А С Т Л U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
F O L IA IU R I D IC A 22, 1985
R y sz a rd S zo ło w sk i
REALIZACJA O BO W IĄ ZK U I N F O R M O W A N IA P ROK URA TO RA O W Y P A D K A C H PRZY PRA CY
W y p a d k i p r z y p r a c y p o w i n n y b y ć p r z ed m io te m w n i k li w e g o z a i n t e r e s o w a n i a ze s tr o n y o r g a n ó w p r o k u r a tu r y . O gó ł o b o w i ąz k ó w tej i n s ty -tu cji w e w s p o m n i an y m z a k r e s ie m o żna p od zielić n a c z t e r y g r u py .
Do p ie r w sz e j za lic zy m y w st ę p n ą o c e n ę i nf o rm ac ji o w y p a d k ac h , k t ó -r e j -r e z u l ta t em j e s t p o z o st aw ie n i e s p -r a w y b ez b iegu, p o d ję ci e c z y n n o ści s p r a w d z a j ą c y c h b ądź w szc zęc ie p o s t ę p o w a n ia p r z y g o to w aw c z eg o w o b ec st w i er d z e n i a ist n ie n ia u z a s ad n i o n eg o p o d e j rz en ia p o p e łn ie n i a p r z e -stępst w a. Do d r u g ie j g ru p y m o ż n a p r z y p o r z ą d k o w a ć o b o w i ąz ek p ro w a d z e n ia śl ed ztw o ra z n ad z o r o w a n i a d o ch o d z eń m il ic y j n y c h w s p r a w a c h o w y -p a d k i -p r z y -p r acy . Po t rze ci e — p r o b l e m a t y k a b e z p ie c ze ń s tw a i h i g i e n y p r a c y p o d le g a p r o k u r a t o r s k i e j k o n t r o li p r z e s tr z e g a n ia p r a w a . P r ze d m io te m z a in t e r e so w a n ia p r o k u r a t u r y są r ó w n ie ż c y w il n o p r a w n e k o n se k w e n c j e w y p a d -k ó w p rz y p ra cy . Po c z w a r t e w re sz c ie — p r o k u r a t u r a r ea li z u je p o w y p a d k o w ą d zia -ł aln o ść pr of ilak ty c zn ą.
P r o k u r a to r m o że p r a w id ło w o w y k o n y w a ć p o w y ż sze z a d a n i a ty lk o w ów cz as, gdy:
a) i nf o rm ac je o w y p a d k a c h n ie są p r z ed nim z at aj a n e ; b) w p ły w w i ad o m o śc i o t y c h z d a r z e n ia c h j es t te r m in o w y ; c) ich tr e ść n a to m ia st k o m p le tn a i w ia r y g o d n a .
W sk a z a n e w a r u n k i m o g ą z o stać sp ełn ion e, jeśli:
a) p r e c y z y jn i e u st al i się, k t o i o jak i m w y p a d k u p o w in i e n z a w i a -dom ić p r o k u r at o r a ;
b) je d n o zn a c z n ie o k re śli się, k i e d y za w i ad o m ie n ie p o w in n o n astąpi ć; c) o b o w i ąz ek in fo r m o w a n ia zo s tan i e p o w i er z o n y osob om, k t ó r e n ie b y ł y b y osob iście z a in t e r e s o w a n e w w y n i k a c h u s ta l e ń p r o k u r a t o r sk i c h .
C el em p r z e p r o w a d z o n e j an a li z y p r ze p isó w p r a w a i p r a k t y k i b yło o k re śle n ie , w ja k i m st o p n iu a k tu a l n e fo r m y o r g a ni za cj i w p ł y w u w i a d o -m ości o w y p a d k a c h do p r o k u r a t u r y o d p o w ia d a j ą w y szc z eg ó l n io n y -m w y że j w ym og om , a w r az ie st w ie rd z e n i a r ozb ie żności — z a p r o p o n o w a n ie t a k ic h zm ian w tej dziedzinie, k t ó r y c h r e a li z ac j a m o g ł ab y p r z y c z y -nić się do u m o cn i e n ia b a z y i n f o r m a c y j n ej s ta n o w ią c e j dla p r o k u r a t u r y p u n k t w y j śc ia w e w s ze lk ic h p o c z y n a n i ac h w sfer ze b e zp ie c ze ń s tw a i h i g i e n y p r ac y . P o d s ta w ę an a li zy e m p i r y c z n ej s tan o w i ł k w e sti o n ar i u s z z a w i e r a j ą c y d w a z e s ta w y p y t a ń k i e r o w a n y c h po d a d r e se m p r o k u r a t u r t e r e n o w y c h 1. P ie r w sz a g r u p a p y t a ń zm i er zał a do u s ta l en ia o b e c n eg o st a n u i n fo r m o -w a n i a o -w y p a d k a c h , a d r u g a — do p o zn a n ia p o g lą d ó -w p r o k u r a t o r ó -w n a t em a t p o t rz e b y i e w e n t u a ln e g o c h a r a k t e r u zm ian w tej d zi ed zin ie2.
W y p e ł n io n e k w e s ti o n ar iu sz e zw ró ciło 35 p r o k u r a t o r ó w z a t r u d n i o -n y ch w 17 p r o k u r a t u r a c h t e r e -n o w y c h 3 sp o śró d 20 w y t y p o w a -n y c h do ba da ń . Zn a laz ły się w śr ó d n ich je d n o st k i o r g a n iz a c y j n e d uż e i n i e w i e l -kie, d z ia ła j ą ce n a t er e n i e zn ac z ą c y ch o k r ę g ó w p r ze m y sł o w y ch , j a k i f u n k c jo n u j ą c e w r e j o n a c h w zg l ęd n ie sł abo u p rz e m y sł o w io n y c h . J e d -n a k d o m i-n u j ą p r o k u r a t u r y m a ją c e do c zy -n ie -n ia w c o d zi e-n -n e j p r a k t y c e z d u żą liczbą w y p a d k ó w p r zy p r a cy , s t y k a j ą c e się n a b ież ąco i b y n a j -m niej nie i n c y d e n ta ln i e z za g a d n i en ia -m i b ęd ą c y -m i p r z ed -m i o te-m p y t a ń z a w a r t y c h w k w e st io n a r iu szu .
I. P O D M I O T O W Y 1 P R Z E D M IO T O W Y Z AK RE S
O B O W I Ą Z K U I N F O R M O W A N I A P R O K U R A T O R A O W Y P A D K A C H PRZ Y P R A C Y
P u n k t w y j śc ia w p on iż szy c h ro z w a ż a n ia c h st an o w i k r y t y c z n a a n a l i -za p r a w n e j r eg u la cj i t r y b u in fo r m o w an ia p r o k u r a t o r a o w y p a d k a ch , d e t e r m in u j ą c e j w zn a cz n y m sto p n iu s y t u a c j ę w tym zak resie .
Z go dn ie z o b o w ią zu ją c y m i pr zepisam i, do p o w i ad o m i en ia p r o k u r a to r a o k aż d y m w y p a d k u śm ie rt eln y m , zb i or o w y m i ciężkim z o b o w ią z a n y je st za k ład p r a c y 4. I n f or m acj a w t y m t ry b ie p o w in n a z o sta ć n a
-1 R e la c jo n o w a n e b a d an ia e m p ir y c z n e z o s ta ł y p r z e p r o w a d z o n e p r z e z a u to r a w I n -s t y t u c i e P r o b le m a t y k i P r z e -s tę p c z o ś c i w W a r -s z a w ie w 1981 r. 8 P o n iż s z e r o z w a ż a n ia b a z u ją r ó w n i e ż n a r e z u lt a ta c h in n y c h b a d a ń p r o b le m a ty k i w y p a d k ó w p r z y p r a c y , p r o w a d z o n y c h p r z e z a u to r a o d 1972 r. N a te m a t c h a r a k t e r y s -t y k i t y c h b a d a ń p atrz: R. S z a ł o w s к i, K r y m i n a l i s t y c z n a o c e n a p o s t ę p o w a n i a w s p r a w a c h o w y p a d k i p r z y p r a c y , W a r s z a w a 1982, s. 16— 21. 5 S ą to p r o k u r a tu r y z te r en u : B i a ł e g o s to k u , C h o r z o w a , G o r lic , H a j n ó w k i , I ł a w y , K a t o w ic , Ł od zi, N o w e g o T a r gu , O ls z ty n a , S o s n o w c a , S tar og a r d u S z c z e c i ń s k i e g o , S z c z e -c in a i W a r s z a w y . 4 A rt. 228 § 2 u s ta w y z 26 c z e r w c a 1974 r. — k o d e k s p r a c y (D zU n r 24, p oz . 141).
d es ł a n a bez w zg l ęd u n a c h a r a k t e r z d a rz e n ia i j eg o o c e n ę z p u n k t u w i d ze n ia p r a w a k ar n eg o . K i er o w n ic y z a k ła d ó w p r a c y zo b o w ią za n i są p o n a d t o d o p o w ia d o m i e n i a o r g a n ó w ści g an i a o k a ż d y m śc i g an y m z u r z ę -d u p r z es tę p st w ie z w ią z a n y m z z ais tn ia ły m w y p a -d k ie m (art. 256 § 2 k.p.k.).
L ek a rz e p o w in n i i n f o rm ow a ć o r g a n y śc ig an ia o ci ężki ch i p o z o s ta j ą c y c h w zw iąz ku z p r z e st ę p s tw e m le k k ic h u s z k o d z e n ia c h ciała, p o w -st a ły c h m. in. w r e z u l t ac ie w y p a d k u p rz y p r acy , o k t ó r y m d ow ied zie li się p r zy w y k o n y w a n i u z a w o d u 5.
R ów n ież in sp ek t o r z y p r a c y byli zo b o w i ąza ni do p o w i ad o m i e n ia p r o -k u r a t o r a o t y ch w y p a d -k a c h , -k tó r e z ai stn ia ły w w y n i -k u przestępstwa®. W p r a w d z i e o b e cn i e o r g a n y P a ń st w o w e j In sp e k cj i P r a c y n ie zo s ta ł y o b ar c z o n e ty m o b o w ią z k ie m 7, al e j e st n ie w ą tp li w e , że p r z e d sta w ici el i tej i nst ytu c ji ob ciąża z a d a n ie p o w ia d o m ie n ia p r o k u r a t o r a o p r z e s tę p -s tw ac h p rz eci w b e zp ie cz e ń -st w u p r a cy , o k tó r y c h po wzięli w i ad o m o ść w zw iązk u z w y k o n y w a n i e m z a d a ń sł u żb o w y c h (art. 256 § 2 k.p.k.).
L ek ar z e w y k a z u j ą w dzied zin ie in f o rm o w an i a p r o k u r a t o r ó w o w y -p a d k a c h n i ew i el k ą a k ty w n o ść . N a -p r z y k ła d w z w iąz k u z b ad a n ie m ś m ie r t e ln y c h w y p a d k ó w p r z y p r a c y w b u d o w n ic t w ie stw ier dz iłem , że p la có w k i słu żb y z d r o w i a p o w i ad o m ił y p r o k u r a t o r ó w ty lk o o 15,8% og ół u b a d a n y c h z d a r z e ń 8. Je sz cz e sła bi ej w y w i ą z y w al i się z n a ło ż o n eg o n a n ich o bo w i ąz k u i n sp ek t o r z y p r ac y , k t ó r z y zgłosili za l e d w ie 4,8% in fo rm ac ji o w y p a d k a c h . Z p o w y ż sze g o w y n i k a zatem, że p o d st a w o w y m źr ó d łem w iad o m o śc i o ty c h z d a r ze n ia ch j e st dla p r o k u r a t o r a z a -k ł a d p r a c y 9.
Z k ol ei n a su w a się p y ta n i e o z a k r e s p rz e d m io t o w y in fo rm ac ji o w y -p ad k a c h n a d s y ł a n y c h -p rzez z a k ła d y -p ra cy.
O k r e ś le n ie w y p a d k u ś m i er t el n e g o lub z b io r o w eg o n ie ro dzi t r u d n o ś -ci in te r p r e t a cy j n y c h . I nac zej jest, g d y chodzi o p o ję -cie w y p a d k u -cię
ż-5 A rt. 13 p k t 2 u s t a w y z 28 p a ź d z ie r n ik a 19ż-50 r. o z a w o d z ie le k a r z a (D zU n r ż-50, p o z. 458). 6 P o d s t a w ę p r a w n ą s t a n o w i ł art. 6 d e k r e t u z 10 l i s to p a d a 1954 r. o p r z e ję c iu p r z e z z w ią z k i z a w o d o w e z a d a ń w d z ie d z in ie w y k o n y w a n i a u s ta w o o c h r o n ie , b e z p ie -c z e ń s tw ie i h i g ie n ie p r a -c y o r a z s p r a w o w a n iu i n s p e k -c j i p r a -c y (tj. D z U 1968 n r 8, p oz . 47). 7 P or. p r z e p i s y u s t a w y z 6 m ar c a 1981 r. o P a ń s t w o w e j I n s p e k c j i P a c y (D zU n r 6, p o z. 23). ® R . S z a ł o w s k i , o p. c i t ., s. 81. • Z b a d a ń p r z e p r o w a d z o n y c h p r z e z W . R a d e c k i e g o ( O d p o w i e d z i a l n o ś ć k a r n a z a p r z e s t ę p s t w o n a r u s z e n i a b e z p i e c z e ń s t w a p r a c y , W r o c ł a w 1975, s. 12) w y n i k a , ż e 96,7% w s z y s t k i c h in fo r m a c ji o w y p a d k a c h n a p ł y w a d o p r o k u r a tu r z z a k ł a d ó w p r a c y . P o d o b n y m r e z u lta te m (95% ) z a k o ń c z y ł y s ię b a d a n ia p r z e p r o w a d z o n e w C e n tr a ln y m I n s t y t u c ie O c h r o n y P ra c y . Po t. M . K u l c z y c k i , J. Z d u ń c z y k , O d p o w i e d z i a l n o ś ć z a w y p a d k i p r z y p r a c y w ś w i e t l e b a d a ń С Ю Р , „ B iu l e t y n C IO P" 1971, nr 2, s. 7.
k iego. J e g o i n t e r p r e t a c ji n a w i ą z u j ą c y c h do i n n y ch t er m in ó w o d n o sz ą-c y ą-c h się do w y p a d k ó w p r z y p r a ą-c y j e st t a k w iele, że ią-ch a n a lo g i ą-cz n e s to s o w a n ie st w a r za p o le do o g r o m n ej w rę c z n i ej ed n o li to śc i p r ak t yk i . W tej m ier z e n o t u j e m y d użą r oz bie żno ść p o g lą d ó w p r o k u r a t o r ó w .
J e d n a o s ob a sp o śró d a n k i e t o w a n y c h b y ł a zdania, że w y p a d e k ciężki to zd ar z e n ie p o w o d u ją c e n ie zd o ln oś ć do p r a c y na o k r e s co n a jm n ie j 7 dni. W y r a ź n i e n a w ią z y w a n o tu do tr eśc i ar t. 156 k.k., d o s tr z e g a ją c p o trz eb ę p r o k u r a t o r s k i e j k o n tr o li w sz y st k ic h w y p a d k ó w , k t ó r e s p o w o -d o w a ł y u szk o -d z en ie ci ała śc ig an e z u rzę-d u.
K o le j n y p r o k u r a t o r w y p o w ie d z i ał się za 14dniow ym o k r es e m n i e -zdo lno ści p o k r zy w d z o n eg o do w y k o n y w a n i a p racy .
Z k o lei g r u p a 8 osób o p t o w ał a za u z n a n i em 21- d ni ow eg o o k r e s u a b se n cj i p o k r z y w d z o n e g o ja k o u z a s a d n i a ją c e g o u z n a n ie w y p a d k u za ciężki. W św iej le p r z ep isó w t r u d n o d o p a t r zy ć się u z a sa d n ie n ia t ak ie j i n te rp r e tac ji . Sądzę, że s t an o w i o n a sw o is ty p r z e ż y t ek w y w o d z ą c y się z t re śc i art. 236 k.k. z 1932 r., z a k ł a d a j ą c e g o śc ig an i e z u r z ę d u s p r a w -c ó w p r z es t ę p st w a u sz k od z en ia -ciała n a r u s z a j ą -c e g o -cz y n n oś ć n a r z ą d u n a o k r e s co n a jm n i ej 20 dni.
S to su n k o w o n a jw ię k s z a g r u p a (9 osób) w y r a z ił a zda nie, że w y p a -d e k j e st ciężki, g -d y p o w o -d u j e a b se n c ję p r a c o w n i k a w g r a n i c a c h 28— — 30 dni. P o g ląd t e n z a p o ży c zo n o z k l as y fi k a cj i w y p a d k ó w p r z e p r o w a d zon ej w i n st r u k c j a c h s t a t y s t y c z n y c h GUS, g d yż w ich ś w ie t le za w y -p a d e k ciężki u w a ża się taki, k t ó r y s-p o w o d o w a ł n ie zd o l n o ść -p r a c o w n ik a do w y k o n y w a n i a p r a c y n a czas d łuższy niż 28 d n i 10.
K o le jn e 2 o so by za n a js to so w n i e js z y u z n a ł y o k re s 60 dni. W y d a j e się, że to z a p a tr y w a n i e p o le g a n a d ow o ln o śc i i st an o w i co n a j w y ż ej w y r a z i st n iej ąc eg o p r z e św i ad c ze n ia , że t a k b y ć po wi nn o. N ie j e st on o j e d n a k o p a r te n a ż a d n y c h z n a n y c h p r z e s ła n k a c h f or m aln y ch .
W r e s z c ie o st at n ia g r u p a p r o k u r a t o r ó w (licząca 6 osób) u zna ła, że w y p a d e k ciężk i to z d a r z e n ie p o w o d u j ą c e ciężk ie u s zk o d z en i e ciała w r o z u m i e n iu art. 155 § 1 k.k. T y lk o w ta k i ej sy t u a c j i ich z d a n ie m ist n ie je o b o w i ąz ek p o w ia d o m ie n i a p r o k u r a t o r a o w y p a d k u w św i et le art. 228 § 2 k o d e k s u p ra cy .
W a r t o r ó w n ie ż w sp om n ieć, że d w ó c h p r o k u r a t o r ó w u c h y l iło się od o d po w iedz i n a to p y ta ni e. J e s t to o t y l e z a sk ak u j ąc e , że z a ł a tw i a j ąc s p r a w y o w y p a d k i p r z y p r a c y n ie m o g ą oni p o d o b n i e u n i k n ą ć z aj ę ci a s ta n o w is k a o c e n ia j ąc k o n k r e t n y s ta n f ak ty c zn y . B r ak o d p o w ie dz i t r a k -tu j ę j ak o d ow ód b r a k u j ed n o zn ac z n ie w y r o b i o n e g o p og lą du, a z at em i n i e je d n o li te j p r ak t y ki . 10 Por. i n s tr u k c ję nr 93 d o s p r a w o z d a w c z o ś c i s ta t y s t y c z n e j z w y p a d k ó w p r z y p r a-c y (w p r o w a d z o n e j d e a-c y z ją d y r e k tq r a D e p a r ta m e n tu P r a a-c y i P ła a-c G U S z 18 w r z e ś n i a 1975 r. nr K O — 100— P P /3).
A n ali za p o g lą d ó w p r o k u r a t o r ó w dow odzi, że p r z es ła n k i ist ni en ia o b o w i ąz k u in fo r m o w a n ia p r o k u r a t u r y o w y p a d k a c h p rz y p r a cy są in t e r p r e t o w a n e b a r d z o ró żn o ro d ni e. W o b e c p o w y ż sz y c h ro zb ieżno ści w y m a g a n ia p o sz cz eg ól n yc h p r o k u r a t u r r e jo n o w y c h w o b e c osób d o p e ł n i a -ją c y c h p o w y ższ y o b o w ią z ek są zr ó żn ico w a n e. II. U K R Y W A N I E W Y P A D K Ó W PRZ E D P R O K U R A T O R A M I
W o b e c p o w y ższe j sy tu a c ji nie w iad om o , o ilu w y p a d k a c h p r o k u r a to r zy p ow in n i b y ć w skali k r a j u p ow iad o m i en i. P o n a d t o nie j e st r ó w -n ież z -n a -n a o g ó l-n a liczba z a w ia do m ień , j a k ie w p ł y -n ę ł y do p r o k u r a t u r r e jo n o w y c h . O k r e ś le n ie liczb y w y pa d k ó w , o k t ó r y c h p r o k u r a t o r z y n ie zostali po w iad o m i en i, n ie je st za te m sp r a w ą łatw ą.
W to k u n i n ie jsz eg o b a d a n ia p o d j ęt o p r ó b ę p o śr e d ni ej, st at y s ty cz n e j o c e n y s y t u a c j i w ty m z ak resi e. Jeśl i do p r o k u r a t u r n a p ł y w a ł y b y w i a d om ości o w sz y stk i ch w y p a d k a c h p o w o d u ją c y c h a b se n c ję p o k r z y w -d zo n e go w p r a c y co n a j m n i e j 2 8--d niow ą (co t r u -d n o u zn a ć za p o st u l at w yg ó r o w a n y ) , to p r z y p a d a ł o b y ich ro c zn i e 25,4 n a s t a ty st y c z n e g o p r o -k u r a t o r a 11. O b j ęt e b a d a n ie m p r o -k u r a t u r y z a t r u d n ia j ą 148 p r o -k u r a t o r ó w i ase sor ó w . R ocz ny w p ły w in fo rm ac ji o w y p a d k a c h w y n o s ił w l a ta c h 1978— 1979 p r z ec ię t n ie 911, tzn., że n a j e d n ą o so b ę p r z y p a d a z a le dw i e 6,2 w ia d o m o śc i o w y p a d k a c h rocznie. P o n ie w a ż d y s p r o p o r c j a m ięd zy st w i e r d z o n ą a o c z ek iw a n ą liczbą sp r a w je st z a sk a k u j ą c o duża, a b a d a n iem o b jęt o p r o k u r a t u r y z ró ż n y ch re jo n ó w , w ty m silnie u p r z e m y s ło w i on y ch , stąd st w ie r d z o n ą sy tu ac j ę m ożn a w y tł u m ac z y ć ty l k o z a t a -j e n i e m p r z ed p r o k u r a to r a m i in fo rm ac -ji o części w y p a d k ó w ciężkich. III. O C E N A P R Z E D M IO T O W E G O Z A K R E S U I N F O R M O W A N I A P R O K U R A T O R A O W Y P A D K A C H PRZE Z Z A K Ł A D PR A C Y O b e c n a r e g u l a c j a z a k r e su w y p a d k ó w , co do k t ó r y c h i stn i ej e o b o w i ąz e k i n f o rm o w an i a o n ich p r o k u r a t o r a, n i e j e st p r a w i d ło w a . W o d n ie si en i u do w y p a d k ó w śm ie rt eln y ch , zb io r o w y c h o ra z ciężkich p r z y -j ęt o z as ad ę in f o r m o w a n ia p r o k u r a t o r a o w s zy st k ic h z d a r z e n ia c h bez w zg l ęd u n a p r zy cz yn y . T a k ie r o z w i ąz a n ie o zn acz a dla p r o k u r a t o r ó w o b ow ią z ek an a li z o w a n ia r oc zn i e k il k ud zi esię ciu ty si ęc y w y p a d k ó w ,
11 Z d a n y c h G U S w y n i k a , ż c w 1979 r. o d n o to w a n o 6 6 1 0 2 w y p a d k i p o w o d u j ą c e n i e z d o l n o ś ć d o p r a c y n a o k r e s p o n a d 28 d n i. W ty m s a m y m r ok u p r o k u r a tu r y r e j o n o w e z a t r u d n ia ł y 2209 p r o k u r a to r ó w i a s e s o r ó w . Por. R o c z n i k s t a t y s t y c z n y 1980, W a r -s z a w a 1980, -s. 479.
z k tó r y c h t yl ko n ieli czn e z ai stn ia ły w w y n i k u p r z est ęp st w a . P on a d to w a k tu a l n y m st an i e r zecz y p ro k u r a t o r z y są z u pe łn i e p o zb aw ien i w i a -d om o ści o sp o w o -d o w a n y c h p r ze st ę p st w em w y p a -d k a c h i n ny ch niż śm ier te ln e, ciężk ie lub zbi oro w e. A r ty k u ł 256 § 2 k.p.k. n a k ła d a w p r a -w dz ie na z a k ła d y p r a c y o b o -w ią zek z a-w i ad o m i en i a o r g a n ó -w ści gan ia o p o p e ł n ia n i u p r z es tę p s tw a ści g a n e g o z ur zęd u , k t ó r e sp o w o d o w ał o w y p a d e k p rz y p r a c y n a w e t o lżej szy ch sk ut ka ch , ale in f or m acj e ta k ie
w p r a k ty c e nie n ap ł y w a ją .
O b e c n y sy s te m p r z y cz y n ia się za te m d q p o z o st a w ie n ia po za z a -sięg iem o d p ow ied z ia ln o śc i k a r n e j s p r a w c ó w t y ch p rz est ęp st w , k tó r e s p o w o d o w a ły w y p a d k i k r y m i n a ln e o s k u t k a c h l żej szy ch niż ciężk ie w r o z u m ie n iu art. 228 § 2 k o d e k su p r a c y . P r ze pis t e n n i e n aw ią z u je b o w i e m do tr eśc i art. 155 lub 156 k.k., u tr u d n i a j ą c ści g an ie k a r n e w s y tu a cj a ch , g d y p o k r z y w d z o n y d oz n ał o b r aż e ń ciała lub r o z str o ju z d r o -w ia n a o kr e s p r z e k r a c z a j ą c y 7 dni, al e o dz y sk ał zdo lno ść do p r a c y p rz ed u p ł y w e m term inu , k t ó r y w e d łu g p r a k t y k i d a n e j j ed n o st k i t e r e n o -w e j p r o k u r a t u r y u z a sad n ia u z n a n ie -w y p a d k u za ciężki. S y tu a cja t ak a je st n iew łaśc iw a , zw ła sz cza na tle ar t. 191 k.k., k tó r y ni e u za leż ni a o d p ow i edz ialn o śc i k a r n e j o sob y p o p e łn i a ją c e j p rz ew id z ia n e w tym p r z e p i sie p r z est ęp st w o od w y s tą p i e n i a sk u tk u w po sta ci u r a z u ciała p o k r z y w -d zone go.
O k a z u j e się, że ta k że w ięk sz o ść a n k i e t o w a n y c h p r o k u r a to r ó w o d -rz u c a a k t u a ln e r o z w i ąz an i e p r a w n e teg o za g ad n ie n ia . T y lk o 11 osób na 35, a w ię c ok. 1/3 a k c e p tu j e je bez z as tr ze że ń i ży c z y ło b y so bie u t r z y m a n ia o b e cn e g o s ta n u p r aw n e g o . P o zo st ały c h 24 p r o k u r a t o r ó w d o st r z e g a p o t r z e b ę zm ia n y pr zep isów . R e sp o n d e n to m p r z ed st a w i o n o kilk a m o żliwo ści zr e f o rm o w a n ia o b ecn ej sy t u ac j i p r a w n e j (mogli ta k że p r e z e n -t o w ać w ł a s n e p r op o zy cj e, al e n i e sk o rz y s-t a li z -tej ew en -tu a ln o śc i) .
N i k t nie o p ow ied zia ł się za c a łk o w it y m zn ie sien iem o b ow iąz k u in -f o r m o w an ia p r o k u r a t o r a o w y p a d k a c h p rz y p ra cy . P o d o b n ie n i k t n i e o k a z ał się zw o le n n ik ie m p o w ia d o m i en ia p r o k u r a t o r a o w sz y s tk i c h w y p a d k a c h bez w z g lęd u n a sk u tek . O d r z u co n o za te m r o z w i ąz an ia s k r a j -ne.
N a jw ię c e j p r o k u r a t o r ó w (21) o po w ie dz iało się za u t r z y m a n ie m o b o -w ią z k u in f or m o -w an i a p r o k u r a t o r a ty lk o o -w y p a d k a c h s p o -w o d o -w a n y c h p r ze stęp st w em , w ty m 5 osób z tej g r u p y d o s tr ze g a d o d at k o w o p o t r z e -b ę n a d sy ł a n i a inf or m ac ji o w s zy s tk ic h w y p a d k a c h śm i ert eln y ch . Roz-w ią z a n ie ta k ie b y ł o b y o g r a n ic ze n ie m o be cn ie is tn i eją c eg o ob oRoz-w iązk u. N a to m ia st t r ze ch p r o k u r a t o r ó w d o st r ze g a p o t r ze b ę p o s ze rz e ni a g r a -nic o m a w i a n e g o o bo w iąz k u w t en sposób, a by z a k ła d y p r a c y in fo rm o-w a ły p r o k u r a t u r y o o-w s zy st k ic h o-w y p ad k a c h , k t ó r e o-w y o-w o ł a ły n i ez d o
l-n ość p o k rz y w d z o l-n e g o do w y k o l-n y w a l-n i a p r a c y l-n a o k r e s d łu ższy l-niż 7 dni.
IV . T E R M IN P O W I A D O M I E N I A P R O K U R A T O R A O W Y P A D K U PRZ Y P R A C Y
K o d e k s p r a c y st an o w i w art. 228, że in fo r m a cj a o w y p a d k u ś m i e r -teln ym , zb i o ro w y m lub ciężk im p o w i n n a b y ć n a d e s ł a n a p r o k u r a t o r o w i n i e z w ł o c z n i e . U s ta w a n a k a z u j e z ate m d zi a ła n i e r yc hłe, szy bkie, bez zwłoki. J a k n a le ży r oz u m ie ć t en te r m i n na u ż y t e k p r a k t y k i ? K i
e-d y z aw i ae-d o m i en ie w p ły w a p o w y z n a c z o n y m ter m in ie?
N iez w ło cz ni e z na czy tyle, co n at y ch m i ast , a p r z e k ł a d a j ą c to n a j ę -z y k p r a k t y k i — n aj s-zy b cie j, j a k to j e st w d a n e j s y t u a c j i m o żli w e12. U w z g lę d n iaj ąc f u n k c j o n o w a n i e łączności telef o nic zne j, za ni ezw ło c zn e n a le ż y t r a k t o w a ć za w i a d o m i e n ie d o k o n a n e w czasie, w ja k im m o żliw e b y ło u z y s k a n i e p ołącz en ia, ni e dł uższym jed n a k , niż czas n i e zb ę d n y n a d o ta r c i e do sied ziby o r g a n u ścig an ia w y z n a c z o n e g o p r a c o w n i k a ś r o d -k i e m t r a n sp o r tu p o z o st aj ą cy m w d y s p o zy c ji z a -k ła d u p r acy .
D op u szcz aln a z w ł o k a w p o w ia d o m ie n i u p r o k u r a t o r a m o że za te m w y n i k a ć je d y n i e z b r a k u te ch n i c z n y c h m ożliwo ści p r ze k a z an ia in -f o rm ac ji b e z po ś re d n io po w y p a d k u .
J a k r o z u m ie ją p o j ęc ie „ nie zw łoc zn ie" b a d a n i p r o k u r a t o r z y ? O k a z u -j e się, że sp o śr ó d 29 osób, k t ó r e u dzie liły o d p ow ied z i n a to p y tan ie , t y lk o j e d n a r oz u m i e t e n te r m i n an alo gic zn ie. D a lsz yc h 7 p r o k u r a t o -r ó w żąd a inf o-r m ac ji w cza si e n ie d łuższy m niż 2 g od ziny. K o l e jn y c h 7 ch c ia ło b y o t r z y m y w a ć w i ad o m o śc i o w y p a d k u w ci ąg u te go sa m eg o dmia, a 10 osób u w a ż a za n ie zw ło c zn ie p r z e k a z a n ą t a k ą in fo rm a cję, k tó r a d o ta rł a do p r o k u r a t u r y m ięd zy d r u g i m a c z t e r n a st y m d ni em od zd arzen ia.
W y p o w i e d z i p o w y ż sz e c e c h u je — po p i er w s z e — d u ż y r o z rz u t z a -p a t r y w a ń , r ó w n o z n a c z y z b r a k ie m j ed n o lit eg o r o z u m i en i a o m a w ia n e g o po jęcia. Po d r u g i e — p o g l ą d y n i e k t ó r y c h p r o k u r a t o r ó w z a k ła d a ją d u żą do zę t o le r a n c ji (14 dni!) w o b e c o p ó źni eń w p r z e k a z y w a n iu im in fo rm a cji' o w y p a d k a c h p r z y p r acy . W s p o m n i a n a r oz bież no ść z da ń ś w i a d czy o p o tr z eb i e z a sto so w an ia w u s ta w ie innego, b a r d z ie j j e d n o z n a c z
-12 W . R a d e c k i (N i e k t ó r e z a g a d n i e n i a d o t y c z ą c e z a w i a d o m i e n i a p r o k u r a t o r a o w y p a d k a c h p r z y p r a c y , „ P r o b le m y P r a w o r z ą d n o ś c i" 1974, n r 3— 4, s. 23) w y r a z ił p o g lą d , iż w p r z e p i s ie ty m c h o d z i o d o k o n a n ie p o w ia d o m i e n ia n ie z w ło c z n i e p o u s t a -le n iu p r z y c z y n i o k o li c z n o ś c i z d a r z e n ia p r z e z p o w o ła n y w z a k ła d z ie z e s p ó ł . S ą d z ę , ż e t a k ie z a p a t r y w a n ie n ie z n a j d u j e u s a s a d n ie n ia w b rz m ie n iu o m a w ia n e g o p r z ep is u . Z a l e c e n ie n i e z w ło c z n e g o d z ia ł a n i a p o d y k t o w a n e z o s t a ło n ie w ą t p li w i e p o tr z e b ą u m o ż li -w ie n ia o r g a n o m ś c i g a n ia p o d ję c ia c z y n n o ś c i s łu ż b o -w y c h -w ja k n a jk r ó t s z y m c z a s ie p o w y p a d k u .
n ie r o z u m i a n e g o o k re śle n ia , k t ó r e u n i em o ż liw ia ło b y u z n an i e za l eg al n e zd a n iem p r a k t y k ó w p o w ia d o m i e n ia d o k o n a n e ze z n a cz n y m o p ó ź n ie -niem.
W to k u b a d a ń p o s zu k iw a łe m ta k że od po w iedz i n a p y ta n ie, w ja k i m cza sie n a d s y ł a n e są w p r a k t y c e i nf o rm ac je o w y p a d k a c h . O k a z u j e się, że mimo iż w y m ag a n ia p r o k u r a t o r ó w w o b e c z a k ła d ó w p r a c y ni e są s u r ow e, to j e d n a k aż 16 z n ich d oniosło, że 80 do 100% in fo rm acji o w y -p a d k a c h w -p ł y w a -pó źniej, niż w y n i k a to z ich i n te r -p r e ta c j i n iezw ło cz- n ości za w iad o m i en i a. P o d o b n ie 15 p r o k u r a t o r ó w w sk az ało , że w 80 do 100% sp r a w p o w i ad o m i en ie n a s t ę p u j e pó źniej niż w dn iu w y p a d k u . M o żn a za te m stw ierdzić, że n a ogół p ro k u r a t o r z y nie m a ją m o żliw ości p o d e jm o w an ia czy n n ośc i s p r a w d z a ją c y c h czy p r o c e s o w y c h b ez p o śr ed -nio po zdar zeniu.
P oza ty m n ie k t ó r z y r e s p o n d e n c i zw ra c a li u w a g ę n a n i e p r a w i d ło w o ść u j a w n i o n ą już w c ze śn ie j p od cz as i n n y c h b a d a ń 13, że o ile w i a d o -m ości o w y p a d k a c h ś-m ie r t e ln y c h n a p ł y w a j ą n a ogół w d ni u w y p a d k u , to in fo r m ac j e o p o z o st ał y ch z d a r z e n ia c h p r z e sy ł a n e są z r e g u ł y z n a c z -n ie p óź-niej. D zieje się t a k d lateg o, że o d p o w ied -n i e słu żb y w z a k ł a d a c h p r a c y in f o rm u j ą p r o k u r a t o r ó w o w y p a d k a c h d o p ier o w t ed y , g d y u p ł y -n i e o k r e s a b se -n c ji p o k r z y w d z o -n eg o w m i ejscu p r a c y w y m a g a -n y p rzez p r o k u r a t o r a b ądź u s t a lo n y p rzez k ie r o w n i k a z a k ła d u p r a c y j a k o k o n i e -cz n y do u z n a n ia w y p a d k u za ciężki.
W i n n y ch b a d a n i a c h stw ierd ziłem , że w 8 s p r a w a c h z g o n y p o k r z y w -d z o n y c h m iały m ie jsc e po u p ły w ie k ilku -dni o-d w y p a -d k u . D o zn a n e p rze z p r a co w n i k ó w o b r ażen i a je d n o z n a c zn ie p o z w al a ł y k w a lif ik o w a ć w y p a d k i ja k o ciężkie, m imo to z w le k an o z p r z e k az an ie m in fo rm ac ji p ro k u r a to r o w i , cz yn iąc to d o p i er o po śm ierci p r a c o w n i k a 14.
N ag m in n i e w y s t ę p u j ą c e o p ó źn ien ia w in f o r m o w a n iu p r o k u r a t o r ó w o w y p a d k a c h u tr u d n i a j ą o r g a n o m ścig an ia u s t a le n i e ich p r z y c zy n i p o -ci ąg n ię -ci e w i n n y c h do o d p ow ied z ia ln oś -ci k ar n ej .
V. PROBLEM OBIEKTYW IZMU PO D M IO TÓ W
PRZEK AZUJĄ CY CH ZA W IA D O M IEN IA O W YPAD KA CH
N a p r z e str ze n i o s ta t n ic h k il k u n a st u la t o d n o to w a n o z n ac z n y sp ad e k liczby p o stę p o w a ń p r z y g o t o w a w c z y c h w sp r a w a ch o w y p a d k i p rz y p ra
-13 Por. R. S z a ł o w s k i , O c e n a p o z i o m u p r a c y z a k ł a d o w y c h k o m i s j i p o w y p a d -k o w y c h z p u n k t u w i d z e n i a k r y m i n a l i s t y k i , „Z esz yty N a u ko w e A ka de m ii S pra w W e w -n ę tr z -n y c h " 1973, -n r 2—3, s. 117; Z. P i ą t к i e w i с z, N i e k t ó r e p r o b l e m y p o s t ę p o w a -n ia k a r -n e g o w s p r a w a c h o w y p a d k i p r z y p r a c y , i[w:] P a m i ę t n i k II S z c z e c i ń s k i e g o S y m p o z j u m N a u k o w e g o n a t e m a t „ A l k o h o l a w y p a d k i p r z y p r a c y , W ar sz a w a 1968, s. 27,- М. К u 1 с z у с к i, J. Z d u ń с z y k, op. c i t. , s. 7.
су. O ile w 1970 r. w sz czę to ich 6223, to w 1980 r. już t y l k o 784. A n a l o -g iczn ie zm n iej szy ła się liczba p r z es tę p st w st w i e r d z o n y c h z 1476 do 59513. P o n ie w a ż z jaw i sk u tem u ni e to w a r z y s z y ł y p o z y ty w n e zm ia n y w z a k r e s ie w a r u n k ó w bhp, d l at eg o p o st a n o w i łe m z a p y ta ć p r o k u r a t o
-rów , co sąd zą o p r z y c z y n a c h ta k i e g o st a n u rzeczy.
Aż 13 osób n a 35 b a d a n y c h zd e cy d o w a ło w y b r a ć o d po w i ed ź ,,nie w iem " . S po śród p o z o st ał y c h p r o k u r a t o r ó w z d e cy d o w a n a w i ęk szo ść (17) u znała , iż m am y w o st a tn i c h la t ac h do cz y n ie n ia ze zw i ęk sz o n y m u d z i a łem p o k r z y w d zo n y ch w eti ol o gii w y p a d k ó w . P o w y ż sz y w y n i k nie s t a -n o w i zask oc ze-n ia , alb o w ie m od p o cz ąt k u 1975 r. u st a l a -n i e m ok o lic z-no ści i p r z y c z y n w y p a d k ó w p r z y p r a c y z a jm u ją się zesp oły, k t ó r y m p r z e w o d n i cz ą k i e r o w n i c y za k ła d ó w lub k i e r o w n ic y w y d z iał ów , a w ięc osoby, k t ó r e w św ie tle art. 234 k o d e k su p r a c y p o n o szą o d p o w i ed z ia l -n o ść za st a -n b hp w zak ła dzie. J e d -n ą z c e ch p o d m io tu p r z es t ę p st w a o k r e ślo n e g o w art. 191 k.k. je st p o n o sz en ie w za k ła d zie p r a c y o d p o w i e d zialn ości za bhp. Z ate m d o c ho d ze ni e p o w y p a d k o w e p r o w ad z i i p r z e d -st aw i a p r o k u r a to r o w i w y n i k i e w e n t u a l n y p r z y s zł y p o d ej r z an y , jeg o p rz eło ż o n y lub p o dw ła d n y .
Z a p r e z e n to w a n a p o w y ż ej st r u k t u r a ze sp o łó w p o w y p a d k o w y c h b ud zi t a k ż e za str z eż en ia p r o k u r a to r ó w , z k t ó r y c h aż 12 u z n a j e ją za n ie sł u -szną, a d a lsz y c h 12 g o t o w y c h jest a k c e p t o w a ć ją ty lk o po d r óż n y m i w a r u n k a m i u n i ez a le ż n i aj ą c y m i w y n ik i d o ch o d z en i a od w oli k i e r o w n ik a zak ład u. W r a c a j ą c do p r z y c z y n zn ac zn e g o zm n iejsz en ia liczby p r z es tę p st w s t w ie r d z o n y c h w s p r a w a c h o w y p a d k i p r z y p r a c y t r ze b a p od k reślić, iż w św ie tl e p r z ed st a w i o n y c h u w a g o s t r u k t u r z e z es po ł ó w p o w y p a d k o -w y c h zr ozu m i ale jest z-w ięk sz en i e u dz iału p o k rz y -w d z o n y ch -w etiologii w y p a d k ó w . N i e iest to jed nak w z ro s t r ze czy w i sty . P r o k u r a t o r z y a n a -lizu ją p rz ecież d o k u m e n t a c i e p o w y p a d k o w e p r z y g o t o w y w a n e od 1975 r. pr zez o sob y o d p o w ie d zia ln e za b ez p i ec ze ń s tw o p o k r z y w d zo n y c h . Rola ofiar w o e n e zi e w y p a d k u jest za tem e k s p o n o w a n a j ako c z y n n ik eks- k u ł o u j ą cy p r o w a d zą c e g o d oc h od z en i e p o w y p a d k o w e . S iedm iu p r o k u r a to ró w w p r o s t w s ka zał o , że zm n ie jsze ni e liczb y s p r a w k a r n y c h o p r z e -stęp s tw a p r ze ci w k o b h p n al e ż y w i az ać z u tr u d n ie n ie m p o st ęp o w a n ia p r z v n o to w a w c z e a o p rz ez o so bv p o n o sz ąc e o d p o w ied z ia ln o ść za bhp.
P r o k u r a to r z y d ost r ze ali ta k że in n e p r z y c z y n y w s k a z a n e j w y ż ej s y tu acj i: 6 z nich jest zdania, że n a le ż y do n ich zaliczyć osłab ieni « w p r o -k u r a t u r z e z ai n te r e so w a ń n ro b łe m a ty -k a bhp, 4 p o d -k re śli ło ob niżen ie się poziomu p o stę p o w a ń przygo tow aw czych., a 1 stwierd ził, iż do z m n ie
j-15 S z c z e g ó ło w e in fo r m a c je n a te n te m a t p or. R. S z a ł o w s k i , D y n a m i k a i r o z -m i a r y p r z e s t ę p c z o ś c i p r z e c i w k o b e z p i e c z e ń s t w u p r a c y w P o l s c e w l a t a c h 1070 — 1980,
szen ia liczb y sp r a w k a r n y c h o p r z e st ę p st w a p rz e ciw k o b h p p r zy c zy n ił y się na cisk i w y w i e r a n e przez w ła d ze lokalne.
V I . O R G A N I Z A C JA Z A Ł A T W I A N I A S P R A W O W Y P A D K I PR Z Y PR A C Y PRZ EZ P R O K U R A T U R Ę
Z r e a li z ac j ą o b ow ią zk u in f o rm o w a n ia p r o k u r a to r a o w y p a d k a c h p r z y p r a c y je st ściśle z w i ąz a n y m od el o rg a n iza cj i w sze lk ich d zi ał ań p o d e j -m o w a n y c h w p r o k u r a t u r z e na b a zi e n ad e s ła n y c h w iado-m ości.
Ze w z g lęd u n a w y j ą t k o w o r oz leg ły z a k r e s z ai n t e r e so w a ń p r o k u r a -to ra p r o b le m a ty k ą w y p a d k ó w p r z y p r a c y 10 sp ecy f ik ę ty c h zag ad n ień , p o trze b ę k aż d o ra z o w e g o zg łęb ian ia ta j n i k ó w te chn olo g ii p ro d uk c ji, o r g a nizacji p r a c y czy p r z ep isó w (częstokr oć n o r m tec hn ic zn yc h ) b e z pi ec ze ń -st w a p r a c y n a s u w a się teza, że w a r u n k i e m e f ek ty w n e g o w y k o r z y s ta n ia n a d e s ła n y ch in fo rm acji o w y p a d k a c h je st w p r o w a d z e n ie w o d n iesien iu do o m a w ian ej k a teg o r i i s p r a w z as a d y s p e c j a l i z a c j i .
T y lk o w j ed n ej spo śr ód b a d a n y c h p r o k u r a t u r z e re jo n o w e j k o m pl ek s s p r a w b hp p o zo st aj e w gestii w y t y p o w a n e g o p r o k u r a to r a . P o zo stałe b a -d a n e j e -d n o s tk i -do niosły, iż p o w y ższ y m i sp ra w a m i z aj m u ją się w szy sc y p ro k u r a to r z y .
P o s tan o w ił em z asi ęg n ąć opinii p r a k ty k ó w n a t en tem at. O k a z ał o się, że n a 29 p r o k u r a t o r ó w , k t ó r z y w y p o w ie d z iel i się co do n in ie jsze j k w e stii, aż 18 ap r o b o w ał o spec jaliz acj ę, d o st r ze g a j ąc w niej ś r o d e k u s p r a w -n ia j ą c y d zi ała-n ie p r o k u r a t u r y i u m o żl iw ia ją cy l epsze w y k o r z y s t a -n i e i stn ie ją ce j b az y in f o rm ac yj ne j. W p r a w d zi e 11 osób nie za a k ce p t o w ał o specjal iz acji, al e w ięk szo ść z n ich p r a c u ją c w m a ły c h j ed n o stk a ch n ie d o str ze g ał a m ożliwości w p r o w a d ze n ia w n ich ta ki eg o ro zw i ązan ia, d l a -teg o w y p o w ie d zi el i się n eg at y w n ie .
P r ag n ę p odk reślić, że n i ek tó r z y p r a k t y c y in t e r p r e to w a li za sad ę s p e cjalizacj i ja k o p r ze k a z an ie p e w n ej k at eg o r i i s p r a w do k o m p e t e n c ji j e d -n eg o p r o k u r a t o r a i t r a k t o w a -n i e je j ja k o je g o j e d y -n e g o ob owiązku. O czy w iści e t a k ro z u m i an a sp e cja li za cj a nie m oże b y ć st o so w a n a w m a ły c h j e d n o s tk a c h terencfWych ze w z g lęd ó w k ad r o w y ch . P r z e k az a n ie o g ó -łu o b o w i ąz k ó w z w i ąz a n y c h z w y p a d k am i p r zy p r z y p r a c y j ed n em u p r o k u r a t o r o w i p o w i nn o n a s tę p o w a ć o b o k p eł n ie ni a p rzez n ie g o i n n y ch zadań. Nic za tem nie stoi na przeszk odzie, a by sp ec jal iza cj ę w tej f o r
-m ie sto s o w a ć w k aż d e j je d n o s tc e o r g a n iz a cy jn e j bez w zg lęd u n a jej wielko ść.
V II. W N I O S K I
1. P r o k u r a t u r a nie d y s p o n u j e ża d n y m i in fo rm acjam i st at y st y cz n y m i o zg ło szo n y ch tej in s ty tu c ji w y p a d k ac h pr z y p racy . S y tu a c j a t ak a u n i e -m o żliwia p o r ó w n a n ie liczby za w iad o -m ień z liczbą w y p a d k ó w ś -m i er t e lnych, zb io r o w y c h i cięż k ich o d n o t o w an ą prz ez G łó w n y U rz ąd S ta t y styczny . N a le ż a ło b y zatem ro z w a ży ć p ot rz eb ę ob j ęcia info rm acj i o w y p a d k a c h p rz y p r a c y zgł osz on y ch o rg a n o m ści gan ia r e j e s t r a c j ą s t a t y -st y czn ą w r a m a ch s ta t y s ty k i m ilic y jn o - p ro k u r at o rsk i e j.
2. W b a d a n y c h je d n o st k a c h te r e n o w y c h na st a t y st y c zn e g o p r o k u r a t o r a p r zy p ad ał o aż 4 r a zy m niej zg łosz on y ch w y p a d k ó w , aniżeli w y n i -k ało to z p o r ó w n a n ia o gó l ne j liczby w y p a d -k ó w p o w o d u ją c y c h co n a jm n i ej 28-d niow ą niezd o ln o ść p o k rz y w d z o n eg o do p r a c y ze st an em za t r u d n i e n ia p r o k u r a t o r ó w i a se s o r ó w w e w s zy s tk ic h p r o k u r a tu r a c h r e -jo n o w y c h . W o b e c tego ac zk o lw ie k oc en a po w y ższ a nie je s t p r e cy z y jn a, to je d n a k u k r y w a n i e w y p a d k ó w p rz ed p r o k u r a to r a m i w y d a j e się zja w isk ie m c z ę s t y m . 3. G ra n i c e o b ow iąz k u in f or m ow an ia p ro k u r a t o r a o w y p a d k a c h p rz y p r a c y sf o r m u ł o w a n e w art. 228 § 2 k o d ek su p r a c y są n ieostr e. D o tycz y to zw łaszcza p o ję c ia „ w y p a d ek ciężki". W p r a k t y c e po szc zeg ó ln e j e d -n ostk i te r e -n o w e p r o k u r a t u r y st a w ia j ą za k ła do m p r a cy zr óż -n ic ow a -ne w y m a g a n ia w y n i k a j ą c e z n i ej e d n a k o w ej i n t er p r e t ac ji z na m i on ciężk ieg o w y p a d k u . B adan ia u ja w n ił y aż 6 r o d z aj ó w p og lądó w , a n ie m ożna w y klu czy ć, że ro zbieżności są jesz cze więk sze, g dy ż n i ek tó r zy p r o k u r a t o rz y in t e r p r e t u j ą o m a w ia n e p o ję cie zup e łnie dow o ln ie. P oz bieżn ośc i si ę -g a j ą od 7- do 60-dniow ej a b se n cj i p o k r z y w d z o n e -g o w m i ejscu p r a c y w y m a g a n ej dla u z n a ni a w y p a d k u za ciężki, a n i ek ie d y u to ż sa m i a ją ta ki e zd ar ze n ie z w y p a d k i e m p o w o d u j ą c y m cięż kie us zk o d z en ia ciała w r o
-zu m i eniu art. 155 k.k.
S y tu a cja po w y ższ a osłab ia a u t o r y t e t p r a w a i p r a k t y c z n ie u n ie m o żl iw ia p o c ią g an i e do od p o iw ied zia ln o śc i osób, k t ó r e n ie d op e łn i ły o b o -w iąz k u złożenia p r o k u r a t o r o -w i inform acji o -w y p a d k u ( -w yk ro czen ie p r ze w id zi an e w ort. 283 § 1 k o d e k s u pr acy). S k o ro nie w iado m o, czy w y p a d e k b y ł ciężki, to n ie je st r ó w n ie ż jasne, cz y istniał o b o w ią zek p o w ia do m ie ni a o nim p r o k u r a t o r a .
4. Zachodzi zatem p o t rz eb a u ś c i ś l e n i a p o jęci a w y p a d k u c i ę ż k i e g o w r oz um ie niu ar t. 228 § 2 k o d e k s u p ra cy , a spraw'ą piln ą w y -d a j e się u je -d n o l ic en ie p r a k ty k i p r o k u r a t u r r e j o n o w y c h n a tl e o b ec neg o s ta n u p raw neg o .
N a jw ł aś ciw sz a b y ł ab y zm ian a tr eści art. 228 § 2 k o d ek s u p r a c y d o k o n a n a w te n sposób, że z a k r e s o bo w i ązk u in f o rm o w a ni a zo stałb y o g r a n icz o n y do w y p a d k ó w sp o w o d o w a n y ch przez p r z est ęp st w o or az
w sz y st k ic h w y p a d k ó w śm i er t e ln y c h i p o w o d u j ą c y c h ciężk ie u sz k od z en ie ciała w r o zu m i en iu art. 155 § 1 k.k. J e d n a k w o b ec n e j s y tu ac ji p r a w n ej
ta k ie o g r an ic z en ie nie je st w sk az ane , p on i ew aż nie ma o rg an u , k t ó r y m ó gł by o b i e k ty w n ie i k o m p et e tn ie oce nić w o d n iesi en iu d o p o zo sta ły ch w y p a d k ó w p r z y pr acy , czy n ie zacho dzi po d ejrzen ie, że zo st ały one sp o w o d o w a n e za c h o w a n ia m i n a r u s z a ją c y m i n o r m y p r a w a ka rn e g o .
W o b ec n y m st an i e p r a w n y m u s ta w o d a w c a p o s łu g u je się d w om a term in am i : „ w y p a d ek p o w o d u ją c y ciężkie u szk o d zen i e ciała" i „ w y p a -d ek ci ę żk i' '17. N i e n al eż y za tem u to ż sam i ać p o ję cia w y p a -d k u ciężkiego z k o n se k w e n c ja m i o k re śl o n y m i w ar t. 155 § 1 k.k. Z d r u g iej st r o n y tr u d n o u zn a ć za ciężki k a ż d y w yp a d ek , k t ó r y sp o w o d o w a ł n a r u sz en ie czy n n o śc i n a r z ą d u ciała na o k r es p o w y ż e j 7 dni (n a w iązu ją c do treści art. 156 k.k.). Zach odzi w ob e c teg o p o tr ze b a o k r e śle n ia s k u t k ó w w y -m a g an y c h dla u z n an i a w y p a d k u za ciężki w tak i sposób, a b y b y ł y o n e w y r a ź n i e po w ażn iejsze, niż w s k a z a n e w ar t. 156 § 2, al e n iek o n i ec zn i e t ak d ra sty c zn e , j ak w y li cz o n e w art. 155 § 1 k.k. Sądzę, że s p r a w d z o n y m i w ł aś ci w y m k r y t e r i u m j e st tu w y s t ąp ie n ie k a l e c t w a w k a żd e j f o r -mie, j a k r ów nie ż p rz ed ł u żen i e ni ezdo ln ości p o k r z y w d z o n e g o do p r a c y po za o k r e s 28-dniowy. T a k ie w ł aś n ie k r y te r iu m z p ow o d z en ie m sto su je się od la t w p r a c ac h st a t y s t y c z n y c h i du ża część p r o k u r a t o r ó w t a k w ł a ś -n i e r o zu m ie ciężki c h a r a k t e r w y p a d k u .
5. Poszczeg ólni p r o k u r a to r z y t r a k t u ją po w iad o m i en ie ich o w y p a d k u ja k o n iezw ło czn e w r o zu m i en iu ar t. 228 § 2 k o d e su p ra cy , g d y inf or -m a c ja w p ł y n ęł a od 10 -m in u t do 14 dn i po zdar zeniu. C e lo w e w y d a j e się za tem u je dn o l ic en ie p r o k u r a t o r s k i e j i n te r p r e ta c ji p o ję ci a „ni ezw ł oc znie". Sądzę rów nież, że n al eż a ło b y za stą pi ć to o k r e ś le n ie inny m : „ n a -ty c h m i a st " lub „b ez po śr e d n io po w y p a d k u " . W ob ec ne j s y tu a c ji ze w zg l ęd u n a d uże o p ó źn ien ia w n a d s y ł a n i u in fo rm ac ji p r o k u r a t o r z y nie m a ją m ożliw ości p o d e jm o w a n ia cz yn n o ści s p r a w d z a ją c y c h czy p r o c e so -w y c h b ez p o śr ed n io po -w y p a d k u (z -w y j ą t k i e m -w y p a d k ó -w śm ie rtel ny ch , jeżeli zgon w y s tą p i ł n at yc hm iast ), j a k te go w y m a g a sp ec y fi k a tej k a t e -gorii spraw . S zy bkie i nf o r m o w a n ie p r o k u r a t o r a o w y p a d k u j e st r ów n ież k o n iec zn e dla st w o r z en ia m ożliwo ści u n ie za le żn i en ia je g o p o c z y n a ń od u s ta l eń z a in t e r e so w a n y c h k o ń c o w y m i u s tal en i am i c zł on k ów zesp o łó w za k ład o w y ch .
6. C e lo w e je st w p r o w a d ze n ie sp e cja lizac ji w o d n ies ien iu do s p r a w o w y p a d k i p r zy p r acy . O g ó ł in fo rm a cji o w y p a d k a c h n a d a n y m te r e n ie p o w in i en zostać s k o n c e n tr o w a n y w gestii j e d n e g o p r o k u r a to r a , k tó r y z a ją ł b y się w st ę p n ą k o n t r o l ą n a d s y ł a n y c h w iadom o ści, p r o w ad ze n ie m
17 O k r e ś le n ie „ w y p a d e k p o w o d u ją c y cięż kie u s z k o d z e n ie c ia ła " u ż y t e z o s ta ło w 5 5 r o z p o r z ą d z e n ia R ady M inistró w z 5 g ru d n ia 1974 r. w sp raw ie u s t a l e n ia o ko -l ic z n o ś c i i p r z y c z y n w y p a d k ó w p r z y p r a c y (DzU n r 47, p o z, 237).
lub n ad zo r o w a n i e m p o st ę p o w a n ia p r zy g o to w a w c ze g o , p r o k u r a t o r s k ą k o n t ro lą p r z es tr z e g a n ia p ra w a , cy w il n o p r a w n y m i sk u t k am i w y p a d k ó w p r z y p rac y, j ak ró w n ie ż d z iał aln ośc ią p ro fila kt yc zn ą. T y l k o w tak ich w a r u n k a c h sp r a w n e f u n k c j o n o w a n ie źr ó d eł inf o rm ac ji o w y p a d k a c h m o -że sta n o w i ć g w a r a n c j ę p o w st an ia m o żliw o ści sk u te cz n eg o d ział an ia o r g a n u p ro k u r at o rs k ie g o . K ate d r a P o s tę p o w a n ia K a r n e g o i K r y m in a lis ty k i Z ak ła d K r y m i n a lis ty k i R y s z a r d S z o ł o w s k i L A R É A L IS A T I O N D U D E V O IR D 'IN FO R M E R LE P R O C U R E U R S U R LES A C C ID E N T S D U T R A V A I L L e s a c c i d e n ts du tr a v a il s o n t l' o b je t d e l ’in té r ê t u n iv e r s e l d e la p art d e s o r g a n e s d e la p r o c u r a tio n . L’e n s e m b le d e d e v o i r s d e c e t t e in s t itu t io n d a n s l e d o m a in e m e n t io n n é p eu t ê tr e d i v i s é e n q u a tr e g r o u p e s . L e p r e m ie r e m b r a s s e l ’a p p r é c ia tio n p r é -lim in a ir e d e l ’in fo r m a tio n su r l e s a cc id e n ts,- l e d e u x iè m e s e r a p p o r te au d e v o ir d e m e n e r ou s u r v e i ll e r l e s p r o c é d u r e s p r é p a r a to ir e s ; l e t r o is i è m e c o m p r e n d la p r o b l é m a -ti q u e d e la s é c u r ité e t d e l 'h y g i è n e du tr a v a il , e t l' a n a l y s e d e s c o n s é q u e n c e s c i v i le s e t ju r id i q u e s d e s a c c id e n ts du tr a v a il; l e g u a tr iè m e c o n c e r n e la r é a l is a t io n p ar la p r o c u r a tio n d e l' a c t iv it é p r o p h y la c ti q u e a p r è s l' a c c i d e n t. L e p r oc u r e u r p e u t e x e r c e r r é g u liè r e m e n t s e s d e v o i r s s e u le m e n t d a n s l e c a s o ù le s in fo r m a tio n s su r l e s a c c id e n ts n e lu i s o n t p a s d is s im u lé e s , a r r i v e n t à te m p s e t le u r te n e u r e s t c o m p lè te e t a u th e n tiq u e . L 'a n a ly s e d o g m a ti q u e e t e m p i r iq u e q u 'o n a e ff e c t u é e a eu p o u r b u t d e fi x e r d a n s q u e l le m e s u r e l e s fo r m e s a c t u e l le s d e l'o r g a n is a t io n d e l' a r r iv é e d e s in fo r m a ti o n s su r l e s a c c id e n ts à la p r o c u r a tio n r é p o n d e n t a u x e x ig e n c e s m e n ti o n n é e s c i- d e s s u s , e t, au c a s d e la c o n s ta t a t io n d e s d i v e r g e n c e s , d e p r o p o s e r d e s c h a n g e m e n ts d a n s c e d o -m a in e ; la r é a i s a ti o n d e c e u x - c i p ou r ra it affer -m ir la b a s e d ’in fo r -m a tio n , c o n s tit u a n t p ou r l a p r o c u r a t io n u n p o in t d e d é p a r t d e t o u t e s s e s i n i t ia t i v e s d a n s l a s p h è r e d e la s é c u r ité e t d e l' h y g iè n e du tr a v a il.
