Janusz Królikowski
"Jezus Chrystus - historia i
tajemnica", red. Wincenty Granat,
Edward Kopeć, Lublin 1988 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 60/2, 191-192
N a c o trzeba zw ró cić jeszcze u w agę? W głosach o te o lo g ii p o lsk ie j m ó w io n o w ie le o je j sk ła d o w ej p rzed m io to w ej (problem zagad n ień sp e c y fic z n ie p olsk ich ); o k reślo n o , k tó re za g a d n ien ia w te o lo g ii są „zagad n ien iam i p o lsk im i”, tzn. w y r o sły m i w p o lsk im środ ow isk u teo lo g iczn y m . Sądzę, że na obszarze p o szu k iw a ń te o lo g ii p olsk iej trzeb a podjąć p racę nad teo lo g ią w jej całości; trzeb a r o zw ija n ia całej te o lo g ii po p olsk u . P oszu k u jąc te o lo g ii p olsk iej w ię
cej u w a g i n a leża ło b y p o św ięcić jej „ sk ład ow ej teo lo g iczn ej”. C hodzi n ie ty le 0 to, k tó re zagad n ien ia p od jąć w ra m a ch te o lo g ii p o lsk iej, a le o to „jak” p o d ją ć i „jak” ro zw ija ć ca łą teo lo g ię, a b y b y ła w y ra zem ducha p o lsk ieg o 1 u za sa d n ien iem w ia r y w jej n ie k w e stio n o w a ln e j p olsk iej o so b liw o ści (w tym z a k r e sie b ardzo cen n e i tw ó r c z e su g e s tie podają ks. Cz. B a r t n i k i o. J. S. G a j e k). W iele cen n y ch sp o strzeżeń dla p sy ch o lo g ii te o lo g ii p o l
sk iej m ożn a w y p ro w a d zić z b ad ań teo lo g ii, jaką ro zw ija n o u n a s na p rze ło m ie w ie k u X V I i X V II (P. S k arga, K . D rużbicki), w w ie k u X I X (w ie lc y r o m a n ty cy , P . S em en en k o) oraz w n a szy m w ie k u X X (K. M ich alsk i, J. W oro- n ieck i). M iejm y n a d zieję, ż e w yzn aczon e w S z k ic a c h k ieru n k i p o szu k iw a ń te o lo g ii p o lsk iej p rzyn iosą już w k ró tce oczek iw a n e i tak p otrzeb n e ow oce.
ks. J a n u sz K r ó lik o w s k i, G o rlice J e zu s C h r y s tu s — h is to ria i ta jem n ica , red. k s. W in cen ty G r a n a t i ks. E d
w a rd K o p e ć , L u b lin 1988, T o w a rzy stw o N a u k o w e K U L , w y d . II, s. 619. „M usim y ta jem n icę i p o szczeg ó ln e m iste r ia C hrystusa zn ow u od zysk ać z d zied zictw a p rzeszłości i z n o w o u tw o rzo n y ch p od staw . C hrystus, Jego O so b a, Jego h isto ria je s t dla n a s w w ierze, w sak ram en tach , w K o ściele i w e w sz y stk ic h fo rm a ch Jego o b ecn o ści sa k ra m en tem p rzyszłego, tj. u czestn ictw a o so b o w eg o w B ogu; je s t O n w ią żą cy m p u n k tem z b liźn im i i jed y n ą n o śn ą p o d sta w ą i n o rm ą n a szeg o ż y c ia w ś w ie c ie ” *.
T em u „od zysk an iu ta je m n ic y C hrystu sa i p o szczeg ó ln y ch jej m iste r ió w ” p o św ię c o n e je s t op racow an ie J e zu s C h r y s tu s — h isto ria i ta je m n ic a , w której p o lscy te o lo g o w ie starają s ię p rzy b liży ć c z y te ln ik o w i O sobę J ezu sa C h ry stu sa w J ej zło żo n o ści te o lo g ic z n o -e g z y ste n c ja ln e j. D obrze się sta ło , że otrzym a liśm y d ru gie w y d a n ie teg o d zieła, g d y ż od p o w ia d a on o n a w ie le p o d sta w o w y ch i n ie u s ta n n ie a k tu a ln y ch p ro b lem ó w d otyczących n a szej w ia r y w Jezusa C h rystu sa. ·
W ro zd zia le p ierw szy m P r o b le m Jezu sa C h ry stu sa d z iś b p A . N o s s o 1 om a w ia zasad n icze sp r a w y d oty czą ce u w a ru n k o w a ń w sp ó łczesn ej ch ry sto lo gii, p e r sp e k ty w y ro zw o ju ch r y sto lo g ii k a to lick iej, zw ła szcza w k o n te k śc ie roz w ija n y c h d zisiaj ty p ó w sp ojrzeń n a J ezu sa C hrystusa, oraz zn a czen ie ta je m n ic y Jezu sa C hrystu sa dla całej teo lo g ii. A u tor tego rozd ziału , z k o n ieczn o ści tra k tu ją c m a te r ia ł bardzo sc h em a ty czn ie i raczej sy g n a lizu ją co , jasn o p okazał, ja k bardzo „problem Jezu sa C h ry stu sa ” jest d ziś a k tu a ln y , ja k w ie lk im jest w y z w a n ie m dla te o lo g ó w i w sz y stk ic h w ierzą cy ch .
K s. E. K o p e ć w rozd ziale drugim M iste r ia ż y c ia z ie m s k ie g o Jezu sa
C h r y s tu s a p od ejm u je zesp ó ł za g a d n ień d otyczących h isto ry czn eg o istn ie n ia
Jezu sa C hrystusa: h ip o tezy k w e stio n u ją c e J eg o istn ien ie, p o tw ierd za ją ce je św ia d e c tw a p ozachrześcijańsfcie i ch rześcija ń sk ie. K s. J. K u d a s i e w i c z za jm u je s ię ta jem n ica m i życia u k r y te g o i d zia ła ln o ści Jezu sa C hrystusa; o m a w ia J eg o n a ro d zin y i d zieciń stw o , ch rzest, k u szen ie, cuda i p rzem ien ien ie.
R o zd zia ł trzeci Z b a w c z e d z ie ło Jezu sa C h ry stu sa d o ty czy Jego m isterió w p a sch a ln y ch . K s. J. K u d a s i e w i c z sy g n a lizu je w ty m ro zd zia le z a g a d n ie n ia p o jęcia i eta p ó w h isto rii zb a w ien ia o raz jej jed n o ści i ch rystocen tryzm u . K s. W . G r a n a t o b ejm u je r e fle k sją teo lo g iczn ą p oszczególn e m iste r ia zb a w czego d zieła Jezu sa C hrystusa: o sta tn ią w ieczerzę, śm ierć n a krzyżu, zm ar-1 A . G r i l l m e i e r , M it I h m u n d in Ih m . C h risto lo g isc h e F orsch u n gen
tw y c h w s ta n ie (w a sp ek cie h isto ry czn y m op racow ał je k s. E. K o p e ć ) i z e sła n ie D u ch a Ś w ięteg o . W rozd ziale ty m zn a la zło się tak że zagad n ien ie o b ecn o ści Jezu sa C hrystu sa w K o ściele.
B y to w ą stru k tu rę J ezu sa C h rystu sa p od ejm u je ro zd zia ł czw a rty Jezu s
C h r y s tu s — S y n B o ży W c ie lo n y . K s. W. G r a n a t o m a w ia w n im za g a d n ie
n ia in teg ra ln eg o czło w ie czeń stw a Jezu sa C hrystusa, Jego b ó stw o o raz z jed n o c zen ie w N im n a tu ry b osk iej i lu d zk iej. W iele u w a g i p o św ię c ił k o n se k w e n cjo m d ogm atu w c ie le n ia o raz w a rto ścio m r e lig ijn o -m o r a ln y m tej p raw d y.
R ozd ział p ią ty , k tó reg o w sp ó ła u to ra m i są ks. W. H r y n i e w i c z i bp A . N o s s o 1, p rzyn osi c en n e p rzy b liżen ie p ra w o sła w n e g o i p ro testa n ck ieg o sp ojrzen ia na ta jem n icę J ezu sa C hrystusa.
N a zak oń czen ie k s. W. G r a n a t w sk a zu je n a w a rto ści, jak ie ofiaru je Jezu s C hrystus w sp ó łczesn em u c zło w ie k o w i w jego złożon ej e g zy sten cji.
N ajbardziej ogóln ie -charakteryzując p u b lik ację J ezu s C h r y s tu s — h is to
r i a i ta je m n ic a trzeba p o w ied zieć, że jest to p ra k ty czn ie c a ło ścio w y w y k ła d
p o d sta w o w y c h za g a d n ień ch ry sto lo g iczn y ch , u trzy m a n y w to n a c ji b ib lijn o - -tr a d y c y jn e j. P o d a je w ie le w y w a ż o n y c h rozw iązań w a żn y ch p y ta ń ch ry sto lo giczn ych . D uże zn a czen ie dla ca ło ści rozw ażań za w a r ty c h w o m a w ia n y m to m ie m a u m ieszczen ie ich n a tle b u rzliw ie ro zw ija ją cej się w sp ó łc z e śn ie ch ry sto lo g ii o raz w łą c z e n ie do ty c h rozw ażań o m ó w ień n iek tó ry ch k w e stii c h ry sto lo g ii p ro testa n ck iej i p ra w o sła w n ej; sta n o w ią one zn aczn e ich w zbo gacen ie.
U w a ża m , że w teg o typ u op racow an iu p ow in n o zn a leźć się ta k że s y s te m a ty czn e o p ra co w a n ie teg o , co w n o si i co su geru je ch r y sto lo g ii d zisiejszej M agisteriu m K ościoła; w o sta tn ich la ta ch b yło dużo zn a czą cy ch w y p o w ie d z i w ty m z a k resie, a n ie są o n e szerzej znane. D uże zn a c z e n ie m ia ło b y z a in te r eso w a n ie się ch rystologią k ery g m a tu p a p ieża Jan a P a w ła II. N a zn aczn ie szersze, n iż to uczyn ion o, p o tra k to w a n ie za słu g u je sta ry tr a k ta t ch ry sto lo g iczn y D e m y s te r iis v ita e C h ris ti. S zk od a ta k że, że w ty m szerok im op ra co w a n iu n ie zn a la zło się za g a d n ien ie „ ch ry sto lo g ii p o lsk ie j” ; n ie ch od zi o ja k ą ś za ścia n k o w o ść, a le o zw r ó c e n ie u w a g i n a to, „jak” p rzed sta w ia ć O sobę Jezu sa C h rystu sa, b y b yła w y sta rcza ją co czy teln a dla p olsk iego ducha ch rześcija ń sk ie go. W k o n te k śc ie o m a w ia n eg o o p ra co w a n ia w y p a d a za zn aczyć, że szyb k iego i szerok iego o p ra co w a n ia w y m a g a historia ch ry sto lo g ii p o lsk iej (bardzo po m ocn a m o że b yć w ty m b ib lio g ra fia p o lsk ich p u b lik a cji ch ry sto lo g iczn y ch z la t 1945— 1980 o p ra co w a n a p rzez H. I. S z u m i ł za w arta w om aw ian ej p u b lik acji); potrzeb a o d w a żn eg o i w y w a żo n eg o o k reślen ia sta n u w sp ó łc z e sn ej ch ry sto lo g ii p o lsk iej, gd yż trzeb a o d p o w ied zieć n a p y ta n ie o recep cję d ogm atu ch ry sto lo g iczn eg o w K o śc ie le n ad W isłą. P otrzeb a w re sz c ie w y z n a czen ia k ieru n k ó w i p e r sp e k ty w rozw oju ch ry sto lo g ii w ś w ie tle n ie w ą tp liw e j sp ecy fik i w ia r y p o lsk iej. Od zajęcia się p rob lem em „ ch ry sto lo g ii p o lsk ie j” za leży , jak w n a jb liższy m c z a sie b ęd zie w y g lą d a ła w iara w J ezu sa C h rystu
sa p rzeciętn eg o ch rześcija n in a p o lsk ie g o i czy p o lsk a teo lo g ia b ę d z ie m ogła liczy ć n a to, że jej m o żliw e o sią g n ięcia zesp olą s ię z d y n a m iczn ie ro z w ija ją cą s ię teo lo g ią w w ie lu śro d o w isk a ch teo lo g iczn y ch n a ca ły m św ie c ie .
