Jozef Hvišč
Polonistyka w Słowacji (maj 1979
-maj 1980)
Biuletyn Polonistyczny 23/4 (78), 150-154 1980
- J . Prokop: R efus de 1*A utre. L itté r a tu r e comme s o lilo q u e de l'âm e n a tio n a le (c&mowa Innego. L ite r a tu r a jako monolog du s z y n arodow ej).
Doc. dr hab. Hanna D ziech ciń sk a
Z PRAC OŚRODKÓW POLONISTYCZNYCH ZA GRANICĄ
P O L O N I S T Y K A W C ZE C H O SŁ O W A C JI
Polonistyka w Słow acji (maj 1979 — maj 1980)
Słow ackie badania p o lo n isty c z n e sk u p ia ją s i ę w I n s t y tu c ie Badań L iterack ich . S ło w a ck iej Akademii Nauk w B ra ty sła w ie ( L i t e - rarnovedny û sta v SAV). Prace p o lo n istó w te g o I n s ty tu tu wchodzą w sk ła d programu badań państwowych S ło w a ck iej Akademii Nauk, ic h t r e ś ć i u j ę c ie determinowane są ogóln ą koncepcją i kierunka mi badań słcw a cy sty czn y ch , do k tórych wnoszą p o s tu la ty badań kom paratystycznych, k o n fr o n ta c ję m ateriałów i zjaw isk l i t e r a t u r s ło w a c k ie j i p o l s k i e j .
Za podstawę słow ack ich badań p o lo n isty c z n y c h p r z y ję to kom- p a r a ty sty k ę ty p o lo g ic z n ą jako in te g r a ln ą metodę m ark sistow sk ie go u ję c ia zagadnień i p o jęć procesów i n t e r l i t e r a c k i c h . P o lo n iś c i p rzen oszą p o s tu la ty m e to d o lo g ii kom paratystycznej - opraco wane przez kolektyw pracowników I n s ty tu tu - na terytoriu m h is t o r y c z n o lit e r a c k ic h zagadnień p o lo n isty c z n y c h oraz odwrotnie
-sami p ra cu ją nad u ś c iś le n ie m p o jęć i p ostu latów m eto d o lo g icz nych.
W ubiegłym o k r e s ie słow accy p o lo n iś c i zajmowali s i ę kon f r o n ta c j ą nowszych zjaw isk lit e r a c k ic h n a leżą cy ch do s f e r y g e nezy p o ls k ie j i sło w a c k ie j l i t e r a t u r y s o c j a l i s t y c z n e j .
D r J . H v i s c w ramach o g ó ln ie u ję te g o tematu "Słowac k o -p o ls k ie sto su n k i l i t e r a c k i e w o k r e s ie socjalizm u " opracował n a stęp u ją ce za g a d n ien ia : Z a k o n ito sti a n t i f a s i s t i c k e j l i t e r a t u ry (P raw id łow ości rozwoju l i t e r a t u r y a n t y fa s z y s t o w s k ie j ). - 0 - tazka h isto rizm u v s lo v e n s k e j a pol’skej povojnovej l i t e r a t u r e (z a g a d n ie n ie historyzm u w sło w a ck ie j i p o ls k ie j lit e r a t u r z e po w o je n n e j). - Obraz p o l’skej l i t e r a t u r y u n a s . 1945-1975 (Obraz
l i t e r a t u r y p o ls k ie j w S ło w a c j i) . - Vychodisko a smer. S u v is lo s - t i slo v e n s k e j a p ol’skej a n t i f a s i s t i c k e j l i t e r a t u r y (Punkt wyj ściow y i k ieru n k i rozwojowe. Związki sło w a ck iej i p o ls k ie j l i te r a tu r y a n t y fa s z y s t o w s k ie j ).
V ч /
Ponadto J . H visc przygotow ał w ie le artykułów , w któryoh omówił aktualne zjaw iska r e c e p c j i l i t e r a t u r y p o ls k ie j ( m .in . d z i e ł J . Iw aszkiew icza i J . Putram enta) oraz dorobek powojennej
l i t e r a t u r y p o l s k i e j .
Autor ten sy stem a ty czn ie w spółpracuje z redakcjam i i wydaw nictw am i, p isz ą c r e c e n z j e , a r ty k u ły na tematy p o lo n isty c z n e oraz w stępy do nowych przekładów z l i t e t a t u r y p o ls k ie j (z o b . n i ż e j , s . 1 5 ) * Dla wydawnictwa "Tatran" przygotowuje on dwutomowy wy bór utworów J u liu s z a S łow ack iego.
W ubiegłym roku przygotow ał do druku p u b lik a c ję p t . "Sło w a ck o -p o lsk ie sto su n k i l i t e r a c k ie - T ek sty , m ateriały".(W ybór
tekstów p o lo n isty c z n y c h , p r z y p isy , kom entarze, w s tę p ). Rękopis pracy poddany z o s t a ł wewnętrznej r e c e n z j i I n s ty tu tu i
p r z y ję ty do planu wydawnictw S ło w a ck iej Akademii Nauk. Pod ko- n ie o roku 19 79 » również w ramach badań p o lo n isty c zn y ch , odbyła
-ną zagadnieniom słow ackich, i p o ls k ic h gatunków l i t e r a c k ic h w o k r e s ie rea lizm u , p t . " L iterarne k o n fro n ta cie" (K o n fro n ta cje l i t e r a c k i e ) . Praca t a , po pewnej m o d y fik a c ji, z o s ta n ie rów nież w łączona do planu wydawniczego I n s t y tu t u .
J . HviSc w spółpracuje ponadto z Katedrą S la w is ty k i i I n - d o e u r o p e isty k i U n iw ersytetu Komeńskiego w B ra ty sła w ie jako wy kładowca h i s t o r i i l i t e r a t u r y p o ls k ie j oraz prowadzi wykłady z t e o r i i gatunków a r ty sty c z n y c h w Katedrze T e o r ii Muzyki Wyższej S zk o ły Sztuk Muzycznych.
Dr P. W i n c z e r zajmuje s i ę głów nie p o lsk ą l i t e r a t u r ą międzywojenną i powojenną - przede w szystkim p o e z ją - w a s p e k c ie porównawczym. W la ta c h 1979—1980 pracował nad tematem
"Polska i słowacka poezja zaangażowana w la ta c h 1955-1975"· W p a źd ziern ik u 1979 r · na s e s j i Pracowni S la w is ty k i i Kom- p a r a ty e ty k i I n s ty tu tu L ite r a tu r y C zesk iej i św iatow ej w Pradze P. Winczer w y g ło s ił r e fe r a t p t . "Hÿmny Jana Kasprowicza i ic h k on k rety za cja w tłum aczeniu słowackim", za ś w maju 1980 r . u - c z e s t n i c z y ł w międzynarodowej k o n fe r e n c ji naukowej w S m olen i- oach n t . "Rewolucji naukow o-technicznej i lite r h u r y " , g d zie wy s t ą p i ł z referatem "Sposoby reagowania l i t e r a t u r y na k u ltu r ę masową w warunkach r e w o lu c ji nau k ow o-tech n iczn ej". W p a ź d z ie r niku 1979 r . w z ią ł u d z ia ł w IV Międzynarodowym Z jaźd zie Tłuma czy L ite r a tu r y w W arszawie.
Tenże autor przygotow ał do druku wybór prac naukowych p r o f. H. Markiewicza w p r z e k ła d z ie na język sło w a c k i. Wybór ten p t . "Aspekty lite r a tu r y " (z o b . B ib lio g r a f ia ) ukazał s i ę w wy daw nictw ie "Slovensky sp iso v a tel* " w B r a ty s ła w ie . W tym samym
o k r e sie P. Winczer publikow ał a rty k u ły o aktualnych zagadnie n ia ch li t e r a t u r y p o ls k ie j oraz w stępy do przekładów . Jako kon s u lt a n t i autor r e c e n z j i wewnętrznych w z a k r e sie l i t e r a t u r y p o
i-s k ie j i wiedzy o li t e r a t u r z e wi-spółpracował z liczn y m i wydawnic twami ("Slovensky s p is ova tel*", "Tatran", "Sœena", "Pravda").
P o lo n iś c i In s ty tu tu Badań L ite r a c k ic h SAN, jak i in n i pra cownicy t e j placów k i,ak tyw n ie w sp ółp racują z Ośrodkiem Informa c j i i K ultury P o ls k ie j w B r a ty sła w ie , m .in . b io rą c u d z ia ł w or ganizow aniu wieczorów l i t e r a c k ic h , w spotk an iach dyskusyjnych z lit e r a t a m i p o lsk im i, przygotowując od czyty dla programów k u ltu ra ln y ch Ośrodka i t p .
Pracownia P o lo n isty c zn a I n s ty tu tu Badań L ite r a c k ic h SAN j e s t jedyną w S ło w a c ji placówką naukową tego typu, obejmującą ogôln oslow axk ie badania p o lo n is ty c z n e . I n s ty tu t ro zw ija s y s t e matyczną w spółpracę z M acierzą Słowacką ("M atics slo v en sk a " ) w M a r tin ie , gd zie zn ajdują s i ę bogate zb io ry archiw alne m ateria
łów d o ty czą cy ch związków obu l i t e r a t u r . I n s t y tu t w spółpracuje również ze sla w isty czn y m i i polonistycznymi placówkami pedago gicznym i dwu uniw ersytetów : w B ra ty sła w ie i w P r eszo w ie. Żywa j e s t także współpraca i kontakty ze sla w ista m i I n s ty tu tu L it e r a tu r y C zesk iej i Światowej w Pradze, z którymi I n s ty tu t b raty s ła w sk i prowadzi szerok o rozbudowaną w spółpracę nad zagadnie niam i sy n te z y kom paratystycznej w sp ółczesn ych l i t e r a t u r s o c ja lis t y c z n y c h .
Nadal pom yślnie rozw ija s i ę współpraca z In stytu tem S ło - wianoznawstwa PAN w Warszawie.
*
W placówkach pedagogicznych p o lo n isty k a uprawiana j e s t w ramaoh ogólnego studium f i l o l o g i i s ło w ia ń s k ie j. W S ło w a c ji i s t n i e j ą ob ecn ie dwie plaoów ki o tym ch a ra k terze:
- Katedra S la w is ty k i i In d o eu ro p eisty k i na Wydziale F i l o zoficznym U n iw ersytetu Komeńskiego w B r a ty s ła w ie ,
- Katedra Języka i L ite r a tu r y S łow ack iej na W ydziale F i l o - 155
-Obie ta placów ki r o z w ija ją aktywną d z ia ła ln o ś ć przede w szystkim w d z ie d z in ie k s z ta łc e n ia ogólnego p r z y sz ły c h s la w is - tów i p o lo n istó w . W ubiegłym o k r e sie ob ie Katedry naw iązały ś c i s ł ą w spółpracę z katedram i sla w isty czn y m i Uniwersytetów Ja g ie llo ń s k ie g o ( B ratysław a) i Łódzkiego (Preszow) . Pomyślny r o z wój ty ch kontaktów p rzy n o si cenne w yn ik i ju ż to w form ie wymia ny lektorów i s ta ż y stó w , już w form ie wymiany grupowej studen tów w sp ółpracujących un iw ersytetów .
W ramach umowy między U niw ersytetam i bratysław skim i Ja g ie llo ń s k im przygotowuje s i ę - rów nolegle w B ra ty sła w ie i w Krakowie - obszerne s ło w n ik i językowe: stro n a słowacka pracuje nad słow nikiem p olsk o-słow ack im , a stro n a polsk a - nad sło w n i kiem słow ack o-p olsk im . Praca ta skupia i aktyw izuje w ie lu pra cowników p o lo n isty c z n y c h .
P edagogiczna o raz naukowa d z i a ł a l n o ś ć p o lo n is tó w z o s t a ł a omówiona w Ołomuńcu w d n i u 17 marca 1978 r . na s p o tk a n i u p o l o n is tó w c z e c h o s ło w a c k ic h . Analizowano na nim w s p ó łc z e sn ą s y t u a c j ę p o l o n i s t y k i c z e c h o s ło w a c k ie j o ra z wytyczono persp ek ty w y d a l s z e j p r a c y . R e f e r a t y omawiające c h a r a k t e r i dorobek p o s z c z e g ó l nych placówek p o l o n i s t y c z n y c h w C z e c h o sło w a c ji z o s t a ł y n astę p n ie wydane w fo rm ie p u b l i k a c j i k sią ż k o w e j p t . " M a t e r i a ł y z prwniho p ra c o v n ih o z a s e d a n i p o l o n i s t u " (Olomouc 1 9 8 0 ).
K olejne zeb ran ie p olo n istó w czech osłow ack ich odbędzie ,s i ę w 1981 r . w B r a ty sła w ie .
