Jacek Trznadel
"Bergson a program poetycki
Leśmiana", Jan Błoński, Warszawa
1971 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 14/41, 136
/ 1 / ŻABICKI Zbigniew : "T ra g ic z n o ść " i "drw ina" w św iado m ości "p o k o le n ia 1910". W: 0 p r o z ie p o ls k ie j XX w ieku. M a te ria ły K o n fe re n c ji O g ó ln o p o lsk ie j w T o ru n iu . L is to p a d 1968. Pod r e d a k c ją A .H u tnik iew icza i E .Z a w o rs k ie j. O ss. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971. IBL PAN. Z D ziejów Form A rty sty c z n y c h w L i te r a t u r z e P o l s k i e j . T. XXIV, s . 123-149.
S zk ic a n a l iz u j e - r 'zero k im k o n te k ś c ie l i te r a c k im i świa topoglądowym - dwa programy k r y ty k i p o ls k ie j l a t t r z y d z i e s ty c h o ra z dwa n u rty p ro z y , k tó ry m i k ry ty k a ta s z c z e g ó ln ie s i ę in te r e s o w a ła . C h a ra k te ry s ty c z n ą cechą b y ło t u oscylow a n ie między postaw ą "drw iny" i " tr a g i c z n o ś c i " , c z y l i między dem askatorstw em in te le k tu a ln y m a aktywizmem s p o ł e c z n y n a k a
zem "czynu" i zaangażow ania. A utor a n a l iz u j e postaw ę k r y ty czną Wyki i Frydego o raz utw ory pow ieściow e A ndrzejew skiego /"Ł ad s e r c a " / i Gombrowicza /" F e rd y d u r k e " /. P o d k re ś la f a k t , że omawiana g e n e ra c ja krytyków i p is a r z y wydobyła z t r a d y c j i epok m inionych d o n io s łe w ą tk i r e f l e k s j i f i l o z o f i c z n e j nad s y tu a c ją czło w ieka w h i s t o r i i i w k u l t u r z e , p o łą c z y ła owe w ą tk i ze w sp ó łczesn ą p ro b lem aty k ą sp o łe c z n ą i m o ra ln ą ,a ta k że z p rob lem atyką a r ty s t y c z n ą , dom inującą w l i t e r a t u r z e eu r o p e j s k i e j tam tych czasów.
BP/41,___________________________________________________ H.Z. / 1 / BŁOŃSKI Ja n : B ergson a program p o e ty c k i Leśm iana. W: S tu d ia o L eśm ian ie . Pod r e d a k c ją M .G łow ińskiego i J . S ła w iń sk ie g o . PIW. Warszawa 1971. IBL PAN. H i s t o r i a i T e o ria L i t e r a t u r y . S tu d ia . 28, s . 6 2-91.
Autor szuka w f i l o z o f i i Bergsona n ie ty lk o u z a s a d n ie ń tw órczych p o e z ji Leśm iana, le c z ta k że u z a s a d n ie n ia w ew nętrz n e j p o le m ik i l i t e r a c k i e j je g o p o k o le n ia z pokoleniem p o p rze dzającym . Polem ikę t ę c h a ra k te r y z u je usuwanie r e s z t e k m yśle n ia p o zy ty w isty czn eg o , z a s tą p ie n ie f i l o z o f i i rozp aczy - f i l o z o f i ą czynu. Je d n o c z e śn ie p o d k reślo n o s p rz e c z n o ś ć pomiędzy dynam iczną w iz ją o p a rtą na B erg so nie a upraw ianą p rz e z p o etę "fo rm u łą r e g r e s u " . R ozw iązanie in n e j s p r z e c z n o ś c i - pomiędzy antysym bolistycznym dążeniem p o ety a konstruow aniem rz e c z y w is to ś c i znaków i słów - w id z i B ło ń sk i w o p a rc iu zn ac zen ia p o e z j i na r o l i rytm u, będącego a n a lo g ią do p ro c e su kosm icz nego stw a rz a n ia f i l o z o f i i B ergsona.
