"Studia Europejskie", 1997, nr 3 : [recenzja]

Anna Mojsiej

"Studia Europejskie", 1997, nr 3 :

[recenzja]

Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 1, 201-204

1998

się przyczynić do pow stania pełniejszego obrazu konsekwencji zw iązanych z przystąpieniem do struktur europejskich. W ydaje się, że św iadom ość tego w ciąż jeszcze nie w ykształciła się zarówno w polskim społeczeństw ie, jak i przynajm niej w części elit odpowiedzialnych za podejm ow ane ostatnio decyzje.

R easum ując, sądzę, że autorom „Unii Europejskiej” udało się osiągnąć staw iane sobie zam ierzenia, by stała się ona rzetelnie napisanym podręcznikiem , w którym znaleźć m ożna podstaw ow e elem enty dotyczące integracji gospodarczej i politycznej w Unii Europejskiej, z uw zględnieniem m.in. stosunków z Polską. W ydaje się stać pomocnym źródłem w iedzy dla tych, do których je st adresow ana - studentów, pracow ników naukow ych i wszystkich osób związanych z integracją Polski z U nią Europejską.

Anna Mojsiej

S t u d i a E u r o p e j s k i e, n r

3/1997,

W a r s z a w a

1997

W związku ze w zrostem zainteresow ania tem atyką europejską w yw ołanym bezpośrednio stow arzyszeniem Polski ze W spólnotami Europejskim i oraz rozpoczętym i w łaśnie (31 m arca br.) oficjalnymi negocjacjam i w spraw ie przystąpienia do tych struktur, na rynku w ydaw niczym pojaw iło się w iele nowych pozycji, zarówno książkowych, ja k i periodycznych. N iestety, nie w szystkie z nich m ają rzeczyw istą w artość naukow ą, choć niejednokrotnie dotow ane są z różnego typu funduszy w spierających popularyzację wiedzy na temat procesów integracyjnych w Europie.

O bok tego rodzaju pozycji, dostępne są również publikacje rzetelnie przygotow ane, w noszące now ą w artość do zdobytej ju ż wiedzy w om aw ianym przedm iocie. W śród nich w ym ienić m ożna kwartalnik Studia E uropejskie, w ydaw any przez Centrum Europejskie Uniwersytetu W arszaw skiego, który zaczął ukazyw ać się w roku 1997 (trzy kolejne num ery). Każdy zeszyt podzielony je st na pięć sekcji zawierających kolejno:

- artykuły; - dokum enty;

- inform acje i m ateriały; - bibliografię europejską;

- inform acje dotyczące Centrum Europejskiego Uniwersytetu W arszaw skiego.

Zaw artość numeru trzeciego, który je s t zasadniczym przedmiotem niniejszej recenzji, różni się nieco od poprzednich. Najbardziej rozbudow any został tu dział Dokum enty. W ynika to z faktu, iż w ostatnim czasie przyjęto szereg bardzo ważnych aktów regulujących procesy integracji europejskiej i bezpośrednio w pływ ających na sytuację Polski.

O m aw iany zeszyt zaw iera cztery artykuły. Pierwszy z nich {Kultura i integracja europejska. Im plikacje dla P olski, napisany przez prof. dr. hab. K azim ierza K rzysztofka) dotyczy zagadnień, które nie są pow szechnym przedm iotem zainteresow ań. K ultura nie jest sferą priorytetow ą Unii Europejskiej i do czasu Układu z M aastricht nie była osadzona w prawie tej organizacji. A utor om aw ia przede wszystkim głów ne kierunki polityki kulturalnej Unii Europejskiej oraz ich znaczenie dla Polski jak o państw a stow arzyszonego, aspirującego do pełnego członkostw a. Prof. K rzysztofek słusznie podkreśla, że nasza percepcja procesów zachodzących w Unii je st nieco jednostronna. Często nie zauw ażam y, że kraje członkow skie Unii także m ają problem y z adaptacją w Europie w dobie rew olucji technologicznej, która dotyka wszystkich sfer życia, także kultury. D ochodzim y tu do sytuacji, gdzie trzeba określić relacje „europejskości” i własnej etniczności (nationalité). Dostrzegając w agę problem u, organy w spólnotow e, szczególnie Kom isja, włączyły się w propagow anie idei „w spólnego dziedzictw a kulturowego Europy” i ochronę dóbr kulturowych w poszczególnych krajach. Problem ten nasili się także w Polsce w raz z zacieśnieniem więzów integracyjnych z Unią Europejską i na to właśnie zw raca uwagę autor publikacji, starając się przy tym zaakcentow ać priorytety polskiej polityki kulturalnej w tym w zględzie.

K olejny artykuł, autorstw a dr. Jerzego Stańczyka, poświęcony je st zm ianom system owym w postsocjalistycznych państwach Europy Środkowej i W schodniej. A utor skupia się kolejno na reformach politycznych, ekonom icznych, reorientacji powiązań m iędzynarodowych. A nalizując proces zmian system owych euroregionu stara się również w yodrębnić cel transform acji oraz dokonać pewnej klasyfikacji państw, stosując różne kryteria - np. zakres zew nętrznych powiązań państw, tempo reform gospodarczych, sposób przechodzenia od autorytaryzmu do dem okracji.

A rtykuł następny, autorstw a prof. dr. hab. Tadeusza Skocznego, pośw ięcony je s t kwestii prawnych regulacji państwowych monopoli

handlow ych w praw ie europejskim . Sfera jeg o zainteresow ania nie jest zbyt now atorska, poniew aż na rynku w ydaw niczym istnieje przynajmniej kilka opracow ań tego zagadnienia, niem niej jed n ak niew ątpliw ą w artością artykułu je s t w nikliw a analiza tem atu (w raz z nawiązaniam i do orzecznictw a Trybunału Spraw iedliw ości W spólnot Europejskich oraz raportów Kom isji Europejskiej).

O statni artykuł, napisany przez L eonidasa Akritidisa, przedstawia uw arunkow ania historyczne członkostw a Grecji we W spólnotach Europejskich (U nii) oraz perspektyw y jej udziału w etapie tw orzenia unii gospodarczo - w alutow ej. Z punktu w idzenia Polski może to być ciekawe spojrzenie na dośw iadczenia kraju o podobnej wyjściowej pozycji w zględem pozostałych państw członkow skich Unii Europejskiej.

Jak ju ż w spom niano, najobszerniejszy dział trzeciego zeszytu Studiów Europejskich zaw iera dokum enty zw iązane z integracją europejską:

- wnioski Prezydencji Rady Europejskiej z Am sterdam u (16 - 17 czerw ca 1997r.);

- m adrycką deklarację w spraw ie bezpieczeństw a i współpracy euroatlantyckiej, ogłoszoną przez szefów państw i rządów (posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej, M adryt, 7 lipca 1997r.); - opinię Kom isji w spraw ie w niosku Polski o członkostw o w Unii

Europejskiej (A genda 2000, B ruksela, 15 lipca 1997r.).

Dla Polski szczególnie istotny je s t dokum ent ostatni. Opinia dotycząca oceny zdolności Polski do integracji z U nią Europejską stanowi część szerszego aktu unijnego - A gendy 2000. Kom isja Europejska dokonała przeglądu poszczególnych sfer polityczno - gospodarczo - praw nych pod kątem m ożliw ości sprostania wym ogom członkostw a w Unii. Podsum ow ania i w nioski w tym dokum encie staną się m. in. p odstaw ą m erytorycznych negocjacji akcesyjnych.

K olejny dział to Inform acje i m ateriały. Przedstaw ione tu zostały ośrodki naukow e zajm ujące się tem atyką integracji europejskiej. Zeszyt trzeci ja k o pierw sze prezentuje Centrum Dokum entacji i Badań

Europejskich Akadem ii Ekonom icznej w Poznaniu. Oprócz

kom pletow ania zbiorów dokum entacyjnych ośrodek ten zajm uje się działalnością w ydaw niczą oraz naukow ą - m.in. organizowaniem specjalistycznych w ykładów prow adzonych przez profesorów w spółpracujących w ramach program u JEP - TEM PUS. N astępna prezentacja dotyczy Europejskiego Instytutu U niw ersyteckiego (European U niversity Institute) we Florencji. Placów ka ta zajm uje się prowadzeniem badań i studiów w zakresie integracji europejskiej na poziomie

uniw ersyteckim . N a końcu w spom niany je s t rów nież Instytut Letni „D em okracja i różnorodność”, organizow any od pięciu lat w Przegorzałach pod K rakow em przez now ojorską uczelnię N ew School o f Socjology przy w spółpracy z M iędzynarodow ym C entrum Kultury w Krakowie.

W dziale Inform acje i m ateriały , oprócz prezentacji ośrodków naukow ych, publikow ane są rów nież dane z cyklu „Polacy o E uropie” . Zeszyt trzeci zaw iera interesującą analizę kolejnych badań opinii społecznej co do pozytyw nych i negatyw nych następstw procesu integracji Polski z U nią E uropejską i NATO .

N astępn ą część kw artalnika Studia E uropejskie stanow ią recenzje i om ów ienia w ybranych pozycji literatury fachow ej - polskich i zagranicznych. M ożna tu rów nież znaleźć bibliografię wybranych tem atycznie w ydaw nictw polskich z lat 1994 - 95.

Ostatni dział Studiów E uropejskich przybliża działalność wydaw cy - Centrum Europejskiego U niw ersytetu W arszaw skiego. Zaw arte tu zostały inform acje dotyczące zarów no działalności dydaktycznej (w tym Podyplom ow ych Studiów w Zakresie Integracji Europejskiej w ramach program u „K ształcenie i Szkolenie w D ziedzinach o Znaczeniu Strategicznym ”, TESSA ), ja k i w ydaw niczej Centrum .

R easum ując, Studia Europejskie m ożna uznać za jed en ze znaczących periodyków w zakresie tem atyki europejskiej w Polsce. Szczególnie z uwagi na część dokum entacyjną, je s t cennym źródłem inform acji dla poszerzającego się grona osób zajm ujących się procesami integracji gospodarczej i politycznej w Europie.