Aleksandra Gruszczyńska
Łańcut, st. 6, Zamek, gm. loco, woj.
rzeszowskie, AZP 102-78/9
Informator Archeologiczny : badania 26, 123-124
Informator Archeologiczny 123
niego m u ru obwodowego zam ku i obszar od strony zachodniej zachowanego m uru od strony Łyny.
Wykop 1 miał na celu uchwycenie reliktów baszty sytuow anej w tym miejscu przez K. H auke, niestety okazał się jałowy i stwierdzono tu jedynie naw arstw ienia zasypiskowe powstałe na skutek obsypania murów zamkowych (od stro n y Łyny) oraz relikty istniejącej przed II wojną światową gorzelni (od stro n y międzymurza).
Bardzo ciekawe wyniki uzyskano n ato m iast w obrębie wykopu 2, założonego na połu dnie od 1. N atrafiono tu na relikty baszty (prawdopodobnie połączonej z gdaniskiem ). B aszta została dostaw iona do lica zachodniego m urów zamkowych, m iała k sz tałt nieregu larnego czworoboku o wym iarach zew nętrznych 5,8 x 7 x 6 m. G rubość m urów w ahała się od 1,4 do 1,5. W zniesiona została z cegieł o wymiarach 29,5-32 x 14-15,5 x 7,5-8,5 cm, łączonych na zapraw ę w apienną. Od stro n y południowej przez środek ściany baszty przebiegał przepust o szerokości 1,1 m. Dodatkowo w przepuście natrafiono n a drew niane koryto usytuow ane równolegle do m u ru obwodowego, poniżej którego (w układzie prosto padłym względem koryta) n a całej szerokości przepustu znąjdował się m u r ceglany o sze rokości 0,6 ш, którego spągu zalegania nie udało się niestety uchwycić ze względu na niewielkie rozmiary wykopu oraz gwałtownie napływającą wodę (główną przyczyną był jed n ak b ra k środków finansowych na rozszerzenie zakresu badań, których głównym celem było zlokalizowanie baszty i odsłonięcie jej zachowanej korony, co umożliwiało uchwycenie jej wymiarów). Należy podkreślić, iż w ścianie północnej baszty, od strony w ew nętrznej uchwycono całkowicie zachowane sklepienie kolebkowe, tak więc m ożna stwierdzić, iż przepust przebiegał przez całą jej długość i był przesklepiony zarówno od stro n y południo wej, ja k i północnej.
Pozyskano liczny m ateriał zabytkowy w postaci fragm. naczyń (ceram ika siwa, cegla- sta , naczynia fąjansowe i kam ionkowe), kafli, przedmiotów szklanych oraz odpadów kości. N a uwagę zasługuje fakt, iż nąjliczniej reprezentow ane są naczynia wypalane w atm osfe rze utleniającej. G eneralnie ceram ikę m ożna datować n a 1. 60. XV w. — pocz. XVIII w. Należy jednak podkreślić, że chronologia ta dotyczy głównie zew nętrznych w arstw k u ltu rowych wokół baszty, które miały ch arak ter zasypiskowy lub śmietniskowy. T rudno więc bez system atycznych badań w nętrza baszty identyfikować ten podział czasowy z okresem jej pow stania i funkcjonowania.
D okum entacja znajduje się w archiw um Państwowej Służby Ochrony Zabytków oraz M uzeum Warmii i M azur w O lsztynie (wraz z m ateriałam i).
I L ubaw a, st. 3, gm. loco, woj. olsztyńskie patrz późne średniowiecze
Ł a ń c u t , s t. 6, Z a m e k M uzeum Okręgow e w Rzeszowie gm , lo c o , w o j. r z e s z o w s k ie M uzeum -Z am ek w Łańcucie A Z P 102-78/9
B adania prowadziła m gr A leksandra G ruszczyńska. Finansow ane przez M uzeum -Zam ek w Łańcucie. D rugi sezon badań. Fortyfikacje z XVII-XX w.
Badania prowadzono na bastionie południowo-wschodnim oraz w fosie, w związku z planow aną odbudową zniszczonych partii m uru obudowy stoku fosy. Założono 2 wykopy.
Wykop n r IV (num eracją naw iązano do badań z 1991 r.) zlokalizowano po wschodniej stro n ie bastionu. W profilach wykopu uchwycono nasypy zw iązane z budow ą fortyfikacji przez Stanisław a Lubom irskiego przed 1641 r. oraz ich m odernizacją w 2 poł. XVII w. przez S ebastiana Lubomirskiego. Ponadto stwierdzono występowanie żeber wzmacniąją- cyeh m ur od strony w ew nętrznej — odległość pomiędzy nim i wynosi ok. 3,5 m.
Wykop n r V przebiegał n a przedłużeniu wykopu n r i y od kam iennego m uru obudowy stoku fosy, poprzez fosę, do traw iastego jej przeciwstoku. Uchwycono górny układ w arstw
124 Okres nowożytny w fosie oraz stwierdzono występowanie odsadzki po zew nętrznej stronie m u ru , idącej lekkim skosem w dół.
M aterial zabytkowy występował bardzo nielicznie i byl mało charakterystyczny. B adania będą kontynuow ane.
Ł a s k U n iw ersy tet Łódzki K a ted ra
Archeo-g m . lo c o , w o j. s i e r a d z k i e logii A Z P 70—49/—
B adania prowadzili pracownicy i studenci K atedry Archeologii U ni w ersytetu Łódzkiego. Finansow ane przez b u rm istrza Łasku. P ie r wszy sezon badań. Pozostałości dworu Korabitów Łaskich.
Celem badań była próba identyfikacji miejsca, w którym zlokalizowany byl dw ór Ł a skich, a także poznanie jego charakteru i przemian. Wytyczono i wyeksplorowano 17 wykopów sondażowych o łącznej powierzchni 187 m2 i orientacyjnej k u b atu rze 200 m3 oraz 10 cią gów wierceń, drążonych ręcznym świdrem strzem iączkowym , obejmujących łącznie 52 od wierty. Zgromadzono m aterial zabytkowy ujęty w 114 num erów inwentarzow ych, liczący łącznie ok. 6600 zabytków (z czego ok. 5900 stanowiły ułamki naczyń glinianych). Sporządzo no 38 planów rysunkowych i niezbędną dokumentację fotograficzną.
Penetracją terenow ą objęto 5 wytypowanych uprzednio rejonów dużego, ok. 8-hektaro- wego parku. W 3 uzyskano wyniki negatywne. Nąjciekawsze efekty dało przebadanie kopca znąjdującego się n a północno-wschodnim sk raju p arku i rejonu położonego nad staw em w północno-zachodniej jego części. W rejonie kopca (wykopy I-IV ) stw ierdzono b ra k starszych naw arstw ień kulturow ych, a praw ie jałow e w arstw y nasypowe przekonują, że kopiec powstał dopiero w XIX w. Był to prawdopodobnie tzw. kopiec widokowy, związany z organizacją przestrzeni parkowej n a zapleczu dworu Kręskich, siedzących tu w II poło wie XIX w.
W rejonie staw u przebadano 8 wykopów (109 m2) i wydrążono 4 ciągi odwiertów. Znaleziono tam ok. 95 % wszystkich zabytków ruchomych. Bezpośrednio n a poziomie g ru n tu stw ierdzono występowanie m ateriałów późnośredniowiecznych, datow anych od pol. XIV w,, a także liczne w arstw y kulturow e (wypełnione piatam i gliny, polepy i węgli drzewnych) zalegające między dużymi eratykam i, układającym i się w czworobok o wym ia rach 7 x 9 m. W centrum badanej p artii znaleziono duże skupisko kafli naczyniowych. S trefa rozrzedzającego się ku brzegom osadnictw a późnośredniowiecznego ząjmowała obszar 20 x 25 m, a w jego partii centralnej ulokowane były skupiska m ateriału i głazy. Na okrajach strefy znajdowano przem ieszane zabytki późnośredniow ieczne i nowożytne (w tym polewane, ornam entow ane ułam ki kafli piecowych).
O pisana sytuacja wskazuje, że w badanym rejonie natrafiono n a relikty domostwa powstałego w pol. XIV w., ogrzewanego piecem z kafli naczyniowych i fundowanego n a dużych głazach. M ożna go hipotetycznie łączyć z pierwszym dworem Korabitów Łaskich. Praw dopodobnie w tym w łaśnie miejscu stały kolejne dwory Łaskich, również obiekt opisany w 1617 r. jako „curia na kopczu”. N asyp ziemny po tym obronnym dworze, zalegający ponad badanym i w arstw am i, został zniwelowany w w. XIX, a całkowitego zni szczenia te re n u dopełniły prace ziemne prowadzone w związku z sypaniem wałów prze ciwpowodziowych w 1, 50, XX w.
B adania doprowadziły więc do znalezienia miejsca dworu Łaskich, poznania ich naj starszej siedziby (od połowy XIV w.) i stw ierdzenia rozwiezienia poziomów związanych z obronną rezydencją Korabitów z XV-XVII w.
M ateriały i dokum entacja przechowywane będą w K atedrze Archeologii U niw ersytetu Łódzkiego.
