394
R ecenzjei Nauka o stylach M ik oła ja Caussinusa i je j znajomość w Polsce X V I I w. z 1364 r.). W śró d źródeł w ym ien iona jest Rhetorica J. C aesariusa z 1538 r., lecz w tekście książki nie m a o niej w zm iank i; odw rotn ie natomiast: w tekście na s. 28 w spom niana jest p raca A d a m a R om era ze Stężycy De* ratione recte eleganterque scribendi ac legendi z 1590 tr., lecz nie umieszczono je j w w y kazie źródeł.
N a le ż y nadm ienić, że w e d łu g T. B ieńkow skiego, autora artyku łu Działalność naukowa Adam a Rom era ze Stężycy, teoretyka w y m o w y i profesora U niw ersytetu Jagiellońskiego {„ K w a rta ln ik H istorii N a u k i i T ech nik i”, n r 1/1968), „podręcznik C aesariusa o d e grał dużą irolę w nauczaniu teorii w y m o w y w U niw ersytecie Jagielloń skim w d rugiej p ołow ie X V I w. i w X V I I w .” ; jeśli zaś idzie o Rom era, profesora tego un iw ersytetu do 1610 r. — to podczas gd y De ratione recte eleganterque scribendi ac legendi jest gram atyk ą języka łacińskiego, gdzie autor, jak pisze Z. Rynduch, zamieścił „w iele w skazó w ek dotyczących elegancji w y raż an ia się” — jego podręcz nikiem w y m o w y jest dopiero De inform ando oratore z 1593 r., w e d łu g T. B ień kow skiego ,yn ajbardziej d ojrzałe i reprezen tatyw n e dzieło R o m era”, pierwszego pol skiego uczonego, k tóry o pu blik o w ał {w ła śn ie w tym dziele) kom pletny w y k ła d teorii w y m o w y , o b ejm u jący wszystkie je j części, a w ię c naukę o w y n a jd y w a n iu tem atów przem ówień, n au kę o układzie treści i kom pozycji p rzem ów ień i naukę o stylach przem ówień. Podręcznik R om era D e inform ando oratore, który stanowił przedm iot w y k ła d ó w na U niw ersytecie Jagiellońskim w ciągu całego X V I I w. i je szcze w p ierw szej ćwierci X V I I I w. — jest IZ. R ynduch ow i, w n iosk ując z jego książki, nie znany.
Zygm u nt Brocki
Eugeniusz K o c z o r o w s k i , Bitw a pod Oliwą. W y d a w n ic tw o M orskie, Gdynia 1968, ss. 186, ilustr.
A lb u m w y d a n y w Bibliotece „M o rz a " — o bitw ie na redzie gdańskiej zwanej b itw ą pod 0 'liw ą (2 8 X 1 1627) traktuje w części ¡II, liczącej 50 stron. Obszerniejsza, bo licząca 77 stron, jest część
ii
album u: Flota polska i szwedzka w przededniu bitw y pod Oliwą. Dużo w niej m iejsca zajm u ją sp raw y techniczne: opisy konstruk cji ówczesnych ty p ó w o k rę tó w używ anych na B ałty k u i ich w yposażenia żeglarskiego oraz opisy u zbrojenia okrętów i załóg. W szystko to ilu stru ją dziesiątki rycin. W ie le urządzeń, które autor starał się odtworzyć n a podstaw ie źródeł i sam narysow ał, oglądam y po ra z pierw szy. N ale żą tu np. rysun ki: moździeża pokładow ego, m ało kalibrow ych działek re lin go w y ch (h ak ow n ic), w ie lo lu fo w y c h „organ k ó w ” lontowych, p rzyrząd ów do k o n serw acji i o bsłu gi dział, ro d z a jó w g ran ató w artyleryjskich i ręcznych itd.P r a c a oparta jest n a 4 źródłach rękopiśm iennych, 11 źródłach druk o w an ych i 83 opracowaniach.
Z. Br.
The Correspondence of Isaac N ew ton. P o d re d ak cją H. W . T u rn b u lla i J. F. Scotta. C am brid ge U n iversity Press, C am bridge. T. 1: 1661— 1675. 1959, ss. X X X V I I +467, tabl. 6, ilustr.; t. 2: 1676— 1687. 1960, ss. X II+ 5 5 1 , tabl. 6; t. 3: 1688— 1694. 1961, ss. X V I I +44 3, tabl. 6, ilustr.
The Mathematical Papers of Isaac N ew ton. P o d re d a k c ją D. T. W h itesid e’a przy pomocy M . A . H oskina. C am brid ge U n iversity Press, C am bridge. T. 1: 1664— 1666. 1967, ss. X L iV I + 590, tabl. 6, ilustr; t. 2: 1667— 1670. 1968, ss. X X I I + 520, tabl. 6, ilustr.
Od k ilk u lat trw a ją w A n g lii prace n ad p u blik a cją d w u pom nikowych w y d a w nictw spuścizny N ew tona.
