Krzysztof Cyrek
Podlesice, st. 1, Kostkowice, st. 1 i 2,
gm. Kroczyce, woj. częstochowskie,
AZP: 91-53/7,8
Informator Archeologiczny : badania 23, 2-3
3 P d eo tli I mezelîi
wierdzooej przez jamy postupowe o a z odciski zachowane w towarzyszącej im p d e p e W (ród jam na uw»gf zasługują, rozkopane częiciowo. 2 duże obiekty o glębokoici ISO i 200 cm. Oba w partii dennej zawierały warstwę piasku intensywnie przesyconego ochrą o miąższości ok. 30 cm. W warstwach z ochrą, poza nielicznymi wyt- worami krzemiennymi, odkryto jedynie fragmenty zçbûw zwierzęcych. Trzeci obiekt okreflony po pierwszym sezonie jako ziemianka, okazał s i; dużą jamą o wymiarach o t Ί * 3 w i płaskim dnie osiągającym głębokóii 150 cm od powierzchni. Jama ta wypełniona jest intensywną spalenizną. D utc węgle pobrane do analizy C-14 okazały się szczątkami skórzanego pojemnika wypełnionego ..mieszanką roSlin aą" składającą się z fragmentów liici, łodyg i nasion. Wspólnymi cechami tych trzech jare są duie wymiary, duża głębokoić i zawarł oić archeo logiczna w postaci licznych fragmentów koici zwierząt i ryb oraz wytworów krzemiennych o pokroju mezolity' cznyro. przy całkowitym braku ceramiki rozproszonej równomiernie w warstwach ponad zarysami obiektów.
K ontynuował» też prace w wykopie П-87 w którym stwierdzono istnienie obiektu interpretowanego wstępnie jako rów z konstrukcją drewnianą. N a g łfbokoid 160 cm zarys obiektu i konstrukcji nie uległ poważniejszym zmianom. Obiekt ten reatna wiązać z ceramiką lefną o cechach wczesnobrązowych. Nie osiągnięto poziomu calca.
W iym sezonie na stanowisku stwierdzono obecn o « ceramiki kultury pucharów lejkowatych i Lzw. kręgu kultur lejnych z której c z ę if posiada wyraźne cechy wczcsnobr^zowe. Zastanawia zupełny brak wytworów krzemiennych o cechach postmezoiitycznych. W iród kilku tysięcy narzędzi i rdzeni wydzielono ponad 300 zbrojników a w tej grapie m, in. ponad: IW trójkątów, 50 trapezów, 30 póhy leżaków Komornica. 20 lytczaków Stawi noga i lancetowatych. 25 zbrojni ków z hukaną podstawą, zbrojniki i du i с trójkąty janisławickic oraz w id e innych typów w krótszych seriach. Wytwory krzemienne ze stanow ista m o in · łączyć z kulturami: komornicką, chojnicko- pteticowsk* i janisUwicką oraz młodszą fazą mezolitu. Na wzmiankę u u ługują tel liczne narzędzia kamienne i fragmenty wytworów kościanych ze fladami obróbki i zdobienia.
W przyległych ód północy i północno-wschodniej tło stanowiska (orfach (rozległa terasa zalewowa Drwęcy) przeprowadzono kilka odwiertów sondażowych. Ju l w pierwszych odwiertach, z jednej z warstw torfu poprzeci nanego warstwami piasków, wydobyto wytwory krzemienne oraz fragmenty kolei.
M ateriały przechowywane są w Muzeum Regionalnym w Brodnicy. P lanuje się kontynuacja badań.
WielkopoJe, gm Urszulin woj. chełmskie Sl 5 pauz wczesne fredniowieeze
Nowa Biała, gm. Newy Targ, woj. now osądeckie,
St. 2 ( J a tk inia w O błazow ej), A ZPi 116-58
Badania prowadzili; dr Pawel Valde-Nowak. dr Adam Nadochowski, Uczestniczyli: dr Anna Maryadska-Nadachowska, dr Elżbieta Warchałowska-Śliwa. mgr Wacław Ko chan (zoolodzy), mgr Sław om ir Dry ja. mgr Rwa Klekot, mgr Lucyna Kubiak (archeolodzy). Finansowa! WKZ w Nowym Sączu. Piąty sezon btuiart. Paleolityczne schronisko jaskiniowe, tlady osadnictwa z wczesnego brązu i pćsinego fredniowiecza.
Badania przebiegały w dwóch etapadi. Piuw szy z nich (maj) polegał na zabezpieczeniu wykopu uszkodzonego w zim ie Przy tej okazji przeprowadzane zoetały prace zmierzające do udostępnienia obiektu zwiedzającym — słuchaczom Studium Konserwatorskiego przy ODZ w Warszawie, odbywającym u ję c ia szkoleniowe w Rytrze.
Drugim etapem badań była eksploracja osadów aieoaniszonych (sierpie A. wrze si ей). Prowadzono ją zarówno w pobliżu otworu jak i w głębazydi partiach jaskini. W bieżącym sezonie nie przekroczono glębotoici 300 cm, nie osiągnięto leż skalnego dna jaskini. Przedmiotem badań były wszystkie uchwycone dotychczas poziomy osadnicze. Odkrytych zostało kilkadziesiąt artefaktów kamiennych. głównie z radiolarytu, reprezentujących kultury: gra- wecką, szelecką i m ustierską. Odsłonięly został kolejny masywny otoczak granitowy — element kooslrukcji znanej
t w-wy VIU. W zespołach faunistycznych zwracają uwagę koici nosorożca włochatego, bizona stepowego, konia,
renifera i innych przedstawicieli dużych ssaków piej stoce is kich.
Do najważniejszych rezultatów badad należy udokumentowanie nowych elementów istotnych dla rekonstruk cji procesów sedymentacyjnych i odtworzenia historii działalności człowieka we wnętrzu jaskini. Z obserwacji stratygraficznych i doraźnych analiz u ziarnie nia wynika, tę znana z bad ad ubiegłorocznych warstwa XVI (lzw. zielona) wiąże się z sedymentacją typową dla wody stojącej. W czasach poprzedzających osadnictwo ludności ..rouslierskiej" Obłazowa Skala, a w każdym razie jej południowa iciana. w której mieści się jaskinia, znajdowała się w strefie ołpętej taką sedymentacją. Po ustąpieniu wody z jaskini powierzchnię, stanowiącą we wczcinicjszym okresie dno zbiornjka wodnego, prawdopodobnie przemodelował człowiek, poszerzając otwór wejiciowy.
Badania będą kontynuow ane.
Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi
Badania prowadził dr Krzysztof CyreŁ Finansował BBDZ w Częstochowie. Pierwszy sezon badań. Górnopaleolityczne obozew/isko w schronisku skalnym.
P o d le s i« , tt. 1,
Kostltowłce, at. 1 12, gm. Kroczyce, woj. częstochow skie,
A ZP: 91-53/7, 8_________________
Polska Akademia Nauk Instytut Fłistorii Kultury Materialnej — Zakład Archeologii M ałopolski, Zakład Zoologii Syitem aty· cznej i Doświadczalnej w Krakowie______
Itjorm alor Archeologiczny 1989 3
Skaie koło Podlesie, gdzie w 1952 г M uht i Waldemar Chmielewscy przeprowadzili wykopaliska. Zlokalizowane przed schroniskiem wykqpy, obole stwierdzenia, te obozowisko zostało przebadane w c alo ld w 1962 с.. umożliwiły pobranie próbek do analizy palindogicznej oraz powiększyły kos lny materiał faunistyczny.
Drugim stanowiskiem. gdzie przeprowadzono badania so n d a żm e była Jaskinia Złodziejska w Kostkowicach (sL 2). Wykop założony w partii centralnej jaskini wykazał, ie utwory czwartorzędowe zostały w znacznym stopniu zniszczone przez współczesne w kopy. Jedynie zaraz przy wylocie jaskini namulisko wydaje i i ; byf nienaruszone i tylko Um jesl szansa odnalezienia w płzyizJoici ewentualnej warstwy kulturowej.
Trzecim sprawdzooym punkiem było schronisko „KRUCZA SKAŁA" w Kosikowicach (sL I). Leży ono ok. 30 m nad dnem doliny (obecnie suchej) na północnym stoku Góry f.y s a t Swoisty charakter nadaje stanowisku szeroki nawis skalny, chroniący od góry płaską powierzchnię,leżącą bezpośrednio przed wejjciein do niewielkiego schroniska. Wykop zlokalizowany » ró w n o w schronisku ja k i pod naw item obejmował obszar I 8 m2 (ok. 1/3 całej powierzchni schronisk*). Eksplorowano u p rz e mian serie piaszczyste i gruzowe z wkładkami humusu pierwot nego. Odkryto 2 fazy osadnicze. Młodszy zespół kulturowy odsłonięto w eolicznych piaskach zstępującej fazy Vistuiianu. Były lo fragmenty humusu pierwotnego, i lady palenisk oraz skupisko 10 zabytków krzemiennych (m. in. zgrzeÜo. rylec i tnikrorylec) o mągdaledikiej stylistyce.
W aUad starszej fazy kulturowej wchodziły obok 3 zabytków krzemiennych (m. i a. fragment zp zeb ła) wyroby z koici i rogu. Najbardziej efektownym znaleziskiem jest fragment starannie zagładzonego rogu z zachowaj)yra omamenlem złożonym г kropek i kresek oraz — towarzyszący mu ryt przedstawiający wizerunek prawdopodobnie sarny. Stylistyka tych zdobień oraz dane stratygrafie!« przemawiają za związkiem starszego zespołu kulturowego z tradycją ktdtur tylczakowych typu Pavlowien, Jednak powyisza interpretacja kulturowa, z uwagi na małą iloić charakterystycznych zabytków oraz nie wyjaśnioną do к ой ca stratygrafię jesl bardzo hipotetyczna. W związku z tym nie m oi na wykluczyć, że wszystkie znalezione zabytki tworzą jeden zwarty zespół o oryniackiej tradycji kulturowej. Analiza bardzo bogatego materiału kostnego oraz analiza radiowęglowa zebranych węgli drzewnych dostarczą dodatkowych cennych informacji o stanowisku.
Badania będą kontynuow ane.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Katedra Archeologii______
Badania prowadził mgr Jerzy Libera. Finansowali UMCS w Lublinie i BBiDZ w Tar nobrzegu. Drugi sezon badań stan. 4 oraz pierwszy stan. Э. Osadnictwo od paleolitu schyłkowego do epoki brązu.
Stanowisko 3
Odkryte zostało w trakcie badań AZP w 1984 r. na akumulacyjnej lewobrzeżnej terasie nadzalewowej Sanny. Z powierzchni Idlku arów zebrano wówczas kilkanaście zabytków krzemiennych, datując je na mezolit. Późniejsze weryfikacje stanowiska dostarczyły dalszych kilkudziesięciu krzemieni, poświadczając osadnictwo i paleolitu schyłkowego (m. in. 3 rdzenie roazowszaiskie, wióry odbite z tego typu rdzeni, rylec klinowy) oraz neolitu (m. in. odhipki z siekier, fr. wiór owca zbieżnego, ponadto kilka fr. ceramiki — KPL7).
Wobec ponownego niszczenia stanowiska przez wybieranie piasku podjęto badania ratownicze. Założono dwa wykopy po 12 ro1, I w bezpośrednim sąsiedztwie piaskowni, w miejscu pozbawionym ju i warstwy humusowej. W yebplorow ano jedynie kilkanaicje krzemieni o charakterze odpadkowym, zalegających w iluwium, uchwy conym dooŁ. 25 cm. Wykap П usytuowano ok. 30 ra dalej, aa pobliskim p d u ornym, w miejscu nagromadzonej aa powierzchni polepy. Z warstwy humusowej (ok. 22 cm) oraz bielic w ej (ok. 40 cm) wyeksplorowało kilkaset okruchów polepy, fc rdzenia, kilka form technicznych, wióry i odłupki Z form narzędziowych przekłuwać z z fr. siekiery gładzonej, grodk sercowaty, fr. mi kroi ilu, ryicowiec, odhęla oraz wióry rctuszowaae. Ponadto 25 fr. ceramiki
Kilka ułamków naczyń poświadcza osadnictwo KPL (m, in. fr. ze stempelkiem). O nieco odmiennej technolo gii kilka następnych ulamkćw ceramiki pochodzi z 1 okresu epold brązu, do których należy włączyć grodk sercowaty. Trudno natomiast jest datował licznie oagrcłnadz.ooą polepę, tworzącą nieregularny zarys (w warstwie biełicowej), izęłdow o tylko uchwycony. W obrębie tego skupiska nie a obserwowali o paleniska ani innych obiektów.
W ir ód materiału krzemiennego wyróżniono surowiec iwiedechow ski. gościeradowski, czekoladowy, jas- nopopielaty narzutowy(?) 1 być może wołyński.
Stanowisko 4
Badania stanowiły kontynuację prac г roku uhieglego. Przebadano powierzchnię 110 m1 poszerzając wykop 1/88 o dalsze 44 m 1 oraz wykonano szurfy o łącznej powierzchni 66 ra1. Na całej now ood krytej przestrzeni występowały materiały krzemienne i ceramiczne.
Stratygrafia stanowiska przedstawia się następująco: 1. warstwa współczesnego humusu (do 22 cm), 2. war stwa gleby bielicowej (dalsze 30-35 cm), 3. iluwium (ok. 23 cm), 4. rùdawiec (ok. 4S cm). Materiały zalegały w warstw ach 1-3. Nie stw ierdzono zwartych układów krzem ienicow ych, mimo pewnego zróżnicow ania ilcticiowego w obrębie poszczególnych działek. Nie natrafiono również na obiekty pradziejowe.
Wyeksplorowano 2492 zabytki krzemienne, w tym 50 rdzeni. 55 form technicznych. 156 narzędzi oraz 16 odpadków z narzędzi. Ponadto odkryto 14 okruchów polepy. W bardzo drobne fragm. kolei. 237 ułamków ceramiki pradziejowej oraz 25 przedmiotów i obuchów kamiennych.
W obecnym sezonie wykopaliskowym potwierdzono zakres chronologiczny nowoodkrytych materiałów. Na jwięcej zabytków naleiy łączyć ze schyłkowopal coli tyczną kulturą iwiderską. W grupie rdzeni ok. 80% to formy tzw. mazowszańskie, w różnym stopniu eksploatacji. Zbiór ten uzupełniają dwupiętniki oraz liczna grupa regu larnych wiórów odbitych z rdzeni dwupif (owych. W (ród narzędzi dominują rylce wiórowe s muldę i odłup kowe
Potoczek, gm. P otok Wielki, woj. tarn o b rzesk ie, SL 3 1 4, A ZP: 88-78/12 И З
