Niniejsze opracowanie, będące kolejny m tomem p r z y got owany m w Zakładzie Socjologii Ogólnej Instytutu Socjologii Uniwersytetu tódzkiego w ramach serii "Folia s o c i o l o g i c a " , s ko ncen trowa ne jest w całości na prezentacji wyników studiów i badań empiryc znych p r z e pro wadzo nych w Zakładzie w latach osiemdziesiątych, d o t y c z ą -cych młodej generacji. Zai nteresowanie "młodymi dorosłymi" p o j a wiło się wśród pra cowników Zakładu pod koniec lat s i e d e m d z i e s i ą -tych, kiedy podjęte zostały badania nad akt ywnością społeczną m ł o -dych pracown ików oraz losami zawodowymi i życiowymi studentów, którzy przerwali naukę na uniwersytecie. Poczynając od lat o s i e m -d zi esiątych mło-de pokolenie stało się -d o m inuj ącym p r z e -d m i o t e m ba- dart Zakładu Socjologii Ogólnej. Przeori entow anie zainteresowań b a dawczych na młodzież dokonało się żywiołowo i nastąpiło w r e z u l t a -cie nas tępu jącyc h okoliczności! po pierwsze dlatego, że w y d a r z e nia mające miejsce w latach 19801961 wskazywały na szczególną r o -lę młodej generacji w ich genezie i przebiegu; po drugie p o n i e waż wydarzenia te wydawały się wywierać szczególny wpływ na św i a -domość i losy młodzieży, po trzecie - dlatego, że w sytuacji braku pie nięd zy na badania w pierwszej połowie lat o s i e m d z i e s i ą -tych młodzież studencka była najbardziej dostępna jako przedmiot badań.
Ożywionej aktywności badawczej nie tow arzyszyła jeszcze wtedy, pogłębiona refleksja teoretyczna. Chodziło w pie rwsz ym rzędzie o chwytanie życia na gorąco, o rej estr owani e tego, co dzieje się ze świadomością młodych roczników "tu i teraz". Już w czerwcu i wrześniu 1981 r. przeprowadzone zostały badania dotyczące uc z e -stnictwa młodych pracown ików w dzi ałaj ących wówczas org aniz acjac h społecznych. W tym samym roku, nieomal b e z p ośr ednio po
zakończe-niu strajku studenckiego w Uniwersytecie Łódzkim, przeprowadzono sondaż dotyczący poglądów politycznych i świ atopoglądowych st u d e n -tów. Sondaże takie stały się trwałym elementem działalności b a -dawczej Zakładu; są powtarzane co roku. Ostatni z nich miał m i e j -sce w paź dzierniku 1990 r. W roku 1983 prz edmi otem zai nteresowania stały się wzory zachowań prz edmałżeńskich młodzieży wielkomiejskiej, a w roku 1984 - poglądy polityczne aktywistów Związku S o c j a l i -stycznej Młodzieży Polskiej. Rok później - w związku z tru dno-ściami jakie pojawiły się w oświacie prz eprowadzone zostały b a -dania wśród nauczycielstwa łódzkiego, ze szczególnym uwzględnieniem nauczycieli młodych.
Przedstawiony tu rejestr badań wskazuje, że podjęto starania objęcia możliwie licznych pól aktywności życiowej młodej generacji, od uczestnictwa w pub licznych sferach życia do spraw naj bardziej intymnych. U podstaw takiego pos tępowania leżało przekonanie, że młoda, wchodząca w dorosłe życie w latach osi emdz iesią tych g e n e racja Polaków różni się od poprzednich, zarówno gdy chodzi o z a -chowania i poglądy polityczné, jak i o zachowania i poglądy d o t y -czące życia prywatnego.
Dążenie do zaprezentowania wie lost ronne go obrazu młodej g e n e racji określało także wybór poszczególnych artykułów do n i n i e j s z e -go xomu. Zamieszczamy w nim dziewięć opracowań, w których p o d e j -mowane są różne aspekty zachowań i postaw młodej generacji. A r t y -kuły: W. W a r z y w o d y - K r u s z y ń s k i e j , E. Rokickiej i J. Grotowskiej-Le- der jedndznacznie mają na uwadze "publiczną" egz yste ncję młodych roczników, artykuły! W. W o j c i e c h o w s k i e j - M i s z a l s k i e j , E. L e w a n d o -wskiego i 3. Krzyszkowskiego - Jednoznacznie "prywatną", natomiast teksty Z. Kawki oraz A. Gol czyńskiej prezentują postawy i poglądy młodych prz edstawicieli dwóch szczególnie ważnych grup zawodowych nauczycieli i lekarzy wobec kwestii, które są dla tych k a t e -gorii zawodowych znaczące i wpływają na samo wyk onywanie zawodu.
Artykuły, z wyjątkiem jednego, opracowane zostały na p o d s t a -wie sondaży i badań przeprowadzonych wśród młodych łodzian. N i niejszy tom prz edstawia zatem prz ybliżony obraz kondycji s p o ł e c z -nej młodej części populacji łódzkiej. Przybliżony, ponieważ b a -dania nie były prowadzone na reprezentacyjnej próbie młodzieży. Choć uzyskane wyniki nie mogą być bez zastrzeżeń uogólniane, to
Wstęp 5
nie wątpliwy walor tego studium stanowi fakt, że u wz ględ nione w nim zostały wszystkie elementy składowe mło dzie ży wie lkomiejskiej: uczniowie, studenci i młodzi pracownicy.
Przyspi eszen ie tempa przemian pol ityc znych i społecznych, jakie obserwujemy od końca 1988 r., nakazuje zadać pytanie, czy i w j a -kim zakresie prz edst awian e tu wyniki zachowają nadal aktualność. Bez odpowiednich badań porównawczych precyzyjna odp owie dź na to pytanie nie jest możliwa. Jednakże nawet gdyby w n a j bliż szym czasie nastąpiła diametralna zmiana poglądów i postaw młodej g e n e -racji (co jest mało prawdopodobne), to i tak pub lika cja ta nie utraciłaby swoich walorów. Stanowi ona swoistą dok umen tację p e w n e -go wycinka rzeczywistości społecznej w o k r eślo nym mom enci e c z a -sowym.
