Szostakowski, Stanisław
Kronika naukowa województwa
olsztyńskiego : Wojewódzki Ośrodek
Doskonalenia Kadr Oświatowych
(1954-1957 r.)
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 74-75
i naukow ą ’). T a sa m a u w aga dotyczy au to rstw a n iektórych p ieśn i (np. utw ór pt. „O krainie m a z u rsk ie j” (s. 79), pochodzi z bezim iennej tw órczości ludow ej (a nie od K a ro la Sem brzyckiego) i d at ich p o w stan ia (np. „T ęsk n o ść za o jczy stą m ow ą” —■ K a jk i drukow anego w 1923 r. w „K alen d arzu dla M azu ró w ” , na rok 1924, a nie dopiero w 1927 r.). Na s. 15 w ydaw ca w ytkn ął K o ch ań skiem u zam ieszczenie przekład ów w ierszy W ojciecha K ętrzyń skiego, a sam tym czasem p rzed ru k ow ał na s. 177 — 180 p rzek ład y dwóch w ierszy F. M. L eyka („W alczącym za sp raw ę m a z u rsk ą ” i „D o moich b raci M azu rów ” ), chociaż w „K ale n d arz u dla M azurów w yzn ania ew angelickiego na rok 1920” -.. sk ąd je p rzed ru k ow ał — podan o w yraźn ie n azw isko tłu m acza W. Szellera. Pieśń pt. „Z e m sta” (s. 113), zaczy n ająca się od słów : „O j bied a nam , M azury, jako nigdy nie było...” , op atrzył w y d aw ca u w agą — „z połow y X I X w iek u ” , chociaż W. K ętrzy ń sk i (Szkice P ru s W schodnich, „P rzew odn ik N aukow y i L ite ra c k i” 1873 s. 259), w y raźn ie zaznaczył, że p ieśń ta „z a b łą k a ła się spoza kord on u ” , (z M azow sza), oraz w y jaśn ił: „W iersz ten w rzew nych kolorach op isu je go sp o d ark ę P ru sak ó w po k ra ju i W arszaw ie po trzecim rozbiorze. W iersz sam został w ów czas w łaśn ie ułożony...” , a zatem p ow stał około 1806 r. (nadzieje na w yzw olenie k r a ju przez F ran cuzów !), a nie w połow ie X I X w ieku.
Pow yższe luźne uw agi, pochodzące od h istoryka, a w ięc nie m ające ch a rak te ru kom petentnej recenzji, ja k ą może n ap isać tylko etn ograf, odnoszą się przede w szystkim do n akładcy tej książki, aby p rzy n astępnych zapo w iedzia nych na obw olucie tom ach pieśni ludow ych, przygotow yw an ych przez tegoż sam ego w ydaw cę nie o m ieszk ała poddać ich przed oddaniem do druku odpo w iedniej k o n su ltacji n au kow ej. P u b lik acje tego ro d zaju winny nosić — mimo sw ego p o p u lary zato rsk iego celu — tak że cechy dokum entów p olsk ości M azur
i W arm ii.
W ładysław C hojn acki
KRONIKA NAUKOWA WOJEWÓDZTWA OLSZTYŃSKIEGO
W O JEW Ó D ZK I O ŚR O D E K D O SK O N A L E N IA K A D R O ŚW IA TO W YCH (1954 — 1957 r.)
W dotychczasow ych p racach W ODKO w O lsztynie pow ażne m iejsce z ajm o w ała p ro b lem aty k a m azu rsk o -w arm iń sk a, jak o jedn o z centraln ych zagadn ień k u ltu raln o-ośw iatow y ch tu tejszego terenu. W latach 1954 — 1957 na kon feren cjac h n au czycielskich organizow an ych przez W ODKO zostały w ygłoszone n a stę p u ją c e re fe raty i p relek c je o tem atyce re g io n a ln e
j-1954 r.
P rof. dr A n d rzej B u k ow ski, „500-lecie p rzyłączen ia Pom orza do P o lsk i” ; M ichał Chom in; „W arm ia i M azury od ostatn iego zlodow acenia do czasu p rzy b ycia K rzy żak ó w ” ; T ad eu sz G rygier, „R ok 1920 na W arm ii i M azu rach ” ; T a deusz G rygier, „W yniki i zn aczen ia S e s ji P o m o rsk ie j P A N ” ; T ad eu sz O racki, „U c isk społeczny i n arodow ościow y na W arm ii i M azu rach w X I X i na p o cząt ku X X w .” ; A n d rzej W akar, „P ań stw o k rzy żack ie w P ru sie ch ” ; A n d rzej W akar, „R o la W arm ii w p ań stw ie k rzy żack im i R ze czy p o sp o litej” .
1955r.
T ad eu sz G ryg ier, „M ateriały źródłow e W ojew ódzkiego A rch iw um P ań stw o w ego w O lsztynie do historii W arm ii i M azu r” ; D on ald Steyer, „R uch ro bo tn i czy n a Pom orzu w latach m ięd zyw ojen n ych ” ; S ta n isła w Szostak ow sk i, „W yko rzy stan ie p ro b lem aty k i m azu rsk o -w arm iń sk iej na lek cjach h isto rii” ; A ndrzej W akar, „S to lat w alk i o szkolę p olsk ą na W arm ii i M azu rach ” .
1956 r.
T ad eu sz G ryg ier, „S p ra w y regio n aln e w S e s ji M ickiew iczow skiej P A N ” ; T ad eu sz G rygier, „Z ak on K rzy żac k i i P ru sy K siąż ę ce w m ak iecie I t. u n iw er syteck iego p od ręczn ik a h isto rii P o lsk i” ; prof, dr Je r z y K o n d rack i „N ajn ow sze b a d a n ia naukow e w rejon ie w ielkich je zio r m az u rsk ich ” ; W ład ysław O grodziń- ski, „N iem ieckie b ad an ia w sch o d n ie” ; T ad eu sz O rack i, „R e c e p c ja lite ratu ry p o lsk ie j na W arm ii i M azu rach ” ; E m ilia S u k e rto w a-B ie d raw in a, „W alk a o p ol sk o ść M azur i W arm ii w X I X w .” ; S ta n isła w S zo stak o w sk i, „U w ag i b ib liogra-’) W brew tem u, co n ap isan o na obw olucie k siążk i: „T a prym ityw n a z po zoru k siążka m a cechy dokum entu” .
ficzne do h isto rii M azur i W arm ii” ; K o n rad Św ierczyński, „C h arak terystyczn e elem enty k ra jo b raz u polodow cow ego — okolice M rągow a” ; K on rad Św ierczyń ski, „Śro d o w isk o geograficzn e P o jezierza M azu rsk iego” .
1957 r.
Z bigniew Jan u szk o , „P ersp e k ty w y rozw oju gospodarczego w oj. olsztyń sk ieg o ” ; Zygm unt Lietz, „P leb iscy t n a W arm ii, M azurach i P o w iślu ” ; E m ilia S u k e rto w a-B ied raw in a, „O sadn ictw o p olsk ie na W arm ii i M azurach od X I I w. do chw ili o b ecn ej” ; W ojciech W rzesiński, „W arm ia i ’ M azury w 10-leciu P o l sk i L u d o w e j” .
W porozum ieniu z M uzeum M azu rskim W ODKO zajęło się rów nież u pow szechnieniem na terenie w ojew ództw a dwóch objazdow ych w y staw o św iato w ych z h istorii W arm ii i M azur, opracow anych przez M uzeum (I. „M ik o łaj K o p ern ik na W arm ii i M azu rach ” , II. „Z ab y tk i polskości W arm ii i M azu r”). W y staw y te obejrzało około 10 tys. widzów, re kru tu jący ch się z m łodzieży szkoln ej i starszego społeczeństw a. Rozprow adzono także w śród n auczycieli h istorii i ję zyk a p olsk iego k ilk a se t egzem plarzy broszur: E. Su kertow ej-B iedraw dn y i T ad eu sza G ryg ie ra: „D ziałacze M azu r i W arm ii epoki M ickiew icza oraz A. W akara, „S to lat w alk i o szkołę p olsk ą na M azurach i W arm ii” .
Z adan iu p odn iesien ia na w yższy poziom p racy p ozalekcy jn ej przy rów no czesnym uw zględnieniu p rob lem aty k i regio n aln ej służyły elim in acje kółek h i storycznych i polonistycznych przy szkołach p odstaw ow ych i licealnych, ogło szone pod n azw ą „W ojew ódzkiej O lim piady H u m anistyczn ej — W arm ia i M a zu ry ” . E lim in ac je odbyły się w m aju 1957 r. w O lsztynie i uczestn iczyli w nich delegaci 19 szkolnych kół polonistycznych i historycznych (z każdego kółka po dwu). K o ła te op racow ały n astęp u jąc ą tem atyk ę (z podanych tem atów do w yboru):
a) K o ła polonistyczne: „L ite ra tu ra W arm ii i M azu r” oraz „W arm ia i M a zury w lite ratu rze p o lsk ie j” ;
b) K o ła historyczne: „H isto ria m ojego m ia sta (okolicy, szkoły)” , „Z ab y tk i historyczne m ojego m ia sta ” , „B ojow n icy m azu rscy w w alce o w yzw olenie n a rodow e i społeczn e” .
Ju r y w ysoko oceniło dotychczasow y w kład p racy m łodzieży, biorącej udział w kon ku rsie. N ajb ard z ie j w artościow e w ypow iedzi (m. in. uczniów liceów ogóln okształcących w N idzicy i K ętrzyn ie, oraz Szk oły Podstaw ow ej w W iel barku) zostały nagrodzone cennym i upom in kam i książkow ym i.
N ależy w reszcie w spom nieć o Św ięcie P ieśni, zorganizow anym staran iem W ydziału O św iaty Prez. W oj. RN w O lsztynie i WODKO w m iesiącach w iosen nych 1957 r. W elim in acjach szkolnych zespołów chóralnych szczególne m iejsce z a ję ły ludow e pieśn i m azu rsk o-w arm iń sk ie. T rzeba dodać, że społeczne zap o trzebow anie na tego ro d zaju ak cje n iew ątpliw ie istn ieje n ad al. N ależy o tym p am iętać zw łaszcza dziś, w m om encie, gdy n astęp u je re o rg an izacja dotychcza sow ych form k ształcen ia i do skon alenia nauczycieli.
S T A N ISŁ A W S Z O ST A K O W SK I
PRZEBIEG I OCENA SESJI NAUKOWEJ, POŚWIĘCONEJ
DZIEJOM RUCHU ROBOTNICZEGO NA WARMII I MAZURACH
W LAT ACPI 1918 — 1933.
S e s ja N au kow a, k tó ra odbyła się w O lsztynie 21. X . 1957 r. staran iem m ie j scowego O ddziału P o lsk iego T o w arzystw a H istorycznego i K om itetu W oje w ódzkiego P Z P R w rocznicę 40-lecia W ielkiej R ew o lu cji P aźd ziernikow ej, s t a now iła du żej w agi w yd arzen ie w życiu um ysłow ym środow iska. Ja k o trzecia z kolei z zaplan ow an ego przez O ddział F T H cyklu prac, pośw ięconych re g io nowi w7arm iń sk o-m azu rsk iem u , ob jęła trzy źródłow o opracow ane zagadn ienia historyczne:
1) D r T. G ryg ie ra: „M iędzyn arodow e uwar-unkowanie ruchu rew olucyjnego na W arm ii i M azurach w latach 1914 — 1920” ,
2) M gr W. W rzesińskiego: „P rzem ian y w ew nętrzne R ad Robotniczych i C hłopskich na W arm ii i M azurach w latach 1918 — 1920 i
3) Red. A. W akara: „Z zagadn ień R uchu R obotniczego na W arm ii i M azu rach w latach 1920 — 1933” .
T reści odnośnych re ferató w nie przytaczam . S ą one opublikow ane w tym sam ym num erze K om u nikatów . S p ró b u ję n atom iast m ożliw ie w yczerp ująco
