se p a ra te ch ap ters to ru ra l a reas, n atio n al p ark s and sp as. Regrettably, a draw back as far as
Recenzje - Review 2 0 5
mniejszym stopniu na pozostałych górach Europy. Zastrzeżenie to jest o tyle ważne, że Alpy są raczej powszechnie znane i opisane, natomiast znacznie mniej prac jest poświęconych turystyce, np. w kra jach skandynawskich czy Wielkiej Brytanii (a tym bardziej w obszarach górskich tych państw). Kon sekwencją wynikającą z tego faktu jest to, że czy telnik podejmuje się przeczytania omawianej lek tury z określonymi oczekiwaniami. Z punktu wi dzenia prezentowanych treści bardziej wskazane byłoby zatem zawężenie w tytule pracy obszaru badań (do wybranych obszarów górskich). Ponadto wydaje się, że celowa byłaby także zmiana zapro ponowanego przez Autora układu pracy, tak aby opisywane zjawiska ułożone były w logicznym po rządku i wynikały z siebie, np. najpierw charakte rystyka czynników wpływających na rozwój tury styki, potem zagospodarowania, wreszcie ruchu tu rystycznego i zagrożeń z nim związanych. Dzięki takiemu układowi udałoby się skomasować wiedzę na jeden temat i uniknąć niektórych powtórzeń wy stępujących w opracowaniu (np. o negatywnych skutkach turystyki można przeczytać w rozdzia łach dotyczących turystyki pieszej, narciarskiej, parków narodowych, obszarów wiejskich oraz w części o takim właśnie tytule).
Cennym pomysłem zastosowanym w pracy są przeglądy regionalne pojawiające się w zakończe niach wielu rozdziałów jako podsumowanie podej mowanej problematyki. Przeglądy takie kończą rozdziały dotyczące np. ogólnej charakterystyki gór w poszczególnych krajach, parków narodo wych, uzdrowisk, obszarów wiejskich. Wartość tych charakterystyk byłaby jednak znacznie więk sza, gdyby dokonywano ich wg jednolitych kryte riów dla wszystkich gór. Niestety w wielu przy padkach tak nie jest, np. przy omawianiu szlaków w poszczególnych regionach, raz podawana jest ich ogólna długość, raz gęstość, w innym przypad ku pojawia się informacja w formie opisowej, jesz cze w innym brak jest jej w ogóle. Pomocne było by także wspólne opracowania tabelaryczne umoż liwiające porównanie różnych regionów pod względem analizowanych treści.
Dużym walorem pracy są różnorodne zestawie nia statystyczne dotyczące stanu turystyki w po szczególnych krajach czy regionach (np. dane do tyczące miejsc noclegowych, udzielonych osobo- noclegów itd.) oraz wykresy ilustrujące opisywane zjawiska. Dzięki nim przekazana wiedza jest bar dziej szczegółowa i przydatna do analiz porów nawczych. Ze szkodą dla opracowania jest jednak to, że Autor w wielu przypadkach nie powołuje się
the description of m o u n ta in areas in individual countries is concerned is their disproportionate coverage with the au th o r focusing mainly on th e Alpine regions, disregarding other European m ountains. H ie significance of this reservation lies in the fact th a t the Alps are commonly known and widely described, while there are m any fewer publications concerning tourism in, e.g. Scandinavian countries or G reat Britain (not to m ention the m ountain regions of those countries). As a con sequence, the reader decides to read the book h av in g c e rta in ex p ectatio n s. Considering its content it would be advis able to narrow the research area mentioned in the title to selected m ountain areas. W hat is more, the layout of the book should also be changed so th a t the phenom ena described would be logically arranged and re su lt one from another, for instance a description of tourism develop m ent factors should be followed by th at of infrastructure, an d finally tourist activity and its related dangers. With the text so organized it would be possible to p u t to gether information regarding one topic and avoid recurring repetitions (e.g. the negative effects of tourism are discussed in the
chapters on hiking, skiing, national
parks, rural areas, as well as in the p art so entitled).
The in clusion of regional reviews is a valuable idea which appears in the sum m aries of m any chapters, such as those regarding the general description of m ountain areas in individual countries, national parks, sp as or rural areas. H ie value of these descriptions, however, would be m uch higher if m ade according to identical criteria for all m ountain areas. Regrettably, th is is often n ot the case. For instance w hen discussing tourist trails in individual regions, the au th o rs sometimes quotes their length an d density, on another occasion he provides a longer description, and on yet an o th er there is no information a t all. It would also be advisable to include tables which would enable the reader to easily com pare different regions.
An unquestionable a sse t is the p resen ta tion of statistics regarding the condition of to u rism in individual co u n trie s or regions (e.g. d a ta concerning hotels, th e n u m b er
na przygotow ane zestaw ienia w tekście, nakłania ją c tym sam ym czytelnika do indyw idualnych in terpretacji i sam odzielnego form ułow ania w nio sków. Prezentow ane m ateriały skłaniają także do bardziej ogólnej refleksji dotyczącej statystyk tury stycznych. Otóż, w zależności od kraju są one pro w adzone w inny sposób, co niew ątpliw ie utrudnia porów nyw anie zebranych danych i otrzym anych wyników.
Na uwagę zasługują liczne m apy będące dosko nałym uzupełnieniem treści zaw artych w pracy. W zależności od skali om aw ianych problem ów sporządzono m apy kontynentu, państw lub p o szczególnych regionów .
W arto podkreślić, że recenzow ana praca p o w stała na podstaw ie obszernej literatury polskiej, a przede w szystkim obcojęzycznej, co znacznie podnosi jej w artość m erytoryczną. W bibliografii w ym ieniono ogółem 302 pozycje.
N iezależnie od uw ag zaprezentow anych w tek ście oraz subiektywnej oceny autora recenzji praca zasługuje na uw agę i je s t w arta polecenia zarów no osobom zajm ującym się tu ry sty k ą ja k rów nież za interesow anym obszaram i górskim i, bez względu na skalę tych zainteresow ań.
Beata Krakowiak
Uniwersytetu Łódzkiego
K atedra Geografii M iast i Turyzm u 90-142 Lódż, ul. Kopcińskiego 31
of beds sold, etc.), a s well as graphs illustrating the described phenom ena. Due to these the reader is provided with more detail useful for comparative study. It can only be regretted th a t in m any cases the au th o r does not refer to the quoted statistics, th u s forcing the reader to make their own interpretations and draw their own conclusions. The presented m aterials lead to a more general reflection on tourism statistics. They are compiled in different ways, depending on the countiy, which m akes it difficult to com pare the collected d a ta and obtained results.
The num erous m aps supplem ent the content perfectly. Depending on the issues
discussed, they illustrate the whole
continent, countries or individual regions. It is worth noticing th a t the book is based on a vast Polish and foreign literature which heightens its factual value and the bibliography lists 302 references.
Irrespective of the critical rem arks and the subjective opinion of the reviewer, the book is worth attention and can be recom m ended both to those involved in tourism professionally an d those interested in m ountain areas, regardless of how strong their interest is.
