Mariusz Żytniewski
Rozwój koncepcji społeczności
agentów programowych
Ekonomiczne Problemy Usług nr 104, 481-489
NR 7 6 2 EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 104 20 1 3
M A R I U S Z Z Y T N I E W S K I
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
ROZWOJ KONCEPCJI SPOŁECZNOŚCI AGENTÓW PROGRAMOWYCH
Wprowadzenie
Dzisiejsze organizacje, aby budować swój potencjał oraz sprostać wymaga niom zmieniającego się otoczenia, zauważają konieczność stosowania innowacyj nych, nowoczesnych rozwiązań informatycznych. Rosnąca konkurencyjność, ukie runkowanie na wiedzę i klienta, procesowe spojrzenie na strukturę organizacji, szybkość zmian otoczenia, wszechobecna komunikacja, powodują pojawienie się nowych teorii w nurcie nauk o zarządzaniu, szczególnie w zakresie postrzegania wiedzy jako ważnego zasobu wspierającego jej działania. Zastosowanie skodyfiko- wanej wiedzy dla potrzeb wspierania procesów zachodzących w organizacjach wymaga stosowania rozwiązań pozwalających między innymi na jej automatyczne przetwarzanie i udostępnianie użytkownikom. Takimi nowoczesnymi rozwiązania mi mogą być technologie agentowe.
W ostatnich latach koncepcja AOSE (ang. A g e n t O r i e n t e d S o ftw a r e D e v e - l o p m e n t / E n g m e e r m g f stała się jednym z paradygmatów modelowania oprogramo wania, które wskazało nowe drogi projektowania i budowy narzędzi oraz systemów informatycznych ukierunkowanych na zastosowanie agentów programowych. 1
1 A. Tveit: A survey of Agent-Oriented Software Engineering, Proceedings of the First NTNU Computer Science Graduate Student Conference, Norwegian University of Science and Technology 2001; J. Lind: Issues in Agent-Oriented Software Engineering, w: Paolo Ciancarini MW. Agent-Oriented Software Engineering, First International Workshop, AOSE, Limerick, Ireland 2000, s. 45-58; M. Wooldridge, P. Ciancarini: Agent-Oriented Software Engineering: The
4 8 2 Mariusz Żytniewski
Wskazane podejście stawia większe wyzwania przez twórcami niż tworzenie oprogramowania w oparciu o języki obiektowe2. Powodem tego jest postrzeganie agentów jako luźno powiązanych elementów systemu, działających autonomiczne w zakresie posiadanego mechanizmu sztucznej inteligencji, zakresu zdefiniowanej bazy wiedzy i mechanizmu komunikacji z otoczeniem. Dzięki temu agenty powin ny być rozpatrywane w kontekście ich interakcji, komunikacji, właściwości spo łecznych, otoczenia, w którym egzystują, ról, jakie podejmują, a nie tylko jako rozwiązania techniczne3 jak np. SOA (ang. S e r v ic e O r i e n t e d A r c h i t e c t u r e ) 4,
w którym poszczególne funkcjonalności systemu udostępniane są w oparciu o zde finiowane usługi sieciowe5. W odróżnieniu od usług sieciowych zastosowanie agen tów programowych wspiera nie tylko komunikację między systemową, ale także wspomaga budowę rozwiązań ukierunkowanych na działania użytkownika, poprzez wykorzystanie agenta stosującego zcentralizowane lub zdecentralizowane bazy wiedzy.
Celem niniejszej pracy jest wskazanie elementów rozwoju koncepcji społecz ności agentów programowych w kontekście ich typologii oraz możliwego zastoso wania w nowoczesnych organizacjach.
1. Rozwój teorii społeczności agentów programowych
Kompleksowość rozwiązań informatycznych może być charakteryzowana jako mnogość linearnie działających elementów, których proces zarządzania stero wany jest maszynowo i modelowany jest przez osoby odpowiedzialne za ich reali zację. Jednak wraz ze wzrostem złożoności takich rozwiązań wiedza zdefiniowana w postaci kodu programu oraz kontrola przebiegu zachodzących w nim procesów powinny być rozproszone. Jest to wynikiem zmienności otoczenia, nieprzewidy- walnością interakcji i konieczną otwartością systemów informacyjnych organizacji na otoczenie.
2 M. Luck, R. Ashri, M. d’Inverno: Agent-Based Software Development (Agent-Oriented Systems): Artech House Publishers 2004; F. Zambonelli, A. Omicini: Challenges and Research Directions in Agent-Oriented Software Engineering, “Autonomous Agents and Multi-Agent Systems” 2004 nr 9(3), s. 253- 283; J. Odell: Objects and Agents Compared, „Journal of Object Technology” 2002, s. 41- 53.
3 J. Mylopoulos, M. Kolp, P. Giorgini: Agent-Oriented Software Development, w: Methods and applications of artificial intelligence: Second hellenic conference on AI, Springer 2002, s. 3- 17.
4 C. Schroth, T. Janner: Web 2.0 and SOA: Converging concepts enabling the internet of services, „IT Professional”, 2007, nr 9(3): s. 36- 41; F. Baude et al.: ESB federation for large- scale SOA, SAC ‘10 Proceedings of the 2010 ACM Symposium on Applied Computing, New York, NY, s. 2459- 2466.
5 T. Erl: Service-Oriented Architecture: Concepts, Technology, and Design, Prentice Hall PTR Upper Saddle River, NJ, 2005.
W latach 80. ubiegłego wieku pierwsza generacja rozwiązań zmierzających do sprecyzowania systemów wieloagentowych odnosiła się do pojęcia rozproszonego rozwiązywania problemów (ang. d i s t r i b u t e d p r o b l e m s o l v i n g) w nurcie rozproszo nej sztucznej inteligencji (ang. d i s t r i b u t e d a r ti f i c i a l i n t e llig e n c e ) 6, gdzie jednostki były ukierunkowane na współdzielenie określonego celu działania. Efektem tych badań było opracowanie różnorodnych definicji agenta programowego, najczęściej wskazujących, iż „autonomiczny agent to system usytuowany we wnętrzu i będący częścią otocznia, potrafiący analizować to otoczenie oraz oddziaływać na nie w czasie, dążyć do wyznaczonych celów i symulować wpływ zmian tego otocze nia”6 7. Takie rozwiązania rozpatrywane mogą być w kontekście wielu cech agenta programowego, do których między innymi należą: reaktywność, proaktywność, ciągłość działania, autonomia, mobilność, otwartość, personifikacja, osobowość8. W efekcie agenty programowe wykorzystujące różne mechanizmy sztucznej inteli gencji mogą wspomagać działania człowieka lub go zastępować.
Standaryzacja tych rozwiązań na początku tego wieku ukierunkowana była na rozwój koncepcji systemów wieloagentowych. Grupy agentów programowych po zwalają na rozpatrywanie ich w zakresie systemów wieloagentowych, gdzie „agenci reprezentujący osoby i organizacje, działając we wspólnym środowisku, realizują swoje zadania”9. Takie rozwiązania powinny odznaczać się możliwością samoorga nizacji, dzięki czemu możliwe stanie się łatwiejsze rozszerzanie ich funkcjonalności ukierunkowanej na celowe, z punktu widzenia organizacji, działania zapewniające jej przewagę konkurencyjną.
Systemy wieloagentowe często w literaturze są utożsamiane z pojęciem spo łeczności, organizacji agentów programowych10. Agenty programowe traktowane są wówczas jako „organizm społeczny (ang. s o c i a l e n tity ) z określoną strukturą. Tworzone są dla realizacji pojawiających się celów”11. Agenty programowe w ta kim środowisku działają w imieniu osoby lub instytucji12 i są modelowane przez człowieka dla celu realizacji powierzonych im działań. Charakterystyczna jest tutaj
6 C. Hewitt, J. Inman: DAI Betwixt and Between: From ‘Intelligent Agents’ to Open Sys
tems Science, „IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics” 1991, vol. 21, s. 1409
1419.
7 M. Luck, R. Ashri, M. d’Inverno: Agent-Based Software Development (Agent-Oriented
Systems), Artech House Publishers 2004.
8 S. Stanek: Modele hybrydowe w podejmowaniu finansowych decyzji gospodarczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2007.
9 M. Fasli: Agent Technology for e-Commerce, John Wiley & Sons, 2007.
10 J. Pitt, A. Mamdani, P. Charlton: The open agent society and its enemies: a position
statement and research programme, “Telematics and Informatics” 2001, nr 18(1), s. 67-87.
11 M. Fasli: Agent Technology..., op. cit., 2007.
12 A. Artikis, J. Pitt: A Formal Model of Open Agent Societies, Proceedings of the 5th Inter national Conference on Autonomous Agents, 2001.
4 8 4 Mariusz Żytniewski
dynamiczność takiego agenta, komunikacja oraz możliwość jego samoorganizacji13
w zakresie jego oddziaływania na otoczenie, gdzie „podobnie jak w społeczno ściach ludzkich członkowie takiej sztucznej społeczności muszą posiadać pozwole nie na koegzystowanie w takim otoczeniu oraz realizowanie swoich celów przy obecności innych jednostek”14 15.
W ramach tak definiowanych społeczności agentów programowych można wyszczególnić różne architektury ich budowy. Na przykład jedną z koncepcji mo gącą znaleźć zastosowanie w organizacjach jest teoria elektronicznych instytucji (ang. e l e c tr o n ic in s t i t u t i o n s / a g e n t i n s titu tio n s ) 15, które posiadają dwie podstawowe cechy. Pierwsza wskazuje, iż działania są realizowane tylko w obrębie danej insty tucji, co wynika z przyjętego postulatu posiadania przez takie systemy jednostki zarządzającej (ang. g o v e r n o r ) , która pośredniczy w akcie komunikacji. Drugą jest statyczność wynikająca z braku zmian przyjętych, obowiązujących zachowań spo łecznych wewnątrz systemu. Taka architektura, silnie deterministyczna, ukierun kowana jest na aspekt kontroli zachowania agentów w systemie.
Z punktu widzenia organizacji opartych na wiedzy V. Dignum16 wskazuje, iż „społeczność agentów reprezentuje interakcje między agentami będące elementami prawdziwych społeczności i organizacji. Agent w takiej społeczności posiada okre śloną rolę i wchodzi w interakcję z innymi elementami tej organizacji, aby zreali zować swoje cele”, natomiast z punktu widzenia organizacji opartej na wiedzy spo łeczności agentów powinny wspierać procesy zarządzania wiedzą w organizacji17.
W kontekście organizacji, społeczność agentów „podejmuje społeczne inter akcje w celu wymiany wiedzy między działami organizacji”, taka społeczność „powinna obejmować grupę inteligentnych agentów, odpowiedzialnych za zadania oparte o ich mechanizm decyzyjny lub powierzone im przez człowieka”18.
13 C. Hu, X. Mao, H. Zhou: Programming Dynamics of Multi-Agent Systems, Prima 2011. 14 P. Davidsson, A. Jacobsson: Aligning Models of Normative Systems and Artificial Socie
ties: Towards norm-governed behavior in virtual enterprises: Normative Multi-agent Systems
(InProceedings) 2007.
15 J. Campos, M. Lopez-Sanchez, J.A. Rodriguez-Aquilar, M. Esteva: Formalising
Situatedness and Adaptation in Electronic Institutions, w: Coordination, Organizations, Institu tions and Norms in Agent Systems, Workshop at AAMAS, 2008.
16 V. Dignum: An overview of agents in knowledge management, Proceeding INAP ’05 Proceedings of the 16th International Conference on Applications of Declarative Programming and Knowledge Management, 2006, s. 175-189.
P. Maret, M. Hammond, J. Calmet: Virtual knowledge communities for corporate
knowledge issues, w: Proceedings of ESAW 04, Springer, 2004, s. 33-44.
18 F.Y. Wang, T.J. Chua, T.X. Cai, L.S. Chai, Universal Capacity Modelling for Multi-site
Planning: Case studies, 12th IEEE Int. Conf. merging Technol. Factory Automation, Patras,
2. Typologia społeczności agentów programowych
Obecnie stosowane rozwiązania wspomagające działanie systemów informa cyjnych organizacji odnoszą się do wspierania realizacji zachodzących w nich pro cesów, nie podejmują jednak problematyki ich doskonalenia przez rozwiązania, które działałyby autonomiczne, samodzielnie, z ukierunkowanym celem działania19. Z punktu widzenia zastosowania agentów programowych w organizacjach (odnosząc się do aspektu metodologii ich budowy) wyróżnić można szereg typolo gii systemów agentowych: ze względu na stopień ich otwartości20, architekturę kooperacji agentów21 oraz stopień uspołecznienia (ang. s o c ia b ility ) agentów22.
Ten ostatni sposób rozróżniania architektury systemów wieloagentowych odnosi się do aspektu ich działania jako elementu systemów informatycznych orga nizacji i wskazuje, iż agent programowy stanowić może element systemu zarządza nia wiedzą, wspomagając działania organizacji poprzez zastosowane mechanizmy przetwarzania wiedzy. Na tej podstawie można wskazać podstawową typologię systemów agentowych znajdujących swoje zastosowanie w nowoczesnych organi zacjach (tabela 1).
W zaproponowanej typologii najniższy poziom uspołecznienia odnosi się do zastosowania pojedynczych agentów programowych, najczęściej agentów interfejsu niepodejmujących współdziałania ze sobą w takim systemie. Najwyższy poziom wskazuje tutaj na heterogeniczny system wyposażony w agenty współdziałające w systemie, o różnorodnej funkcjonalności.
Podsumowanie
Aktualny rozwój teorii nauk o zarządzaniu skłania badaczy do rozpatrywania organizacji w nurcie organizacji opartych na wiedzy, gdzie podstawowym zasobem organizacji staje się wiedza. Wymaga to traktowania rozwiązań agentowych w kontekście ich zastosowania jako elementu wspierającego procesy zachodzące
19 M. Żytniewski, S. Stanek: Process Approach in Multi-agent Systems, w: Advanced In
formation Technologies for Management - AITM 2010, red. Jerzy Korczak, Helena Dudycz,
Mirosław Dyczkowski, Research Papers of Wrocław University of Economics, No. 147, Wrocław 2010.
20 P. Davidsson: Categories of artificial societies, w: Proceedings of the Second Interna
tional Workshop on Engineering Societies in the Agents World II, Lecture Notes in Computer
Science, Springer-Verlag, London, July 2001, s. 1-9,
21 V. Dignum, H. Weigand, L. Xu: Agent Societies: Towards framework-based design, w: The 5th international conference on Autonomous Agents, red. M. Wooldridge, P. Ciancarini, G. Weiss, Montreal 2001, s. 25-32.
4 8 6 Mariusz Żytniewski
w takich organizacjach i wykorzystujących posiadaną, skodyfikowaną wiedzę dla celu wsparcia jej procesów.
Tabela 1 Typologia społeczności agentów programowych
Poziom „uspołecznienia”
agentów Cechy agenta lub społeczności agentów programowych
Agent interfejsu, agent konwersacyjny
Jednostka działająca w odizolowaniu od innych agentów pro gramowych, brak mechanizmów komunikacji z agentami, ukierunkowanie na komunikację z człowiekiem, posiada lokal ną bazę wiedzy oraz mechanizm sztucznej inteligencji. Możli we powiązanie z systemami informatycznymi organizacji poprzez zdefiniowane interfejsy.
Homogeniczny system wieloagentowy (kooperują cy agenci programowi)
Agenty posiadają mechanizm komunikacji z innymi agentami (najczęściej interfejsu), stosuje określone standardy komunika cji oraz języki generowania zapytań, korzysta z bazy wiedzy innych agentów, np. interfejsu, posiada możliwość adaptowania wiedzy innych agentów dla swoich potrzeb. Działa lokalnie w zakresie współpracy z użytkownikiem. Stosowane agenty są jednego typu. Ich realizowane zadania i umiejętności są po równywalne.
Heterogeniczny system wieloagentowy
Jednostki posiadające różnorodne role, cechy oraz bazy wie dzy. Tworzone dla celu realizacji różnorodnych zadań w spo łeczności, w której rezydują. Ich zadaniem jest współdziałać w celu realizacji postawionych celów.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: V. Dignum: An overview o f agents in
knowledge management, Proceeding INAP ‘05 Proceedings of the 16th Internation
al Conference on Applications of Declarative Programming and Knowledge Man agement, 2006, s. 175-189.
Cechy, jakie posiadają agenty programowe, wskazują na ich odrębność w stosunku do innych rozwiązań informatycznych stosowanych dla celu wpierania działania organizacji. Do jednych z głównych zadań związanych z budowaniem rozwiązań zorientowanych agentowo należą techniki specyfikacji i modelowania systemów wieloagentowych23. Badania w tej dziedzinie nie doczekały się nadal specyfikacji ogólnie przyjętych metodyk i mechanizmów zastosowania tych kon cepcji w ramach społeczności agentów programowych24, zastosowań praktycznych, mechanizmów bezpieczeństwa25.
23 M.P. Luck, P. McBurney, C. Preist, Agent Technology: Enabling Next Generation Com
puting (A Roadmap for Agent Based Computing), AgentLink 2003.
24 Agent-Based Service-Oriented Computing, N. Griffiths, K. Chao (eds.), Springer 2010. 25 S. Stanek, H. Sroka, Geneza agentów oprogramowania, w: S. Stanek, H. Sroka, M. Pa- przycki, M. Ganzha: Rozwój informatycznych systemów wieloagentowych w środowiskach spo
Zaproponowana w pracy typologia agentów programowych, odnosząca się do zaproponowanego poziomu „uspołecznienia” agentów w systemie wieloagento- wym, związana jest z możliwością rozpatrywania takich jednostek jako elementu systemu zarządzania wiedzą w organizacjach, sygnalizowanego w różnych pracach z tej dziedziny26. Prezentowane zagadnienia stanowią wstępny etap badań autora nad aspektem modelowania społeczności agentów programowych w organizacjach opartych na wiedzy27.
Literatura
1. A g e n t- B a s e d S e r v ic e -O r ie n te d C o m p u tin g, N. Griffiths, K. Chao (eds.), Springer Verlag, London 2010.
2. Artikis A., Pitt J.: A F o r m a l M o d e l o f O p e n A g e n t S o c ie tie s , Proceedings of the 5th
International Conference on Autonomous Agents, 2001.
3. Baude F. et al.: E S B fe d e r a tio n f o r la rg e -s c a le S O A , SAC ‘10 Proceedings of the 2010 ACM Symposium on Applied Computing, New York.
4. Campos J., Lopez-Sanchez M., Rodriguez-Aguilar J.A., Esteva M.: F o r m a lis in g S itu a te d n e s s a n d A d a p ta tio n in E le c tr o n ic I n s titu tio n s, w: C o o r d in a tio n , O rg a n iza tio n s, I n s titu tio n s a n d N o r m s in A g e n t S y s te m s , Workshop at AAMAS, 2008.
5. Davidsson P.: C a te g o r ie s o f a r tific ia l s o c ie tie s , Proceedings of the Second International Workshop on Engineering Societies in the Agents World II, Lecture Notes in Computer Science, Springer-Verlag, London, July 2001, s. 1-9.
6. Davidsson P., Jacobsson A.: A lig n in g M o d e ls o f N o r m a tiv e S y s te m s a n d A r tific ia l S o c ie tie s : T o w a r d s n o r m -g o v e r n e d b e h a v io r in v ir tu a l e n te r p r is e s, Normative Multi-agent Systems (InProceedings) 2007.
7. Dignum V.: A n o v e r v ie w o f a g e n ts in k n o w le d g e m a n a g e m e n t, Proceeding INAP ‘ 05 Proceedings of the 16th International Conference on Applications of Declarative Programming and Knowledge Management, 2005.
8. Erl T.: S e r v ic e - O r ie n te d A r c h ite c tu r e : C o n cep ts, T e c h n o lo g y , a n d D e s ig n , Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ, 2005.
9. Fasli M.: A g e n t T e c h n o lo g y f o r e -C o m m e r c e , John Wiley & Sons, 2007.
10. Hewitt C., Inman J.: D A I B e tw ix t a n d B e tw e e n : F r o m ‘I n te llig e n t A g e n t s ’ to O p en S y s te m s S c ie n c e , „IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics” 1991,
vol. 2 1.
26 C. Olszak: Wyzwania ery wiedzy. Strategie i modele gospodarki elektroniczne, Wydaw nictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
4 8 8 Mariusz Żytniewski
11. Hu C., Mao X., Zhou H.: P r o g r a m m in g D y n a m ic s o f M u lti- A g e n t S y s te m s , Prima
2 0 1 1.
12. Lind J.: Is s u e s in A g e n t- O r ie n te d S o ftw a r e E n g in e e r in g , w: Paolo Ciancarini MW,
A g e n t- O r ie n te d S o ftw a r e E n g in e e r in g , First International Workshop, AOSE, Limerick 2000.
13. Luck M., McBurney P., Preist. C.: A g e n t T e c h n o lo g y : E n a b lin g N e x t G e n e ra tio n C o m p u tin g (A R o a d m a p f o r A g e n t B a s e d C o m p u tin g ), AgentLink 2003.
14. Luck M., Ashri R., d’Inverno M.: A g e n t- B a s e d S o ftw a r e D e v e lo p m e n t (A g e n t- O r ie n te d S y s te m s ), Artech House Publishers 2004.
15. Maret P., Hammond M., Calmet J.: V irtu a l k n o w le d g e c o m m u n itie s f o r c o rp o r a te k n o w le d g e is s u e s, Proceedings of ESAW, 2004.
16. Mylopoulos J., Kolp M, Giorgini P.: A g e n t- O r ie n te d S o ftw a r e D e v e lo p m e n t,
Methods and applications of artificial intelligence: second hellenic conference on AI, Springer 2002.
17. Odell J.: O b je c ts a n d A g e n ts C o m p a r e d , „Journal of Object Technology” 2002. 18. Olszak C.: W y zw a n ia e r y w ied zy. S tr a te g ie i m o d e le g o s p o d a r k i e le k tr o n ic z n e j,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
19. Pitt J., Mamdani A, Charlton P.: T he o p e n a g e n t s o c ie ty a n d its e n e m ie s: a p o s itio n s ta te m e n t a n d r e s e a r c h p r o g r a m m e , “Telematics and Informatics” 2001, nr 18(1). 20. Schroth C., Janner T.: W eb 2 .0 a n d S O A : C o n v e r g in g c o n c e p ts e n a b lin g the
in te r n e t o f se r v ic e s , „ I T P r o f e s s i o n a l’ 2007, nr 9(3).
21. Stanek S., Sroka H.: G e n e za a g e n tó w o p r o g r a m o w a n ia , w: S. Stanek, H. Sroka, M. Paprzycki, M. Ganzha: R o z w ó j in fo r m a ty c z n y c h sy s te m ó w w ie lo a g e n to w y c h w ś r o d o w is k a c h s p o łe c z n o -g o s p o d a r c z y c h , Placet 2008.
22. Stanek S.: M o d e le h y b ry d o w e w p o d e jm o w a n iu fin a n s o w y c h d ecyzji g o sp o d a rc zy c h ,
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2007.
23. Tveit A.: A s u r v e y o f A g e n t- O r ie n te d S o ftw a r e E n g in e e r in g , Proceedings of the First NTNU Computer Science Graduate Student Conference Norwegian University of Science and Technology, 2001.
24. Wang F.Y, Chua T.J.,. Cai T.X, Chai L.S.: U n iv e rsa l C a p a c ity M o d e llin g f o r M u lti- s ite P la n n in g : C a se s tu d ie s, 12th IEEE Int. Conf. merging Technol. Factory
Automation, Patras, Greece, 25-28 September 2007.
25. Wooldridge M., Ciancarini P.: A g e n t- O r ie n te d S o ftw a r e E n g in e e r in g : T he S ta te o f th e A r t, w: P. Ciancarini, M. Wooldridge: F ir s t in te r n a tio n a l w o r k s h o p, AOSE
2 0 0 0.
26. Zambonelli F., Omicini A.: C h a llen g es a n d R e se a rc h D irectio n s in A g e n t-O r ie n te d S o ftw a re E n g in eerin g , „Autonomous Agents and Multi-Agent Systems” 2004, nr 9(3). 27. Żytniewski M., Stanek S.: P r o c e s s A p p r o a c h in M u lti- a g e n t S y s te m s , w: A d v a n c e d
I n fo r m a tio n T e c h n o lo g ie s f o r M a n a g e m e n t - A I T M 2 0 1 0 , Research Papers of Wrocław University of Economics No. 147, red. Jerzy Korczak, Helena Dudycz, Mirosław Dyczkowski, Wrocław 2010.
THE DEVELOPMENT OF THE CONCEPT OF SOFTWARE AGENT SOCIETIES
Summary
The aim of this paper to present the development of software agents societies. The first chapter deals with theoretical issues concerning differences between AOSE and service oriented architecture approach. The second chapter presents development of software agents and software agents societies. The third chapter contains typology pro posal of software agent society.
