Rola Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 681. 2005. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Piotr Serafin Katedra Gospodarki Regionalnej. Rola Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich Powstawanie nowych instytucji stało się możliwe wskutek zmian politycznych, które zainicjowały transformację systemową. Zjawisko to potwierdza W. Morawski pisząc, że „polityka kształtuje instytucje, kiedy na zewnątrz istniejących jeszcze starych instytucji rodzą się impulsy w kierunku ich niszczenia i na ich miejsce powoływania nowych”1. W większości powstałe w ostatniej dekadzie XX w. instytucje działające na obszarach wiejskich oferują szeroki zakres wsparcia pod względem rodzajowym, przestrzennym, jak również czasowym. Na ofertę ich działalności składają się m.in.: pomoc finansowa, działalność informacyjna, szkoleniowa, doradcza dla osób prawnych i fizycznych. Do powołanych przez rząd instytucji działających na obszarach wiejskich należą: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), Agencja Nieruchomości Rolnych (ANR), będąca następcą prawnym Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (AWRSP), Agencja Rynku Rolnego (ARR). Konieczne jest tu również uwzględnienie zlikwidowanej w maju 2002 r. Polskiej Agencji Rozwoju Regionalnego (PARR), której część zadań przejęła Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). W początkowym okresie przemian ustrojowych, przy wysokiej inflacji i słabo rozwiniętym systemie kredytowania rolniczej działalności, rolnicy nie mieli sprzyjających warunków do realizacji inwestycji modernizujących ich gospodarstwa. Stąd jednym z ważnych problemów w rozwoju rolnictwa stała się reorganizacja 1. W. Morawski, Od pragnień do dostosowań, „Społeczeństwo Otwarte” 1995, nr 2, s. 5..

(2) 102. Piotr Serafin. systemu finansowania rolnictwa. W 1992 r. został powołany Fundusz Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa (FRiOR), którego zadaniem było udzielenie pomocy finansowej zadłużonym rolnikom2. Finansowanie Funduszu oparto na środkach pochodzących z oprocentowania bankowych rezerw obowiązkowych w Narodowym Banku Polskim (NBP) oraz na środkach budżetowych kierowanych na działalność restrukturyzacyjną i modernizacyjną w rolnictwie. Jednak na skutek braku jasno zdefiniowanych procedur i definicji kryteriów działalności FRiOR postanowiono powołać agencję wspierającą zmiany strukturalne w rolnictwie. Główną agendą rządową powołaną do życia w celu pomocy w rozwoju infrastruktury wiejskiej oraz modernizacji i transformacji wsi, wzorowaną na francuskiej Agencji Publicznej do Spraw Poprawy Struktur Rolniczych (CNASEA), jest ARiMR. Na mocy Ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja uzyskała osobowość prawną. Do zadań Agencji wymienianych w ustawie należy wspieranie3: – inwestycji w rolnictwie, w przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach na rzecz rolnictwa, – przedsięwzięć warunkujących wykorzystanie posiadanej bazy produkcyjnej gospodarstw rolnych i działów specjalnych produkcji rolnej w celu rozpoczęcia, zwiększenia lub wznowienia produkcji, – poprawy struktury agrarnej, w tym zwłaszcza tworzenia i powiększania gospodarstw rodzinnych w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego, – przedsięwzięć tworzących nowe miejsca pracy dla mieszkańców wsi w obszarach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, a także miast do 20 tys. mieszkańców, – rozwoju infrastruktury techniczno-produkcyjnej miast do 5 tys. mieszkańców, wsi i rolnictwa, jak również inwestycji związanych z tworzeniem giełd i rynków hurtowych, – przedsięwzięć w zakresie podnoszenia lub zmiany kwalifikacji zawodowych mieszkańców wsi w obszarach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, doradztwa rolniczego i informacji rolniczej oraz wdrażania i upowszechniania rachunkowości w gospodarstwach rolnych, realizowanych przez organizacje rządowe, samorządowe i pozarządowe, – restrukturyzacji jednostek badawczo-rozwojowych działających na rzecz rolnictwa i gospodarki żywnościowej, – powstawania i rozwoju towarzystw ubezpieczeń wzajemnych w rolnictwie, – rozwoju infrastruktury informatycznej banków spółdzielczych, – powstawania i rozwoju grup producentów rolnych i ich związków, 2. Zasady funkcjonowania oraz źródła zasilania Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, Dz.U. 1992, nr 49, poz. 222. 3 Dz.U. 1994, nr 1, poz. 2..

(3) Rola Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa…. 103. – realizacji innych zadań wynikających z polityki państwa w zakresie rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego, – kształcenia mieszkańców wsi w szkołach wyższych poprzez udzielanie poręczeń spłaty kredytów studenckich, – rozwoju rolnictwa ekologicznego i edukacji w zakresie ekologii. Funkcjonowanie Agencji opiera się na kilku rodzajach źródeł finansowych, wśród których najważniejsze są środki budżetowe określone corocznie w ustawie budżetowej, środki uzyskane w ramach bezzwrotnej i kredytowej pomocy zagranicznej, w tym z funduszy Unii Europejskiej i odsetki od lokat bankowych. ARiMR stała się dysponentem środków finansowych i innego mienia dotychczasowego Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa oraz przejęła jego zobowiązania i wierzytelności. Jednostka ta, jako jedna z pierwszych, umożliwiła transfer znacznych środków pieniężnych na programy naprawy regionów wiejskich. Agencja była dysponentem środków pochodzących z pożyczki zwrotnej „ASAL-300”, udzielonej polskiemu rządowi przez Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju. Z pożyczki w wysokości 300 mln USD dofinansowywano w latach 1994–1997 budowę wodociągów, kanalizacji i telefonizację na wsi, dzięki czemu można było tworzyć podstawy wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Drugi cel wspomagał realizację „Programu dostosowawczego dla sektora rolnego” (PDSR)4. W ramach uruchomionego przez Unię Europejską „Specjalnego programu przygotowawczego dla funduszy strukturalnych”, którego głównym celem jest przygotowanie instytucjonalno-prawne krajów – kandydatów do korzystania po akcesji z funduszy strukturalnych UE, ARiMR została wyznaczona przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi do pełnienia funkcji agencji płatniczej i wdrożeniowej dla programu SAPARD5. Wsparcie realizowane w ramach SAPARD ma charakter wieloletnich programów, zgodnych z zasadami programów operacyjnych. W wstępnej wersji programu na lata 2000–2006 zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1268/99 4 M. Podstawka, System finansowy w rolnictwie na tle integracji Polski z UE, FAPA, Warszawa 2000, s. 154. 5 SAPARD – Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development („Specjalny program akcesyjny dla rolnictwa i obszarów wiejskich”) – w Polsce nakreślone zostały trzy jego cele nadrzędne: poprawa ekonomicznej konkurencyjności polskiego sektora rolno-spożywczego, na rynku krajowym i rynku międzynarodowym, dostosowanie sektora rolno-spożywczego do standardów acquis communautaire w zakresie jakości, higieny i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska, stymulowanie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez wspieranie rozwoju infrastruktury technicznej oraz tworzenie warunków do podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi..

(4) 104. Piotr Serafin. Ministerstwo Rolnictwa nakreśliło plan i terminarz wdrażania działań w obszarach wiejskich. Działania te grupowane są wokół dwóch osi priorytetowych: 1) priorytet I. Poprawa efektywności sektora rolno-spożywczego: – działanie 1. Poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybnych, – działanie 2. Inwestycje w gospodarstwach rolnych; 2) priorytet II. Poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej i tworzenia miejsc pracy: – działanie 3. Rozwój infrastruktury obszarów wiejskich, – działanie 4. Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich, – działanie 5. Pilotowe schematy rolno-środowiskowe i zalesieniowe, – działanie 6. Szkolenia zawodowe, – działanie 7. Pomoc techniczna. W okresie 2000–2002 program koncentrował się na przygotowaniach sektora rolno-spożywczego do wdrożenia dorobku prawnego dotyczącego wspólnej polityki rolnej oraz innych związanych z nią rodzajów polityki. Po przystąpieniu Polski do UE działania planowane w ramach programu zostały przesunięte do programów operacyjnych funduszy strukturalnych UE, a w szczególności Sekcji Orientacji Funduszu EAGGF oraz do programów finansowanych z Sekcji Gwarancji Funduszu EAGGF6. Zgodnie z wymogami Komisji Europejskiej stan przygotowań ARiMR do pełnienia funkcji Agencji SAPARD był przedmiotem licznych audytów dokonywanych zarówno przez audytorów wewnętrznych, jak i zewnętrznych. W odniesieniu do zapisów przyjętych w wieloletniej umowie finansowej, oceniano zgodność kluczowych kryteriów akredytacji, takich jak: pisemne procedury, podział obowiązków, procedury zobowiązań i płatności, procedury księgowe, bezpieczeństwo systemu informatycznego, procedury przetargowe, audyt wewnętrzny. Dokument potwierdzający przekazanie ARiMR zarządzania programem SAPARD został opublikowany w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich z dnia 2 lipca 2002 r. (2002/593/EC). Do wdrażania przez Agencję SAPARD zostały określone działania 1–3, 6, 7. O środki finansowe przydzielane w ramach poszczególnych działań w wysokości do 50% kosztów kwalifikowanych mogą się starać rolnicy, grupy producentów rolnych, rybnych i ich związki oraz gminy i powiaty. Poprawność formalną i ocenę ekonomiczną wniosków o dofinansowanie podejmowanych inwestycji rozpatrują regionalne oddziały Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pełniące funkcje Agencji SAPARD7. Na początku lipca 2002 r. rozpoczęto przyjmowanie 6 SAPARD. Program Operacyjny dla Polski (wersja z 20.03.2002 r.), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2002, s. 5–6. 7 Oddziałów ARiMR jest 16, znajdują się na terenie każdego województwa..

(5) Rola Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa…. 105. wniosków na pierwsze trzy działania; do dnia 30.09.2003 r. zostało złożonych łącznie 10 025 wniosków, z czego 3928 otrzymało pozytywną ocenę końcową. Działanie 1 przewiduje pomoc dla przedsiębiorców funkcjonujących w sektorze mleczarskim, mięsnym, przetwórstwa owoców i warzyw oraz rybnym. Ponieważ przeprowadzenie niezbędnych inwestycji w tym sektorze związane jest z wysokimi kosztami, stąd będą one częściowo finansowane z krajowych środków publicznych (budżetu centralnego i budżetów wojewódzkich). Pomoc dla przemysłu rolno-spożywczego wynika z kilku przesłanek. Konieczne staje się przystosowanie go do silnej konkurencji na rynkach Wspólnoty, jest to bowiem dział dający zatrudnienie, jak również wpływa na dochodowość i zatrudnienie w rolnictwie. Zakłady przetwórcze muszą sprostać surowym wymogom sanitarno-weterynaryjnym, jakie obowiązują w Unii, co wiąże się z modernizacją budynków, wprowadzeniem sprawnego systemu kontroli i z przeszkoleniem pracowników. Składanie wniosków zakończono 29.09.2003 r. Szczegółowe kierunki pomocy w obszarze działania 1 wraz z zestawieniem ilościowym prezentuje tabela 1. Tabela 1. Liczba wniosków o pomoc finansową z programu SAPARD w ramach działania 1 z pozytywną oceną końcową Schemat / komponent Wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa. Liczba wniosków z pozytywną oceną końcową 296. – Sektor mleczarski. 127. – Sektor mięsny. 152. – Sektor rybny. 17. Wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawy marketingu owoców i warzyw. 55. Łącznie. 351. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Raportu kwartalnego – III kwartał 2003, ARiMR, www.armir.gov.pl, 30.09.2003.. Na 911 złożonych wniosków 406 zostało zarejestrowanych przez Agencję, z czego po weryfikacji pozytywną ocenę końcową otrzymało 351, na łączną kwotę ok. 321,4 mln zł, co stanowi 64,16% limitu8. Wysokość pomocy finansowej dla zakładu przetwarzającego mleko, mięso lub ryby zawierała się w przedziale od 125 tys. zł do 6 mln zł. Przetwórcy owoców i warzyw byli limitowani kwotą 1,1 mln zł, możliwą do powiększenia o 2,2 mln zł w przypadku wykonania inwestycji na rzecz grup producentów. Same grupy i ich związki mogły ubiegać się o środki w wysokości do 2,2 mln zł. 8 Raport kwartalny – III kwartał 2003, ARiMR, dokument w wersji elektronicznej, www.armir. gov.pl, 30.09.2003, s. 4..

(6) Piotr Serafin. 106. Z uwagi na niskie dochody rolników, uniemożliwiające przeznaczenie znacznych środków na modernizację gospodarstw, do programu przedakcesyjnego włączone zostały inwestycje w gospodarstwach rolnych. W działaniu 2 za priorytetowe dziedziny uznano restrukturyzację produkcji mleka, modernizację gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierząt rzeźnych i zwiększanie różnorodności produkcji gospodarskiej. Możliwość skorzystania z tego źródła finansowania ograniczona została wiekiem rolnika (do 50. roku życia) oraz stosownym wykształceniem lub (i) doświadczeniem zawodowym. Dodatkowo osoby ubiegające się o środki pomocowe muszą być objęte ubezpieczeniem społecznym na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników9. Kolejną trudnością jest przedłożenie właściwie przygotowanego projektu przedsięwzięcia wraz z jego planem finansowym. Z programu, po uprzedniej weryfikacji wniosku, ocenie założeń techniczno-technologicznych i ekonomicznych można ubiegać się o środki w wysokości do 50% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Kwoty te są zróżnicowane ze względu na rodzaj projektu; najwyżej dotowana będzie budowa urządzeń do przechowywania gnojowicy – do 110 tys. zł; prace modernizacyjne z zakresu produkcji mleka wspierane będą kwotą do 85 tys. zł; przy hodowli bydła mięsnego, owiec i drobiu rolnicy mogą uzyskać do 50 tys. zł przeznaczonych m.in. na doposażenie obór, zakup wyselekcjonowanego genetycznie inwentarza lub budowę (zakup) urządzeń służących do składowania pasz i właściwej gospodarki odchodami zwierząt. Dofinansowanie podobną kwotą obejmie działania zmierzające do zwiększenia liczby gospodarstw uzyskujących dochód z działalności rolniczej poza sektorami tradycyjnymi przyczyniającej się do zmniejszania bezrobocia utajonego na wsi. Rolnicy złożyli 2885 wniosków, z czego 1839 (63,7%) otrzymało pozytywną ocenę końcową. Wartość dofinansowania wyniesie ok. 80,7 mln zł, tj. 23,8% przyznanej kwoty limitu, przy czym składanie wniosków nie zostało jeszcze zakończone. Strukturę rozpatrzonych wniosków według działań priorytetowych prezentuje tabela 2. Oś priorytetowa II, wokół której budowany był SAPARD, jest ukierunkowana społecznie, gdyż działania podejmowane w jej zakresie pozwolą zwiększyć dostępność do obiektów użyteczności publicznej. Bardzo dużym zainteresowaniem cieszyły się kierunki pomocy przewidzianej dla gmin, powiatów i związków międzygminnych w ramach zakończonego zbierania wniosków do działania 3; ich łączna wartość przekroczyła przewidziany próg finansowy. Po ich zarejestrowaniu i rozpatrzeniu konsumpcja przydzielonych limitów wyniosła 82,23%, tj. ok. 802,7 mln zł. Z uwagi na bardzo wysoki koszt budowy infrastruktury technicznej w obszarach wiejskich przewidziano wsparcie dla podmiotów podejmujących się realizacji inwestycji w zakresie: 9. Ubezpieczenie społeczne rolników, Dz.U. 1998, nr 7, poz. 25..

(7) Rola Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa…. 107. – zaopatrzenia podmiotów wiejskich w wodę wraz z uzdatnieniami (schemat 3.1), – odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych (schemat 3.2), – gospodarki odpadami stałymi (schemat 3.3), – dróg gminnych i powiatowych na obszarach wiejskich (schemat 3.4), – zaopatrzenia w energię (schemat 3.5). Tabela 2. Liczba wniosków o pomoc finansową z programu SAPARD w ramach działania 2 z pozytywną oceną końcową Schemat / komponent. Liczba wniosków z pozytywną oceną końcową. Restrukturyzacja produkcji mleka. 153. Modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierząt rzeźnych. 78. – Modernizacja gospodarstw specjalizujących się w produkcji bydła mięsnego. 7. – Odbudowa produkcji owczarskiej. 3. – Modernizacja produkcji trzody chlewnej i drobiu. 68. Zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych. 1608. Łącznie. 1839. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Raportu kwartalnego – III kwartał 2003, ARiMR, www.armir.gov.pl, 30.09.2003.. Podejmowane działania mają z jednej strony uatrakcyjnić obszary wiejskie dla inwestorów lokalnych i zewnętrznych, z drugiej zaś przyczynić się do poprawy warunków życia na wsi. Działanie 3 ma ograniczenie tzw. geograficzne, gdyż obejmuje swym zasięgiem terytorium całego kraju z wyłączeniem miast powyżej 7 tys. mieszkańców. Najwyższe środki mogą pozyskać gminy i związki gmin dla realizacji schematu 3.2. Dotacja wynosząca 50% wartości kwalifikowanych kosztów inwestycji (z możliwością podniesienia do 75% zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem) może sięgnąć 1,7 mln zł. Również wysoką kwotą (do 1,3 mln zł) wspierane są przede wszystkim budowa, modernizacja i rekultywacja składowisk odpadów stałych oraz budowa lub modernizacja specjalnych miejsc utylizacji opakowań i nie zużytych środków ochrony roślin. W celu zwiększenia liczby gospodarstw wiejskich zaopatrzonych w wodę o odpowiedniej jakości, przyznana pomoc finansowa gminie lub związkom gmin może wynieść do 840 tys. zł na każdą gminę. W celu poprawy stanu dróg lokalnych gmina lub powiat może starać się o pomoc w wysokości do 630 tys. zł. Najniższe środki – do 420 tys. zł – przewidziane zostały na reelektryfikację wsi oraz zagospodarowanie.

(8) Piotr Serafin. 108. odnawialnych źródeł energii. Aktywność gmin i powiatów w zdobywaniu środków przedakcesyjnych ilustruje tabela 3. Tabela 3. Liczba wniosków o pomoc finansową z programu SAPARD w ramach działania 3 z pozytywną oceną końcową Schemat / komponent. Liczba wniosków z pozytywną oceną końcową. Zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wodę wraz z uzdatnieniem. 382. Odprowadzenie i oczyszczanie ścieków komunalnych. 562. Gospodarka odpadami stałymi. 7. Drogi gminne i powiatowe na obszarach wiejskich. 766. Zaopatrzenie w energię. 21. Łącznie. 1738. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Raportu kwartalnego – III kwartał 2003, ARiMR, www.armir.gov.pl, 30.09.2003.. Aby można było promować rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich poprzez wzmacnianie potencjału ludzkiego, niezbędne jest zwiększenie wiedzy i umiejętności rolników i ludności zamieszkującej wieś oraz sprawności działania organizacji i instytucji działających w tym otoczeniu. W ramach działania 6 wspierane są szkolenia w zakresie poprawy jakości produkcji, wdrażania nowych technologii i metod produkcyjnych (w tym przyjaznych dla środowiska), jak również nowych wymogów wynikających z dostosowania prawnego (np. zapewnienie odpowiednich warunków hodowli zwierząt, prowadzenie rachunkowości). Środki pomocowe przeznaczone są dla: ośrodków i centrów doradztwa rolniczego oraz rozwoju przedsiębiorczości typu non-profit, wyspecjalizowanych instytucji szkoleniowych, szkół wyższych i jednostek badawczo-rozwojowych, izb rolniczych, władz samorządowych na szczeblu gminy, powiatu oraz województwa, stowarzyszeń i organizacji rolniczych, grup producentów i ich stowarzyszeń oraz prywatnych firm i konsorcjów szkoleniowych. Szacunkowe dane mówią o całkowitym koszcie finansowania działania 6 na poziomie 34 146 668 euro, z czego 75% pochodzi z publicznych środków UE. Po zweryfikowaniu 6 projektów wykorzystano blisko 96% ze środków RUF 2000 oraz w 42% zagospodarowano środki dla 2 projektów z limitu RUF 2001. W celu wsparcia wdrażania i monitorowania programu, zapewnienia reklamy i sprawnego przepływu informacji, niezbędne jest świadczenie usług z zakresu pomocy technicznej, co zostało przewidziane w działaniu 7. Na pomoc techniczną przewiduje się wyłożenie łącznie w ciągu 7 lat 6 238 042 euro. Do końca września.

(9) Rola Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa…. 109. 2003 r. przyznane limity z RUF 2000 wykorzystano w 84% na realizację 6 projektów i w 51% na realizację 2 projektów z RUF 2001. ARiMR bierze udział w finansowaniu inwestycji infrastrukturalnych na wsi w ramach oferowanych linii kredytowych dla rolników przedsiębiorstw i samorządów gminnych z dopłatą do oprocentowania. Kredyty inwestycyjne z dopłatą są przeznaczane na: – realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa, – zakup gruntów rolnych, – utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez osoby, które nie przekroczyły 40. roku życia, – utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w ramach programu osadnictwa rolniczego na gruntach Skarbu Państwa, – realizację przedsięwzięć w rolnictwie i działach specjalnych produkcji rolnej, mających na celu wykorzystanie posiadanej bazy produkcyjnej gospodarstw rolnych i działów specjalnych, poprzez rozpoczęcie lub zwiększenie produkcji, – realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach dla rolnictwa przez grupy producentów rolnych powstałe na mocy Ustawy z dnia 15 wrzesnia 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. nr 88, poz. 983), – stosowanie i zwiększanie dopłat Agencji do oprocentowania kredytów inwestycyjnych w przetwórstwie mięsa oraz kredytów na realizacje inwestycji w gospodarstwach rolnych, – wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej znajdujących się na obszarach dotkniętych klęską suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, wymarznięcia, powodzi, huraganu, pożaru, plagi gryzoni lub osuwisk ziemi. Uruchomione są również kredyty z dopłatą na przedsięwzięcia inwestycyjne realizowane w ramach programów branżowych, takich jak: – wspólne użytkowanie maszyn i urządzeń rolniczych, – rozwój rybołówstwa w Polsce na lata 2000–2006, – restrukturyzacja przetwórstwa ziemniaka na skrobię w Polsce, – wspieranie restrukturyzacji i modernizacji przemysłu mięsnego i przetwórstwa jaj w Polsce, – rozwój i modernizację przetwórstwa mleka, – wspieranie restrukturyzacji i modernizacji przemysłu utylizacyjnego w Polsce. Agencja dopłaca również do zaciągniętych kredytów obrotowych, przeznaczonych na likwidację klęsk żywiołowych. Maksymalny czas zastosowania dopłat do kredytu nie może być dłuższy niż 15 lat. Jednak ostateczną decyzję o przyznaniu kredytu z dotacją podejmuje bank opierając się na umowie z Agencją..

(10) 110. Piotr Serafin. W swojej ofercie kierowanej zarówno do podmiotów prawnych, jak i osób fizycznych, poza systemem linii kredytowych, pożyczek, dopłat do oprocentowania kredytów bankowych, Agencja udziela gwarancji i poręczeń kredytowych oraz dokonuje zakupu obligacji banków regionalnych, emitowanych w celu restrukturyzacji należności kredytowych zrzeszonych w nich banków spółdzielczych. Grupy producenckie owoców i warzyw mogą starać się o dofinansowanie wydatków związanych z rejestracją, wyposażeniem w środki techniczne oraz tworzeniem funduszu operacyjnego. Do ważnych zadań ARiMR należało wdrażanie projektu identyfikacji i rejestracji bydła, owiec, kóz i świń. Projekt ten został włączony do Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli (IACS) W rozwoju obszarów wiejskich działalność agencji rządowej dysponującej znaczącymi środkami budżetowymi z racji oddziaływania na rozwój infrastruktury oraz wspierania przedsiębiorczości ma duże znaczenie. Pełni ona funkcję wiodącą w tworzeniu form pomocy państwa dla rolnictwa. Dostęp do środków finansowych obwarowany spełnieniem przez potencjalnych beneficjentów wielu warunków zwiększa szanse na ich efektywne wykorzystanie, są oni bowiem zobowiązani do przedstawienia planu przedsięwzięcia, jego kosztorysu lub do akceptacji projektu przez władze lokalne czy ośrodki doradcze. Stawiając wysokie wymagania przed chcącymi korzystać z pomocy finansowej, jak również przed instytucjami wdrażającymi i budżetem państwa w ramach obsługiwanego przez ARiMR programu SAPARD, skierowano największe od czasu przemian ustrojowych środki pieniężne, co znacząco wsparło rozwój obszarów wiejskich. Od sprawności tej pomocy, potwierdzanej audytami, zależy wielkość wykorzystanych środków przedakcesyjnych i rola, jaką Agencja będzie odgrywać w ciągu najbliższych lat. The Role of the Agricultural Restructuring and Modernisation Agency in Supporting Rural Growth In this article the author recalls the history, reasons for creation and mission of the Polish Agricultural Restructuring and Modernisation Agency. The agencyʼs main direction is considered, with particular attention paid to its Agricultural and Rural Land Accession Program..

(11)