VII Olimpiada Literatury i Języka Polskiego.

VII Olimpiada Literatury i Języka

Polskiego.

Biuletyn Polonistyczny 20/4 (66), 80-89

80

wum C z e s ła w a S t r a s z e w i c z a , w ie r s z e J u liu s z a K rz y z e w s k ie g o . P o s ia d a n y fra g m e n t arc h iw u m Z o fii N ałk o w sk iej p o w ię k s z y ł s i ę o 27 le g ity m a c ji i z a ś w ia d c z e ń .

Do n a jc e n n ie js z y c h nabytków b ib lio te k i m u z ea ln ej n a le ż ą : " V ir g ilii M a ro n is O p e r a " - e g z e m p la rz w rę c z o n y F . S k a rb k o w i w 1808 r . p r z e z N a jw y ż s z ą Izb ę E d u k a c ji P u b lic z n e j, z p o d p isa m i S t a s z i c a , K o p c z y ń sk ie ­ g o , L in d e g o i in n y c h ; d z ie ła J. S ło w a c k ie g o i S . W y sp ia ń sk ie g o z d e d y ­ k a c ja m i a u to ró w ; 3 d r u k i k o n s p ir a c y jn e : K. K. B a c z y ń s k ie g o , C z . M iło ­ s z a i T . B o ro w sk ie g o ; 110 w o l. k s ią ż e k z b ib lio te k i Jó z e fa J e d lic z a - K a - p u ś c ie ń s k ie g o z lic z n y m i d e d y k a c ja m i; p r a w ie k om plet c z a s o p is m "K w ad ry -

g a " i "N ow a K w a d ry g a ".

D zia ł S z tu k i i D o kum entacji p o w ię k s z y ł sw e z b io ry o a k w a re lę A le k ­ s a n d r a O rło w s k ie g o " T a ta r n a k o n iu " (ok. 1800 r . ), i l u s t r a c j e Z . P r o ­ n a s z k i do " P o w sin ó g b e s k id z k ic h " Z e g a d ło w ic z a , o b r a z o le jn y S te fa n a P o p o w sk ie g o "A n h e lli" (ok. 1907 r . ), 20- k a r y k a tu r p i s a r z y p o ls k ic h r y s o w a n y c h p r z e z E d w a rd a G ło w ack ieg o w la ta c h 4-0-ych i 5 0 -y c h , r z e ź b ę F . S tr y n k ie w ic z a " O c z y s z c z e n ie " ( il u s t r a c j a do w ie r s z a T . R ó ż e w ic z a ). P o w ię k sz y ły się te ż s u k c e sy w n ie g ro m ad z o n e k o le k c je p r a c p la s ty c z n y c h S . 1. W itk ie w ic z a i B. S c h u lz a . W g ru p ie p am ią te k po p i s a r z a c h w y r ó ż ­ n ia s i ę z ie ln ik E liz y O rz e s z k o w e j.

M gr T a d e u s z Ja n u s z e w s k i K u sto sz M uzeum L i t e r a t u r y

VII OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO*

W p o ło w ie lip c a 1977 r . w s z y s tk ie u c z e ln ie w k r a j u o g ło s iły l i s t y k an d y d a tó w p r z y ję ty c h na s tu d ia . W śró d n ic h z n a le ź li s i ę la u r e a c i 11 o lim p ia d p rz e d m io to w y c h o r a z " p ry m u s i" w ytyp o w an i p r z e z s z k o ły .

O ile co do p rz y w ile jó w "prym usów -d a n ia s ą p o d z ię lo n e , to n ik t

n ie k w e stio n o w a ł n ig d y s łu s z n o ś c i z a s a d y p rz y jm o w a n ia n a stu d ia b e z eg z am in u la u re a tó w o lim p ia d . N ie zm ien iły s i ę te ż p r z y w ile je la u re a tó w o r a z ty c h u c z e s tn ik ó w e lim in a c ji o k rę g o w y c h , k tó r z y z o s ta li z a k w a lifi­ k o w an i do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h p r z e z K om itet G łów ny O lim piady L i t e ­ r a t u r y i Ję zy k a P o ls k ie g o ^ .

W tym r o k u ‘ do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h K om itet G łów ny d o p u ś c ił 90 k an d y d a tó w , s p o ś r ó d k tó r y c h dyplom y la u re a tó w o trz y m a ło 17 u c z e s tn ik ó w fin ału O lim piady (w tym : z lo k a tą 1 - 2 , II - 6 , III - 5 , IV — 4-).

S p o ś ró d 90 u c z e s tn ik ó w e lim in a c ji c e n tr a ln y c h p o lo n is ty k ę w y b ra ło 51 o só b ; p o n a d to : filo lo g ie o b ce - 11, k ul t u r o znaw stw o - 5 , p s y c h o lo ­ g ię - 5 , te a tr o lo g ię — 4 , b ib lio te k o z n a w stw o - 3 , n a u k i p o lity c z n e — 3 . P o z o s ta li u c z e s tn ic y w y b ra li: h i s t o r i ę s z tu k i, w y ż s z ą s z k o łę t e a t r a l n ą , s o c jo lo g ię , f ilo z o fię , m u z y k o lo g ię , r e s o c j a l i z a c j ę , m e d y cy n ę i fiz y k ę te o r e ty c z n ą ( ! ) ^ .

P o tw ie r d z a to o p in ię , że c z ę ś ć m ło d z ie ż y am b itn ej c h c e s i ę p o p r z e z u d z ia ł w O lim p iad z ie po p r o s tu " s p r a w d z ić " . N ie z d a r z y ło s i ę bowiem w c ią g u sie d m iu la t d z ia ła ln o ś c i O lim p iad y , ab y k to k o lw ie k z z a k w a lifi­ kow anych do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h z re z y g n o w a ł z u c z e s tn ic tw a w tym trudnym eg z am in ie - pomimo za g w a ra n to w a n e g o ju ż p r z e c i e ż w s tę p u n a

U czniom dopuszczonym do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h p r z y s łu g u je : - z w o ln ien ie z egzam inu z ję z y k a p o ls k ie g o na m a tu rz e

- z w o ln ien ie z egzam inu w stę p n e g o (ze w s z y s tk ic h p rz e d m io tó w ) n a stu d ia p o lo n is ty c z n e w u n iw e r s y te ta c h i W y ż sz y ch S z k o ła c h P e d a g o g ic z ­ nych

- zw o ln ien ie z egzam inu z ję z y k a p o lsk ie g o na innych k ie ru n k a c h studiów w y ż s z y c h , gd zie ta k i eg z am in o b o w ią z u je . Z w o ln ien ie z eg zam in u - c z ę ś c io w e lu b c a łk o w ite - j e s t ró w n o z n a c z n e z w y sta w ien ie m o ce n y b a rd z o d o b r e j. L a u re a to m O lim piady p r z y s łu g u je ponad to zw o ln ien ie z eg z am in u w stę p n e g o na s tu d ia k u ltu ro z n a w s tw a , b ib lio te k o z n a w stw a i filo lo g ii o b cy c h .

P r z y z g ło s z e n iu na stu d ia filo lo g ii o b ce j k an d y d a t m u si s i ę w y k az ać o c e ­ n ą b a r d z o d o b rą z w ym aganego ję z y k a o bcego n a św ia d e c tw ie m a tu ra ln y m .

2 , ,

Dla p o ró w n a n ia : w I O lim p iad zie s p o ś r ó d 67 u czn ió w z a k w a lifik o ­ w an y c h do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h p o lo n is ty k ę w y b ra ło 41 o só b ; w III — n a 101 u c z e s tn ik ó w 'elim in ac ji III sto p n ia - 65 kan d y d ató w .

W śró d u c z e s tn ik ó w e lim in a c ji c e n tr a ln y c h p o p r z e d n ic h O lim piad b y li (o p ró c z w y że j w ym ienionych k ie ru n k ó w stu d ió w ) k a n d y d a c i na a r c h e o lo ­ g ię , o c e a n o g r a f ię , a r c h i t e k t u r ę , p ra w o , W ojskow ą A k ad e m ię T e c h n ic z n ą , A kadem ię S z tu k P ięk n y c h .

82

s tu d ia . R ów nież c i k a n d y d a c i, k tó r z y w y b ie ra ją s i ę n a inne k ie ru n k i s t u ­ dió w , g d z ie p r z y w ile je d la o lim pijczyków n ie m ają żad n eg o p ra k ty c z n e g o z n a c z e n ia , u c z e s tn ic z ą w e lim in a c ja c h c e n tr a ln y c h - z dużym p o w o d z e ­ n iem . T r a k tu ją o n i sw ój u d z ia ł w O lim p iad z ie jako p rz y g o d ę in te le k tu a ln ą , s p o tk a n ie z ró w ie ś n ik a m i o p o k re w n y c h z a in te re s o w a n ia c h i p a s ja c h .

S am i la u r e a c i p o d k r e ś la ją c z ę s to w ró ż n y c h w y p o w ie d z ia c h , ja k w ie lk ą r o l ę o d e g r a ła w pewnym o k r e s ie ic h ży c ia O lim p iad a: d z ię k i n ie j n ie ty lk o z o s ta li s tu d e n ta m i, a le p r z e d e w sz y stk im tr u d w ło żo n y w p r z y ­ g o to w an ie do e lim in a c ji o lim p ijs k ic h o b fic ie za ow ocow ał w c z a s ie stu d ió w .

W a rto bowiem p o d k r e ś li ć , że o lim p ijc z y c y n ie ty lk o o s ią g a ją n a s t u ­ d ia c h d o b r e i b a rd z o d o b re w y n ik i, a le b io r ą b a rd z o czy n n y u d z ia ł w ż y ­ c iu naukow ym u c z e ln i: w y g ła s z a ją r e f e r a t y n a sy m p o z ja c h , s ą n a jb a r d z ie j aktyw nym i c z ło n k a m i k ó ł n au k o w y ch , ic h p u b lik a c je spotykam y w p ism a c h l i t e r a c k i c h i b a rd z o c z ę s to - ja k w ynika z ic h lis tó w — pod ejm u ją s tu d ia dod atk o w e n a p o k re w n y c h w y d z ia ła c h .

J e d e n z olim p ijczy k ó w p is z e o "ogniow ej p r ó b ie " , ja k ą była d la n ie g o O lim p ia d a . W y s ta r c z y b liż e j p r z y j r z e ć s i ę lic zb o m i w ym aganiom , ab y s tw ie r d z ić , że is to tn ie j e s t to tru d n a p r ó b a , a k o n k u re n c ja b a rd z o s i l n a , o w ie le w ię k s z a n iż n a e g z a m in a c h w s tę p n y c h n a w y ż sz e u c z e ln ie :

w p ie r w s z y c h d n ia c h s ty c z n ia 1977 r . do e lim in a c ji sz k o ln y c h I s to p n ia VII O lim p iad y z g ło s iło s i ę 3061 u czn ió w z 526 s z k ó ł (w tym 4-95 - s p o ś r ó d 892 is tn ie ją c y c h w k r a ju - lic e ó w i 31 te c h n ik ó w ) .

Do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h - III s to p n ia k tó r e o d były s i ę w k w ie t­ n iu r b . , po w e r y f ik a c ji p r a c i a n a liz ie p ro to k o łó w e lim in a c ji u s tn y c h , d o p u sz c z o n o 90 uczniów (w tym po r a z p ie r w s z y 1 u c z n ia z k la s y II, 20 - z k la s y III i 69 - z k la s y IV; p o c h o d z e n ie s p o łe c z n e k andydatów : r o b o t ­ n ic z e — 21 , in te lig e n c ja p r a c u ją c a — 69).

W ś ró d la u r e a tó w , ta k ja k w la ta c h u b ie g ły c h , z n a la z ła s i ę m ło d z ie ż n ie ty lk o z d u ż y c h m ia s t, a le i z m a ły ch m ie js c o w o ś c i. Ś w ia d c z y to o w ie lk ic h a m b ic ja c h m ło d y ch , zd o ln y ch lu d z i, k tó r z y m ają p r z e c ie ż

3 ,

N ie w s z y s tk ie , n ie s te ty , sz k o ły ś r e d n ie z g ła s z a ją sw o ic h u czn ió w do u d z ia łu w O lim p ia d z ie , c h o c ia ż w s z y s tk ie o trz y m u ją n a s z e w y ty c z n e . P rz y c z y n y te g o s ta n u r z e c z y s ą r ó ż n e - n ie tu m ie js c e n a ic h o m a w ia­ n ie .

w ię k s z e k ło p o ty ze zdobyw aniem w ym aganych l e k t u r , c z ę s to b a rd z o tru d n o d o s tę p n y c h . Z nane s ą fa k ty , że m ło d z ie ż ta d o je ż d ż a do m ia s t u n iw e r s y ­ te c k ic h , a b y k o r z y s ta ć z z a ję ć p ro w a d z o n y c h p r z e z p rac o w n ik ó w n a u k o ­ w ych w y ż sz y c h u c z e ln i, z b ib lio te k i te a tr ó w .

N ie k tó re o k ręg o w e k o m itety O lim piady w y p ra c o w a ły in te r e s u ją c e f o r ­ my p r a c y z o lim p ijc zy k a m i, k o r z y s ta ją c z w s z e c h s tr o n n e j pom ocy p r a c o w ­ ników u n iw e r s y te c k ic h i członków T o w a rz y s tw a L ite ra c k ie g o im. Adama M ic k ie w ic z a . Tym ciekaw ym p o czynaniom p a tro n u ją ró w n ie ż k u r a to r ia o ś w ia ty i w y ch o w an ia. N p. we W ro c ław iu d z ia ła Klub O lim p ijczy k a

(p rz em ian o w an y o s ta tn io n a M łod zieżo w e T o w a rz y stw o N aukow e). Z a ję c ia p ro w a d z ą tam p ra c o w n ic y naukow i U n iw e rs y te tu W ro c ła w s k ie g o , a p a t r o ­ n a t s p r a w u je K u ra to riu m O św iaty i W ychow ania. O k ręg o w y K om itet O lim piady w W a rs z a w ie o rg a n iz o w a ł obozy naukow e o r a z k o n s u lta c je z z a in te re s o w a n y m i n a u c z y c ie la m i. W T o ru n iu odbyw ały s i ę sp o tk a n ia olim p ijczy k ó w z p ra c o w n ik a m i naukow ym i U n iw e rs y te tu M ik o łaja K o p e r­ n ik a , na k tó r y c h om aw iano s p r a w y d o ty c z ą c e stu d ió w n a W yd ziale F ilo lo ­ g ii P o ls k ie j. W P o z n a n iu w ro k u ubiegłym r o z p o c z ę ła p r a c ę S e k c ja O lim p ijsk a p r z y M łodzieżow ym T o w a rz y s tw ie P r z y ja c ió ł N auk: z a ję c ia k ilk u g o d z in n e odbyw ały s i ę r a z w ty g o d n iu i m ia ły c h a r a k t e r se m in a riu m .

P r o w a d z ili je p ra c o w n ic y naukow i In sty tu tu F ilo lo g ii P o ls k ie j UAM. O k ręg o w y K om itet O lim piady w Ł o d zi na b ie ż ą c o in fo rm o w ał z a i n t e r e s o ­ w an y c h u czn ió w o w y k ła d a c h i o d c z y ta c h n aukow ych o rg a n iz o w a n y c h p r z e z m ie jsc o w e in s ty tu c je naukow e i k u ltu r a ln o -o ś w ia to w e ; zo rg a n iz o w a n o te ż m ię d z y b ib lio te c z n e w y p o ż y c z a n ie k s ią ż e k . W R z e sz o w ie w ykłady i ćw i­ c z e n ia dla olim p ijczy k ó w p r o w a d z ili p ra c o w n ic y W y ż sz ej S z k o ły P e d a g o ­ g ic z n e j i n a u c z y c ie le l ic e a ln i. W K a to w ic ac h p rz y g o to w a n o ró w n ie ż c y k l w ykładów p r z y ś c i s ł e j w s p ó łp r a c y i pom ocy ta m te js z e g o O d d zia łu T o w a­ r z y s tw a L ite ra c k ie g o im . A . M ic k ie w ic z a o r a z p rac o w n ik ó w naukow ych U n iw e rs y te tu Ś lą s k ie g o .

P rz y k ła d ó w m ożna by o c z y w iś c ie p o d a ć w ię c e j, a le ju ż te p r z e d s t a ­ w io n e form y pom ocy n a jd o b itn ie j św ia d c z ą o tym , że obok s ta w ia n ia m ło ­ d z ie ż y d u ży c h w ym agań u k ie ru n k o w u je s i ę ta k ż e p r a c ę n a u c z y c ie li.

R ów nież N a c z e ln a R e d a k c ja P ro g ra m ó w d la D z ie c i i M ło d z ie ży P o l­ sk ie g o R ad ia — w p o ro z u m ie n iu z K om itetem Głównym O lim piady p r z y

-g o to w a ła c y k l a u d y c ji n a r o k sz k o ln y 1 9 7 7 /7 8 d la u czniów b io r ą c y c h u d z ia ł w O lim p ia d z ie .

T e form y pom ocy d la olim p ijczy k ó w i ic h n a u c z y c ie li s p e łn ia ją w r u ­ c h u o lim p ijsk im b a rd z o w ażn ą r o l ę ; w p rz y g o to w a n iu o lim p ijc z y k a do u c z e s tn ic tw a w e lim in a c ja c h n a jw a ż n ie js z y j e s t je d n a k - i p o w in ie n b y ć - u d z ia ł n a u c z y c ie la - p o lo n is ty . N ie k tó rz y p o lo n iś c i o p ie k u ją s i ę u zd o ln io n y m i u c z n ia m i ju ż od p ie r w s z e j k la s y l ic e a ln e j. W śró d n ic h z n a j­ d u ją s i ę c z ę s to z w y c ię z c y k o n k u rs u p o lo n is ty c z n e g o d la k la s ósm ych s z k ó ł p o d sta w o w y c h . T r z e b a ró w n ie ż p a m ię ta ć o r o l i w ie lu b ib lio te k a rz y s z k o ln y c h , k tó r z y d b a ją o w zb o g a c a n ie k s ię g o z b io ró w ty tu ła m i, k tó r y c h n ig d y p rz e d te m w b ib lio te k a c h sz k o ln y c h n ie b y ło . P o d staw o w ą pom ocą i in s p i r a c j ą w tym z a k r e s ie za ró w n o d la b ib lio te k a r z y , ja k d la n a u c z y - c i e li- p o lo n is tó w j e s t b o g ata b ib lio g ra fia z a m ie s z c z a n a w w y ty cz n y ch o g ła s z a n y c h p r z e z K om itet G łów ny O lim piady L i t e r a t u r y i Ję zy k a P o l ­ s k ie g o , k tó r y d z ia ła p r z y In sty tu c ie B a d ań L ite r a c k i c h P A N . (W s k ła d K o m itetu w c h o d z ą : p r z e d s ta w ic ie l M in is te r s tw a O św ia ty i W y ch o w an ia, p r a c o w n ic y naukow i 1BL, n a u c z y c ie le ak a d e m ic c y k ilk u u n iw e rs y te tó w

i w y b itn i n a u c z y c ie le l ic e a ln i. K om itet j e s t pow oływ any p r z e z M i n i s t e r ­ stw o O św ia ty i W y c h o w a n ia .)

K om itet G łów ny u s ta la c o r o c z n ie p o d staw o w e z a ło ż e n ia i z a s a d y k o ­ le jn y c h e lim in a c ji, li s t y le k tu r do w y b o ru o r a z w ykazy z a g a d n ie ń do s a ­ m o d z ie ln e g o s tu d io w a n ia p r z e z k an d y d a tó w .

F o rm y s p r a w d z a n ia u m ie ję tn o ś c i kandydatów s ą ró ż n o r o d n e . W edług u s t a l e ń z a m ie sz c z o n y c h w w y ty c z n y c h , w ym agania w e lim in a c ja c h 1 s to p ­ n ia s ą zgodne - w głów nych z a r y s a c h - ze sta w ian y m i m a tu rz y s to m , a w ym agania w obec u c z e s tn ik ó w e lim in a c ji II i 111 sto p n ia - podobne do s ta w ia n y c h kandydatom n a s tu d ia filo lo g ic z n e . J e s t je d n a k r z e c z ą o c z y ­ w i s t ą , że n a w s z y s tk ic h s to p n ia c h e lim in a c ji s z c z e g ó ln ie c e n io n e s ą u z d o ln ie n ia i z a in te re s o w a n ia n ie p r z e c ię t n e , w y k ra c z a ją c e p o z a p ro g ra m s z k o ln y ^ . 4 U c z e stn ik O lim piady p o w in ie n : - z n a ć w pełnym z a k r e s ie m a te r ia ł h is t o r y c z n o li te r a c k i o r a z z a g a d ­ n ie n ia języ k o w e (łą c z n ie z g ra m a ty k ą o p iso w ą ) o b ję te p ro g ra m e m lic eu m o g ó ln o k s z ta łc ą c e go

-O d o p u sz c z e n iu do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h d e c y d u je K om itet Główny O lim piady n a p o d sta w ie a n a liz y p o ró w n a w c z e j p r a c p ise m n y c h i w yników e lim in a c ji u s tn y c h ze w s z y s tk ic h o k rę g ó w , dok o n an ej p r z e z pow o łan ą p r z e z K om itet s p o ś r ó d jego członków K om isję W e ry fik a c y jn ą . W arunkiem p r z e d s ta w ie n ia K om itetow i Głów nem u kandydatów do e lim in a c ji c e n t r a l ­ n y ch p r z e z o k ręg o w e k o m itety O lim piady j e s t u z y s k a n ie p r z e z n ic h w e l i ­ m in a c ja c h 11 sto p n ia ś r e d n ie j o ce n y d o b re j ze w s z y s tk ic h k o n k u re n c ji, w czym p rz y n a jm n ie j o c e n d o b ry c h za p r a c e p ise m n e o r a z za o d p o w ied z i w t r z e c h p o d sta w o w y c h k o n k u re n c ja c h . E lim in a c je c e n tr a ln e ob ejm u ją:

a ) p r a c ę p ise m n ą z h i s t o r i i l i t e r a t u r y i l i t e r a t u r y w s p ó łc z e s n e j na je d e n z dw óch p o d a n y c h do w y b o ru tem atów lu b p ise m n ą i n t e r p r e t a c j ę p o ­ ró w n a w c z ą w sk a z a n y c h utw o ró w lit e r a c k i c h (dwa z e s ta w y do w y b o ru ) ;

b) u s tn e o d p o w ied z i na p y ta n ia z w y b ra n y c h p r z e z u c z e s tn ik a do s a - d z ie ln e g o o p ra c o w a n ia dw óch z a g a d n ie ń s z c z e g ó ło w y c h (jedno - z n a u k i 0 l i t e r a t u r z e , d ru g ie - z n a u k i o ję z y k u ) - z l i s t y u s ta lo n e j na dany r o k p r z e z K om itet G łów ny (z u w zg lę d n ie n iem c a łe g o p ro g ra m u n a u c z a n ia ję z y k a p o ls k ie g o lic e ó w o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h ).

E gzam in u s tn y ma c h a r a k t e r rozm ow y z u c z e s tn ik ie m e lim in a c ji. Z d a ­ r z a s i ę , że k a n d y d a c i p o le m iz u ją z ju r o r a m i, a ic h p ra w o do p o le m ik i j e s t w p e łn i r e s p e k to w a n e , pod w aru n k ie m o c z y w iś c ie , że p o tr a f ią sw o je sta n o w isk o o b ro n ić i u z a s a d n ić .

W r . 1977 u c z e s tn ic y p ise m n y c h e lim in a c ji o k ręg o w y ch o p ró c z o b o ­ w iązkow ego ć w ic z e n ia języ k o w eg o m ie li do w y b o ru t r z y te m aty p r a c :

1. Dwa r o d z a je p r o z y m ło d o p o lsk ie j: Reym ont i Ż e ro m sk i

2 . M iło ść w l i t e r a t u r z e p o ls k ie j jako p r z e ż y c i e o s o b is te lu b u w ik ła ­ ne w s p r a w y ogółu

- sw oim i z a in te re s o w a n ia m i i o cz y ta n iem w y b ie g a ć p o z a te n p ro g ra m m o żliw ie n a j s z e r z e j

- b y ć p rz y g o to w a n y do w s z e c h s tro n n e j i n t e r p r e t a c j i z e sta w u l i t e r a t u r y o bow iązkow ej w y b ra n e g o p r z e z s z k o ln ą k o m is ję O lim piady z zestaw ó w z a ­ p ro p o n o w a n y c h p r z e z K om itet Główny

- być p rz y g o to w a n y do w s z e c h s tro n n e j i w n ik liw e j i n t e r p r e t a c j i p ię c iu w y b ra n y c h p r z e z s ie b ie le k tu r z l i s t y u s ta lo n e j na d an y r o k p r z e z Komi­ te t G łów ny

- w y b ra ć dw a z o g ło sz o n y c h p r z e z K om itet G łów ny na d any r o k z a ­ g a d n ie ń sz c z e g ó ło w y c h (w tym obow iązkow o jed n o z n a u k i o l i t e r a t u r z e 1 jed n o z n a u k i o ję z y k u ) i sa m o d z ie ln ie je stu d io w a ć .

3 . P o w ie ś ć h is to ry c z n a i p o w ie ś ć f a n ta s ty c z n o -n a u k o w a — dw ie d r o g i u c ie c z k i od w s p ó łc z e s n o ś c i c z y dwa sp o so b y w y p o w ied z en ia s i ę o n ie j? U c z e s tn ic y p ise m n y c h e lim in a c ji c e n tr a ln y c h m ie li do w y b o ru dw a t e ­ m aty: 1. Dwie w iz je ż y c ia w l i t e r a t u r z e p o ls k ie j: c z ło w ie k w ś w ie c ie p r z y ­ ro d y i c z ło w ie k w ś w ie c ie c y w iliz a c ji

2 . K icz i a r c y d z ie ło - w y ja ś n ij n a w y b ra n y c h p r z y k ła d a c h m e ch an izm ż y w o tn o ś c i i fun k cjo n o w an ia w k u ltu r z e lit e r a c k i e j u tw o ró w o r ó ż n e j w a r ­ to ś c i a r ty s t y c z n e j -lu b p ise m n ą i n t e r p r e t a c j ę p o ró w n a w c z ą (dwa z e s ta w y do w y b o ru ) : I. Ju lia n P r z y b o ś , " J e s ie ń 4-2" T a d e u s z R ó ż e w ic z , "W t e a t r z e c ie n i" II. Adam N a r u s z e w ic z , "B a lo n " Z bigniew H e r b e r t , " N a p rz ó d p i e s " .

S p o ś ró d 90 u cz n ió w d o p u sz c z o n y c h do p ise m n y c h e lim in a c ji c e n t r a l ­ nych 26 w y b ra ło i n t e r p r e t a c j ę p o ró w n a w c z ą u tw o ró w p o e ty c k ic h .

Z aró w n o o ce n y ju r o r ó w , ja k r e c e n z j e i n t e r p r e t a c j i ś w ia d c z ą , że w ię k s z o ś ć olim p ijczy k ó w d o sk o n a le s o b ie r a d z i z tą fo rm ą w y p o w ie d z i.

L e k tu ra p r a c p o z w a la s tw ie r d z ić , że s ą to in t e r p r e t a c j e w n ik liw e , a s ą ­ dy sfo rm u ło w an e w sp o s ó b d o jr z a ły i u p o rz ą d k o w a n y , p r z e ła m u ją c e s c h e ­ m aty in te r p r e ta c y jn e , ja k ie je s z c z e c z a s a m i sp otykam y n a le k c ja c h ję z y k a p o ls k ie g o w s z k o ła c h .

W iele p r a c p ise m n y c h św ia d c z y o c ie k a w y c h le k tu r a c h , dużym o c z y ­ ta n iu olim p ijczy k ó w i tr a f n y c h s p o s t r z e ż e n ia c h na te m a t s o c jo lo g ii o d b io ru d z ie ł lit e r a c k i c h (tem at 2). S p o ś ró d z a g a d n ie ń z n a u k i o l i t e r a t u r z e p r z e z n a c z o n y c h do sa m o ­ d z ie ln e g o o p ra c o w a n ia w e lim in a c ja c h c e n tr a ln y c h n a jc z ę ś c ie j w y b ie ra n o n a s tę p u ją c e te m a ty : - T w ó rc z o ś ć d ra m a ty c z n a o s ta tn ie g o X X X -le c ia - P o s ta ć a r t y s t y w u tw o r a c h rom an ty zm u i w ep o c e m o d e rn izm u - P o ls k a l i t e r a t u r a l a t w ojny i o k u p a c ji - C h a r a k te r y s ty k a p o ls k ie g o d ra m a tu ro m a n ty c z n e g o i je g o m ie js c e v l i t e r a t u r z e ep o k i - P o ls k a p o e z ja w s p ó łc z e s n a - 86

-- G łów ne k ie r u n k i p o e ty c k ie X X --le c ia m iędzyw ojennego - P rz e m ia n y w s tr u k tu r z e p o w ie ś c i XIX i XX w .

- P o e z ja r e n e s a n s o w a a p o e z ja b a ro k u w l i t e r a t u r z e p o ls k ie j. S p o ś ró d z a g a d n ie ń z n a u k i o ję z y k u k a n d y d a c i w y b ie r a li n a jc z ę ś c ie j n a s tę p u ją c e te m a ty :

- Wpływ języków o b cy c h n a ję z y k p o ls k i, ic h u w aru n k o w an ie h is to - r y c zne

- Z w iąz k i m ięd zy h i s t o r i ą n a ro d u a h is t o r ią ję z y k a - Ję zy k ja k o sy ste m znaków

- W pływ języków o b cy c h n a w s p ó łc z e s n y ję z y k p o ls k i, ic h o ce n a n orm atyw na

- T ypy i fu n k cje s t y l i z a c j i g w a ro w e j. A n a liz a w y b ra n eg o u tw o ru sta n o w ią c e g o p r z y k ła d ta k ie j s t y l iz a c ji

- Z ró ż n ic o w a n ie s ty lis ty c z n o - fu n k c jo n a ln e w s p ó łc z e s n e g o ję z y k a p o l­ s k ie g o . C h a r a k te r y s ty k a s ty lu fu n k c jo n a ln e g o .

D ość p o w sz e c h n a j e s t o p in ia w ś r ó d n a u c z y c ie li, n ie ty lk o n a u c z y - c ie li- p o lo n is tó w , że O lim piada L i t e r a t u r y i Ję zy k a P o ls k ie g o j e s t je d n ą z n a jtr u d n ie js z y c h . A le O lim piada m u si być tr u d n a , p o n ie w a ż ty tu ł l a u r e ­ a ta z o b o w ią z u je , a ró w n o c z e ś n ie d o ś w ia d c z e n ie w y k a z u je , że n a jz d o ln ie j­ s z a m ło d z ie ż d o sk o n a le s o b ie r a d z i n a w e t z n a jtr u d n ie js z y m i te m a ta m i.

P o sie d m iu la ta c h o b s e r w a c ji i d o ś w ia d c z e ń w a rto m oże p o r u s z y ć k ilk a n a s u w a ją c y c h s i ę k w e s tii. A w ięc c z y z a in te re s o w a n ie O lim piadą zm n ie jsz a s i ę w m ia r ę upływ u l a t , c z y w z r a s t a , i ja k p r z e d s ta w ia s i ę u d z ia ł m ło d z ie ż y w n a s z e j O lim p iad z ie w p o ró w n a n iu z innym i olim piadam i p rzed m io to w y m i? Dla p o ró w n a n ia : w IV O lim p iad z ie u c z e s tn ic z y ło s to s u n ­ kowo n a jw ię c e j u cz n ió w w e lim in a c ja c h s z k o ln y c h , bo a ż 5 t y s i ę c y , w VI n a to m ia st ty lk o 3200. C zy o z n a c z a to je d n a k , że n a s tą p ił s p a d e k z a in te ­ r e s o w a n ia O lim p iad ą? P o z o r n ie w y g lą d a ło b y , że ta k , a le np . k o m isje w e ­ ry fik a c y jn e w IV O lim p iad z ie d o p u ś c iły do e ta p u 11 1032 u c z n ió w , a w VI do e lim in a c ji d r u g ie g o sto p n ia p r z y s tą p iło - po w e r y fik a c ji p r a c i a n a l i ­ zie w yników e lim in a c ji s z k o ln y c h - 1100 u c z n ió w , co ś w ia d c z y m .in . o w ię k s z e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i n a u c z y c ie li ty p u ją c y c h sw y ch u cz n ió w do u d z ia łu w O lim p ia d z ie .

je s z c z e d u że r o z b ie ż n o ś c i m ięd zy o cen am i w y staw ian y m i p r z e z n a u c z y c ie ­ l i i p r z e z członków -kom isji w e ry fik a c y jn y c h o k rę g o w y c h kom itetów O lim ­ p ia d y . Z a n a liz y s p r a w o z d a ń i p ro to k o łó w e lim in a c ji w ynika je d n a k , że n a u c z y c ie le o c e n ia ją p r a c e p rz y g o to w a w c z e z c o r a z w ię k s z ą o d p o w ie­ d z i a ln o ś c ią . J e s t to dowodem w y p ra co w y w an ia p r z e z n ic h c o r a z le p s z y c h , d o s k o n a ls z y c h k r y te r ió w o c e n .

W ś ró d p r a c p rz y g o to w a w c z y c h ( re c e n z ja lu b s z k ic k r y ty c z n y ) z d a r z a ­ ją s i ę p r a c e zn a k o m ite, c z a s e m le p s z e od n ie je d n e j p r a c y s e m in a ry jn e j. A u to r je d n e j z ta k ic h p r a c p o tw ie rd z ił z r e s z t ą sw ą k la s ę zdobyw ając t y ­ tu ł l a u r e a t a .

N ie p o k o ić m oże zbyt d u ża je s z c z e r o z b ie ż n o ś ć m ięd zy poziom em p r a c p rz y g o to w a w c z y c h i p r a c p is a n y c h w c z a s ie e lim in a c ji o k rę g o w y c h — n a n ie k o r z y ś ć ty c h o s ta tn ic h . L is ta z a rz u tó w w obec p r a c z d y s k w a lifik o w a ­ n y ch p r z e z k o m isje w e ry fik a c y jn e o k rę g o w y c h kom itetów O lim piady j e s t d o ś ć d łu g a i n ie b ę d ę ic h tu p r z e d s ta w ia ć , p o n ie w a ż s ą one n a ogół zgodne z z a r z u ta m i w obec s ła b s z y c h p r a c k andydatów n a e g z am in ac h w stę p n y c h n a stu d ia w y ż s z e . P o w ta r z a ją s i ę n a to m ia s t w w ie lu o p in ia c h ju r o ró w u w ag i o n ie n a jle p sz y m p rz y g o to w a n iu s ła b s z y c h u c z e s tn ik ó w e lim in a c ji o k rę g o w y c h z z a k r e s u t e o r i i l i t e r a t u r y . N a to m ia st a u to rz y d o ­

b ry c h p r a c p is a n y c h w c z a s ie e lim in a c ji c e n tr a ln y c h p o tr a f ią n ie k ie d y , ja k ju ż w sp o m in a ła m , p r z e d s ta w ić w s z e c h s tro n n ą i w n ik liw ą i n t e r p r e t a ­ c j ę c z y ta n y c h u tw o ró w , w y k a z u ją c s i ę b a rd z o dobrym p rzy g o to w a n iem z t e o r i i l i t e r a t u r y .

W w ie lu o p in ia c h o w y p o w ied z iac h u s tn y c h k andydatów p r z e d s ta w ic ie ­ le o k rę g o w y c h k o m is ji O lim piady p o d k r e ś la ją t e ż , że z n a c z n ie p o d n ió s ł s i ę poziom w iad o m o ści z ję z y k a , zn a jo m o ść o p ra c o w a ń k ry ty c z n y c h itp . D ość zgodne s ą o p in ie o k rę g o w y c h k o m itetó w , że poziom w ym agań w obec u c z e s tn ik ó w e lim in a c ji o lim p ijs k ic h z n a c z n ie s i ę p o d n ió s ł. Mimo że z w ię k s z y ł s i ę m .in . s to p ie ń tr u d n o ś c i p y ta ń u s tn y c h , do e lim in a c ji c e n tr a ln y c h z o s ta je co ro k u za k w alifik o w a n a duża g ru p a m ło d z ie ż y , k tó ­ r a n a to n a p r a w d ę z a s łu g u je (gdy w I O lim p iad z ie do e lim in a c ji c e n t r a l ­ n y ch z a k w alifik o w a n o 67 u c z n ió w , to w VII — ja k była o tym mowa — a ż 9 0 ).

-l i ć s i ę w te j d z ie d z in ie ta k im ponującym i o s ią g n ię c ia m i jaK n ie k tó r e inne o lim p ia d y , a le n a pew no po sie d m iu la ta c h p r a c y s tw ie r d z ić m ożem y, że O lim piada L i t e r a t u r y i Ję zy k a P o ls k ie g o w pływ a k o r z y s tn ie n a poziom p r a c y d y d a k ty c z n e j n a u c z y c ie li i p e łn i fu n k c ję in te g r u ją c ą r ó ż n e ś r o d o ­ w is k a .

T em aty p r a c s ą tr u d n e , a le - co d o ś ć zgodnie p o d k r e ś la ją , pomimo ró ż n y c h o p in ii, c z a s e m k r y ty c z n y c h , p r z e d s ta w ic ie le o k ręg o w y ch k o m ite ­ tów O lim piady i sa m i n a u c z y c ie le - ta k sfo rm u ło w an e te m a ty s tw a r z a ją m o ż liw o śc i w y jś c ia p o z a l e k t u r ę s z k o ln ą , w y k a z a n ia s a m o d z ie ln o ś c i w ujm ow aniu z a g a d n ie ń , w y b o ru k o n c e p c ji o p ra c o w a n ia in d y w id u aln ej s e le k c ji m a te r ia łu rz e c z o w e g o i e g z e m p lifik a c ji. P r a c e dow odzą d u żeg o o c z y ta n ia u c z e s tn ik ó w e lim in a c ji, z n a c z n ie w y k ra c z a ją c e g o p o z a p o d s ta w o ­ wy k an o n le k tu r sz k o ln y c h . Z w ła s z c z a n a jle p s z e p r a c e u c z e s tn ik ó w e lim i­ n a c ji c e n tr a ln y c h św ia d c z ą n ie ty lk o o ic h d o b r e j z n a jo m o śc i p o ls k ie j l i ­ t e r a t u r y w s p ó łc z e s n e j i p o w s z e c h n e j, a le ta k ż e l i t e r a t u r y i te rm in o lo g ii filo z o fie z n e j .

W a rto te ż z w ró c ić u w a g ę n a p ew n ą p ra w id ło w o ś ć , j e ś l i c h o d z i o w y­ b o r y c z y te ln ic z e m ło d z ie ż y . A n a liz a s p ra w o z d a ń o k rę g o w y c h kom itetów O lim piady w s k a z u je , że m ło d z ie ż w y b ie r a z b a r d z o o b s z e r n e j l i s t y z a ­ m ie s z c z o n e j w w y ty cz n y ch p r z e d e w sz y stk im ty c h a u to ró w , k tó r z y s ą je j z n a n i z l e k tu r sz k o ln y c h (głów nie k la sy k ó w ), b a rd z o r z a d k o n a to m ia st zajm u je s i ę le k tu r a m i, k tó ry c h a u to rz y n ie z n a le ź li s i ę w p ro g ra m ie sz k o ln y m . W p r a c a c h n a to m ia s t, k tó r e s tw a r z a ją m o ż liw o śc i w y jś c ia p o z a l e k t u r ę p r o g ra m o w ą , m ło d z ie ż u d o w a d n ia , że s k a la je j le k tu r je s t b a rd z o b o g a ta i r ó ż n o r o d n a . M ożna p r z y p u s z c z a ć , że w p ie rw s z y m p rz y p a d k u d o ś ć z n a c z n y w pływ na w y b o ry c z y te ln ic z e m ło d z ie ż y m ają n a u c z y c ie le .

Jednym ze s ta ły c h d ą ż e ń K om itetu G łów nego j e s t tr o s k a o to , ja k p o ­ łą c z y ć w y so k i poziom naukow y O lim piady z u c z e s tn ic tw e m w n ie j ja k n a j ­ w ię k s z e j lic z b y s z k ó ł. N ie c h o d z i p r z y tym o c z y w iś c ie o im ponującą s t a ­ ty s ty k ę , a le o to , że m oże w ś ró d u cz n ió w s z k ó ł, k tó r e n igdy n ie u c z e s t ­ n ic z y ły w e lim in a c ja c h , b y li u ta le n to w a n i p o lo n iś c i, k tó r z y w sk u te k te g o n ie m ie li s z a n s y się s p r a w d z ić . Z o b u s tro n n ą s z k o d ą . . .