Normy i instrukcje

.NOHU"I" l INJTRIJMC.IE

.

PROGRAMY

ANALI~

CHEMICZNYCH

PRZY DOKUMENTOWANIU

ZŁÓŻ

KOPALIN

UŻYTEClNYCH

Przy prowadzeniu badań geologi~o-rozpozninv-·

ezych złóż jest rzeczą nieodzowną dokonywanie dużych . ilości oznaczeń chemicznych celem dokładnego ustałe- ·

nia danych charakteryzujących rodzaj 1 jakość kopa-liny użytecznej· dla· ustalenia doku~entowanych zaso-bów .. Obecnie wykonuje się ·niejednokrotnie szereg oz

-naczeń "bez należytego uzasadnielita i nie mających większego ·znaczenia pmy ustalaniu zasobów. W wielu wypadkach zadania stawiane przed labm·atoriami che-micznymi w zakręsie anęliz tych samych kopalin są . . ~ znacznej swej części różne. Czynności te są bardzo kosztowne i prac~hłonne, a przy . tym jed'noc~śnie

.opóźniają Qpracowanie dokumentacji . geologicznych.

"Powyższe względy przemawiają za koniecznośCią

ujed-. holicenia i unormowania prac

w

zakresie analiz che-... micznych wykonywanych dla dokumentowania złóż.

Departament Geologii Gospodarczej w uzgodnieniu · z· Komisją Zasobów Kopalin Centralnego Urzędu

Geo-logii zaleca stosowanie następujących kryteriów przy dokum@towaniu złóż kopalin użytecznych w oparciu

o zamieszczone niżej programy analiz chemicżnych. . (Programy te będą zamieszczane sukcesywnie w

na-stępnych numerach "Przeglądu Geologiczne~o").

Roz-różnia się trzy rodzaje. analiz:

-1. analizy wskaźni~owe; 2. analizy skrócone; 3. analiZy pełne.

l. Analizy wskaźnikowe wykonuje się w ·celu

uzy-skania przybliżonego obrazu jakości poszukiwanej ko-paliny w Żłożu. Deityczą one technologicznie głównych składników (głównego składnika) kopaliny i wykonuje .się je w zasadzie w dużych ilościach.

2. Analizy skrócone wykonuje się. w celu uzyskania

432

. . . (

przybliżonego- określenia własności technologicznych kopalin. Mogą' one mieć charakter analiz kontrolriych w wypadku badania1 _{zawartości domieszek mająqych} wpływ na własności techńologiczne kopaliny. Wykonu.:.

. je się je w większych ilościąch celem uchwycenia wa-. hań jakości.kopaliny, k~órych ~ie można ·było w;Ykazat badaniem makroskopowym lub wstępnym rozpozna-: niem mikroskopowym. Powinny one być stosowane· w W'Yl?adku, .gdzie .n;ie wystaTCZalją anarlizy ws.katnil~mwe

i pełne .

~. 3. Analizy pełne wykonuje--się w celu uiyskanui ilo-ściowej chemiemej i minerąlnej charakterystyki ro.-/ dzaju kopiiliny i aby uzyskać obraz typowych i ekstre-malnyCh jej składnikó~. W przypadku małej

zmien-ności kopaliny wystarczy 1-4 analiz pełnych na całe

złoże z -prób pobranych z różnych punktów złoża. Przy

silniejszej zmienności koPauny lup -przy występowaniu parU: jej odmian technologicznych · oraz w prŻypadku

ostrzejszych jakościowych· wymogów przemysłu n~~eży odpowiednio zwiększyć ilość anali~ pełnych. Przed

wy-· konaniem analiz pełnych" obowiązuje wykonahie'badań mikroskopowych mających na celu '4Stalenie prŹ}rbliżo­ nego składu mineralnego. i ziarnowego,

a

także -wyko-. nanie analiz wskaźnikowych,

Departament GeologU Gospodarczej dziękuje insty-tucjoil'i i specjalistom za odniesienie

-

_{.. .} się do pOdjętej _. ,, akc}i z pełnym zrozumieniem i nadesłanie cennych uwag, któr~ zostały wylkorzystane do ostaieczriej

reda-:-kcji programów analiz. - -

-Jednoc:ześnie Departament zwraca się z prośbą· do zainteresowanych o dalsze nadsyłanie _uwag i wnios-ków na adres: Centralny Urząd Geologii Departament Geologu Gospodarczej, Warszawa,

ul.

Jasna 6.

wŚka:źnikowa AZBEST Analiza skrócona pełna Si02 Ti02 .A~Os

Uwaga. Przy ustalaniu zasobów złóż

,azbestu wykonuje się tylko

pojedyncze · analizy . pełne, a

to w celu ustalenia ·rodzaju ·

azbestu (azbest chryzotylowy,

azbest antofilitowy lub tp.)

· Fe~0₃ FeO MnO M gO C a O KzO Na20

· WykOOJ'-warde oo.aliz

wska-źnikowych lub skróconych

. mija się z celem. _---+' .HzO _H2C

GIPS I SKĄŁY GIPSOWE

(Przemysł gip~u palonego, ·przemysł ·cementu

gipsó-wego, priemysł: papierniczy, dodatek do cementu).

Analiza

wskainikowa skrócona pełna

SOa • CaO Si02

Strata żarowa SOa A1203

~o Fe,Oa

Części . nierozpusz- . CaO

czalne w HCl Części nierozpusz- MnO

czalne w HCl MgO ..

Uwaga. ~ badaliiu ::zlói: cechsntyń- S03

....

. skich . zaleca się . program co2

przewidoz:i.any l!i1a l,.Anhyrlryfu

+

H20

·i skał . anhydrytowo-gipso- - H20 .

~-..yych i gipsowo-anhydryto- Substancje

bitu-wych". · miczne ·

GLINY CERAMICZNE

Przemysł cerarniki szlachętnej i przemysł materiałów ogniotrwałych. -wskaźnikówa · Fe20s · Analiza skrócona SiOz TiOz Al20s Fez Os CaO alkalia pełna . 8102 TiOz KzO AlzOs Na~O FezOa C02 MnO SOa CaO

Strata prażenia

+

P_H:O 20~ MgO

-HzO

. Uwag&. Analizy· glin ceramicznych .mają ma.czenie

po-mocnbe przy ustalaniu ich jakó~ci.

. GLINY SZKLIWIERSKIE (GLAZUROW:E)

' (ceramika, przemysł kamionkowy)

:1.1\•skaźnikowa Analiza skrócona SiO~ TiOz AlsOa FezOa CaO Mg O KzO Na,o Strata żarowa pełna . Si02 TiO~. A~Os Fe.~ Os FeO MnO CaO Mgo· . K20 N.aaO C Oz ·+HaO .-HaO

Uwap •. Analiza gliri S'Zkliwierskich posiada znaczenie pom9'Cnic:z,e przy ustalaniu ich· ja'kości.

. KALCYT I WAPIENIE CZYSTE

. (Przemysł ceramiczny i szklarski).

wskaźnikowa Fe20a Analiza skrócona CaO pełna Si02 Ti02 Al203 Fe20a C a O Mg O C02~ C a O M gO

Strata żarowa Si02

Al~Oa Fe203 Stmt!i ia!row.a KWARC SOa Strata żarowa · +H20 -H20·

(przemysł szklarski i przemysł ceramiki szlachetne~)

wska·źnikowa Fe20s Analiza skrócona Ti02 pełna Si02 Ti02 Alz03 Fe:o3 C a

O.

Fe,Oa PoŻ<>I:Itałość po działaniu HF Mg O . K20 Na10 Strata żarowa

Uwaga. Nalę-ż.y zwrócić · S7iczególną uwagę oa .dokła­

<łność <YZZlaezema Uenków baorwiącyeh, a zwła­

szcza·

FtMJ:10

.!atór~ oza!warlA:lść prak~

1',1A!Iez biorąc. decyd\llje o -żakresie -Użytkowania

kwarau w · przemyśle s:zkl.arskim li ceramiki

s7lliadletnej.

KWARC, KWARCYTY, I INNE SUROWCE

KRZEMIONKOWE .

(Topnik putniczy, przemysł krzemu i przemysł żelazo­

stopów) Analiza skrócona Sio~ wskaźnikowa : .pełna Si02 P,Qs Al20a Fe20a Si02

(prnez działanie

HF) Als03 caO'

C

a

O

M gO 803 strata prażenia

+

H20 - H20

Ł UPKl BITUMICZNE (SAPROPELOWE I. ROPNE).

wskaźnikowa Analiza skrócona Wilgoć · popiół części lotne Wydajność ciekłych destylatów ·sposobem Fischera pełna Arializa elementarna: C,H,N,O,S . Analiza techniczna: wilgoć popiół części lotne wartość opałowa

(dolna i górna)

wydaj-ność ciekłych destylatów

sposobem Fischera

A.nailiza pop:klolu

Si03, Al20~, FezOa, .

cao, Mgo,·· alkalia

punkt topienia popiołu

Uwaga: Odll'ÓtŻnioenie ltiJptkó:w sapropelowych .i rupków

ropnych następuj.e na zasadzie badań

!pe'bro-grO:fiC'l.'Ilycil. i .

Naleiy zwrócić uwagę na IIlO'iliwość

zasoo-sowania wypałów. j.ako surowca s-zamorowe

-wego {:p!t7leUlysł mater!ilałów ognlotlrwałych)

lub jakO krosżywo do betonu (lekik.ie betony):

.433

!