Procedury badania szczelności jednokomorowych, płynowych, konstrukcyjnie zamkniętych przestrzeni roboczych

(1)

Streszczenie

Jednokomorowymi, płynowymi, konstrukcyjnie zamkniĊtymi przestrzeniami ro-boczymi są m.in.: szybkozłącza – element złączny układów hamulcowych pojazdu samochodowego i przyczepy, łączniki rurowe dla budowlanych instalacji gazowych i wodnych. Podstawowym wymaganiem jakoĞciowym tych elementów jest ich szczel-noĞü, badana pneumatycznie (w kąpieli wodnej lub nie). W publikacji przedstawione są rozwiązania konstrukcyjne stanowisk do badania szczelnoĞci tych elementów. Prezentowane są równieĪ wyniki badaĔ szczelnoĞci tych elementów, które pozwoliły na ustalenie, rozmiarów wystĊpowania, podstawowych przyczyn braku ich szczelno-Ğci tj.: pĊkniĊü szczelno-Ğcianek oraz ich wewnĊtrznych wad.

Słowa kluczowe: badanie szczelnoĞci, szybkozłącza hamulcowa, łączniki rurowe 1. Klasyfikacja płynowych konstrukcyjnie zamkniĊtych przestrzeni roboczych

Płynowa konstrukcyjnie zamkniĊta przestrzeĔ robocza (PKZPR) to [7] powłoka techniczna wykonana z róĪnych tworzyw konstrukcyjnych, róĪnymi technologiami i metodami wytwarzania. Powłoka ta zamyka i oddziela od otoczenia, elementy składowe (PKZPR) oraz płyn (ciecz lub gaz), bĊdące w ruchu lub spoczynku. Elementy te mogą tworzyü z powłoką przesłonĊ lub przesło-ny dla sterowania kierunkiem ruchu płynu i natĊĪeniem jego przepływu.

Ukształtowanie tej powłoki technicznej i przesłon jest zdeterminowane potrzebą realizacji okreĞlonych funkcji, według okreĞlonych przebiegów charakterystyk technicznych, przypisanych temu wytworowi w procesach: wartoĞciowania, konstruowania i wytwarzania, a wyko-rzystywanych w procesie eksploatacji.

Szczególnym i zasadniczym wymaganiem, formułowanym w stosunku do tego typu obiektów mechanicznych, z punktu widzenia ich eksploatacji (w szczególnoĞci: funkcjonalnoĞci, efektywno-Ğci, niezawodnoĞci i bezpieczeĔstwa) jest ich szczelnoĞü.

Obiekty mechaniczne, od których wymagana jest szczelnoĞü, są wszechobecne w naszym oto-czeniu technicznym [2, 3, 4]. Brak lub utrata ich szczelnoĞci moĪe byü przyczyną powaĪnych strat lub tragedii. NieszczelnoĞü butelki moĪe oznaczaü utratĊ cieczy w niej zawartej, ale nieszczelnoĞü instalacji gazowej budowlanej moĪe prowadziü do wybuchu gazu, czego nastĊpstwem moĪe byü zniszczenie mieszkania lub budynku, a w skrajnym przypadku utrata zdrowia lub Īycia.

NieszczelnoĞü elementów składowych rakiety noĞnej wahadłowca Challenger [1] doprowadzi-ła do tragicznej Ğmierci 7 – osobowej załogi i zniszczenia kosztownego promu kosmicznego oraz zaniechania na okres trzech lat realizacji programu kosmicznego USA. W koszty te naleĪy wliczyü utratĊ ewentualnych korzyĞci (np. wynoszenie satelitów komunikacyjnych na orbitĊ okołoziem-ską) w wyniku wyparcia (NASA) z kosmicznych przedsiĊwziĊü komercyjnych.

(2)

NiĪej zostanie zaprezentowana klasyfikacja (PKZPR) wg [7], grupująca je w nastĊpujące kla-sy: jednokomorowe, wielokomorowe skoncentrowane i wielokomorowe rozproszone. KaĪda klasa tych obiektów została podzielona odpowiednio na 3, 2 i 3 ich podklasy, co przedstawi rys. 1. Przykłady płynowych, konstrukcyjnie zamkniĊtych przestrzeni roboczych, zostały zaprezentowane niĪej, w kolejnoĞci wynikającej z klasyfikacji ogólnej (por. rys. 1):

− jednokomorowa, płynowa konstrukcyjnie zamkniĊta przestrzeĔ robocza, to obiekt mechaniczny o pojedynczym kanale z przesłoną lub bez niej, o prostej, lecz skoncentrowanej postaci mate-rialnej. Do niej moĪna zaliczyü nastĊpujące obiekty mechaniczne: kolanka, łączniki, redukcje, trójniki, czwórniki, puszki, pojemniki, butelki, butle na gazy techniczne, butle turystyczne, rury, przewody, złącza,

− wielokomorowa skoncentrowana, płynowa konstrukcyjnie zamkniĊta przestrzeĔ robocza, to obiekt mechaniczny z wieloma kanałami i przesłonami, o skomplikowanej, lecz skoncentrowa-nej postaci materialskoncentrowa-nej. Wymieniü w tej grupie (PKZPR) moĪna: zespoły pneumatyczne, zespo-ły hydrauliczne, pompy, siłowniki, zawory, filtry, akumulatory, zbiorniki, chłodnice, przekład-nie hydrauliczne, rozdzielacze hydrauliczne, komorĊ spalania silnika spalinowego, przestrzeĔ korbowa silnika,

− wielokomorowa rozproszona, płynowa konstrukcyjnie zamkniĊta przestrzeĔ robocza to obiekt mechaniczny z wieloma kanałami i przesłonami o skomplikowanej, lecz rozproszonej postaci materialnej, w strukturze konstrukcyjnej innego obiektu mechanicznego. Z kolei w tej grupie (PKZPR) moĪna wymieniü: układ chłodzenia, układ smarowania, układ zasilania, układ hamul-cowy, instalacje gazowe, instalacje wodociągowe, instalacje centralnego ogrzewania, instalacje sanitarne, gazociągi, ropociągi, instalacje rafinacji ropy naftowej.

Z koniecznoĞci ograniczona prezentacja postaci konstrukcyjnych tych obiektów mechanicz-nych, przedstawiona wyĪej, dostarcza informacji o ich olbrzymiej róĪnorodnoĞci. W celu prowa-dzenia dalszych rozwaĪaĔ zaproponowano nastĊpującą ogólną klasyfikacjĊ płynowych konstruk-cyjnie zamkniĊtych przestrzeni roboczych, którą przedstawiono na rys. 1 [7]. U jej podstaw legły nastĊpujące przesłanki: wypełniane funkcje, stopieĔ skomplikowania ich budowy, wymiary, sto-pieĔ koncentracji itp.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 48, 2011

(3)

Rysunek 1. Ogólna klasyfikacja płynowych konstrukcyjnie zamkniĊtych przestrzeni roboczych ħródło: [7]

Wspomniana wyĪej róĪnorodnoĞü (PKZPR) implikuje zbudowanie szczegółowej ich klasyfi-kacji. UwzglĊdnia ona nastĊpujące kryteria podziału (PKZPR): zakres ciĞnieĔ roboczych, rodzaj medium roboczego, tworzywo konstrukcyjne, liczbĊ kanałów przelotowych, liczbĊ przesłon, ro-dzaj objĊtoĞci roboczej, ruch elementów składowych, roro-dzaj uszczelnienia, roro-dzaj medium testują-cego, wymagania dotyczące szczelnoĞci.

(4)

21 Rys unek 2. Sz cz egó łow a kl as yf ik acj a p łynow ych k ons tr ukcyjnie z amkni Ċty ch p rze strze ni ro bo czy ch ħ ród ło: [7]

(5)

2. Postaü konstrukcyjna szybkozłączki

Tworzywem konstrukcyjnym wykorzystywanym do wytworzenia szybkozłączki jest alumi-nium. Główne jej elementy są wytworzone metodą odlewania aluminium w automatach odlewni-czych ciĞnieniowych. Korpus szybkozłączki wraz z elementami uszczelniającymi i ryglującymi tworzą zespół pneumatyki hamulcowej trwały i niezawodny. Na kolejnych fotografiach, oznaczo-nych jako rysunki nr: 3, 4 i 5, przedstawiono odpowiednio: widok z dołu, widok z góry i widok od prawej strony [5].

Rysunek 3. Widok szybkozłączki z dołu ħródło: [5].

(6)

Rysunek 4. Widok szybkozłączki z góry ħródło: [5].

Rysunek 5. Widok szybkozłączki od prawej strony ħródło: [5].

(7)

3. Badania szczelnoĞci korpusu szybkozłączki

3.1. Wymagania odbiorcze i metoda badania szczelnoĞci korpusu szybkozłączki

Biorąc pod uwagĊ zastosowanie korpusu szybkozłączki w układzie hamulcowym samochodu ciĊĪarowego i naczepy, bardzo waĪną cechą korpusu jest jego szczelnoĞü, musi on byü absolutnie szczelny. Badanie szczelnoĞci odbywa siĊ metodą klasyfikacji alternatywnej: szczelny – nie-szczelny, metoda zanurzeniową, szczegółowo opisanych w [5]. Wymagania odbiorcze w zakresie szczelnoĞci korpusu szybkozłączki sprowadzają siĊ do napełnienia badanej komory korpusu szyb-kozłączki sprĊĪonym powietrzem o ciĞnieniu 15 bar, przez czas niezbĊdny do oceny jego szczel-noĞci bądĨ nieszczelszczel-noĞci. Podczas próby szczelszczel-noĞci element ten jest zanurzony w kąpieli wodnej przez 10 sekund. JeĪeli na powierzchni odlewu korpusu pojawią siĊ pĊcherze powietrza to jego odlew zostaje zaliczany do kategorii korpusów nieszczelnych i zostaje zakwalifikowany, jako wy-rób niezgodny, natomiast jeĪeli na powierzchni korpusu nie pojawiają siĊ pĊcherze powietrza to jego odlew zostaje zaliczony do kategorii korpusów szczelnych.

3.2. Stanowisko do badania szczelnoĞci szybkozłączki

Próba szczelnoĞci odbywa siĊ na stanowisku kontrolno – odbiorczym zaprezentowanym, na rysunku 6 [5]. Stanowisko wyposaĪone jest w zbiornik na wodĊ (1), korpus szybkozłączki (2) jest umieszczany w gnieĨdzie odpowiadającym jego kształtowi od strony powierzchni wyposaĪonej w uszczelnienia. Gniazdo to jest wyĪłobione w poziomej płycie stanowiska (dnie zbiornika – 1). Korpus jest dociskany pionowym, pneumatycznym siłownikiem (3), do gniazda płyty. Do króüca jej korpusu przy pomocy poziomego siłownika pneumatycznego (4) jest uszczelka ruchoma (6). Poprzez przyłącze, usytuowane w płycie stanowiska w obrĊbie gniazda uszczelniającego, dopro-wadzane jest pod ciĞnieniem powietrze testujące, do wnĊtrza komory korpusu szybkozłączki. Rozwiązanie konstrukcyjne mechanizmu mocowania korpusów zapewnia szczelne zamkniĊcie komory korpusu szybkozłączki.

(8)

Rysunek 6. Schemat poglądowy stanowiska do badania szczelnoĞci korpusu szybkozłączki ħródło: Opracowanie własne.

Legenda: 1 – korpus stanowiska ze zbiornikiem cieczy, 2 – korpus szybkozłącz ki, 3 – siłownik pneumatyczny dociskający, 4 – siłownik pneumatyczny uszczelniający, 5 – uszczelka stała, 6 – uszczelka ruchoma

3.3. Zasada funkcjonowania stanowiska do badania szczelnoĞci

Odlew korpusu naleĪy umieĞciü w gnieĨdzie uszczelniającym. NastĊpnie uruchamiany jest pionowy, pneumatyczny siłownik, który dociska odlew korpusu do gniazda. W celu zabezpiecze-nia przed ubytkiem powietrza z komory badanego korpusu, gzabezpiecze-niazda są wyfrezowane w kształcie dolnego zarysu korpusu i zaopatrzone w uszczelnienia typu oring. Siłownik pneumatyczny, po-ziomy ma podobne zastosowanie, zamyka on szczelnie króciec odlewu, w celu eliminacji ubytku powietrza testującego. Gdy siłownik ten wraz ze stoĪkową tuleją i oringiem, dosuniĊty zostanie do króüca korpusu, wtedy komora korpusu jest szczelnie zamkniĊta i niemoĪliwa jest utrata powie-trza testującego. NastĊpnie doprowadzana jest do zbiornika ciecz (woda), przez co odlew korpusu zostaje zatopiony. Po zanurzeniu badany element na szczelnoĞü, zostaje napełniony powietrzem o ciĞnieniu 10 bar. Zanurzenie trwa 10 sekund. Pojawiające siĊ pĊcherze powietrza na powierzchni badanego korpusu oraz pĊcherze powietrza w kąpieli wodnej, informują badającego o niezgodno-Ğci (nieszczelnoniezgodno-Ğci) odlewu korpusu [5].

(9)

4. Wyniki badania szczelnoĞci i ich interpretacja

Badania dotyczące niezgodnoĞci odlewów powodujących jego nieszczelnoĞü a w szczególno-Ğci pĊkniĊü (dominującej niezgodnoszczególno-Ğci) zostały przeprowadzone w trakcie procesu odlewania i obróbki mechanicznej wyrobu, w miesiącach: kwiecieĔ, maj, czerwiec 2008 roku.

Analizując wykresy, przedstawione na rys.: 7, 8 i 9, moĪna zauwaĪyü losowoĞü w kształtowa-niu siĊ liczby korpusów nieszczelnych np. z powodu pĊkniĊcia Ğcianek korpusu. Stwierdzono, Īe w okresie badaĔ (tj. jednego kwartału), odsetek niezgodnych odlewów korpusu kształtuje siĊ na poziomie od 3,4 % do 3,8 %. WartoĞü jest zgodna z wymaganiom normy zakładowej, okreĞlającej ten poziom jako 3 do 5%.

Z przeprowadzonych badaĔ, jednoznacznie wynika, Īe brak szczelnoĞci odlewu korpusu, jest jego najczĊstszą niezgodnoĞcią tego elementu. PĊkniĊcia odlewu korpusu, to niezgodnoĞü, która w zasadniczy sposób determinuje iloĞü elementów nieszczelnych. Pozostałe niezgodnoĞci, takie jak: odchyłki wymiarowe, zabrudzenia, skrzywienia, wykruszenia, wyrwania, pory materiałowe i złuszczenia, mają dla jakoĞci tego wyrobu marginalnie znaczenie.

Rysunek 7. Globalna iloĞü nieszczelnych korpusów szybkozłączki oraz ich iloĞü spowodowana wyłącznie jego pĊkniĊciami, w miesiącu kwietniu ħródło: [5]. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 ilo Ğü odpadu niesz cz elny ch zespo łów

dni miesiąca kwiecieĔ

nieszczelnoĞü pĊkniĊcia

(10)

Rysunek 8. Globalna iloĞü nieszczelnych korpusów szybkozłączki oraz ich iloĞü spowodowana wyłącznie jego pĊkniĊciami, w miesiącu maju

ħródło: [5].

Rysunek 9. Globalna iloĞü nieszczelnych korpusów szybkozłączki oraz ich iloĞü spowodowana wyłącznie jego pĊkniĊciami, w miesiącu czerwcu ħródło: [5].

Wyniki badania szczelnoĞci odlewów korpusów szybkozłączki dokonano dla okresu jednego kwartału 2008 roku, w miesiącach: kwiecieĔ, maj, czerwiec. Stwierdzono, Īe nieszczelnoĞü odle-wów korpusów w najwiĊkszej mierze jest spowodowane jego pĊkniĊciami, co ilustrują rysunki: 7, 8 i 9. Na wymienionych rysunkach pokazano równieĪ kształtowanie siĊ liczby nieszczelnych od-lewów korpusów z powodu innych przyczyn np. obcych wtrąceĔ, porów, rzadzizn i innych.

Pojawianie siĊ niezgodnoĞci odlewów korpusów, powodujących ich nieszczelnoĞü, nie jest uwarunkowana czasem kalendarzowym mierzonym w: dniach, tygodniach, dekadach miesiąca i miesiącach w roku. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 ilo Ğü odpadu niesz cz elny ch z espo łów

dni miesiąca maj

nieszczelnoĞü pĊkniĊcia 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 ilo Ğü odpadu nieszczelny ch zespo łów

dni miesiąca czerwiec

nieszczelnoĞü pĊkniĊcia Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management

(11)

Zdarzają siĊ dni, w których pĊkniĊcie jest w niewielkiej iloĞci przyczyną nieszczelnoĞci odle-wu korpusu, o nieszczelnoĞci decydują inne przyczyny aniĪeli wymieniona (por.: 18 i 23 kwietnia, 1 i 2 maj i 3 czerwca). Innym godnym wyróĪnienia zjawiskiem jest fakt wyraĨnej dominacji szczelnoĞci elementu z przyczyny pĊkniĊcia odlewu korpusu, nad innymi przyczynami jego nie-szczelnoĞci (por.: 3 kwietnia, 8 maj, 9, 24 i 27 czerwiec). NaleĪy stwierdziü, Īe kształtowanie siĊ stosunku przyczyn nieszczelnoĞci odlewu korpusu spowodowanych jego pĊkniĊciami i innymi przyczynami aniĪeli pĊkniĊciami, ma charakter losowy, trudno jest sformułowaü jakąkolwiek pra-widłowoĞü.

5. Przykłady asortymentu łączników jednokanałowych

W zaleĪnoĞci od kształtu łączników jednokanałowych rozróĪnia siĊ: złączki, dwuzłączki, kolanka, łuki, obejĞcia, korki i zaĞlepki. Na rysunkach od 10 do 14 przedstawiono przykłady róĪ-nych typów łączników jednokanałowych [6].

Rysunek 10. Złączka nakrĊtno – wkrĊtna równoprzelotowa ħródło: [6].

Rysunek 11. Złączka nakrĊtna równoprzelotowa ħródło: [6].

(12)

Rysunek 12. Złączka wkrĊtna równoprzelotowa z gwintem prawym i lewym ħródło: [6].

Rysunek 13. Łącznik typu łuk 90°, krótki, nakrĊtny ħródło: [6].

Rysunek 14. Kolanko 90° nakrĊtne, równoprzelotowe ĩródło: [6]

(13)

6. Stanowisko do badania szczelnoĞci łączników

Stosowanie łączników typu: dwuzłączka prosta, nakrĊtno wkrĊtna, płaska oraz łuk 90°, krótki, nakrĊtny, w instalacjach budowlanych gazowych wymaga sprawdzenia szczelnoĞci kaĪdego łącz-nika. Badanie szczelnoĞci przeprowadza siĊ w wannach wypełnionych wodą, wyposaĪonych w odpowiednie dla danego typu łączników, uchwyty, które obustronnie uszczelniają badany łącz-nik i poprzez które doprowadza siĊ sprĊĪone powietrze. Ogólny widok urządzenia testującego szczelnoĞü łączników pokazano na rysunku 15 (11). Badane odlewy po zaciĞniĊciu (i uszczelnie-niu) w uchwytach, zanurzane są w wodzie, z jednoczesnym doprowadzeniu powietrza pod ciĞnie-niem 0,5 MPa. Czas tej operacji trwa minimum 3 sekundy. Ewentualne zaburzenie kąpieli wod-nej, bąbelkami sprĊĪonego powietrza jest podstawą do uznania łącznika jako niezgodnego z wy-maganiami technicznymi dla tych obiektów.

Rysunek 15. Schemat poglądowy stanowiska do badania szczelnoĞci łącznika rurowego ħródło: Opracowanie własne.

Legenda: 1 – platforma badawcza, 2 – uszczelka stała, 3 – łącznik rurowy, 4 – uszczelka ruchoma, 5 – siłownik pneumatyczny uszczelniający łącznik, 6 – ciecz (woda), 7 – siłownik pneumatyczny

(14)

7. Wyniki badania szczelnoĞci łączników w latach 2006 – 2009

Wyniki badania szczelnoĞci łączników typu łuk 90º, krótki i natrĊtny, 2 ½˝, przedstawiono na rysunkach 16 i 17.

Rysunek 16. Liczba łączników typu łuk 90º, krótki i natrĊtny, 2 ½˝, o wewnĊtrznych wadach materiałowych, w latach: 2006–2009 ħródło: [6].

Przyczyną niezgodnoĞü z uwagi na nie wypełnienie wymagania co do szczelnoĞü łączników są wewnĊtrzne wady tworzywa konstrukcyjnego (pory, obce wtrącenia, rzadzizny, zimne kryształy itp.). Okresem badawczym były lata od 2006 do 2009 (por. rysunek 16). Brak szczelnoĞci łączni-ków nieocynkowanych, z uwagi na procentowy ich udział w wielkoĞci ich produkcji, wykazywał duĪe wahania i odpowiednio w kolejnych latach wynosił: 2,63%; 0,97%, 2,11% i 1,73%, Ğrednio – 1,86%. Warto by podjąü dodatkowe badania nad wyjaĞnieniem procentowego udziału niezgodno-Ğci, ze wzglĊdu na wady wewnĊtrzne, dla łączników nieocynkowanych w roku 2006. Poziom ana-lizowanej wielkoĞci dla łączników ocynkowanych, moĪna uznaü za niemal stabilny, wynosił on odpowiednio w kolejnych latach: 0,09%; 0,18%; 0,27% i 0,24%, Ğrednio – 0,20%. Ocynkowanie łączników, sądząc po procentowych wartoĞciach niezgodnoĞci, „doszczelnia” je, w sytuacji istnie-nia wad wewnĊtrznych tworzywa konstrukcyjnego – Īeliwa.

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 2006 2007 2008 2009 6887 1744 3254 ₃₀₃₂ 950 1681 1654 824 Ilo Ğü szt. łączniki czarne (nieocynkowane) łączniki białe (ocynkowane) Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management

(15)

Rysunek 17. Liczba łączników typu łuk 90º, krótki i nakrĊtny, 2 ½˝, z pĊkniĊciami na zimno, w latach: 2006–2009

ħródło: [6].

Kolejną analizowaną przyczyną, niezgodnoĞci tych łączników, ze wzglĊdu na przyczynĊ bra-ku ich szczelnoĞci są pĊkniĊcia na zimno. Generalnie moĪna powiedzieü, Īe procentowe udziały liczby niezgodnoĞci dla łączników nieocynkowanych i ocynkowanych do wielkoĞci ich produkcji, osiągają poziom akceptowalny (por. rysunek 17). Wynoszą one dla łączników nieocynkowanych, nastĊpujące wartoĞci: 0,02%; 0,01%, 0,01% i 0,01%, Ğrednio – 0,01%, zaĞ dla łączników ocynko-wanych wartoĞci te wynoszą odpowiednio: 0,03%; 0,01%; 0,03% i 0,03%, Ğrednio – 0,03%. Warto zauwaĪyü, Īe procentowe udziały niezgodnoĞci, ze wzglĊdu na brak ich szczelnoĞci, spowodowa-nej pĊkniĊciami Ğcianki łącznika na zimno, jest wiĊkszy dla łączników ocynkowanych aniĪeli dla łączników nieocynkowanych. Z duĪą dozą ostroĪnoĞci moĪna stwierdziü, Īe proces ocynkowania łączników „odsłania” istniejące pĊkniĊcia Ğcianek łączników.

8. Podsumowanie i wnioski

Zastosowana procedura badania szczelnoĞci według klasyfikacji alternatywnej: szczelny nie-szczelny, dla odlewów korpusów szybkozłączki i łączników przelotowych jest prosta i skuteczna, co czyni ją procedurą obiektywną i spełniającą wymagania tego badania.

Wybór, dla tych konkretnych przypadków, metody zanurzeniowej do badania szczelnoĞci, jest efektywne i proste w realizacji przemysłowej.

Wykorzystane do badania szczelnoĞci powietrza sprĊĪonego, jest czynnikiem testującym: nie-palnym, tanim, łatwym do pozyskania i nie powodującym likwidacji nieszczelnoĞci np. przez utle-nianie jej powierzchni.

Stanowiska do badania szczelnoĞci tych obiektów, mogą byü rozwiązaniami wielomoduło-wymi, co zapewnia poĪądaną jego wydajnoĞü w zakresie tego badania.

0 50 100 150 200 250 300 350 2006 2007 2008 2009 43 71 83 11 310 134 153 116 Ilo Ğü szt. łączniki czarne (nieocynkowane) łączniki białe (ocynkowane)

(16)

Główną przyczyną powstawania nieszczelnoĞci odlewu tych elementów są pĊkniĊcia jego Ğcianek oraz wewnĊtrzne wady materiałowe. Pozostałe przyczyny niezgodnoĞci odlewu równieĪ mogą powodowaü zjawisko przecieku czynnika testującego, ale w akceptowalnym stopniu.

Bibliografia

1. Bank J.: Zarządzanie przez jakoĞü. Wydawnictwo Gebethner i S-ka, Warszawa 1996. 2. Bąkowski K.: Sieci i instalacje gazowe. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa

2007.

3. Balawender A.: Podstawy hydrauliki. Instytut Maszyn Przepływowych PAN, GdaĔsk 1996. 4. ŁĊdzki A., ZieliĔski K., Klimczyk A.: Podstawy technologii i przetwarzania cz. VII

Odlew-nictwo. Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej. Kraków 1998.

5. Salamon S.: Tightness Testing of a Pneumatic Element of the Brake System of a Vehicle. Quality Production Improvement. Zaborze 2009.

6. Salamon S.: Diagnosing Tightness Single-Channel Fittings Ductile Cast Iron for Building Gas Networks. XV Medzinárodné vedecké sympózium. Kvalita a spol'ahlivost strojov. Sprievodna akcia Medzinarodneho strojarskeho vel'trhu 2011 v Nitre. Nitra 2011.

7. Salamon S., Diagnostyka szczelnoĞci płynowych konstrukcyjnie zamkniĊtych przestrzeni ro-boczych. Monografia 333, Seria Mechanika, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kra-ków 2006.

TIGHTNESS TESTING PROCEDURES IN CONFINED-DESIGN SINGLE-CELL PNEUMATIC WORKING SPACES

Summary

Confined-design single-cell pneumatic working spaces include: quick couplings, i.e. connecting elements of brake systems in motor vehicles and trailers, and ipe fit-tings in building gas and water installations. One of the basic quality requirements for these elements is their tightness verified pneumatically (either in a water bath or not). This publication describes design solutions of testing stands used to test these elements’ tightness. It also presents their tightness test results, which made it possi-ble for us to identify the incidence of basic reasons for leaks resulting from breaks in their walls and their internal defects.

Keywords: tightness tests, brake quick coupling, pipe fittings

Szymon Salamon

Politechnika CzĊstochowska

Al. Armii Krajowej 19 B, 42-200 CzĊstochowa e-mail: salamon@zim. pcz. pl