Ryszard Żmuda
W odpowiedzi ks. Wiktorowi
Grmatowskiemu SJ na recenzję
"Bibliografii historii Kościoła w
Polsce"
Collectanea Theologica 55/4, 183-184
C o llectan ea· T h e o lo g ic a 55(1985) fa se . IV
W ODPOWIEDZI ks. WIKTOROWI GR AM ATO W SKIEMU SJ
NA RECENZJĘ
„BIBLIOGRAFII HISTORII KOŚCIOŁA W POLSCE”
N a ła m a c h k w a r ta l n ik a „ C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a ” z 1985 r. (fasc. 1, s. 203—207) ks. d r W ik to r G r a m a t o w s k i o głosił re c e n z ję p t. U w a g i n a d
„ B ib lio g ra fią h is to r ii K o ścio ła w P o lsc e ” za la ta 1944— 1977. Z t y t u ł u m o ż n a
sąd zić, że a u to r w y p o w ie się n a te m a t w s z y s tk ic h c z te re c h to m ó w „ B ib lio g ra fii” , k tó r e k o le jn o o p ra c o w a li: ks. p ro f, d r h a b . H ie ro n im E u g e n iu sz W y - c z a w s k i za l a t a 1944— 1970, ks. doc. d r h a b . F ra n c is z e k S t o p n i a k za la ta 1971—1972, k s. p ro f, d r h a b . M a r ia n B a n a s z a k za la ta 1973— 1974 i d r R y s z a rd Z m u d a za la t a 1975— 1977. R e c e n z e n t je d n a k n ie z ro b ił tego, u z a s a d n ia ją c , że o g ra n ic z a się do o m ó w ie n ia to m u o s ta tn ie g o ja k o p u b lik a c ji n a jn o w s z e j. T a k w ię c ty t u ł r e c e n z ji n ie o d p o w ia d a tre śc i.
K s. W . G ra m a to w s k i m y li się, tw ie r d z ą c że n ie o p ra c o w a n o in s tr u k c j i p rz e d p r z y s tą p ie n ie m do p r a c n a d „ B ib lio g ra f ią ”. O p ra c o w a ł ją i w y d ru k o w a ł ks. p ro f. H. E. W y c z a w s k i ja k o w s tę p n a p o c z ą tk u to m u p ie rw sz e g o . R zecz w ty m , że w s tę p y n a le ż y czy ta ć. O d in s tr u k c j i te j, a le ty lk o o d n o śn ie u k ła d u „ B ib lio g ra f ii” o d s tą p ili k s. doc. F. S t o p n i a k i ks. p ro f. M. B a n a s z a k , n a to m ia s t ja ju ż u s z e re g o w a łe m o p isy b ib lio g r a fic z n e w e d łu g z a ło ż e ń to m u p ie rw s z e g o . U c z y n ił to ró w n ie ż i ks. p ro f. M. B a n a s z a k w d r u k u j ą c y m się n a s tę p n y m to m ie za la t a 1978— 1979. P o z a w y m ie n io n y m i o d c h y le n ia m i w s z y s t k ie to m y o p ie r a ją się ściśle n a in s tr u k c j i k s. p ro f. H. E. W y c z a w s k i e g o . S z a n o w n y r e c e n z e n t p o w in ie n te ż p rz e c z y ta ć w s tę p y do d a ls z y c h to m ó w „ B i b lio g ra fii” , a ic h l e k t u r a łą c z n ie z le k t u r ą w s tę p u do to m u p ie rw s z e g o p o zw o liła b y m u p o z n a ć i z ro z u m ie ć z a s a d y d o b o ru m a te r ia łu , p r z e p r o w a d z o n e j s e le k cji, n o rm a liz a c ji b ib lio g ra fic z n e j, s p isy p o m o c n ic z e itd ., k tó r e z a d e c y d o w a ły o ta k im , a n ie in n y m k s z ta łc ie w y m ie n io n y c h p rz e z n ieg o sp isó w b ib lio g r a ficzn y ch .
J e ś li c h o d z i o p o d z ia ł rz e c z o w y m a te r i a łu b ib lio g ra fic z n e g o , re a liz o w a łe m słu sz n e z a ło ż e n ia w y m ie n io n e j ju ż k o n s tr u k c ji u k ła d u „ B ib lio g ra fii” , w y ty c z o n e j p rz e z in ic ja to r a w y d a w n ic tw a i r e d a k t o r a to m u p ie rw szeg o . K a ż d y b i b lio g ra f w ie , że tr e ś ć ro z p r a w y czy a r t y k u ł u p r e d e s ty n u je ją do ró ż n y c h d z ia łó w b ib lio g r a fii i d e c y z ja o k o n k r e tn y m p rz y d z ia le zaw sz e je s t s u b ie k ty w n a . D użą p o m o c ą w k o rz y s ta n iu z b ib lio g r a fii są o d sy ła c z e n u m e ro w e , k tó r e z a sto so w a łe m . P o m im o ic h n ie k o m p le tn o ś c i, p r z y n a jm n ie j częścio w o p o z w o liły o n e p o łą c z y ć o b s z e rn y m a te r ia ł, z n a jd u ją c y się w ró ż n y c h d z ia ła c h , o p ra c o w a n e g o p rz e z e m n ie s p is u b ib lio g ra fic z n e g o . U w a g i o n ie z b ę d n o śc i b ra k u ją c e g o w y k a z u w a ż n ie js z y c h s k r ó tó w i szczeg ó ło w ej c h a r a k t e r y s t y k i in d e k s u s ą m a ło p rz e k o n y w a ją c e p r z y z a ło ż e n iu , że z „ B ib lio g ra f ii” k o r z y s ta ją lu d z ie o b e z n a n i z r o d z a ja m i sk o ro w id z ó w i w a ż n ie js z y c h s k ró tó w . T y tu ły r e c e n z ji p o d a je się ty lk o w ó w c z a s, g d y ró ż n ią się o n e od ty tu łu p u b lik a c ji re c e n z o w a n e j. T a k te ż z ro b iłe m (poz. 944, 982, 1009), w ię c n ie w id z ę z a sa d n o ś c i z a rz u tu . P rz e k r o c z e n ie d a ty r a m o w e j 1977 ro k u , je s t z d a n ie m k s. W. G ra m a to w s k ie g o n ie z ro z u m ia łe , a le s t a je się o c z y w iste p rz y k o n f r o n ta c ji w y m ie n io n e j p rz e z n ie g o k o lu m n y n u m e r ó w p o z y c ji (108, 729, 730, 801, 3656, 4190) z o p is a m i ze z rę b u g łó w n e g o „ B ib lio g ra fii” . M ia n o w ic ie n ie k tó r e d r u k i c ią g łe w n a s z y m k r a j u za 1975, 1976, 1977 ro k z o s ta ły fa k ty c z n ie w y d r u k o w a n e d o p ie ro w 1978 i 1979 r., a lb o je s z cze p ó ź n ie j. P o k o n s u lta c ji z p r a c o w n ik a m i ró ż n y c h d y s c y p lin n a u k o w y c h
R Y S Z A R D ZMU DA
z d e c y d o w a łe m się t e o p ó ź n ie n ia u w z g lę d n ić . U w a ż a m b o w iem ta k ie r o z w ią z a n ie za słu sz n e . C z y te ln ik a in te r e s u je p rz e d e w s z y s tk im c z aso p ism o za ro k k a le n d a rz o w y , n a to m ia s t d ru g o r z ę d n ą rz e c z ą je s t d la n ieg o f a k ty c z n y ro k d r u k u p e rio d y k u , szczeg ó ln ie w b ib lio g r a fii r e tr o s p e k ty w n e j.
R e c e n z e n t m a r a c ję p rz y n u m e r a c h 2919 i 2930, g d z ie m a s z y n is tk a p r z e sk o c z y ła 10 liczb, a ja z a u w a ż y łe m to d o p ie ro p rz y o d b io rz e p e w n e j części m a s z y n o p is u , p o k ilk u d z ie s ię c iu p o z y c ja c h od te g o m ie js c a . N a to m ia s t p o z y c je 2075, 2077, 2078, 2076 z o sta ły ś w ia d o m ie p rz e s ta w io n e i to w ty m celu , a b y z a c h o w a ć k o le jn o ś ć a lf a b e ty c z n ą o p isó w b ib lio g ra fic z n y c h ta m w y s tę p u ją c y c h , w cz y m u w a ż n y c z y te ln ik bez t r u d u się z o rie n tu je . P rz y ta k i m o g ro m ie zd o - k u m e n to w a n e g o m a t e r i a łu b y ło b y w ie lk im n ie p o ro z u m ie n ie m o b liczać o b ję to ść „ B ib lio g ra f ii” w e d łu g p o n u m e r o w a n y c h p o z y c ji b ib lio g ra fic z n y c h , p o n ie w a ż tr z e b a w z ią ć p od u w a g ę d z ie ła w ie lo to m o w e , p r a c e z b io ro w e , k tó r e zo s ta ły ro z p is a n e , a z d ru g ie j s tr o n y lic z n e re c e n z je , z a r e je s tr o w a n e p o d je d n ą z a s a d n ic z ą p o z y c ją .
P r z y z n a ję , że p rz y k o re k c ie n ie z a u w a ż y łe m n ie k tó r y c h in n y c h b łę d ó w m a s z y n o w y c h . M . in. p ra w id ło w o z a p is a n e w z rę b ie g łó w n y m „ B ib lio g ra f ii” n a z w is k a S z e m b e k i T rz y n a d lo w s k i w in d e k s ie w y s tę p u ją b łę d n ie . R ó w n ie ż w re c e n z ji k s. W . G ra m a to w s k ie g o p o p e łn io n o 3 b łę d y (s. 205 b ib lo g ra fia — w in n o b y ć: b ib lio g r a fia ; s. 207 k i e v k i m — w in n o b y ć: k ie v s k im ; n a s. 207 z g u b io n o r o k d r u k u k s ią ż k i A n n y Z b i k o w s k i e j - M i g o ń , n ie licząc 3 z n a k ó w d ia k r y ty c z n y c h p rz y tr a n s li te r o w a n e j p o z y c ji z ję z y k a ro s y jsk ie g o . R e c e n z e n t, a r g u m e n tu j ą c z a r z u t „ n ie u z a s a d n io n e g o o p u sz c z e n ia ”, p o d a je p o c h o p n ie ja k o p rz y k ła d b r a k w in d e k s ie h a s ła F i l e k O tto (s. 205, poz. 5991), k tó r e p rz e c ie ż d w u k r o tn ie (in d e k s — cz. 2 s. 307) p o d w y ż e j w y m ie n io n y m n u m e r e m ta m w y s tę p u ją . T e f a k ty m ó w ią s a m e za sie b ie . P rz y w ie lo ty s ię c z n y c h ilo śc ia c h o p isó w b ib lio g r a fic z n y c h w k a ż d y m z c z te re c h to m ó w „ B ib lio g r a f i i”, n ie k tó r e ze w s k a z a n y c h p ro p o z y c ji u z u p e łn ie ń w y d a ją się śm ie sz n e , n p . u w z g lę d n ie n ie z 1949 i 1966 r. d w u s tr o n ic o w y c h a r ty k u lik ó w . S u g e ro w a n e p rz e z k s. W. G ra m a to w s k ie g o m a t e r i a ły ź ró d ło w e do w y k o r z y s ta n ia w „B i b lio g ra fii” z z a k r e s u k się g o z n a w s tw a m o ż n a b y p o sz e rz y ć jeszcze o in n e d z ie d z in y n a u k i, k u l t u r y i s z tu k i, a le w ó w c z a s o m a w ia n y sp is b ib lio g ra fic z n y za t r z y le t n i o k re s n ie m ia łb y p o n a d 800 s tro n ic , lecz z n a c z n ie w ię c e j, co w n a szy ch w a r u n k a c h w y d a w n ic z y c h n ie je s t m o żliw e. P a m ię ta ć te ż n a le ż y , że r e c e n z o w a n a p r a c a je s t b ib lio g r a fią h is to r ii K o śc io ła w P o lsce, a n ie h is to r ii p o w s z e c h n e j. J e s te m w d z ię c z n y za w s k a z a n ie u z u p e łn ie ń o d n o śn ie do d w ó ch p u b lik a c ji, k tó r y c h n ie z n a łe m :
1. O r z e l l L.: R o m e a n th e a lid ity o f O rd e rs in th e P o lish N a tio n a l
C a th o lic C h u rc h . S c ra n to n , P a : S a v o n a r o la T h eo lo g . S e m in a ry A sso c ia tio n
1977, 49 s. 8°. — 2. R a p о v О. М ., Т к а б е п к о N. G.: D o k u m e n ty o v z a -
im o o tn o ie n ija c h p a p s k o j k u r ii s v e l i k i m k ie v s k i m k n ja z e m I z ja s la v o m J a ro s la - v ic e m i p o l’s k i m k n ja z e m B o le s la v o m I I S m e l y m v 1075 g. V e s tn ik M o sk o v -
sk o g o U n iv e rs ite ta . S e r. 9 Is to r ija 1975 G. 30 n r 5 s. 83—91. (...)
