K O N FE R E N C JA N A U K O W A SP O Ł E C ZN O -ID E O W E A S P E K T Y
M E D Y C Y N Y I NA UK P R Z Y R O D N IC Z Y C H X V III~ X IX WIEKU,
ŚW IER A D Ó W ZD R Ó J 2 7 -2 9 W R ZEŚN IA 2001 R.
W dniach od 27 do 29 w rześnia odbyła się w Św ieradow ie Z d ro ju dziesiąta konferencja z cyklu Społeczno-kulturow y kontekst m edycyny i na u k p rzyro d n i
czych. O rganizatorem w cześniejszych konferencji z tego cyklu była obecna doc.
dr hab. B ożena P łonka-Syroka z Zakładu H istorii N auk M edycznych Instytutu H istorii N auki PAN w W arszawie (Filia w e W rocławiu). Tym razem - w zw iązku z podjęciem przez doc. P łonkę-Syrokę pracy w Instytucie H istorycznym U ni- w ersyetu W rocław skiego - głów nym organizatorem konferencji był Z akład H i storii Polski i Pow szechnej X IX i X X W ieku Instytutu H istorycznego U n iw er sytetu W rocław skiego. W spółorganizatoram i konferencji byli: Z akład H istorii N auk M edycznych IHN PAN w W arszawie, Zespół do S praw M uzeum F arm a cji A kadem ii M edycznej w e W rocław iu oraz w rocław ska fundacja n aukow a „H um anitas et Scientia”.
O gólny tem at konferencji św ieradow skiej, jak im b yły Spo leczno -ideo w e aa-
p e k ty m edycyny i nauk przyrodniczych X V II I-X X w ieku, po zw alał na w yo dręb
nienie kilku zagadnień szczegółow ych, które stały się p od staw ą sesji tem aty cz nych. Pierw sza z nich, zatytułow ana „M odernizacja europejskięj m edycyny i n a uk przyrodniczych w X V III, X IX i X X stuleciu” , grupow ała obok studiów z za kresu dziejów now ożytnej m edycyny także prace o charakterze naukoznaw - czym , w pisujące m edycynę w szerszy kontekst naukow y i społeczny. N a sesję tę składało się siedem w ystąpień. R eferat w prow adząjący w ygłosił prof. dr hab. Stefan Zam ecki z Instytutu H istorii N auki PAN w W arszawie. Tem atem je g o re feratu, zatytułow anego N a tropach atom istycznej m etafory w su bd zied zin ie ch e
m ia, była analiza struktury pojęciow ej new tonizm u pod kątem obecności w nim
elem entów teorii atom istycznej. A utor zw rócił u w agę n a zm ianę treści i zakre su pojęć naukow ych, w ystępujących na przestrzeni dziejów w tej sam ej form ie językow ej, w skazując na konieczność w nikliw ej interpretacji przez history ka dziedziny nauka rozum ienia danego pojęcia przez tw órcę teorii naukow ej, żyjącego w pew nym okresie historycznym . K olejne w ystąpienie przedstaw ił prof. dr hab. Tadeusz H eim rath, em erytow any kierow nik K atedry i K liniki G i nekologii O peracyjnej A M w e W rocławiu, w latach 70. i 80. w ielo letn i prezes O ddziału W rocław skiego Polskiego Tow arzystw a H istorii M edycyny i F arm a cji. Tem atem referatu, zatytułow anego P rzełom y w rozwoju po ło żn ictw a i g in e
kologii ostatnich 200 lat uw arunkow ane now ym i m etodam i p o stęp o w a n ia , było
ukazanie ew olucji praktyki położniczej w Europie. E w olucja ta była zw iązana z rozw ojem teo rii m edycyny akadem ickięj, w io d ący m w stro n ę m ed y cy n y Kwartalnik Historii Nauki i Techniki R. 47: 2002 nr 1 s. 273-289
274 Kronika
klinicznej opartęj na dośw iadczeniu i obserw acji. A utor om ów ił zm iany w pro w adzeniu porodu, uw arunkow ane ogólnym w zrostem w iedzy m edycznej oraz zn aczącą popraw ą spraw ności technicznej lekarzy-położników , posiadąjących pełne w ykształcenie akadem ickie. K olejny aspekt procesu m odernizacji euro pejskiej m edycyny now ożytnej podjął w sw ym w ystąpieniu dr A ndrzej Kapusta, reprezentujący W ydział Filozofii i Socjologii U niw ersytetu M arii C urie-Skło- dow skiej w Lublinie. Przedstaw ił on referat pt. W pływ psychofarm akologii na
rozw ój w spółczesnej psychiatrii: dylem aty i nadzieje, w którym om ów ił ew o
lucję m etod postępow ania terapeutycznego w psychiatrii, następujące w je j w y niku radykalne przem iany m odelu europejskiej psychiatrii akadem ickiej oraz re lacji m iędzy lekarzem i pacjentem . Pow stanie i rozw ój psychofarm akologii po raz pierw szy w dziejach wyposażyły lekarza psychiatrę w środki lecznicze o znacz nym stopniu skuteczności, co um ożliw iło istotny postęp w zakresie diagnostyki różnicow ej i budow y schem atów terapeutycznych, opartych n a przesłankach em pirycznych oraz popraw iło jak o ść życia pacjentów. Postępy psychofarm ako logii stały się zarazem istotną inspiracją dyskusji nad teoretycznym i podstaw a m i psychiatrii, których głów ne kierunki om ów ił autor referatu. Tem atem n a stępnego w ystąpienia, przygotow anego przez dr Irinę Pantiuk z Białorusi, w cześniej zw iązaną z M uzeum H istorii M edycyny B iałorusi w M ińsku, zaś obecnie p racującą jak o redaktor naukow y w czasopiśm ie „Z draw ochranienije”, było om ów ienie dróg rozw oju badań m edyczno-biochem icznych w Polsce od lat 20. XX stulecia w zestaw ieniu z sytuacją na B iałorusi. A utorka ukazała w spól ny dla obu tych społeczności naukow ych punkt w yjścia, jak im był standard b io logii bezpośrednio po zakończeniu I w ojny św iatow ej. W skazała także na skut ki presji ideologicznej i politycznej, w yw ieranej na biologów w krajach ZSRR przez następne dziesięciolecia, co doprow adziło do oderw ania standardu racjo nalności obow iązującego w nauce radzieckiej od standardu europejskiego. D o piero w ostatnich latach następuje w biologii białoruskiej przyspieszona recep cja standardu europejskiego, naw iązująca m .in. do bogatych tradycji w spółpra cy ze środow iskiem polskich uczonych. N astępne trzy w ystąpienia podjęły pro blem filozoficznych inspiracji nauk przyrodniczych, w pływ ających zarów no na tw orzenie się standardu i system u pojęć europejskiej now ożytnej m edycyny, ja k i na ocenę ogólnej racjonalności teorii z zakresu nauk przyrodniczych. D r hab. L eon M iodoński z Instytutu Filozofii U niw ersytetu W rocław skiego, w referacie zatytułow anym Filozafia ja k o po dstaw a teorii n auk przyrodniczych i m edycz
nych w idealizm ie niem ieckim - na przykładzie tak zw anego dynam icznego p r zy rodoznaw stw a, ukazał rolę inspiracji filozoficznych w tw orzeniu standardu ra
cjonalności niem ieckiego przyrodoznaw stw a X V III i pierw szej połow y XIX w ieku. Tw orzenie tego standardu odbyw ało się w św iadom ej opozycji w obec standardu obow iązującego w innych krajach europejskich i było silnie uw arun kow ane kulturow o. O dbijały się na tym procesie w pływ y reform acji. Doc. dr hab. B ożena Płonka-Syroka, reprezentująca Instytut H istoryczny U niw ersytetu
W rocław skiego oraz Instytut H istorii N auki PAN w W arszaw ie, w referacie N ie
m iecka p sych ia tria rom antyczna - spór o w pływ y idealizm u filo zo fic zn e g o w nie m ieckiej m edycynie klinicznej p ierw szej p o ło w y X I X stulecia przed staw iła rolą
inspiracji filozoficznych w tw orzeniu się standardu jed nej z now ych dyscyplin klinicznych. U kazała głów ne obszary toczonych w niem ieckim śro do w isk u le karskim sporów, dotyczących przedm iotu i zakresu psychiatrii oraz praktyczny w pływ ow ych sporów na w ybór m etod terapii. O statni referat w sesji pierw szej w ygłosił prof. dr hab. Franciszek R osiński z K atedry Etnologii U niw ersytetu W rocław skiego. W referacie K ościół katolicki w obec teorii ew olucji przedstaw ił uw arunkow ania negatyw nego stosunku K ościoła w obec ew olucjonizm u. W sk a zał przede w szystkim na uw arunkow ania w ew nątrznaukow e, m .in. na brak w gro nie hierarchii kościelnej i w zw iązanych z K ościołem instytucjach naukow ych u czonych zdolnych pojąć założenia ew olucjonizm u oraz p rzy jąć je bez obaw y o naruszenie struktury katolickiej doktryny. U kazał także uw aru nko w an ia zew - nątrznaukow e, m .in. zw iązane z obaw am i hierarchii duchow nej, iż ew olucjo- nizm podważy spójną i stabilną w izję świata kreow aną przez arystotelizm i neoto- mizm , a tym sam ym stanie się bodźcem inicjującym przem iany społeczne i p oli tyczne, których nie aprobow ał X IX -w ieczny K ościół. W dyskusji p od sum o w ującej sesję p ierw szą w skazano na istotną ro lę uw arunkow ań społeczno-kultu- row ych w form ułowanie ocen dotyczących racjonalności teorii naukow ych. U w a ru n k o w an ia te m iały zarazem pow ażny w p ły w n a re cep c ję teo rii n au k o w y ch w społeczności akadem ickiej oraz ich szerszą recepcję społeczną.
Sesja druga konferencji św ieradow skiej, zatytułow ana „M edycyna n iek o n w encjonalna i kom plem entarna. M etody badań, teoria i praktyka” , składała się z sześciu w ystąpień. Pierw sze z nich przedstaw iła dr A lina Jagiełłow icz z In sty tu tu Filozofii U niw ersytetu W rocław skiego. W referacie P ole oddziaływ ania m e
dycyny konw encjonalnej i kom plem entarnej ja k o zm ienna układu społeczno-kul- turowego naszych czasów zestaw iła dw a m odele m edycyny - zach od nioeu rop ej
ski inspirow any przez chrześcijaństw o oraz zw iązany ze w schodnim kręgiem kulturow ym m odel inspirow any przez buddyzm . M odele te zostały zbudow ane w oparciu o odm ienne zdefiniow anie podm iotow ości człow ieka, z których pier- szy nastaw iony je s t na aktyw ność i podporządkow yw anie sobie św iata, n ato m iast drugi na jeg o kontem plację i przeżyw anie. A utorka postaw iła sobie p y ta nie o m ożliw ość zaadaptow ania w całości w schodniego m odelu m edycyny w w a runkach europejskich, w zw iązku z podejm ow anym i w tym kierunku próbam i zw iązanym i z negatyw ną oceną skuteczności europejskiej m edycyny akadem ic kiej. U dzieliła na nie odpow iedzi negatyw nej, co szeroko uzasadniła analizując różnice w społeczno-kulturow ym podłożu m odeli m edycyny, o bo w iązujących w analizow anych kręgach interpretacyjnych. Tem atem następnego w ystąpienia, zaty tu ło w an eg o In sp ira cje histo ryczn e w badan iach n a d s o c jo lo g ią le c zn i
ctw a niem edycznego, przedstaw ionego przez dra W łodzim ierza P iątkow skiego
276 Kronika
m eto d o lo g ii badań h istorycznych z p ra k ty k ą b ad a w cz ą w spó łczesnej socjolo gii m edycyny. A u to r p rzedstaw ił najw ażniejsze w sp ó łczesn e o bszary badań tej dziedziny nauki, precyzując, zarazem obow iązujące w niej pojęcia, w tym m.in. pojęcie lecznictw a niem edycznego jak o „obszaru działań definiow anych ze w zględu na cel - a m ianow icie działań o charakterze terapeutycznym , interpre tow anych w ten sposób przez pacjenta w oderw aniu od standardu obow iązują cego w e w spółczesnej m edycynie akadem ickiej” . Problem m edycyny niekon wencjonalnej jak o pew ien m odel m yślenia o nauce i próby jej opisu padjęła w re feracie zatytułow anym K ulturow e uw arunkow ania renesansu niekonw encjo
nalnych m etod leczenia w drugiej p o ło w ie X X w ieku (w ujęciu teoretycznym )
m gr K atarzyna K opias-Łokuciejew ska ze Studium Doktoranckiego Filozofii Uni wersytetu Wrocławskiego. Autorka przedstawiła m odel rozwoju kultury w ujęciu Fryderyka N ietschego, który w yróżnił w niej epoki charakteryzow ane jako „dionizyjskie” i „apollińskie” i w tej perspektyw ie dokonała oceny uw arunko w ań w zrostu zainteresow ania społeczeństw kultury zachodniej niekonw encjo nalnym i m etodam i leczenia. D r W aldem ar K w iatkow ski z Z akładu Etyki i F ilo zofii M edycyny A M w Ł odzi w referacie P obocza medycyny. O fa ktyc zn ym zna
czeniu m edycznej p a ra n a u ki podjął się analizy uw arunkow ań upow szechniania
się w św iadom ości społecznej zjaw iska określonego przezeń m ianem „m edy cznej paranauki” . A utor zdefiniow ał to pojęcie z perspektyw y pacjenta, który nastaw iony je s t na uzyskanie pom ocy terapeutycznej od specjalisty, którego u z naje za autorytet i w którego kom petencje wierzy. W obec niezaspokojenia potrzeb pacjenta, tak w dziedzinie pożądanej przezeń skuteczności terapii, ja k i w obsza rze kontaktu osobow ego z terapeutą, pacjent ten zw raca się ku przedstaw icielom tak zwanej „m edycyny alternatywnej”, którzy tw orzą model „nauki” o cechach sys tem ow ych i zew ętrznych zbliżonych do m odelu m edycyny akadem ickiej, które go treść zew nętrzna odbiega jed n ak w sposób znaczący od akadem ickiego stan dardu. Tworzy się w ten sposób „m edyczna paranauka”, k tórą część pacjentów obdarza zaufaniem , zaś jej przedstaw icieli zrów nuje w kom petencjach z profe sjonalnie w ykształconym i lekarzam i. W om aw ianej sesji przedstaw iła także dru gi referat dr A lina Jagiełow icz z Instytutu Filozofii U niw ersytetu W rocław skie go. W w ystąpieniu zatytułow anym Param edyczne dylem aty m edycyny akade
m ickiej om ówiła stosunek przedstawicieli środowiska lekarskiego do teorii i prak
tyk tak zw anęj „m edycyny niekonw encjonalnej” oraz do potrzeb pacjentów za spokajanych przez tę m edycynę. O statni referat w om aw ianej sesji przedstaw iły m gr A gnieszka O lchow ska-K otala i m gr M ałgorzata Synow iec-Piłat z Zakładu H um anistycznych N auk Lekarskich A M w e W rocławiu. T reścią ich w ystąpienia
P o g lą d y stu d en tó w A M w e W rocławiu na tem a t m ed ycyn y n ieko n w e n cjo n a l n ej b y ła analiza m ateriału uzysk anego d ro g ą b ad a ń ank ieto w y ch n a w ybranej
pró b ie stu d en tó w I roku w rocław skiej AM . A utorki po djęły się zad an ia an a lizy p o g ląd ó w do ty czący ch m etod leczenia, w y k racząjący ch p o za standard m edy cyny akadem ickiej, z jak im i osoby badane p odejm ują stu d ia m edyczne.
P lanow ane je s t przebadanie tęj samej grupy studentów po upływ ie pięciu lat stu diów m edycznych i ukazanie ew entualnych przem ian w ich św iadom ości dotyczą cej analizow anego problem u pod w pływ em profesjonalnej edukacji lekarskięj.
Trzecia sesja konferencji św ieradow skiej, zatytułow ana „W ybrane problem y historii m edycyny X V III, X IX i XX w ieku” , pośw ięcona została p rzedstaw ieniu procesu m odernizacji m edycyny europejskiej w w ybranych obszarach badań. Sesję tę otw orzyło w ystąpienie dra nauk med. K rzysztofa Pietrzaka, k tó ry p rz ed staw ił referat R ecepcja teorii i doktryn m edycznych w pu blika cja ch naukow ych
lekarzy leszczyńskiego środow iska naukow ego (X V II-X V III w ieku). A u to r u k a
zał proces przysw ajania now ożytnej w iedzy lekarskiej w środow isku lekarzy leszczyńskich, czerpiących inspiracje z najw ażniejszych ośrodków w sp ó łczes nej im m yśli lekarskiej w Europie. K olejny referat przedstaw iła dr Irina P antiuk z M ińska. W w ystąpieniu zatytułow anym D ziew iętnastow ieczne p o lskie cza so
p iśm ien n ictw o lekarskie u k azała proces recepcji now ożytnej m y śli naukow ej
w zakresie chorób zakaźnych. M gr K atarzyna B ucholc-S rogosz z Instytutu A d m inistracji W yższej Szkoły Pedagogicznej w C zęstochow ie, w referacie Form a
lno-praw na kontrola upraw nień do leczenia w R zeczypospolitej w d rug iej p o ło w ie X V III wieku, om ów iła podejm ow ane przez polskie środow isko lekarskie
próby ograniczenia działalności leczniczej, w ykonyw anej na terenie Polski przez osoby nieposiadające profesjonalnego w ykształcenia lekarskiego. P róby te w pisyw ały się w system działań, podejm ow anych przez ów czesne środow isko lekarskie w innych krajach europejskich i były w yrazem tendencji m o d ern iza cyjnych, których istotę stanow iła profesjonalizacja procesu leczenia zw iązan a ze zjaw iskiem m edykalizacji choroby w praktyce i św iadom ości społecznej. M gr M onika Piotrow ska ze Studium D oktoranckiego H istorii U niw ersytetu W roc ław skiego w w ystąpieniu Zalecenia i p ro jekty higieniczne słu żące p o p ra w ie w a
runków życia ubogiej ludności propagow ane na łam ach w ileńskich „ D ziejów D obroczynności K rajow ej i Z agra n iczn ej” (1820-1824) om ów iła p oczątki p o l
skiej profilaktyki społecznej, zw iązanej z o św ieceniow ą i p osto św iecenio w ą for m acją intelektualną. U kazała problem biedy w perspektw ie m edycznej i przed staw iane przez autorów m etody zm ierzające do popraw y sytuacji zdrow otnej ludności ubogiej. M gr D ariusz B iałas z Z akładu H um anistycznych N au k L ekar skich A M w e W rocław iu, w referacie H ydroterapia K neippa i m echanoterapia
Zandera w p ra ktyce terapeutycznęj lekarzy środow iska lw ow skiego p rzeło m u X I X - X X w ieku, przedstaw ił uw arunkow ania dotyczące genezy i recepcji sp o
łecznej w X IX stuleciu fizykalnych m etod leczenia. U kazał je w perspektyw ie niskiego poziom u skuteczności ów czesnej terapii farm akologicznej oraz zn acz nego w zrostu oczekiw ań pacjentów w obec m edycyny akadem ickiej, które nie były przez nią zaspokajane. Dr hab. Edw ard C zapiew ski z Insytutu H istoryczn e go Uniwersytetu W rocławskiego, w wystąpieniu zatytułowanym Problem y zdrow ot
278 Kronika
m edycyny postrzeganej z perspektyw y pacjenta. A utor om ów ił problem y zdro w otne w ystępujące u K raszew skiego, poglądy pisarza na tem at ich genezy w z e staw ieniu z poglądam i przedstaw icieli ów czesnej akadem ickiej m edycyny, m e tody leczenia stosow ane w terapii om aw ianych chorób oraz w pływ stanu zdro w ia n a tw órczość artysty. W dyskusji na zakończenie sesji podniesiono w artość badań nad X IX -w ieczną m e d y c y n ą podejm ow anych z perspektyw y pacjenta oraz w artość analiz dotyczących relacji lekarz-pacjent w odniesieniu do obow ią zujących w ów czesnej m edycynie akadem ickiej koncepcji terapeutycznych (szczególnie nihilizm u terapeutycznego).
C zw arta sesja konferencji św ieradow skiej, zatytułow ana „H istoria m edycyny w ojennęj i w ojskow ej. Społeczne skutki w ojny”, pośw ięcona została w przew a żającym stopniu problem atyce chorób epidem icznych. Temat ten podjęli w sw o ich w ystąpieniach następujący referenci: płk prof. C zesław Jeśm an i w spółpraco w nicy Z akładu H istorii M edycyny i N auk Społecznych Instytutu N auk Wojsko- w o-M edycznych WAM w Ł odzi ( Wpływ w arunków w ojennych w latach
1914-1921 na stan zdrow ia ludności Polski), dr hab. Elżbieta W ięckow ska z Za
kładu H um anistycznych N auk Lekarskich A M w e W rocławiu ( Wpływ epidem ii
ostrych chorób zakaźnych na stan zdrowia lu dn o ści P olski w latach 1914-1921 i 1944-1947), ppłk Zdzisław Jezierski i w spółpracow nicy z Zakładu H istorii M e
dycyny i N auk Społecznych Instytutu N auk W ojskow o-M edycznych WAM
(W pływ w arunków okupacyjnych w latach 1939-1945 na stan zdrowia ludności Polski) oraz m jr dr M irosław Wanago z tejże uczelni (Sytuacja zdrow otna wojska i społeczeństw a polskiego na tle zakończonych konfliktów zbrojnych). Pozostałe
trzy referaty w om awianej sesji dotyczyły działań organizacyjnych podejm ow a nych w w arunkach wojennych. R eferaty o pow yższej tem atyce przedstaw ili dr Joanna D ufrat z Instytutu H istorycznego U niw ersytetu W rocławskiego (W kręg u
L egionów Polskich. Służba sanitarna kobiet w czasie I w ojny św iatow ej), dr P a
w eł Jezierski z tegoż Instytutu (Szw edzka p o m o c m edyczna dla P olski w latach
1 9 45 -1948) oraz dr hab. Elżbieta W ięckow ska z Zakładu H um anistycznych N a
uk L ekarskich A M w e W rocław iu (D ziałalność służby zdrow ia zorganizow anej
p rze z w ydział zdrow ia P aństw ow ego Urzędu R epatriacyjnego 1944-1949).
P rzedstaw ione referaty w ykazały znaczną skuteczność podejm ow anych w Pol sce po I i po II w ojnie światowej działań organizacyjnych, m ąjących na celu ogra niczenie rozprzestrzenienia się chorób zakaźnych.
Sesja piąta konferencji św ieradow skiej, zatytułow ana „E tyczne problem y m edycyny” składała się z 10 referatów. W pierw szym z nich, zatytułow anym
E ksperym enty m edyczne podcza s I I w ojny św iatow ej, prof. dr hab. W anda Wojt-
kiew icz-R ok z Z akładu H um anistycznych N au k L ekarskich A M w e W rocławiu p o d jęła p roblem zgody lekarzy n a w ykonyw anie eksperym entów n a ludziach w warunkach przymusu i ograniczenia praw pacjenta dyktowanych prawem wojny. M gr Tomasz Srogosz z Instytutu Administracji W SP w Częstochowie w referacie
E tyc zn a i fo rm a ln o -p ra w n a p ro b lem a tyk a eu ta n a zji (studiu m p ra w n o - p orów naw cze) zajął się zagadnieniem definicji eutanazji w system ach praw a
obow iązujących w e w spółczesnych krajach europejskich. M gr K am ila U zar- czyk z Zakładu H um anistycznych N auk L ekarskich A M w e W rocław iu w w y stąpieniu Problem eugeniki w p o lskiej m yśli m edycznej X X w ieku przedstaw iła om aw iany problem w szerokim kontekście historycznym . D r Jacek Prokopski z W rocławia w referacie Człowiek ja ko osoba - implikacje egzystencjalne w p syc h o
logii i p sychiatrii podjął problem podm iotow ości człow ieka w św ietle w y b ra
nych X IX -w iecznych teorii filozoficznych oraz przeanalizow ał ich w pły w na kształtow anie się personalistycznego standardu w w ybranych szkołach europ ej skiej psychiatrii. D r Paw eł Jaw orski z Instytutu H istorycznego U niw ersytetu W rocław skiego w referacie M edycyna szw edzka w obec idei higieny rasowej.
„D e rena och de andra “ („ C zyści i inn i") M acieja Z arem by podjął tem at p o zy
tyw nego stosunku szw edzkiej społeczności lekarskiej oraz praw a szw edzkiego do w ykonyw ania zabiegów ubezpładniąjących na osobach uznaw anych za n o si cieli w adliw ego m ateriału genetycznego. M gr A ndrzej Syroka z Z espo łu do S praw M uzeum Farm acji A M w e W rocławiu w w y stąpieniu L ek i d ostępność do
niego w świetle kodeksów etycznych ząjął się potencjalnym i ograniczeniam i w do
stępie do środków profilaktycznych i leczniczych, w ynikającym i z w ybranych zapisów polskich kodeksów etyczno-farm aceutycznych oraz z prak tyk i o b serw ow anej w obrocie aptecznym . O statnie dw a referaty w om aw ianej sesji p o ś w ięcone zostały problem atyce planow ania rodziny oraz rodzicielstw a (dr Lech Niebrój z Zakładu Pedagogiki Pielęgniarskiej AM w K atow icach - Reprodukcja
asystowano: nowe rozumienie rodzicielstwa?', ks. dr M arian W andrasz reprezen
tujący Duszpasterstwo Rodzin w K atow icach - H istoria naturalnega planow ania
rodziny). Przeprowadzona na koniec sesji dyskusja ukazała żyw e zainteresow anie
historyków problem atyką etyczną w m edycynie jak o zjawiskiem odzwierciedlają cym im plikacje społeczno-kulturowe, w yw ierające bezpośredni w pływ na obo w iązujący w danym okresie historycznym standard m edycyny akadem ickiej.
N a zakończenie konferencji odbyła się sesja szósta pośw ięcona naukow ym debiutom , zatytułow ana „Prezentacja prac członków studenckich kó ł nau ko w ych” . R eferaty przedstaw ili członkow ie K oła N aukow ego S tudentów Socjolo gii M edycyny przy Pracow ni Socjologii M edycyny A M w Lublinie - E w a B ąda- ruk (,Socjologia m edycyny w obec bezrobocia - p rzeg lą d w ybranych p rop o zycji
badaw czych) i Piotr A ljabali (Analiza w ybranych prog ra m ó w w alki z uzależn ie niam i w latach 1960-1980. P oszukiw anie przyczyn dysfunkcjonalności) oraz
członkow ie K oła N aukow ego H istorii N auki i K ultury przy Instytucie H isto rycznym U niw ersytetu W rocław skiego - R adosław A niszczyk (O pisy kuracji
m agnetycznych w św ietle czasopism a „ P am iętnik M agnetyczny W ileński”) oraz
Tom asz M ikołajczyk (Problem chorób epidem icznych w św ietle p u b lika cji w ar
280 Kronika
W dyskusji podsum ow ującej obrady podniesiono w artość organizow ania ogólnopolskich konferencji naukow ych o charakterze interdyscyplinarnym , poś w ięconych w ybranym problem om szczegółowym , zgrupow anym w sesjach tem a tycznych. Pozytyw nie oceniono także program tegorocznęj konferencji oraz m ożliw ość zapoznania się badaczy z w ielu ośrodków naukow ych z aktualnym i rezultatam i badań, prow adzonych przez uczestników reprezentujących szerokie spektrum zainteresow ań naukow ych. Jednocześnie zw rócono uw agę na koniecz ność w ydłużenia czasu przew idzianego w program ie przyszłych konferencji na dyskusje po zakończeniu każdej z sesji tem atycznych. N ie pow inno to jedn ak spow odow ać pow ażnego zm niejszenia liczby zakw alifikow anych do w ygłosze nia referatów , albo prow adzić do zm iany ustalonego ju ż schem atu organizacji konferencji z om aw ianego cyklu, w których nie przew iduje się organizow ania sesji tem atycznych rów nolegle w tym sam ym czasie, co uniem ożliw ia uczestni kom zapoznanie się z pełnym program em konferencji. Postulaty uczestników konferencji w kw estii w ydłużenia czasu przew idzianego w program ie na dys kusję zostaną uw zględnione przez K om itet O rganizacyjny następnej konferencji naukow ej z cyklu Społeczno-kulturow e aspekty m edycyny i n auk przyrodni
czych, która odbędzie się w dniach od 6 do 9 czerw ca 2002 r. w Karpaczu.
Im prezą tow arzyszącą konferencji św ieradow skiej była jedno dniow a w y cieczka do Pragi. M ateriały z tegorocznej konferencji zo stan ą opublikow ane w e wrocławskim wydawnictwie naukowym Arboretum, w tomie 5 „Studiów z Dziejów K ultu iy M edycznej”, pod redakcją B ożeny Płonki-Syroki.
B ożena Płonka-Syroka
Instytut Historii UWr. Wrocław
X X I O G Ó LN O PO LSK A K O N FER EN C JA H ISTO R Y K Ó W KA RTO G RA FII, K R A SIC ZY N - PR ZE M Y ŚL - LW ÓW
W dniach 2 6 -3 0 w rześnia 2001 odbyła się X X I O gólnopolska K onferencja H istoryków K artografii, a je j tem at stanow iła K artografia G alicji 1772-1918. Z organizow ana została przez Z espół H istorii K artografii Instytutu H istorii N au ki PAN, p rzy czym oddzielnie należy odnotow ać osobisty w k ład dr W iesławy W em erow ej w przygotow anie tej konferencji.
W iększość sesji (I-V II) m iała m iejsce w m alow niczym otoczeniu XVII- w iecznego renesansow ego zam ku w K rasiczynie. Jedna sesja (VIII), podzielona na dw ie części, odbyła się w A rchiw um Państw ow ym w Przem yślu oraz w C en tralnym P aństw ow ym A rchiw um H istorycznym U krainy w e Lw ow ie.
