Problematyka slumpflacji w świetle rozwoju zachodniej teorii ekonomii w latach siedemdziesiątych

a c t a u k i v s a s i t a t i з l o d z i s n s i s ___ ' ____ ___ POLIA OECOHOMICA 49, 1983

Jan L, Bednarczyk* PROBLEMATYKA SLUMPFLACJI

W ŚWIETLE ROZWOJU ZACHODNIEJ TEORII EKONOMII W LATACH SIEDHMDZIESIąTYCH

• ' i *

Jednym * najw ażniejszych i , jak a ię okazuje, najtrudniejszym do rozw iązania problemem, przed którym s ta n ę ła zachodnia te o r ia ekonomii w o s ta tn ie d z ie s ię c io le c iu , J e s t problem tzw. slum pfla-c ji» Terminem tym o k re śla a ię propfla-ces Jednopfla-czesnego p rzy sp ieszan ia tempa ^ z ro s tu cen i w zrostu bezrobocia, który ujaw nił s i ę w czołowych k ra ja ch k a p lta ilsty c z n y c h ju ż w połowie l a t s z e ś ć d z ie s ią -tych i k tó ry z różnym nasileniem (w zależn o ści od k ra ju i okresu badawczego) trv a do d z iś , Od momentu pojaw ienia s ię problemu s lu m p fla c ji wywołuje on szczeg ó ln ie is to tn e rep erk u sjo zarówno d la t e o r i i . Jak i p o lity k i s t a b i l i z a c j i gospodarczej w k a p ita liz m ie .

S to jąc na grunoie zasad ekonomii keynesow skiej, w yjaśnienie problemu a lu m p fla c ji J e a t p rak ty czn ie niemożliwo, gdyż system key- nesoweki dopuszcza możliwość wzrostu, ceń ty lk o w s y tu a c ji, gdy ro ś n ie ogólny popyt, w warunkach pełnego w ykorzystania p o te n cjału produkcyjnego. Natomiast * wypadku slu m p fla c ji ceny ro sn ą , poml- mo z a sto ju lu b nawet spadku w ielk o ści ogólnego popytu i p ro d u k c ji, Przy I s tn ie n iu (c z ę s to znacznych) n ie wykorzystanych zdolności pro-dukcyjnych. Podejmowane przez koła rządzące rozw iniętych państw k a p ita listy c z n y c h w la ta o h .ale d e m d zie sią ty ch próby pobudzania w zrostu gospodarczego i obniżania bezrobocia za pomocą sty m u lacji popytu (n p , poprzez w zrost wydatków rządowych) p rz y n o siły p rze-ważnie n ik łe r e z u lta t y , ic h skutkiem było nato m iast wyraźna p rz y - ßf»ieazanle dynamiki cen.

C ^ B r a k możliwości zadowalającego w yjaśnienia zjaw iska s lu a p f la - * '

íiyťilв т е к а в * áadorniu^U* ®коповА^ 1 0r^ n lz a o i L , Wyższa Szkoła Iii-; Iii-;• ■ '{■ J : ' V., [ : \ Í--VV C'.'.. ,;v; . . .

102 J a n L » b ed n arczyk

c j i 2 użyciem keynesowsktch zasad a n alizy ekonomicznej, a ta k ie niepowodzenia p o lity k i gospodarczej obwiązującej do keynaslzau w zwalczaniu głębokich zaburzeń rozwoju gospodarki k apitalistyczne,} w łatwych siedem dziesiątych, s t a ł y a ię d la częćci ekonomistów bur- żuazyjnych powodem do ataku na samą ideę interwencjonizmu pań-stwowego, rozumianego Jako wszelka krótko- i średniookresowa In-g eren cja państwa w życie In-gospodarcze. W m itrę upływu l a t siedem-d z ie s ią ty c h , coraz większą popularność zaczął zsiedem-dobywać pogląsiedem-d, że ingeren cja państwa w życie gospodarcze <n ie za le żn ie' od teg o , czy chodzi o d a r a i n ą p o lity k ? p ien iężn ą, fis k a ln ą ozy do-chodową ) n ie ty lk o n ie s p e łn ia zamierzonych celów, le cz wręcz J e s t czynnikiem destab ilizu jący m gospodarkę, gdyż zakłóca d z ia ła -n ie mechwiizmu ry-nkowego, k tó ry -na dłuższą metę J e s t w s ta -n ie sa-moczynnie utrzymać system gospodarczy na ócieżce sta b iln e g o

wzro-s t u . , ‘

Podstawą te o re ty cz n ą , na k tó r e j o p ie ra ją ewe sądy ekonomiści burżua?.yjni będący w opozycji do ekonomii keynesowskiej, są za-sady ekonomii neoklasycznej, a szczególnie zaza-sady tzw, nowocze-s n e j t e o r i i ilo ścio w ej p ien iąd za, ro z w in ię te j przez Miltona F ried-mana i Jego współpracowników $.tzw. n u rt m onatarystycsny). Zgodnie z poglądami zwolenników nurtjj mońetarystycznego, Jedynie s t a - * b i l » « i d ł u g o o k r e s o w a p o l i t y k a p i e -n i ę ż -n a n ie pozo staje w sp rzeczn o ięi z id eą gospodarki ka-p ita lis ty c z n e j, a więę na n ie j oraz na automatyzmach wolnego ryn-ku "powinny sryn-kupić s i ę koła rządzące, chcąc sk u teczn ie przeciw-staw ić s ię zjaw isku s lu a p f la c ji i innym zaburzeniom gospodarki

k a p ita lis ty c z n e j. In aczej mówiąc, p o stu lu je s i ę , aby zachodnia te o r ia ekonomii i p o lity k a gospodarcza p rz e s ta ły upatrywać w po-pycie (zależnym w dużym sto p n iu od automatycznych d e cy z ji władz państwowych) główny czynnik nspędowy w zrostu gospodarki k a p i t a l i -sty cz n e j (o d s tą p iły od tzw. ekonomii popytu) i z a ję ły s i ę "eko-nomią podaży", k tó r e j dominującym elementem j e s t s t a ł e odwoływanie s i ę do sutomatyzaów rynku. Jako jedynego kryterium podejmowania decyzji gospodarczych.

N iezależnie od s i ł y , г Jaką konserwatywne k ręg i w k ra ja ch ka-p ita lis ty c z n y c h u s iłu ją forsować doktrynę m onetarystyczną, Jako wytyczną p o lity k i gospodarczej, s nawet f il o z o f i ę społeczną, i s t -n ie ją uzasad-nio-ne podstawy, aby wątpić w powodzenie t e j doktryny na polu walki ze slu m p flacją. Zarówno w W ielkiej B r y ta n ii,’ ja k i

T a b e l a 1 * Wybrane w skaźniki zmian w gospodarce Stanów Zjednoczonych i W ielk iej B ry ta n ii

w la ta c h 1979-1983

.■f W yszczególnienie Stany Zjednoczone Wielka B rytania

1979 1980 1981 1982 1983 1979 1980 1931 1982 1983

Stopa w zrostu realn ego

PNB tw %T 2 ,6 -0 ,1 _{1»9 -1 75} 2 ,3 ° li 1 .4 -1 ,4 - 2 ,2 0 .5 1 .5 a D eficy t budżetowy (w % g lo b a ln e j w ielk o ści Pi.B) 0 ,6 -1 .3 - 1 ,0 -3 ,7 - 4 ,4 b -3 ,1 -3 ,2 - 2 ,0 —2 ,0 - 2 ,1 b Stop<, i n f l a c j i 4 ,2 d (w * ) C 11,3 13,5 1 0 ,ił 4 ,0 2,4* 13.4 18,0 11,9 5 ,0 Stopa bezrobocia . Cw *) 5 ,7 7 ,0 7 ,6 9,5 9 ,5 d _5»7 7 ,3 j 11,3 12,0 1 2 ,4d ' ♦

PNB - produkt narodowy b r u tto ; a dane za okres 12 m iesięcy do czerwca 1983 r . ; b p ro -gnoza; с - indeks cen dóbr konsumpcyjnych; d - dane za okres 12 m iesięcy do lip c a 1933 r ,

Z P Í d ł Oi OBęD Economic O utlook, n r 27-32 { P a ris ]; "The Economist", -27 August - 2

Sep-tember :1905WŁ e , '7 3 -7 4 , . 1 a ff o ^ jd e n ^ s i/) {< iW K ax qo jij

Ш _________________________________ Ją n L . B e d n a r c z y k ________________ ;_____________

w Stanacl^ Zjednoczonych, « więo w k ra ja c h , k tó re usiłow ały w n a j-b a rd z ie j ,,ortodoksyjnej formie p rzen ieść monetary*» do p rak ty k i g o spodarczej, musiano dokonać Jednak znacznych odstępstw od o

r-to d o k sji d o k try n a ln e j, gdyż zasady monetaryzmu okazały e l f z Jed- n e j stro n y trudne do zastosow ania w p ra k ty c e , a « d ru g ie j strony, e fe k ty stosow ania tych zasad o k lz ały s i ę znaczni% słab sz e (p rzy -najm niej Jak dotąd) niżby to wynikało z przewidywań teoretyków i zwolenników tego kierunku ekonomicznego. Podejmowane przez koła rządzące państw zachodnich próby powstrzymywania .in flac y jn e g o w zrostu oen poprzez re g u la c ję i l o ś c i piwniądea w obiegu powodują przede wszystkim widoczne o g ran iczan ie aktywności gospodarczej i w zrost bezrobocia, czego w żaden sposób n ie nożna uznać za sukces •ekonomii podaży" (p o r. ta b . 1 ).

M św ie tle dających s i ę zauważyć niepowodzeń doktryny moneto- ry sty c z n e j w d z ie d z in ie w alki ze a lu n p fla c ją , pow staje p y ta n ie o przyczyny, k tó re le ż ą u podstaw widocznego rozdźwięku między o* czekiw aniaai a rzeczywistymi skutkami stosow ania t a j doktryny w p ra k ty c e. Kolna - Jak s i ę wydaje - wskazać na co najm niej trz y ta k ie przyczyny, t j , i

a ) błędy w saiy ch założeniach teoretycznych, na których bazu-je monetary»tyczna doktryna p o lity k i gospodarczej j

b) sprzeczność między po stu latam i kierunku oonetarystycznego d la p o lity k i gospodarczej a historycznym i tendencjam i rozwoju go-spodarki k a p ita lis ty c z n e j;

c) z a o strz e n ie s ię sp rzeczn o ści Interesów między kapitałem i światem pracy na t l e m onętarystycznej re g u la c ji gospodarki.

1. neoklasyczna t e o ria s l um pflacji i J e j og ra n ic z e n ia

Główną h ip o te z ą, na k tó r e j o p ie ra ją w o statn im o k re sie swoje p o s tu la ty d la p ra k ty k i gospodarczej przeciw nicy in g e re n c ji pań-stwa w życie gospodarcze, J e s t niew ątpliw ie h ip o te z a , zakładająoa i s t n i e n i e w gospodarce k a p ita lis ty c z n e j tzw. n a tu ra ln e j rbopybez- ro b o c ia . Twórcami t e j h ip o tezy są M ilton Friedman1 oraz Edmund Phelps , chociaż J e j pierwowzory (w o d n ie sien iu do atopy

procen-1 Zob. M. F r i e d o ń n . The Role of Monetary P o lic y , "A- ą e ric a n Economic Review", March 1968.

-to v e j) w ystępują ««trówno w dorobku nauköwy* i'-r.-.ta '^íefcaella, jak 1 Johna M. Keynesa. Zarówno M. Friedman, i E. ,И»еДр* u ^ i e j * , . że d ie każdej gospodarki le tn ie j* okrňáloaa »tep* b Ą & b o o i* , o- s lą g n lf c le k tó r e j gwarantuj* .’.równoważony warnet j& lpolnrczy w d łu g i« o k re sie с е м и . O s ło n ię c i« » n a tu ra ln e j“ stopy bezrobocia n ie oznacza przy ty » bynajmniej ^ łn e g o z a tru d n ien ie * ty* zna-czen iu , że zn ajd ują zatru d n ien i* v3zystkl<v oaoby w vj.eku »Jroiiuk- cyjnyn, chętne do podjęci« p racy . Oznacza ty lk o la t a l u n i t ,rúvr - wagi pomiędzy poazukującyai pracy i U o i^ lą o f e r t pracy,; $rzy da- n e j stawce p ła c . Wszelkie odchylenia tzw. rynkowej atopy tószro- koci л od poziomu «naturalnego" (zarówntf w górę, Jak i w d ó ł) raó . • r,i*<5 jed y n ie c h a ra k te r przejściow y i atanowią główną przyczy»- zakłóceń równowagi zarówno oa rynku p ieniężny». Jak i rynku dóbr i u słu g . Sanja “nasiuralna” »tope becroUocl* ni« J e s t - sdat»«)* twórców t e j koncepcji — w ielk o ścią n ie iu ie n n ^ , lec;, £®ic?rjl* «I r j» - w o li, gdyż określona J e a t przez czynniki (tsw . r e a l n e j które' ce- ohuje względnie wyaoka s ta b iln o ś ć . Do czynników ty ch należy np. sto p a wzroetu płąo realn y ch , k tó ra koresponduje z długookresową ten d en cją w zroetu «kumulacji i postępu technicznego, a także t a -n ie ją c a c h arak tery sty k a ry-nku pracy 1 ry-nku dóbr (w ty» względy o s ła b ia ją c e I c h "doakoneíoáó" ), kou<ity z b ie ra n ia In fo rm acjio

wol-nych n ie je c a c h pracy l Is tn ie ją c y c h zasobach « iły ro b o c z ej, sy-stem zabezpieczeń społecznych przed bezrobocie«, a także k o b ity p o te n c ja ln e j ao b iln o ści zasobów pracy w p rzek ro ju zawodowy» i t p \

Z akładając, że na k ró tk i 1 śred n i d y aten i '•n atu raln a” sto p a bezrobocia n ie ulega z a la n ie , przeciw nicy lnterw encjonizau pań-stwowego ui/ażają, i i główny» ęaynnlkle» powodujący» odchylenie “rynkoweJ" atopy bezrobocia od poziomu "naturalm>jjoM i powodują-cy* tyn saaya zaburzenia wzrostu gospodarki k a p ita lis ty c z n e j j e-jt ekonoaiczna d z la ła ln o ió pańatwa k a p ite li» tycznego**. Podatavcwyjs celem państwa k a p ita listy c z n e g o w o k re sie powojennym była r e a l i -z a c ja p o lity k i t-zw. park:twa dobrobytu. V ra»a*;h r e a l i -z a c j i t»Aj p•••<« U ty k i rządy państw k a p ita listy c z n y c h ataw laiy s j b i e m> ęelu &..i_{» •*}

'jt>, ,;|‘Ч *

dzy lnnyal o siąg an ie przez gospodarki pełne^a z a tru d n ie n ia , ro z u -'

... - *;

en<i Optieal Une®ploy®e.Mt. over ^i*e, •Ecommica'*, Au?ui»t

*9o7. ■ ' -V '

3 ' ' •. ••••.> .ä.-/..- .

‘ Zob. F r i e d m a n , op. c i t . , \ * . .6»

** P or. M. F r i e d m a n , Nobel le ctu re* I n f la ti o n aad U»*- e»ploy»ent. "Journal o f P o l i t i c a l łksonoisy? :1.977» 4P 3*

Al er.ego Jako zatru d n icn ie o a łe j ludności v wieku produkcyjny», przy danej minimalnej stawce płac ora* s ta b iln o ź c i cen. Cale t* były Jednak z* sobą aprzocznet, gdyż p«łne z atru d n ien ie usiłowano o s ią -gać irogą ekspansywnej p o lity k i budżetowej, co z k o le i prowadziło do podnycania i n f l a c j i . Zagadnienie to ma aspekt krótko- i długo-okresowy.

Jti^ li np. koła rządząc* określonego k ra ju c h c ia ły obniżyć s to -pę bezrobocia, dokonywały tego drogą zwiększeni* wydatków p u b licz-nych, có prowadziło do w zrostu ogólnego popytu* Vzrost, popytu ina określone dobra i u słu g i prowadził n ie tylko do zwiększenia pro-dukcji i podaży tych dóbr, a le z reg u ły również do podwyżki ic h cen, я także oddziaływał na w zrost podaży i c*n innych dóbr oraz usłu<$ nabywanych przez dostawców państwowych. W związku ze wzros-tem ogólnego popytu i produkcji w gospodarce zwiększał s ię nacisk na ryntk pracy , co prowadziło do w zrostu płso. nominalnych i wtór-n ie oddziaływało wtór-na cewtór-ny dóbr i u słu g . Efektem określowtór-nego zwię- - kszenia wydatków państwowych na dobra i u słu g i było więc zarówno zwiększenie produkcji i z a tru d n ie n ia , Jak i w zrost ogólnego pozio-mu cen oraz p ła c . Skala w zrostu produkcji oraz eon była różna w zależn o ści od s k a li w zrostu wydatków, V zrost produkcji był Jednak przejściow y, bowiem wskutek wzrostu cen i płac p ogarszała s i ę w koócu opłacalność p ro d u k cji, w związku z czy« zarówno produkcja, jak i z atru d n ien i* o siąg a ły poziom wyjściowy lub ty lk o nieznaczni* wyższy od wyjściowego. In a c ze j zachowywały s i ę ty lk o ceny i p ła ce , k tó re raz pobudzone do w zrostu wykazywały minimalną tendencję do spadku. Tak więc - zdaniem przeciwników in g e re n c ji państwa w życie gospodarcze - podejmowana przez państwo doraźne próby lik w id a c ji bezrobocia drogą ek sp an sji p o lity k i budżetowej p rz y n o siły Jedynie krótkookresowe wyniki w d z ie d z in ie produkcji i z a tru d n ie n ia , nato -m iast na trw ałe podnosiły ogólny pozio-m cen.

Zarysowany wyżej mechanizm sprzeczności w d z ia d z in ie r e a liz a -c j i dwó-ch podstawowy-ch -celów p o lity k i gospodar-czej d z ia ła ł - zda-n i ea krytyków izda-nterwezda-ncjozda-nizmu państwowego - * tym większą s i ł ą ,

z im większą uporczywością koła rządzące państw k a p ita listy c z n y c h ponawiały próby r e a l i z a c j i p o lity k i pełnego z atru d n ien ia w p rak ty ce. Poza tym zarysował s ię nowy aspekt t e j p o l i t y k i , jeazcz* w l a -ta ch p ię ćd z ie siąty c h podmioty gospodarcze wi*r*yły w powrót cen do “normalnego0 poziomu, to j« $ t ta k ie g o , ja k i i s t n i a ł przed wojną) n ie tworzyły więc syatemu io sty tucjonalno-finaasow ego

zabezpiecza-Jącego przed ruchem cen w g ó rę, co o s ła b ia ło dynamikę w zrostu o«a* Jednak z czaaea (z grubsza b iorąc od l a t sz e ść d z ie sią ty c h ) sy tu a-c j a u le g ła z a la n ie . Przewidywanie i n f l a a-c j i a ta lo s i ę м г ш 1 щ a- ce-chą tra n s a k c ji dokonywanych na rynku. Zaczęto w związku г t j s two-rzyć c ały eyatera instytucjonalno-finarw sow y, zabezpieczający przed i n f l a c j ą , mający zmniejszyć ryzyko s t r a t y w związku гч wzroeton cen, co z k o le i zaczęło w tórnie oddziaływać w kierunku wzrostu in -f l a c j i . W edarę n a s ila n ia s i ę i n -f l a c j i , władze - pod p re s ją róż-nych grup nacieku - podejmowały u s iln e d z ia ła n ia w kierunku ,JeJ o g ran iczen ie, p o lity k a t a powodowała Jednak w e fe k c ie Jedynie zrai*.- ny stopy wzrontu cen (zmienność i n f l a c j i ) oraz powstawanie ró żn ic w ocenie przez uczestników rynku wysokoáci i n f l a c j i , Jaka moi» i s t n i e ć w p rz y s z ło ś c i, co znów w tórnie * poprzez uspraw nianie za-bezpieczeń (np. index in g ) - oddziaływało w kierunku dalszego

pobu-dzenia wzrostu cen, u

V Bier«? potęgowania s ię i n f l a c j i coraz tr u d n ie j było te i re a -lizow ać doraiiną p o lity k ę "pełnego z atru d n ien ia* . Co w ię c e j, sto p a bezrobocia z ac z ęła wykazywać ten d en cją do systematycznego w zrostu. Powodowane to byłp główni© oddziaływaniem czynników wzmagających, niapewnoźć oraz pogarszających efektywność gospodarowania i w kon- •ekw encji podnoszących wyaokoáč samc*J " n a tu ra ln e j* sto p y ЬеггоЬо- c i a , Do czynników tych z a lic z « a ię "sztywność* cen (w ynikającą г in d e k s a c ji), o g ran iczen ia inform acyjnej fu n k c ji cen, a szczeg ó ln ie og ran iczen ie ln fo r o a c ji na tfemat cen względnych ( rz u tu ją o e ia mo-żliw o ści optym alnej a lo k a c ji zasobów), a w reczcie rządową adminis-t r a c j ę niekadminis-tórym i cenami (um ożliw iającą prowadzenie nieefekadminis-tywnych * ekonomicznego punktu w idzenia d z ia ła ń gospodarczych). Zatem, próby r e a l i z a c j i przez pąńatwo k a p ita lis ty c z n e niemożliwych do o siąg -n ię c ia celów społecz-nych i gospodarczych oraz e s k a la c ja i-n g e re -n c ji Państwa w życie gospodarcze prow adziły do ograniozenia z d o la o ic i rynku k a p ita listy c z n e g o do s a a o re g u la c ji, pogorszenia ogólnej *- ^•ktywnoácl gospodarowania, nieraojonalnego wykorzystywania zaso-bów, «' w konsekwencji do podsycania w zrostu cen, s ta g n a c ji gospo-d a rc ze j oraz w zrostu bezrobocia, c z y li n a s ila n i« zjaw isk* slump-f l a c j i ne s k a lę , k tó ra od połowy l a t siedem dziesiątych z a g ro z iła Całkowitym rozkładem rynku i k a p ita listy c z n e g o systemu gospodar-czego,

M onetaryáci 1 in n i przeciw nicy in g e re n c ji państwa w Zycie gos-podarcze uważają, że Jedyną obroną przed ta k ą ew entualnością j e s t

stopniowe zaniechanie przea państwo doraźnych, krótko- i eirartnio- okrecowych dziaK rf, mających na c elu ogran iczen ia i n f l a c j i i z aro -s tu bezrobocia, Vp re v a il« zaniechani* ty ch dzlałn ó a le epoveduje bezpośrednio powrotu een i bezrobocia do tzw. sten u "normalnego*, te lednsk po zveril u stab ilizo w ać oczekiwanie podmiotów gospodar-czych (będących w t e j koncepcji głównym motore* nap^lowya wzrostu cen ) 1 co za tym id z ie - sto p ę w zrostu oen. Pozwoli wyeliminować w iele innych zakłóceń systemu cen (przyw róci cenom ich funkcję in

-formacyjną) i stworzy warunki do powrotu stopy bezrobo.cla do po-ziomu "neturalnego*. Gospodarka zn ajd zie s ię w tzw. okrtw le p rz e j-ściowy* z w ysoką, 1*C2 s ta b iln ą sto p ą i n f l s c j i 1 n iż sz ą n.li po-przednio sto p ą bezrobocia. Dalsze ograniczenie i n f l a c j i (a ż do vato!?ci zerowej) i stopy bezrobocia (do stan y "n atu raln eg o ") bę- 'U le s ię odbywało w miarę stopniowego odchodzenia prze* paóatwo od b ezpośredniej re g u la c ji can i p łac oraz tw orzenia in s ty tu c jo n a l-nych warunków, zabezpieczających przed ryzykiem eenowya (np. po-przez doskonalenie in d e k sa c ji )*

Przedstawiony wyżej w ogólnym z a ry sie teo rety czn y model slump-f l a c j i , o p iera s i ę os h ip o te z ie ‘•n a tu ra ln ej" stopy bezrobocia, któ-ry sy tiisł tak szeroką aprobatę w zachodniej t e o r i i ekonomii w l a - ' vrch i»iedeŁdzi*aiątycfc, zsw lsra Jednak - Jak s ię wydaje - zbyt wio-le ni*Jť* n*4ci aby mógł s ta ć s ię podstawą s k u t e c z n e j w alki ss tv JiTQbocietü i i a f l a c j ą . Przede wszystkim wysoce spora* j e s t k w estia, esy wolny rynek k a p ita lis ty c z n y J e s t rzeczyw iści* w s ia n i# aioczynnie zapeVniÓ na dłu ższą metę pełne wykorzystanie ifasobćw w gospodarce (v ty s. zasobu s i ł y ro b o c z e j), chociażby na poziomie “m a tu ra ln e jB stopy bezrobocia. Pom ijając oswet h is to ry c z -ne doświadczenie gospodarki k a p ita l i sty czn ej w tym względzie ty* doświadczenia w ielkiego k ry z y su ), wydaje s i ę w ątpliw e, czy w obecnych warunkach kapitalizm u moeopollstycznego zaniechani* prz*z P'iŕisiwo p o lity k i dochodowej, a głównie in g e re n c ji w d z ia d z in ie cen, spowodowałoby, ża c*ny stały b y s i ę • g ię tk ie * , o d zw iercied lały Je - dynia epołftczns koszty produkcji i wskazywały k ierun k i oraz j» o - z liw ia ły optymalne zastosowani* środków, zarówno z punktu widzenia k a p ita lis tó w , Jak i św iata’ p racy . Gdyby tak było w i s t o c i e , wów-czas zmiany w s tru k tu rz e p ro d u k c ji, a także w j e j op łacaln o ści

рггу stabilnym w z ro ie if popytu w związku ze o t a ł у© wzrostem poda-ży p.vani %dza), schłyby przynajm niej w krótkim i ' średnim o k re sie doprowadzi4 da ogólnego w zrostu produkcji i z a tru d n ie n ia , przy

/ t

względni* sta b iln y c h c cn aih . Problem Jodnafc w ty » , za wiolHie przedeiąbloretw a k n p lta lle ty c z n e rzadko tr a k tu ją cenę jaku " d a tę 4, lecz u s i ł u j ą oddziaływać na n ią poprzez odpowiednie k eztałto w asl« podaży, V krańcowych przypadkach p e łn e j lub prewie p e in a j monopo~ l i z a c j i p ro d u k c ii, cene o d zw iercied lałab y a le ofJołeczne koszty p ro d u k cji, lecz po p ro stu Ma i ł ę uonopolu*. Nadal n ie p e łn iła b y fu n k c ii inform acyjnej 1 n ie mogłaby teft а Ш s i ę podstav« 4o u - k ształto w an ia a lę "optyotulnaj“ v ie lk o á c i produkcji oraz "optymal-n e j" a lo k a c ji zaąobd#, zwązywsay Jeazcze, że p rzed sięb io rstw a mo-nopol la tycane poaiadmją znacz m możliwości u tru d n ia n ia ww *jéclae na ich rynek przedaiębiorafcwom konkurencyjnym. Zatfcm, zaniechania przez państwo p o lity k i doohodnwaj oznaczałoby w tym wypadku сгузtą korzyść d la eonopołu, kfcSry ni* nsuaiałby « d zielili alę* z państwom dochodami i Jednocześnie * роргке? wmf.pulaoję produkcją i s a tm d - ЩеЫвт - mdgłby wywierać p r^ a ję na św iat pracy w kierunku obni*«- Ria plac i podvytпгаМ а zyakćw. W konsekwencji, J e ś l i tego typu, p o lity k a n ie prowadziłaby naw«t do podsycania i n f l a c j i , to z c a łą pewnością oddziaływałaby w kierunku wanaetu b'~.rotx.cla i paupery-z a c ji k la sy ro b o tn ic paupery-z e j. Ma dłużspaupery-zę met§ produktem t a j p o lity k i stały b y s i ę я c«Ią pewnością załamania popytu i g łębokie kryzysy

n adprodukcji. Zatem, s t r a t e g i a v{*lk t« h p r z ę ś l ębiom tw monopolis-tycznych, polegając* na możliwości m anipulacji w ielk o ścią produkc j i , wydaje e lę zaprzeprodukczać entuzjazmowi, z j* 4 i* przaprodukcíw niprodukcy p o l i -e k 1 dochodow-ej pań-etwa ka.|»i t a l i -e tyczn-ego wydają a lę vi-erzyd w mo- iliwo&ć rozw iązanie przez mechanizm wolnego rynku k a p ita lis ty c z n e - s ° Problemu pełnego z atru d n ien i# zaaobów produkcyjnych.

Druga w ątpilwość nasuwa s ię w związku z niem ożliw oicią dokład-nego o k re śle n ia wysokości " n a tu ra ln e j1* stop y bezrobocia. Usta , «i? ona bowiem ęx pout w wyniku wol»«J ;ry a l l rynkowych. W

tyae jednak neoklasyczna koncepcja s lu f .p f la c ji, k f.ira ». swych ?.*- r ż e n ia c h »« ukazywać możliwości rozw iązani« problemu bezrobocie, P° p ro stu przyjm uje Już na w ejściu i s t n i e n i e ( i to wysokiagoO bez-robocia, Jako czegoś zup ełn ie "natur* sk u p iając a ię w prek-u c e na problemie re laty w n ie mniej wайлу®, t j . o g ran iczaniprek-u im fla* C3A. Mało przekonywająco brzmi te c a , t e « g ran iczen i« i n f l a c j i &>- P^w adzi n* dłużącą metą do zm niejszenia bezrobocia (między inrjyai u p rz ą ż zm niejszani* a lę w ielkoicJ. " n a tu ra ln e j* stopy bezrobocia )4 ***** w w spńłczaenej goepodąręa k a p ita lis ty c z n e j d z ia ła ją perma-nentnie czy n n ik i, k táťe w varmkee!* lik w id a c ji bufon*, jakim J a e t

p o lity k a dochodowe państwa, będą, zdecydowanie oddziaływały w k ie -runku wzroatu bezrobocie. Do _ta k ic h czynników n ależą między innymi wspooniane wyżej praktyki w ielk ich p rzed sięb io rątw w d z ied z in ie kształto w an ia p ro d u k c ji, a teki:« w ie lk ie zaburzenie gospodarcze, n iezależn e od s y tu a c ji p anującej na rynku (tzw , zaburzenia egzoge- n ic z n e ). Każde w ie lk ie zaburzenie w d z ie d z in ie handlu zag ran icznego, ro ln ic tw a . wydatKów zbrojeniowych czy te ż postępu te c h n ic z -nego b ęd zie, przynajm niej ne k ró tk i 1 śre d n i dyetana, ‘gen eráto re* niepewności i zakłócenia "doskonałego* rożezoania przez podmioty gospodarcze warunków panujących na rynku. Dopóki podmioty gospo-darcze n ie 2dobę<tą odpowiedniej In fo rm a cji, p o trzeb n ej do modyfi-k a c ji d ecy zji gospodarczych - co wymaga czasu 1 byó noże modyfi-kosztów - będą wykazywały dużą eatro to o śó w d z ie d z in ie plenowanla e k sp an sji . na dłuższy d y stan s. Ponieważ tzw. zakłócenia zewnętrzne (sz cz eg ó

l-n ie w d z ie d z il-n ie hal-ndlu aagraaicżl-nego i z b ro je ń ) pow tarzają s i ę dodá c z ę s to , nożna przypuszczać, że będą trw ałe oddziaływać na sto p ę w zrostu bezrobocia powyżej poziomu "natu raln eg o 1*. V z a le -żności od s i ł y zakłóceń i szybkości r e a k c ji podmiotów gospodar-czych na te zak łó cen ia, gospodarki krajów k a p ita listy c z n y c h będą przeżywały mniej lub b a rd z ie j o s tr e załamania koniunktury, co

gro-z i powrotem do podobnej cykllcgro-znO dci rogro-zwoju, ja k a miała m iejsce do Wielkiego Kryzysu.

Podobny wpływ na gospodarkę k a p ita lis ty c z n ą może wywieraó rów-n ie ż s y tu a c ja rów-na ryrów-nku pierów-niężrów-nym, k tó re j domirów-nującym elementem, zgodnie z n e o k la s y c z n a modelem a lu ra p fłe ę jl, J e a t ś c i s ł a re g u la c ja podaży p ie n ią d za , 2 doświadczeń gospodarki Stanów Zjednoczonych 1 W ielkiej B ry tan ii w la ta c h o s le a d z ie e lą ty c h wynika, że wprowa-dzenie ś c i s ł e j r e g u la c ji podaży p ien iąd za wcale n i л musi prowadzić do zm niejszenia niepewności oraz ogólnej s t a b i l l z e o j i •o to czen ia* , w którym funkcjonują podmioty gospodarcze. O słab ien iu dynamiki w zrostu csn towarzyszy bowiem zwiękazenie zarówno c z ę s to tliw o ś c i, Jak i am plitudy wahań stó p procentowych, będące bezpośrednim Skut-kiem o g ran iczan ia p rz e z państwo in te rw e n c ji na rynku rządowych pa-pierów wartościowych. Ponieważ flu k u ia c ja s tó p procentowych zwię-k sza ją ryzyzwię-ko s t r a t y po ten cjaln y ch przychodów z alternatyw nego za-stosow ania k a p ita łu , prowadzą one (obok ta k ic h czynników Jak w iel-kość d e fic y tu budżetowego esy p o lity k a kuralu walutowego) do wzrostu śre;lniego pozioau stóp procentowych, co samo w so b ie może s t a -nowić is to tn y czynnik oK reślaJący zarówno tempo w zrostu

gospodar-czego, Jak i poslom z a tru d n ie n ie * .•rcapôdarn»» v ■*.ł««'iur o k resie czasu• Zatemt n»ina » tw ie rd z ić, 4» w samych založeniach íwokľ. t y cznego modelu a lu m p fla c ji, opartego na hij>ot*»3i« "naturaln* j 1ł s to -py bezrobocia, tkw ią elementy pozwalając« w ątpić v Jago pŕzy:k<l~ пойб у lik w id a c ji problemów rosnącego, bezrobociu t i n f l a c j i »

Jeże-l i nawet - z teoretycznego puniitu widzenia - koncepcju t a »'o;, - л-у s ię okazać przydatna w d z ied z in ie walki г i n f l a c ją , to г c*?l\ j>v n o ic ią n ie przew iduje опл w ystarczająco skutecznych środków, *.%ói pozwalałyby na pełne w ykorzyitanie zasobów ekonomicznych С w tym

zasobu s i ł y roboczej) i to nawst no poziomie "m aturalnej"' s'-Opy bezrobocia. 0 podkreślanym często przez zwolenników t e j koncepcji

"optymalnym" wykorzystaniu zasobów n ie może być mowy* chociażby ii» wzglądu na k ry jące s i t w « lu j niebezpriOozarta twa permanentnych . 2anted popytu i p ro d u k cji.

ku monetaryatycznego w d z ie d z in ie s t a b i l i z a c j i rozwoju &ea$oiląr- czego państw k a p ita listy c z n y c h , wyniki* * r e la c ji, n iek tó ry ch p o s t u

-latów , Jak ie k ie ru ją m oaetaryści d la p raktyki fcospodarciej, do obiektywnych, historycznych te n d e n c ji. Jak ie w ystępują w r o z w i n i ę

-tych państwach k a p ita listy c z n y c h od czasu W ielkiego Kryzyauv Сщ. d ii tu głównie o p o s tu la t o graniczenia wydatków publicznych o ra г o d stąp ien ia przez państwo od angażowania « Ц w bezp o śred n ią.dziu-r lalnoáó produkcyjną. Należy s tw ie rd z ić , że obydwa w y m i e n i o n e t y p y

d z ia ła ln o ś c i 'państwa s t a ł y a ię obiektywną koniecznością, n a p e v n ý®

• ta p la historycznego rozwoju kapitalizm u , wobeo n l é z d o l n o ž c i r y o k u

k a p ita listy cz n eg o do zapewnienia tak ieg o w zrostu zaróvnô p o p y t u ,

Зак i podaży, k tó re pozwalałyby osiągnąć ‘ b e z p i e c z n y " d l a d a l s z e $ó

is tn ie n ia k apitalizm u poziom « •tru d n ie n ia s i ł y r o b o c z e j . V;

J e é l i c h o d z i o w y d a tk i p u b lic z n e , t o o d d z ia ły w a ły o n e ' n a

* * r o s t g o s p o d a r c z y i z a t r u d n ie n ie z a r ó w n o od » t r o n y p o p y t o w e ; j ( и : ,;-

4гу innym i p o p r z e z rządowe zak u py d óbr i uafcig w e a k t o r f e p ry yzt-r

ny®,

9odaiow eJ ( n p . fin a n s o w a n ie badań n a u k o w y c h i g ä a t f p u . t e c h n i c i n t f -

« o ) . KatomiĄSt b e z p o á r e d n ia d z i a ł a l n o ś ć p r o ’i u k e y j h * p a ť a t w a o d

<tzi'j>łu,le głównie poprzez wpływ n« stro n ę p adutov^ (np. ro zw ijan ie produkcji w tych dziedzinach» któ re są niezbędne d la gospodarki, le c z są zbyt mało atra k cy jn e d la p rzed sięb io rstw prywatnych). Nit* uleßa w ątpliw ości, że zaiównb wydatki publiczno, Jak i d z ia ła ln o ść 3«V.tera rnacjonellzowanego p rzyczy n iły a lę w p rz e sz ło śc i w i s t o t -nym sto p n iu dc sty m u lacji w zrcatu.gospodarczego oraz r e a l i z a c j i p o lity k i wysokiego z a tru d n ie n ia c z y n n ik i p ro d u k c ji. P rze d sięb io r-stwa operowały bowlen w stosunkowo stabilnym "otoczeniu" ekonomi-cznym, mając w zasadzie pewność, Ae państwo nl* dopuści do głęb-szych załamań koniunktury 1 ofllągaą spodziewane zyski od zainwes-towanych kapitałów . Wyzwalało to optymistyczno przewidywania co do perspektyw w zrostu gospodarczego i zachęcało (przynajm nieJ w la tach p ię ć d z ie sią ty c h i s z e ś ć d z ie s ią ty c h ) do angażowania s ię w d łu -gookresowe p rzed sięw zięcia produkcyjne. Jak wlę wydaje, p o d- t r z y m y w a n i e o p t y m i s t y c z n y c h p o g l ą -d ó w n a p e r s p e k t y w y w z r o s t u g o s p o -d a r c z e g o b y ł o n i e m n i e j w a ż n ą f u n -k c j ą i n t e r w e n c j o n i z m u p a ń s t w o w e g o n i ż b e z p o ś r e d n i a r e g u l a c j a p o p y t u . Produkte« ek on o m iczn ej'd ziałaln o ści państwa było te ż dość sk u tecz-na łagodzenie zaburzeń rozwoju gospodarki k a p ita lis ty c z n e j, co przyczyniło s ię n iew ątp liw ie do o s ła b ia n ia sp rzeczno ści klasowych, charakterystycznych d la k a p ita listy c z n e g o sposobu p ro d u k c ji.

Obecnie, gdy p o s tu lu je a ię zaniechanie d z ia ła ln o ś c i ekonomicz-n e j przaz państwo, pojawia s ię zasadekonomicz-nicze p y taekonomicz-n lo : czy w a k tu a l-nych warunkach, w Jak ic h z n a la z ła s i ę gospodarka k a p ita lis ty c z n a , w ystarczy jed y n ie zapewnić s t a ł y w zrost podaży p ie n ią d ze , aby wy- p a łn lć lu k ę. Jaka pow staje głównie po s tro n ie popytowej, w wyniku re d u k c ji wydatków państwowych. P ien iąd z posiadany to Jeszcze n ie znaczy p ien iąd z wydatkowany, a p rz e c ie ż motorem napędowym produk-c j i j e s t sprzedaż.

K onetaryści tw ierd zą, że uw olnienie s e k to ra prywatnego od "brzem ienia podatkowego", zaniechanie subsydiów d la p rz e d się b io rstw oraz przyw róctnle wolnej konkurencji doprowadzą w konsekwencji do w zrostu wydatków se k to ra prywatnego (crowding ou t d o c trin e ),

odro-dzenia s ię k a p ita lis ty c z n e j p re e d si{ b io rc z o śc i oraz w zrostu efektywności p ro d u k s ji, co będzie rekompensowało spadek zamówień rz ą -dowych. Spore n a d z ie je wiąże e t ę też i możliwością ograniczenia żądań podwyżsic p ła c , w związku z ograniczaniem rządowych wydatków

na z a s iłk i d la bezrobotnych i finansowanie Innych í^rm p o llty k t sp o łec z n ej, co wpłynęłoby na zshamowanlr vzro atu ko»żtóv produkcji i poprawą j e j rentow ności.

Powstaje Jednak p y ta n ie , czy d z ia ła n ia w szystkich tych czynni-ków łą c z n ie zr^komptaeuje w p e ł n i s t r a t y w d z ied z in ie realnego popytu, ja k i re p re z e n tu ją wydatki rządowe. Biorą* port u- vsgę ak tu alne doświadczenia gospodarki Standy Zjednoczonych > '■ 'lelkiej ftry ta n il wydaja a l ą , że odpowiedź m to pytanie jest. ne-gatywna, Podejmowana w Stanach Zjednoczonych w la ta c h o s l m ^ i « - a ią iy c h próby c ięć podatkowych i ograniczenia wydatków rządowych zag ro ziły Jednak głębokim załszu»niea w zrostu gospodarczego 1 zau* s i ł y rząd amerykański do zrevidovania Jego p o lity k i v tym zakre-ś l* . Podobnie wygląda również ay tu ac ja w W ielkiej B ry ta n ii, co w dość jednoznacznym św ia tłe ataw la rair.ą możliwość p rz e k re śle n ia o- btektyw ych te n d e n c ji, k tó ra w is to c ie zadecydowały o przetrw aniu k a p ita listy cz n eg o sposobu produkcji i zastosowanie poatułatów ъо* n»tW7#tycznych w p rak ty ce.

1 ■ , i ■■ ■ • . • • • ■ . •

p,u Ngoklaayczny model e ły a p f la o jj

to p jt» U » ty e in # g o «pôsob« produkcii

Inna ważna przyczyna, k tó ra może wywlvrać ważki wpływ n««fcn- teoxnoíó i przydatność w praktyce neoklasycznej koncepcji r o z w ią -zania problemu slu m p fla c ji, wiąże e tę z zawartymi w t o j kone&pcji Przesłankami do z a o strz e n ia a lę podstawowej sprzeczności kepi ta - U atyczncgo,apoaobu p ro d u k cji, t j . sprzeczności między kepitfeiem i $vi«tem pracy na t l e p o działu efektów z d z ia ła ln o ś c i produkcyjnej. p**zyczyną z a o strz e n ia a lę t a j sprzeczności J e a t kv«*tla ponosхвОДа kosztów walki ze s lu n p fla c ją . J e ż e li p rz e a n a liz u je s ię dakładń!«- za ło że n ia "nowej" p o lity k i ekonomicznej, to nietru d n o zauważyć, ia cały c ię ż a r kosztów t e j p o lity k i spada na św iat pracy* Potwierdza T-° v c a łe j ro z c ią g ło ś c i praktyka gospodarcza Stanów Zjednać wnych 1 W ielkiej B ry tan ii ( p o r , ta b . 1 i 2 ). To w łaśnie robotnicy ашх^- S y g n o w ać z żądali podwyżek p łac lu b godzić a lę na n iż sz ą płac<j,

Je że li _{chcą zmniejszyć ryzyko ograniczenia produkcji ^ rz e z k a p}

i-ta listó w i u tr a ty pracy lu b zwiększyć azan sęd trzy ?!an ia pracy. h5v~ nleż św iat pracy, pozbawiony stopniowo wywalczonych w c za a n ie jz a * bezpiaczeii so cjaln y ch , ma. dobrowolni e tolerow ać każdą sto p ę be^ro*

tjocie, w imię o sią g n ię c ia ilu z o ry c zn e j równowagi gospodarczej w długim okresie- czasu,

š T a b u l a 2

Dynamika płac realnych w Stanach Zjednoczonych i W ielkiej B ry tan ii w la ta c h 1979-1982 (.średnioroczna stopy wzrofcttt w %}

Wyszczególnienie 1979 1990 19ÔÍ 1982 ’

.Stany Zjednoczone 0 -1 ,2 _1.3 ' 0,75

Wielka B rytania 3,6 _{4 ?} 0,25

Z r ó d ł oj OECD Economic Outlook, no 29 i 3 t Iťa ri* },

‘ v ■' ». •. ■*! . • Л*'V ’’*i* ■ * '*■ * " ’ *• Spełnieni« tych warunków przez k la sę ro b o tn icz ą, szczególni# v tych krabach, gdzie d z ia ła ją s iln e związki zawodowe, wydaje a lę na d łu is ią motę mało prawdopodobne. Oznacza to z ao strzen ie a lę walki klasow ej, które musi rzutować zarówno aa możllwość stosow ania ao- mitaryzau w p rak ty ce, Jak 1 na perspektywy s t a b i l i z a c j i sp o łeczn ej i gospodarczej w rozw iniętych k rajach k a p ita listy c z n y c h . Biorąc pod uwagę te n aspekt wdrażania "nowej" p o lity k i gospodarczej, wy-d aje s i ę , że Błonetraryzn mote być co najwyżej wytyczną programów politycznych konserwatywnych kół na Zachodzie, «oanlXegte« w ic h k o n flik c ie ze światem p racy, a le z c e łą pewnością a l e może być podstawą konstruktywnego 1 skutecznego rozwiązywania' złożonych problemów gospodarczych tych państw, w tym - tak isto tn e g o p ro b

le-mu s lu m p fla c ji. '■■■ ■ : v •' .

• . • ' . • ' '

-•*. ť/ ■ • v v • |.v: * 3. j

- V . r.?.:;' i

. Kie popełnia e lę z pewnością dużego bł^du, J » $ li o k re śla e l f - d z ie s ię c io le c ie lafc siedem dziesiątych Jako okrea przełonowy V *4>Z-* woju gospodarki k a p ita lis ty c z n e j. Specyfika ''Ц$о''okrasu polega t '■

jed n ej stro n y na spotęgowaniu a lę sprzeczności* i zaburzeń" gospoś darczyc-fc uprzemysłowionych pańztw k a p ita listy c z n y c h , a z d ru g ie j s tro n y na zarastaniu *i$ dotychczaeowyofe кеуиадowakich »efcod regur 1.3

i a c j 1 gospodarczej, ж k tó ry o i Jeszcze w la ta c h s z e ść d z ie sią ty c h wią/ало n ad zieje na Lezkryzysowy rozwój k ap itali* ty czn eg o sy atęau

p ro d u k c ji. Ekonomia keynesowska okazała a tę b e zsiln a wobec proble-mów rosnącego bezrobocie 1 i n f l a c j i , J . M. Keynes 1 c i , którzy ro zw inęli Jego te o r ię , uw zględniali możliwość is tn ie n ia równowagi gospodarcze,} z niepełnym zatrudnieniem s i ł y ro b o czej, a le w Jatach. siedw ndzleM ątych okazało s i ę , że nawet wysokie bezrobocie n i i J e a t w s ta n ie zapewnić s ta b i ln e j równowagi na dwóch pozoąJ;ałych rynkach, t j . : rynku pieniężny» i rynku dóbr. W p ró żn ię, ktox'e pow-staw ała w d z ied z in ie metod sterow ania gospodarką k a p ite d isty c s n ą , w ciskał s ię stopniowo n u rt mon«?taryatyczny i pod koniec minionego d z ie s ię c io le c ia Jego z a le c en ia zyskały prawie powszechną akcepta- . c ję w kręgach rządzących na Zachodzie. Pow3taJ© Jednak pytanie; ozy p rz y ję c ie monęta ry a tycznych zasad p o lity k i gospodarczoj moż«' spo-wodować rzeczyw isty postęp w d z iad z in ie re g u la c ji gospodarki kap i-ta l i s ty c z n e j , czy te ż J e s t ty lk o wyborem z konieczności, wobec braku rzeczy w istej koncepcji rozw iązania rosnących trudnoácl áwie- ta k a p ita listy c z n e g o w d z ied z in ie wzrostu gospodarczego i s t a b i l l -

z a c j i . !• ;л

Z c a łą pewnością o sta te c z n ą i obiektywną odpowiedź na te pyta* n la może dać ty lk o praktyka gospodarcza rozw iniętych partatw k a p i- t a l i e tycznych. Na pełne wyniki “doświadczenie monet ary* t y c z n i o “ trz e b a będzie Jeszcze poczekać. Туи niem n iej, i s t n i e j e w iele prze-sła n e k , k td re pozwalają Ji*ż obecnie s tw ie rd z ić , że postęp o s ią -g n ię ty w la ta c h siedem dziesiątych w d z ie d z in ie metod r e g u la c ji gospodarki k a p ita lis ty c z n e j J e s t Iluzoryczny, i t e zachodnia teo* r i a ekonomii n ie p o tr a f ił a wypracować doktryny p o lity k i gospodar-c z e j, k tó ra w nowygospodar-ch warunkagospodar-ch mogłaby s p e łn ia ć t ę samą fu n k gospodar-cję, Jakq s p e łn ia ł system keynesowskl od czasu w ielkiego kryzysu do l a t s z e ś ć d z ie sią ty c h . Jaka to powinna być te o r ia 1 doktryna p o lity k i gospodarczej? Przede wszystkim powinna ona zapewniać odpowiednią^ skuteczność w zwalczaniu bezrobocia i i n f l a c j i , a le z d ru g ie j s tro n y musi ona stanow ić kontynuację keynealzmu w d z ie d z in ie łago-dzenia sprzeczności klasowych 1 uwzględniania interesów ekonomicz- aych głównych k la s społecznych w k a p ita liz m ie . Bowiem Jedynie w Warunkach względnej s t a b i l i z a c j i społecznej można w ogóle mówić o możliwości prowadzenia długofalow ej, sk u teczn ej p o lity k i ekonomi-c z n e j. I s t n i e j ą Jednak n ik ła szan se, że zaekonomi-chodnia t e o r ia ekonomii, k tó ra p rz e c ie ż stew ia sob ie za główny c e l obronę interesów burżua- 2 J i, będzie w a ta n ie wypracować ta k ą te o r ię % doktrynę p o lity k i gospodarczej. Z tego względu przełom l a t sied em d ziesiąty ch może

I l f __ _________ ______„jLvUuJUÉčíMítiL

być p o c z ą t k i e m głębszych zaburzeń zartjwno ekonomicz-nych, jak 1 społeczekonomicz-nych, k td re czekają á v ia t K ap ltalletyczn y w następnych okresach.

v i- k ý. • Jan L, »*<taarc*yk ;•

PKOBLHX3 OF SLlWPFIATIOy 1Л TIK LJOHT OF UEVEIXJPKEňlT

•OF THE VüiTShW ľHliOKY OF ECONOMY IN THE XBVEHTXp

Th« a r t i c l e is an attem pt a t fie term in atio n o f ж or, a causes «с- countln# fo r lower titan expected e ffe c tiv e n e ss o f the economlo po-lic y In developed c a p i t a l i s t c o u n trie s baaed on assumptions e f the a io n ita ris tlc theory o f slu m p fla tio n . Tb« author p o inta a t auch shortcomings of th la p o licy aai (1) erro r» in the very assumptions of the a o o e ta ria tlc theory o f slu m p flatio n , <2) c o n tra d ic tio n bet~ wo<?n the p o s tu la te s o f th* m onetm rlstic tre n d f o r th e economic p o licy and h is to r ic a l trends In developaent o f c a p i t a l i s t eeoncay, and (3) sharpening of a c o n f lic t of in te r e a ts between th* c a p ita l and the working people again«t the background of the m o n e ta r is ts

r-igu lation of the economy. . '

The experience o f the f l r a t years in a p p lic a tio n of moneta- r t a t l c p rin c ip le s In the economic p o lic y to f ig h t unemployment and I n f la tio n eeeoa to prove th a t due to a ęo liap ae o f effe ctlv an e e a *f Xaynpslsn p rin c ip le s of the economic p o lic y l a the a ev e n tle a, the Wectern th eory o f economy f a ile d to e la b o ra te a d o ctrin e of the econo»!« p o lic y , which In r e l a t i o n to th* conteoporary c ap i-ta lism might perform th* aame fu n ctio n as th a t performed by Key-nes tan ayhtem in r e la tio n to c a p ita lism of the f i f t i e s and the s i x t i e s . 3uch a conclusion Is proapted e sp e c ia lly by th e fa c t th a t I t took Into account nôt only economic but a lso s o c ia l e ffe c ta of a p p lic a tio n o f monetarism. Absence o i a th e o re tic a l model d e sc rib -ing the coura* o f economic processes th a t would be adequate to the p re sen t r e a l i t i e s , which a ffe c ta undoubtedly the cohesion of thv economic p o lic y pursued in the developed c a p i t a l i s t c o u n trie s , throws an u n clear l i g h t on proap*cta o f s t a b i l i t y in socio-econo-mic development of th* contamporary c a p ita lis m .