OLGA PAZDRO
o
O
T
WORNICACH W
IŁACHWARWOW
Y
CH
OKOLIC
K
WIOZY
N
IA
IŁ y WARWOWE Ij)ak szeroko ro~rzestrzeniane w PalISce oooweO mało budzą .zainteresowania wśród pO'lskich badaczy cz:wantClr.zędu. Stanowią' one wai.ny UTowiec ceramiczny, są !powszechnie eksploa-towlaiOe j łat.wo dostępne do ,badań. Wystarczy jednak
prz6j.rzeć SlPecjalne wyTdaWiI1ktwo Lnstytut'\.l Geolo-gioczneg<> "Z badań. oczwal1tarzę.du w Polsoe", aby się
przekonać, .ja\{ mało /Uwagi rpoŚwięca.no w tych pracach naukowych iłem warwowym, a :przecież lta.now1ą· one baxd.zo 'inieresuJący ooad, kM:xrego nawet geneza
-iue
ja;!; dOiStatec.znie wy,jaśniona. Nawet IV nowszy.ch poclxęcznikach ,gJ.acjologioCmy<>h można .znaleźć wy-raźne kowower&je 'Ila ten temat. R. Flint (2) tw1er-dzi, że żadne osady WlmWCJWe nie mogą powstaJWaćw środowisku mor&k.im. 'Uważa an, iż zasacLniczą
różnicą między glacjalnymi osadami morsklmf a g.!
a-cj.ałnymi osadami je.ziorJlyml jest Ito, że 'Y;'a:rwy nie mogą tworzyć się ·w wodzie &Sian~. R. rolebelsberg (4) jako "przykład SZkolny" glac,jałny,ch osadów morsk.Lch pod.a.je szwedzk1e iły warwowe. Nowsze ·badooia stwierdziły, że o.sady :warwowe mQgą powstawać .:z.a-l'ówno w 'ś:rodowmu m0I'5kim, jak i słodkowodnym.
Zrozumiałe .więc zainteresCJWarue wzbudziło wykry-cie dobrze za<:howamej launy <>llwornicowej w iłach
warwowy.ch .z okolic iKlwidzynia. Jednak 'Po obejr.ze-niu próbek. stwiexdzilam, że sklad tej fau.ny wsk~
je na jej fWtórne :4oże.
Na.jliczniej występuje gatunek Gilmbelina globulo sa (E h r e n b e r g), Globigerinelta sp. ~ GLobigerina sp.
P01ia tym wystęP'l.lją Itu dość łicz.n.ie !gatunki rodzajów:
ELphidium, Nonion, Cibicides, Gyroidina, BulimineHa.
Bolivina i inne: Ogólny oeharakter mikrofauny -
mie-szany, ikl'adOfWo-trzeclonędow.y, a może i C21wa tor.zt:-<łowy. Są to IW zy tko formy małe, poniżej 0,4 mm
Śl'ed,nicy, ,ba:ridzo delikatne 1 bardzo dobrze zachowa-ne. Załączone fotQgl'afie, wytkon'Clone rprzez mgr F. Ju.s:z,.. kiew:iJcza. ilust1'ują ten doskonały stan zachowania .:z.a&tanawiający wIlltworach łlodowcCJWych. Skorol.liP'ki nie są PQPękane ani porozsadzane !WSk'lltek ;przema-rumia.
W IPróbce uderza. llQgromadzenie skorupek, lttÓTe miejscami dochodzi do 5°10 osadu {letllich warw}, zło
żonego ,pr.zewaimie z pyłu Ikwazrcowego, blaszek miki .! nielicz;ny.ch drObnych ziaren glal1ikonLtu. Wspaniale laboratori.um ,przyrody dade tu IPrzykład frak.cjcnaJ-nego sz:lamowamia i wZlbogacania próbek. Skor·upki musiały być delikatnie .wymywane :z lodowca prząpeł nionego lLtwarami kredowymi oUgooeńskimi, a może
ieemsklimi.. ~nie niesione i osad7Jane wr,az z drobnym materialoem detr.ytYoC1lD\ym w .zastoi-sku. Grubszy materiał
pazostafwal osadZ!any na miejs.cu lub .bliżej czoła
lodowca, a lek.ld-e i dro-bJle sko.ruplci (Otwornic niesione dalej, WISkutek czego nastąpiło wzbo-gacenie w mik:ro~unę
pewnych lJ)arlii ooadów warwowy.ch.
W okolLcy Kwidzynia podłoże czwartorzędu
grubego na około 190 m jest .zbudCJW.a.ne -z seno-nu. Morena wg Sam.so-nowicza (7) ma tu
cha-rakter lok.all.ny,
po.nie-waż jest przepełniona
mate.r:i.alem mioceńskim, oligoceńskim d . kred{)-wyro. Osady oligoceń
skie i ikredCJWe
obsza-rów dolnej Wisły to
przew.aJŻnieosady p:ia-s.zczyste, glaukonitowe,
,nie obfJ.tujące w
mikro-faunę. . Zalew mor.:z.a
eernskiego sięgnął tu w plejstocenie wyjątkowo głęboko, o czym świad
czy fauna eernska stwierdzona in situ w wierceniach koło Kw1 -dzynoia. Od dawna -zna-ne są w ty.ch stronach jej stanowiska ·na wtÓ'l'-nym .złożu, Mogły więc pows11ać warunki
sprzy-jające nagromadza.niu
się drobnyeh skoru.pek OotWlOTruiJc wypłukiwa nych
z
różnowiekowych csadów. Dokładni-ejs:z.e .badania pozwoliły;by na bliżśze ustalenie pochodzenia otwornic J mechanizmu ich oogromadzen:ia. nie .notowanego octoty.chczasw iłach warwo"V'Y.ch
Polski.
Giimb e lina globulosa (E h r e
n-b er g)
GlobigerineHa sp.
Elphidium sp. LITERATURA
1. C u fi h man J. Cretaceom lS,Peci.es O!f GUm'7 ,belina and related g-enexa. Contr. Cush. Lab. Foram. Ras. vol. 14. 1938.
2. F l i n t <R. F. - Glacial geology a'Ild pleio-tocene Ejpoch. New York 1948.
a
.
H a 1 i <: k i B. - Pozycja stratygraficzna osadów eems.kkh nad :dolną Wisołą. "Rocz. PTG" XX, 1951.4. K l e b e ls b e r g R. - Haoobuch deT Gl-ets-cherk-.unde '\.lM Glazialgeologie. ,Wien .1948.
5. P () kor n y V. - Zaklady geol<>,gicke
m.ida'o,paleon-tologie. Praha 1954. .
6. Po·ż a:r y id W. - Otwornice eemslkie znad dol-nej Wisły. ,,.Rocz. PTG" XX, ·1951.
7. Samsonowicz J. - Interglacjał eerru;.ki nad
dolną ,W.i.~łą. ,,.Rocz. PTG" XX, 1951.
